ИСЛАМ ВӘ АЛКОГОЛЛУ ИЧКИЛӘР
Исламын тә᾽лим-тәрбијә үсуллары бүтүн дүнјаја шамил олан вә инсанларын һәгиги сәадәтини тә᾽мин едән, илаһи вәһјә әсасланмыш гајда-ганунлардыр. Динимизә дә᾽вәт ағыла, виҹдана вә дахили һиссләрә хитаб етмәклә мөһкәмләнир. Гур᾽ани-Кәримин бир чох ајәләри е᾽тигади вә әмәли маарифимизи ҝүҹлү дәлилләрлә бәјан едир; Һәмин дәлилләрлә һәдәф вә мәгсәдләримизи ҝөстәрир. Ислам әглин вә зәканын ҝүҹү илә инсанлары һејванлар ҹәрҝәсиндән чыхармаг истәјир; ону јарадылышда нәзәрдә тутулан мәгсәдә вә һәдәфә доғру апармаға чалышыр. Ислам фәрди вә иҹтимаи јашајышы әглин өһдәсинә гојур вә бу не᾽мәтә бөјүк гијмәт верир. Әгли, инсана јол ҝөстәрән дахили пејғәмбәр кими танытдырыр. Бу бөјүк не᾽мәтин тәбии фәалијјәтини зәифләдән вә ону арадан апаран һәр бир шејин гаршысыны алмағы ваҹиб билир. Спиртли ичкиләр әглин фәалијјәтинә чох пис тә᾽сир ҝөстәрән амилләрдәндир. Алкогол һәм сағламлыға, һәм дә мә᾽нәвијјата сарсыдыҹы зәрбә вурур. Инсан әглини корлајан алкоголлу ичкиләри Ислам дини кәскин шәкилдә гадаған едир вә һәтта бир гәтрә бу ичкиләрдән ичмәк бөјүк ҝүнаһ сајылыр. Исламын мејдана ҝәлдији мүһитдә (Әрәбистан јармадасы) шәраб ичмәк чох ҝениш јајылмышды. Ҹаһилијјәт дөврүндәки әрәбләр бу чиркин әмәлә адәт етмишдиләр. Адамлар ҹәһаләт вә фәсад ичәрисиндә гәрг олмушдулар. Белә бир мүһитдә вәсфолунмаз тәгва вә имана малик олан әзәмәтли Ислам пејғәмбәри Һәзрәти Мәһәммәд (с.ә.в.в) зүһур етди. О, Аллаһын вәһјинә әсасән, халгы Ислама дә᾽вәт етмәјә башлады. Ҹаһилијјәтдән мирас галан бир сыра чиркин адәтләр кими, шәрабын да гадаған едилмәси вә әрәбләрин ону тәрк етмәси Исламын һејрәтамиз мүвәффәгијјәтләриндәндир. Әлбәттә, шәрабын гадаған едилмәси вә һарам бујурулмасы тәдриҹән баш вермишди. Нәһајәтдә ачыг шәкилдә шәрабын зијанлары ҝөстәрилди вә ону ичмәк һарам бујурулараг гәти шәкилдә гадаған едилди. «Шүбһәсиз, шејтан ички вә гумарла араныза әдавәт вә кин салмаг, сизи Аллаһы јада салмагдан вә намаз гылмагдан ајырмаг истәјир.» (Маидә сурәси 91-ҹи ајә).
Шәрабы гадаған едән ајә назил олан вахт бә᾽зи әрәбләр ички ичмәклә мәшғул идиләр. Ајәни ешитдикдән сонра фикирләшмәдән шәраб габларыны сындырмаға вә ичәрисиндәкиләри јерә төкмәјә башладылар. Әнәс ибни Малик дејирди: «Ајә назил олан вахт биз Әби Тәлһәнин мәнзилиндә шәраб ичмәклә мәшғул идик. Пејғәмбәрин ҹарчысынын нидасыны ешитдик: Еј мүсәлманлар! Аҝаһ олун ки, шәраб һарам е᾽лан едилди вә ҝәрәк ону күчәләрә төкәсиниз. Әбу Тәлһә мәндән шәраблары күчәјә төкмәји тәләб етди вә мән дә онун ҝөстәришинә әмәл етдим. Бә᾽зиләри шәраб габларыны сындырырдылар вә күчәләрә о гәдәр шәраб төкүлмүшдү ки, јағыш јаған вахт јердә шәрабын рәнҝи вә ији заһир олурду». Бу ганун мүсәлманлар арасында елә нүфуз етмишди ки, Ислам ордусунун тутдуғу һәр бир өлкәдә гыса заман әрзиндә шәрабдан әсәр-әламәт галмырды. Индинин өзүндә дә милјонларла мүсәлман тапмаг олар ки, өмрү боју бир гәтрә дә шәраб ичмәјиб. Бәшәри ганунларда нөгсанларын ашкар олмасы илә онун һалдан-һала дүшмәси вә онларын өз әввәлки фикирләрини дәјишмәләри бу ганунларда тә᾽сирини гојур. Ганунларын дәјишмәси дә инсанлары мүхтәлиф дәјишикликләр етмәјә мәҹбур едир. Ашағыда ҝөстәрәҹәјимиз бу ики тәҹрүбәјә диггәт јетирин: Биринҹи тәҹрүбә АБШ-да вахтилә алкоголлу ичкиләрин гадаған олунмасы һаггындакы ганун вә онун нәтиҹәләри барәсиндә, икинҹи тәҹрүбә исә Исламын зүһурунун әввәлләриндә шәрабы гадаған едән ајәнин назил олмасы илә әлагәдардыр. Бу ики тәҹрүбәнин мүгајисәси чох ибрәтамиздир. АБШ конститусијасынын 18-ҹи маддәсинин дүзәлишинә әлавә едилмәздән габаг, бу өлкәдә бир груп хејирхаһ адам алкоголлу ичкиләр әлејһинә ҝүҹлү вә ҝениш тәблиғат компанијасына башладылар. Онлар мүхтәлиф китаблар, мәгаләләр, дәлилләр васитәсилә 10 ил мүддәтиндә, алкоголун инсанларын ҹисминә, сағламлығына, мә᾽нәвијјатына һабелә игтисадијјата вурдуғу зијанлары халга баша салырдылар. Бу тәблиғатын башламасындан 1925-ҹи илә гәдәр 65 милјон доллар һәмин компанијанын апарылмасына сәрф едилмишди. Нәтиҹәдә халгын бөјүк әксәријјәти Америка конгресиндән алкоголлу ичкиләри гадаған едән ганун чыхарылмасыны тәләб етди. Дәгиг арашдырмалардан, һабелә бунун мәнфи вә мүсбәт ҹәһәтләри өјрәнилдикдән сонра, АБШ конгреси вә Сенаты алкоголлу ичкиләрин өлкәдә гадаған олунмасы һаггында ганун гәбул етди. Амма бу ганун һәлә гүввәјә минмәмиш, ичкијә адәт етмиш халг өз әввәлки әгидәсиндән әл чәкди. Ҝизли шәраб заводларынын сајы вә гачаг јолла өлкәјә алкоголлу ичкиләр ҝәтирилмәси сүр᾽әтлә артды. Ганундан габаг өлкәдә 400-ә јахын шәраб заводу вар идисә, ганундан сонра ҝизли шәраб заводларынын сајы 80 минә чатды! Тәдриҹлә оғлан вә гыз ушаглары ҝизли ресторанлара ајаг ачмаға башладылар. Ҹинајәткарлығын статистикасы сүр᾽әтлә јүксәлирди. Ганунун гүввәдә олдуғу 13 ил әрзиндә 200 нәфәр өлдүрүлмүш, 500 мин нәфәр мәһкум едилмиш, 400 милјон долларлыг әмлак мүсадирә олунмушду. Аз јашлылар арасында төрәдилән ҹинајәтләрин сајы гадағандан әввәлкинә нисбәтән дәфәләрлә артмышды. Алкоголизмдән хәстәләнән вә өләнләрин статистик ҝөстәриҹиләри исә дәһшәтли иди.
Хүласә, бүтүн бу иткиләрдән сонра АБШ һөкумәти гануну ләғв етмәјә мәҹбур олду. 1933-ҹү илин декабрында һәмин ганун тамамилә вә рәсми сурәтдә ләғв едилди. «Мәдәни ҹәмијјәт» јенә дә «азадҹасына» шәраб ичмәјә башлады. Инҝилтәрәдә бир вахтлар һөкумәт алкоголлу ичкиләрин ишләдилмәсини азалтмаг мәгсәдилә ганун чыхарыб ону парламентин тәсдигинә вермишди. Инҝилисләр бундан һәјаҹана ҝәлмиш, мүәссисә вә мағазалары тә᾽тил етмишдиләр. Дөвләт дә әлаҹсыз галараг ганунун иҹрасындан ваз кечмишди. Ганунвериҹилик вә онун иҹрасындакы бу ҹүр тәзадлар ҹәмијјәтин мејлләри вә нәфсани истәкләриндән доғур. Исламда исә јалныз ҹәмијјәтин сағламлығы вә сәадәти нәзәрә алыныр вә мәнфи мејлләрә, һабелә халгын истәкләринә фикир верилмир. Елм инкишаф етдикҹә, тәдгигатлар дәринләшдикҹә алкоголун ҹүрбәҹүр вә јени-јени зијанлары мә᾽лум олур. Зоракылыг, иффәтсизлик, аиләдә ихтилафлар вә саир бәлалар алкоголун төрәтдији «ҹинајәтләрин» јалныз бир гисмидир. Тибби бахымдан онун инсан организминә вурдуғу зијан исә инкаролунмаздыр. Алкоголун зәрәрләри һаггында минләрлә китаб јазылмыш, мүхтәлиф дилләрдә сајсыз-һесабсыз журналлар бурахылмыш вә онун әлејһинә узун мүддәт ҝүҹлү тәблиғат апарылмышдыр. Амма бүтүн бунлар Исламын тәкҹә бир гадаған гануну илә һәјата кечирдији ишлә мүгајисәдә чох әһәмијјәтсиздир. Исламын јарандығы дөврләрдә шәраб әлејһинә нә белә тәблиғатлар апарылыб, нә дә бу ишә милјонларла пул хәрҹләниб. Јалныз Рәсули-Әкрәм (с.ә.в.в) мүсәлманлара е᾽лан етмишди ки, Аллаһ шәраб ичмәји һарам бујурур. Нәзәрә алмаг лазымдыр ки, һәмин дөврдә әрәбләр үчүн шәраб ичмәкдән үстүн сајылан башга бир ләззәт јох иди! Халг шиддәтли дәрәҹәдә бу дәрдә мүбтәла олмушду. Лакин Пејғәмбәрин (с.ә.в.в) ҹарчысы һәлә сөзүнү битирмәмиш, халг шәрабдан әл чәкди вә онунла һәмишәлик видалашды. Илаһи ганунларла бәшәри ганунларын фәргләриндән бири дә будур ки, инсанлар ҹинајәтләринә ҝөрә ҹәза алаҹагларындан горхараг, бәшәри ганунлары позмамаға чалышырлар. Ашкарда онлара риајәт едиб, ҝизлиндә исә һәмин ганунлара һеч бир әһәмијјәт вермирләр. Амма һәгиги мө᾽минләр илаһи ганунлары һеч вахт позмазлар. Чүнки, елә бир јер јохдур ки, һәмин мәканда ҝүнаһ едилсин вә Аллаһ ону ҝөрмәсин. Ҝүнаһлардан чәкинмәјин јолу Аллаһла рабитәни ҝүҹләндирмәкдә вә даим иманла јашамагдадыр. Әҝәр инсан бу дүнјадакы јашајышла һәјатын битмәмәсини баша дүшсә вә етдији ҝүнаһлара ҝөрә ахирәтдә ҹаваб вермәли олаҹағына е᾿тигад бәсләсә, онда онун һәјат тәрзи камил инсанын јашајышына чевриләҹәк. «Мәдәни ҹәмијјәт»ләр бу ҝүн халг үчүн ирадә азадлығыны тә᾽мин етдикләрини иддиа едир вә ганунларын тә᾽јин олунмасында «милли ирадә»јә әсасландыгларыны сөјләјирләр. Амма бу «милли ирадә»ни тәһлил етдикдә ајдын олур ки, о әксәријјәтин азлыг үзәриндәки ағалығыдыр. Әҝәр халгын 51%-и һансыса ганунун гәбул едилмәсини истәсә, јердә галан 49%-ин рә᾽јинә е᾽тина олунмур. Ајдындыр ки, «азадлыг»ын рә᾽јинин ганунда нәзәрә алынмамасы һеч дә «үмуми милли ирадә» демәк дејил. Азлыгда галан инсанларын һаггынын тапталанмасы «азадлыг» сајыла биләрми? Мәҝәр көләлик инсанлары азадлыгдан мәһрум етмәк дејилми? Әксәријјәтин әгидәсини азлыға зорла гәбул етдирмәк әсарәт адландырылмырмы? Она ҝөрә дә белә «азадлыг»да әслиндә көләлик ҝизләнмишдир. Амма илаһи ганунларда халг көләлијин бүтүн формаларындан азад едилмишдир. Бурада «әксәријјәт» вә «азлыг»ын ирадәси ортаја чыхмыр. Һәмин ганунлар үмуми мәнафени тә᾽мин етмәк вә ҹәмијјәтә һәгиги хошбәхтлик вә сәадәт бағышламаг үчүн нәзәрдә тутулурлар. Диндар бир шәхсин нәзәриндә бу ганунлара итаәт етмәк ваҹиб иш сајылыр. Чүнки, онлары тә᾽јин едән Аллаһын өзүдүр. Бәшәр ганунларынын тәһлили ҝөстәрир ки, онлар һеч вахт инсанлары әхлагсызлыг вә мә᾽нәвијјатсызлыгдан чәкиндирә билмирләр. Бәшәр мүасир елм вә техналоҝијалара нә гәдәр чох јијәләнсә дә, мә᾽нәви хәстәликләрдән јалныз Аллаһа иман ҝәтирмәк сајәсиндә хилас ола билир. Бурада гәрб алимләриндән бир нечәсинин шәрабын гадаған едилмәси барәдә Ислам гануну һаггында сөјләдикләри фикирләрә нәзәр салаг. Инҝилис алимләриндән бири дејир: «Исламын ән јахшы ганунларындан бири дә шәрабын һарам едилмәсидир. Шәраб ичән африкалылар дәлилик һәддинә чатырдылар. Она адәт етмиш авропалылар буна ҝөрә африкалылара шәраб ичмәји гадаған етмәлијдиләр вә өзләри дә бу бәланын һәгиги зәрәрини баша дүшмәлијдиләр. Шәраб ичән шималлыларын ағлы зәифләјир, ҹәнублулар исә дәлилик һәддинә чатырлар».
Валтер јазырды: «Мәһәммәдин дини мәнтигли, ҹидди, пак вә инсансевәр бир ајиндир. О, әсил дәлилик олан ширки һеч вахт гәбул етмир вә Аллаһ үчүн бәнзәрләр, тајлар дүзәлтмир. Онда һеч бир зиддијјәт јохдур. Бу дин ҹиддидир; Һәмин ҹәһәтдән дә шәраб вә гумары һарам сајыр. Онларын јеринә ҝүндә беш дәфә намаз гылмағы әмр едир. Пак диндир; она ҝөрә дә Ислама гәдәр Асијада ҝениш јајылмыш чохарвадлылығы дөрд даими кәбинлә мәһдудлашдырыр. Инсансевәр бир диндир; о ҹәһәтдән дә зәкаты вә имкансызлара көмәји һәҹҹдән даһа ваҹиб һесаб едир. Бүтүн бунлар Исламын һәгиги нишанәләридир».
Башга бир авропалы алим исә белә дејир: «Әрәбләр шәраб ичмәкдә ифрат дәрәҹәјә чатмышдылар вә гумары һалал сајырдылар. Киши истәдији гәдәр евләнә биләрди вә истәдији вахт да арвадыны бошамаға иҹазәси варды. Белә бошанмыш гадынлар кечмиш әрләри өлдүкдән сонра һәмин кишиләрин оғуллары тәрәфиндән јенидән арвадлыға гәбул едилирдиләр! Бунунла да Ислам дини милләт, дил вә иргчиликлә фәхр етмәји әсассыз е᾽лан етмишдир. Дәринин рәнҝи вә дилләрин мүхтәлифлији Јараданын гүдрәт нишанәләридир. Гур᾽ан бу мәсәләјә диггәт едиб, дәриндән дүшүнмәји инсанлара төвсијә едир. «Ҝөјләрин вә јерин јарадылышы, дилләринизин вә рәнҝләринизин мүхтәлифлији дә Онун гүдрәт нишанәләриндәндир. Шүбһәсиз ки, бунда ағыл саһибләри үчүн нишанәләр вар».