شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

العربية
فارسی
اردو
中国的
ภาษาไทย
हिंदी
বাংলা
Indonesia
Azəri
Swahili
Hausa
Türkçe
Bosnian
Pусский
Français
English

صفحه اصلی
كتابخانه
مقالات
كلیپهای صوتی
تصاویر
تقویم
جستجو

جستجو

آداب تعليم و تعلم در اسلام

فهرست

جستجو

آداب تعليم و تعلم در اسلام

آداب تعليم و تعلم در اسلام

این کتاب در موسسه الحسنین علیهما السلام تصحیح و مقابله شده است.

نویسنده: دكتر سيد محمد باقر حجتى
گروه:

كتابخانه ›

کتابخانه اخلاق و دعا ›

اخلاق اسلامی

مشاهدات: 50742
دانلود: 10017

زندگى نامه شهيد ثانى
مقدمه
نام و نسب و بيت شهيد ثانى
سيما و اندام شهيد ثانى
شهيد ثانى همزمان با حيات پدر
سفرهاى علمى
۱ - ميس
۲ - كرك نوح
مراجعت به وطن
۳ - دمشق
۴ - مصر
در سوى بازگشت به وطن
۵ - سفر به حجاز
۶- زيارت اعتاب مقدسه در عراق
۷- بيت المقدس
۸- بلاد روم شرقى و قسطنطنيه
آهنگ زيارت دوباره اعتاب مقدسه در عراق
۹- ورود به عراق
۱۰- بعلبك
بازگشت دائمى به موطن اصلى
اساتيد شهيد ثانى
الف - جبع
ب - ميس
ج - كرك نوح
د- دمشق
ه‍- مصر
و- بيت المقدس
ز- قسطنطنيه
مؤ لفات و آثار علمى شهيد ثانى
مقدمه
الف - كتب و رساله هاى فقهى
ب - كتب اصول فقه
ج - كتب مربوط به علوم حديث
د- كلام
ه‍- اخلاق و عرفان
و- تفسير
ط - اجازات
ى - جنگ و مجموعه
شهيد ثانى از ديدگاه علماء و دانشمندان اسلامى
۱- ابن العودى
۲- صاحب (المقابيس )
۳- شيخ حر عاملى
۴- شيخ يوسف بحرانى ، صاحب كتاب (الحدائق )
۵- تفرشى در كتاب (نقدالرجال )
۶- خوانسارى ، صاحب (روضات الجنات )
۷- حاج ميرزا حسين نورى محدث
۷- علامه مامقانى
۸ - علامه امينى
نيل به مرحله اجتهاد و افتاء
شهيد ثانى و مقام او در شاعرى
علل و عوامل شهادت شهيد ثانى
پيش بينى شهيد ثانى درباره شهادت خود
كيفيت شهادت شهيد ثانى
آغاز ترجمه كتاب (منية المريد)
شكوه علم و دانش و دانشمندان
علل ناكامى در علم
الف - عظمت و شكوه علم و علماء و متعلمان از ديدگاه قرآن كريم
فرازهائى ديگر از شكوه و عظمت علم و علماء
امتيازات ويژه علماء و دانشمندان
۱- ايمان
۲- اعتقاد به توحيد و يگانگى خداوند
۳- اندوه و تاءثر و گريستن از بيم پروردگار
۴- خشوع و انعطاف درونى
۵ - ترس و بيم از خدا
ب - والائى مقام علم و علماء و متعلمان در منطق سنت و احاديث نبوى
ج - فضيلت علم و علماء و متعلمان از نظرگاههاى امامان شيعه عليهم‌السلام
سخنان اميرالمؤ منين على عليه‌السلام
(علم و دانش بر مال و ثروت ، به هفت دليل مزيت و برترى دارد
امام سجاد، زين العابدين عليه‌السلام
امام باقر عليه‌السلام
امام صادق عليه‌السلام
امام كاظم عليه‌السلام
د - سخنان معصومان چهارده گانه عليهم‌السلام از كتاب (تفسيرالعسكرى عليها‌السلام ) در بيان عظمت علم
۱- پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم
۲- اميرالمؤ منين على عليه‌السلام
۳- فاطمه زهراء (سلام الله عليها)
۴- امام حسن مجتبى عليه‌السلام
۵ - امام حسين عليه‌السلام
۶- على بن الحسين ، امام سجاد عليه‌السلام
۷- محمد بن على ، امام باقر عليه‌السلام
۸ - جعفر بن محمد، امام صادق عليه‌السلام
۹- موسى بن جعفر، امام كاظم عليه‌السلام
۱۰- على بن موسى ، امام رضا عليه‌السلام
۱۱- محمد بن على ، امام جواد عليه‌السلام
۱۲- على بن محمد، امام على النقى عليه‌السلام
۱۳- حسن بن على ، امام حسن عسكرى عليه‌السلام
۱۴- حضرت ولى عصر، امام زمان (عجل الله تعالى فرجه الشريف )
ه‍- اهميت و ارزش علم و دانش از نظرگاههاى حكماء و كتب كهن آسمانى
لقمان
توراة
زبور
انجيل
و - سخن فرزانگان دين و دانش درباره علم و علماء و دانشجويان
ابى ذر غفارى
وهب بن منبه(۱۲۶)
سخن عارفان در مزاياى علم
آثار نيك همنشينى با دانشمندان
آثار متفاوت همنشينى با طبقات مختلف
راه بهشت و سعادت جاويد در دست چه كسانى است ؟
طبقه بندى دانشمندان و تفاوت درجات آنها: علماء، حكماء و كبراء
ز - رهنمودهاى عقل و خرد در فضيلت علم و علماء
باب اول : آداب و وظائف معلم و شاگرد
۱- ضرورت و لزوم اخلاص و پاكسازى نيت
الف - رهنمودهاى قرآن كريم براى ايجاد اخلاص نيت
ب - سخنان پيامبر گرامى اسلام صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در اهميت اخلاص نيت
ج - احاديث شيعى درباره خلوص نيت
گروه بندى طالبان علم و دانشجويان
امام باقر عليه‌السلام و سخنان او در رده بندى علماء و دانشمندان
د - راه و رسم اخلاص نيت در سخنان بزرگان و راهبران دينى
خضر عليه‌السلام
عيسى عليه‌السلام
ه‍- شيطان براى از ميان بردن اخلاص دانشمندان همواره در كمين است
قلت اخلاص برخى از علماء
علائم فريب خوردگى از شيطان
شيطان از در ديگرى وارد مى شود
چشمه ديگرى از نيرنگهاى شيطانى
راه گريز از تيررس نيرنگهاى شيطان
شيطان از هر درى وارد مى شود
۲- عمل به علم - يا - لزوم همآهنگى رفتار معلم و شاگرد با علم و آگاهى آنها
الف - احاديث درباره به كارگرفتن علم
ب - نكته هاى جالب و مثالهاى هشداردهنده درباره دانشمندان فاقد عمل
ج - بايد ديد كه شيطان چگونه دام گسترى مى كند
د - پالايش دل از رذائل اخلاقى
فقه و علم واقعى چيست ؟
ه‍- چند نمونه و مثال عبرت انگيز درباره دانشمندان غيرواقعى
نتيجه عدم توكل به خداوند متعال
۴
۵ - عفت نفس و علو همت
۶- قيام به وظائف و شعائر دينى و تاءدب به موازين اخلاقى
بخش دوم : آداب و وظائف معلم و شاگرد در درس و ساير اشتغالات
۱- مداومت و استمرار بحث و اشتغالات علمى
۲
الف - احاديث در نكوهش جدال و ستيز در بحث
ب - انواع جدال با مردم
د - بايد مراقب دسيسه هاى ابليس باشيم
۴- انعطاف و تسليم بودن در برابر حق
۵ - آمادگى قبلى معلم و شاگرد براى درس
۶- رعايت نظافت و پاكيزگى ، و لزوم آراستن ظاهر
نوع دوم : آداب و وظائف ويژه معلم
بخش اول : آداب و وظائف ويژه معلم نسبت به خود
مقدمه
۱- احراز صلاحيت و شايستگى در امر تعليم
۲- حفظ حيثيات و شئون علم و دانش
۳- به كارگرفتن علم
۴- حسن خلق و فروتنى
۵ - دريغ نورزيدن از تعليم علم
۶- كوشش در بذل و اعطاء و انفاق علم
۷- احتراز از مواضع تهمت و لزوم هماهنگى رفتار و گفتار معلم
۸ - شهامت معلم در اظهار حق ، و جلوگيرى از تخلف
بخش دوم : آداب و وظائف ويژه معلم با شاگردان و دانشجويان
۱- ايجاد خلوص نيت در شاگردان - يا - اعلام امكان وصول به مقام والاى علمى در سايه ايمان
۲- تشويق - يا - ايجاد شوق و دلبستگى به علم و دانش در شاگردان
۳- لزوم مواسات و دلسوزى معلم نسبت به شاگردان
۴- استفاده از روشهاى مختلف تنبيه براى منع از تخلف شاگردان
۵ - فروتنى و نرمش معلم نسبت به شاگردان
۶- تفقد از احوال دانشجويان - يا وظيفه معلم در صورت غيبت شاگرد از جلسه درس
۷- اطلاع از نام و مشخصات شاگرد
۸ - القاء مطالب علمى بايد در خور استعداد شاگردان باشد
۹- تفهيم ترتیب و تسلسل منطقى اشتغالات دينى و علمى به شاگردان
۱۰- كوشش در تقريب مطالب به ذهن شاگردان و رعايت استعداد آنها
۱۱- ذكر ضوابط و قواعد كلى علوم ضمن تدريس آنها
۱۲- تشويق شاگردان به اشتغالات علمى و تحريص بر تكرار دروس و آزمايش هوش و استعداد آنها
۱۳- طرح مسائل دقيق و پرسش كردن از شاگردان و آزمايش هوش
۱۴- احترام به شخصيت شاگرد و اعتراف به اهميت افكار او
۱۵- رعايت مساوات در التفات و محبت به شاگردان
۱۶- رعايت نوبت شاگردان زياد در شروع به تدريس
۱۷- رعايت امتياز استعداد و تفاوتهاى هوش شاگردان
۱۸. لزوم آزمايش هوش و استعداد و ذوق شاگردان به منظور اشتغال به كتاب يا فن خاص
۱۹- عدم تقبيح علومى كه معلم در آن تخصص ندارد
۱۹- ارشاد شاگردان به معلمان شايسته
۲۰- آماده ساختن و معرفى معلمان لايق براى جامعه
بخش سوم : آداب و وظائف ويژه معلم در امر تدريس و جلسه درس
۱- آراستن و پيراستن ظاهر به منظور تجليل از مقام علم و دانش
۲- دعاء و حفظ همبستگى معلم با خدا در حين شروع به انجام وظيفه
۳- ادامه و استمرار اين همبستگى با خدا براى توفيق در درس
۴- جلوس آميخته با وقار و نزاكت و ادب
۵ - تعيين و تنظيم جهت و سمت جلوس معلم در جلسه درس
۶- پالايش قصد و هدف
۷- حفظ وقار و متانت در جلسه درس
۸ - طرز توجه و نگاه معلم به شاگردان بايد حساب شده باشد
۹- احترام ويژه به شاگردان بافضيلت و قدردانى از مزاياى آنها
۱۰- تلاوت قرآن و خواندن دعاء قبل از تدريس
۱۱- استفاده از بهترين قواعد و روش تدريس و تفهيم
۱۲- رعايت ترتیب منطقى علوم و دانشها در امر تدريس
۱۳- رعايت اعتدال و اقتصاد در بيان و توضيح مطالب
۱۴- مصونيت معلم از عوارض مخل مزاجى و روحى
۱۵- توجه به فضاى جلسه درس - يا - جلسه درس و اهميت هواى آزاد
۱۶- رعايت مصالح شاگردان و مصالح اهم در تقديم و تاءخير وقت تدريس
۱۷- رعايت تناسب صدا با محيط درس
۱۸- حزم و احتياط براى حفظ نظم و پاسدارى از آرامش ، و پيشگيرى از مراء وجدال در جلسه درس
۱۹- ايجاد انضباط و حس مسئوليت اخلاقى در شاگردان
۲۰- رفق و مدارا در مورد كيفيت پاسخ به پرسشهاى شاگردان
۲۱- محبت و التفات معلم و گشاده روئى او نسبت به شاگرد تازه وارد
۲۲- وظيفه معلم ، همزمان با ورود عالم و دانشمند به جلسه درس
۲۳- اعتراف به عجز و ناتوانى در مسائلى كه بدآنها احاطه ندارد
۲۴- تذكر لغزش و اشتباه ، قبل از پايان يافتن درس
۲۵- اعلام به پايان يافتن درس
۲۶- بايد درسها با نصايح اخلاقى پايان گيرد
۲۷- ختم جلسه درس با دعاء
۲۸- درنگ نمودن در جلسه درس پس از پايان گرفتن آن
۲۹- تعيين مهتر و رئيس براى شاگردان
۳۰- دعاء به هنگام برخاستن از جلسه درس
نوع سوم : آداب و وظائف ويژه شاگرد
۱- تصفيه و پالايش دل از آلودگى ها
۲- فرصت هاى زندگانى را بايد غنيمت شمرد
۳- گسيختن علائق و عوائق مادى از خويشتن
۴- پرهيز از تاءهل و تشكيل خانواده
۵ - بر حذر بودن از معاشرت نادرست
۶- مداومت بر تحرك و كوشش علمى
۷- علو همت و كوشش در پويائى از مقام والاى علمى
۸ - رعايت مدارج علوم و دانشها از لحاظ اهميت
بخش دوم : آداب و آئين زندگانى شاگرد با استاد و راهبر و پيشواى خود، و وظائف ضرورى او در بزرگداشت حرمت وى
مقدمه
الف - بزرگداشت مقام استاد
ب - نكات جالب تربيتى در داستان موسى و خضر عليهما‌السلام
ج - چند نكته تربيتى ديگر در سخنان خضر
بازگشت به موضوع وظائف شاگرد نسبت به استاد
۱- ضرورت كاوش و جستجو از استاد و معلم لايق و شايسته
۲- بايد استاد را به عنوان پدر واقعى و روحانى تلقى كرد
۳- استاد را بايد به عنوان پزشك معالج جان و روان برشمرد
۴- ارج نهادن به استاد و تجليل از مقام علم و دانش
۵ - تواضع و فروتنى در برابر استاد
۶- لزوم ترجيح راءى و نظريه استاد بر راءى و نظريه خود
۷- بايد از استاد به احترام ياد كرد
۸ - حق شناسى از استاد و سرمشق گفتن از او
۹- سپاسگزارى از ارشاد و هشدارهاى استاد
۱۰- تحمل جور و تندرويهاى استاد
۱۱- بايد در انتظار استاد و شرفيابى از محضر او بسر برد
۱۲- رعايت ادب و نزاكت براى ورود به مجلس خصوصى استاد
۱۳- آراستن و پيراستن برون ، و آمادگى درون به هنگام ورود بر استاد
۱۴- آمادگى روحى و ذهنى شاگرد براى درس
۱۵- عدم ايجاد مزاحمت براى اشتغالات استاد
۱۶- نبايد شاگرد مانع استراحت استاد گردد
۱۷- وقت تدريس را نبايد بر استاد تحميل نمود
۱۸- تنظيم كيفيت جلوس شاگرد در محضر استاد
۱۹- تعيين جهت جلوس شاگرد، كجا و چگونه در جلسه درس قرار گيرد؟
۲۰- شاگرد بايد مراقب حركات و رفتار و حالات خود در محضر استاد باشد
۲۱- تنظيم صدا و مواظبت از رفتار و گفتار در پيشگاه استاد
۲۲- رعايت لطف بيان هنگام گفتگوى با استاد
۲۳- جبران و تدارك كمبودهاى سخن استاد با اشارات لطيف
۲۴- رعايت ادب و نزاكت در خطاب به استاد
۲۵- ناديده گرفتن سبق لسان و لغزش زبان استاد
۲۶- پيشدستى نكردن شاگرد به پاسخ پرسش ها در محضر استاد
۲۷- لزوم تمركز حواس و استماع دقيق به سخنان استاد
۲۸- ارج نهادن به توضيحات استاد
۲۹- عدم تكرار سؤ ال هاى فرساينده و تلف كننده فرصت
۳۰- سؤ ال به موقع شاگرد
۳۱- دلنشين بودن سؤ ال شاگرد
۳۲- نبايد از سؤ ال و پرسش - و خاطر شرم و حياء دريغ ورزيد
۳۳- شهامت شاگرد در اعتراف به عدم درك مطلب علمى
۳۴- ايجاد آمادگى براى سرعت انتقال در فهم سخن استاد
۳۵- رعايت نزاكت و ادب در اخذ و عطاء
۳۶- رعايت نكته هاى باريكتر از مو، در ارج نهادن به مقام استاد
۳۷- حفظ حريم استاد به هنگام جلوس و اقامه نماز
۳۸- كوشش هاى بى دريغ شاگرد نسبت به استاد
۴۰- بايد حركت و راه رفتن در معيت استاد، نمايانگر احترام و محبت به او باشد
بخش سوم : آداب و وظائف شاگرد در دانش آموختن و قرائت درس و تكيه گاههاى او دررابطه با استاد و رفقاء و همدرسها
۱- ضرورت حفظ كردن قرآن كريم - يا - نخستين و اساسى ترين ماده درسى شاگردان
۲- بايد مطالعات و اشتغالات علمى شاگرد، در خور فهم و استعداد او باشد
۳- تصحيح درس و معلومات قبل از اندوختن آن در حافظه
۴- بايد جبران لغزش هاى استاد تواءم با حفظ حرمت او صورت گيرد
۵ - استمرار در سعى و كوشش و بررسى محفوظات
۶- برنامه ريزى ساعات شبانه روزى براى اشتغالات علمى
۷- انتخاب روز و ساعت ويژه براى آغاز به درس
۸ - شدت اهتمام در مطالعه و بررسى مسائل مربوط به درس حديث
۹- دقت و بررسى مطالعات و محفوظات و منابع آن ها
۱۰- صيانت و پاسدارى از دانش و سرمايه هاى علمى از طريق كتابت و نگارش آن
۱۱- اغتنام فرصت دوران نشاط و جوانى و لزوم والائى همت
۱۲- حفظ همبستگى و ادامه استمرار شركت در جلسات درس
۱۳- رعايت آداب ورود به جلسه درس
۱۴- رعايت موازين جلوس در جوار معلم
۱۵- رعايت حق اولويت ديگران نسبت به محل جلوس
۱۶- رعايت ادب و نزاكت نسبت به حاضران جلسه درس
۱۷- نبايد محل جلوس ديگران را اشغال كرد
۱۸- شاگرد بايد در رده حلقه درس قرار گيرد
۱۹- نبايد هنگام جلوس ، ميان دو فرد ماءنوس ، جدائى انداخت
۲۰- رعايت آسايش حاضران
۲۱- عدم مداخله در درس ديگران
۲۲- عدم مداخله و مشاركت در سخن ديگران
۲۳- ادب نگاه داشتن با استاد و شاگردان
۲۴- رعايت نوبت در درس
۲۵- رعايت موازين جلوس در محضر استاد
۲۶- كسب اجازه از محضر استاد و خواندن دعاء به هنگام قرائت درس
۲۷- اهتمام به مذاكره و تكرار و اعاده سخنان استاد
۲۸- حفظ حرمت استاد به گاه مباحثه و اعاده درس
۲۹- رعايت موازين اخلاقى در نحوه مذاكرات علمى
۳۰- وظائف علمى و اخلاقى دانشجويان برجسته
باب دوم : آداب فتوى و مفتى و مستفتى
مقدمه
الف - آيات قرآنى راجع به صادر كردن حكم و فتوى
ب - احاديث مربوط به فتوا
ج - گفتار بزرگان دين درباره حساس بودن مسئله صدور فتو ا
نوع اول : شرائط و امورى كه بايد هر مفتى واجد آنها باشد
نوع دوم : احكام و آداب مفتى
۱- تحصيل زمينه هاى افتاء و اجتهاد، واجب كفائى است
۲- اعتدال مزاجى و روانى مفتى در حين فتوا دادن
۳- وظيفه مفتى و مستفتى به هنگام تغيير راءى مفتى
۴- آيا در مورد حوادث مشابه و متعاقب ، لازم است در فتوا تجديد نظر شود؟
۵ - بايد مفتى به طرز تعبير مراجعان آشنا باشد
نوع سوم : در آداب فتوا و صادر كردن حكم
۱- اختيار مفتى در ايراد پاسخ كتبى و شفاهى به استفتاآت
۲- بيان مفتى بايد صحيح و قابل فهم توده مردم باشد
۳- پاسخ اجمالى و يا تفصيلى به سؤ الات استفتاءكنندگان
۴- رعايت ترتيب در پاسخ به سؤ الات متعدد
۵ - سؤ ال و استفتاء نبايد به خط مفتى باشد
۶- هماهنگى پاسخ با پرسش سائل
۷- رفق و مدارا با استفتاءكننده در تفهيم جواب مسئله
۸ - ضرورت دقت مفتى در مطالعه نامه استفتاء
۹- اصلاح و جبران لغزشها و كمبودهاى موجود در نامه استفتاء
۱۰- مشورت با حاضران درباره محتواى نامه استفتاء
۱۱- بايد پاسخ نامه استفتاء از لحاظ خط و نگارش ، واضح باشد
۱۲- بايد در پاسخ نامه استفتاء تجديد نظر نمود
۱۳- محل نگارش پاسخ در نامه استفتاء
۱۴- دعاء و نيايش به درگاه خداوند متعال به هنگام افتاء و صادر كردن حكم
۱۵- چه عباراتى را بايد بر آغاز و پايان جواب نامه استفتاء افزود؟
۱۶- فتوا را بايد با مداد نوشت
۱۷- پاسخ نامه استفتاء بايد در عين اختصار، روشن باشد
۱۸- حزم و احتياط و عدم سراسيمگى در پاسخ به استفتاء
۱۹- يادآورى هاى لازم در مورد سؤ الات مربوط به ارث
۲۰- بايد پاسخ استفتاء، هوشمندانه نگارش شود تا مستفتى نتواند در آن دستكارى نمايد
۲۱- عدم توسل به حيل شرعيه و لزوم راه گشايى در برابر مشكلات مستفتى
۲۲- موقع شناسى مفتى به هنگام فتوا
۲۳- رعايت نوبت در پاسخ به استفتاآت
۲۴- كيفيت جبران و تدارك پاسخهاى نادرست مفتيان ديگر در نامه استفتاء
۲۵- كيفيت پاسخ به استفتاآت مبهم و مردد
۲۶- ذكر دليل فشرده فتوا و تاءكيد و تشديد در پاسخ ، در موارد مناسب
نوع چهارم : در احكام و آداب و مشخصات مستفتى
۱- صفات و مشخصات مستفتى
۲- ضرورت فحص و تحقيق و از مفتى و مجتهد جامع الشرائط
۳- انتخاب مفتى و مرجع تقليد در صورت تعدد مراجع و مفتيان
۴- آيا تقليد از مجتهد ميت جائز است ؟
۵ - آيا مقلد و مستفتى در مورد هر مسئله جديدى از لحاظ انتخاب مرجع تقليد آزاد است؟
۶- آيا درباره يك مسئله كه در دو موقع اتفاق مى افتد بايد استفتاء را تجديدنمود؟
۷- راه آگاهى و اطمينان به فتواى مجتهد
۸ - رعايت ادب و نزاكت در حين سؤ ال و استفتاء از مجتهد
۹- كيفيت فراهم آوردن خطوط جوابيه مجتهدان بر روى نامه استفتاء
۱۰- اهميت كيفيت نگارش نامه استفتاء
۱۱- دعاء به مجتهد هنگام نگارش نامه استفتاء
۱۲- در صورت عدم دسترسى به مفتى ، تكليف مستفتى چيست ؟
باب سوم : در مناظره و شرايط و آداب و آفات آن
مقدمه
۱- بايد مناظره به منظور اثبات حق انجام گيرد نه به خاطر تظاهر و رياء
۲- اولويت و اهميت والاى امر به معروف و نهى از منكر نسبت به مناظره
۳- اجتهاد - يا - شرط مناظره در احكام دينى
۴- حق و حقيقت - يا - هدف اساسى مناظره
۵ - شايسته است جلسه مناظره از تيررس ديد مردم به دور باشد
۶- بايد مناظره كننده ، پوياى حق باشد
۷- ضرورت به كار داشتن انصاف در مناظره
۸ - مناظره بايد با افراد برجسته علمى صورت گيرد
فصل دوم : آفات و نتايج سوء بحث و مناظره نادرست
مقدمه
۱- عدم پذيرش حق از رهگذر مناظره تواءم باجدال و ستيزه جوئى
۲- تظاهر و رياكارى
۳- خشم و غضب
۴- حقد و كينه توزى
۵ - رشك و حسد
۶- بريدن از افراد و كناره جوئى از مردم
۷- سخنان ناروا و گفتارهاى حرام
۸ - تكبر و خودبزرگ بينى و برترى جوئى نسبت به ديگران
۹- كنجكاوى از عيوب مردم و خرده گيرى از آنها
۱۰- بدخواهى و احساس شادى از اندوه و بدبختى ديگران
۱۱- تزكيه نفس و خودستائى
۱۲- نفاق و دوروئى
باب چهارم : آداب و آئين نگارش و نگاه دارى كتاب كه ابزار علم و دانش است
۱- اهميت كتابت و نگارش و فوائد آن
۲- بايد نويسنده داراى خلوص نيت باشد
۳- اهميت جمع آورى كتب مفيد و مورد نياز
۴- استنساخ كتب در چه شرائطى روا است ؟
۵ - فوائد معنوى عاريه و امانت دادن كتب به ديگران
۶- لزوم صيانت و اعاده سريع كتب عاريتى به صاحبان آنها
۷- حدود استفاده و بهره گيرى از كتب عاريتى
۸ - دقت در نگاهدارى كتاب به هنگام مطالعه و استنساخ
۹- كيفيت چيدن كتب و ترتيب آنها
۱۰- نبايد كتاب را دست افزار حوائج روزمره قرار داده ، و به آن صدمه اى وارد ساخت
۱۱- بايد كتب خريدارى شده را - به منظور اطمينان به صحت و تماميت آن - بازبينى ووارسى كرد
۱۲- بايد نگارش نام خداوند متعال و پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وائمه عليهم‌السلام و بزرگان دين (رضوان الله عليهم )، باتجليل و احترام از آنهاتواءم باشد
۱۳- نبايد نويسنده ، اهتمام خويش را به حسن خط محدود سازد؛ بلكه بايد روشن وخوانا بنويسد
۱۴- كيفيت انتخاب و آماده ساختن قلم براى نگارش
۱۵- شيوه نگارش حروف و كلمات
۱۶- پيوسته نگارى كلمات وابسته بهم
۱۷- اطمينان به صحت نوشتار از طريق مقابله آن با نسخه مورد اعتماد
۱۸- بكاربردن مشخصات املائى در مورد حروف و كلمات
۱۹- نكاتى كه بايد پس از تصحيح كتاب رعايت گردد = تدارك اشتباهات
۲۰- راه و رسم پيراستن نوشته هاى زائد و بكاربردنعمل (ضرب ) در نوشتار
۲۱- كيفيت تخريج و تدارك عبارت از قلم افتاده در نبشتار
۲۲- فوائد مقابله و تصحيح كتاب در معيت شخصيتهاى علمى مورد اعتماد
۲۳- بكاربردن مشخصات املائى و تنوع قلم در راءس مطالب
۲۴- كيفيت حاشيه نويسى و نگارش نكات سودمند درهامش كتاب
۲۵- عناوين و ابواب و فصول و شرح و متن كتاب را بايد چگونه نوشت ؟
خاتمه : درباره مطالب مهم و باارزش
فصل اول : در اقسام علوم شرعى و دانشهاى اصيل دينى
سخنان امام صادق عليه‌السلام درباره ارزش و اهميت حديث
فصل دوم : علوم و دانشهاى فرعى دينى
اما معرفت به خداوند متعال و متعلقات آن
اما كتاب عزيز، يعنى قرآن كريم
اما حديث نبوى
اما فقه
اما كلام
اما منطق
مطلب دوم : درجات و مراتب اهميت علوم دينى و مسائل مربوط به آن
الف - واجب عينى
۱- اعتقاد
۲- فعل
۳- ترك
ب - واجب كفائى
فرع
ج - سنت و وظائف مستحب
د - علومى كه تحصيل آن ها مطلقا و يا به طور مشروط حرام است
ه - - دانشهائى كه تعليم و تعلم آنها مكروه است
و - علوم و دانشهاى مباح
مطلب سوم : ترتيب و تسلسل علوم دينى در رابطه بامحصل و دانشجو
۱- حفظ قرآن كريم و تجويد آن بر مبناى ضوابط معتبر،اشتغال ورزد؛
۲- علم صرف
۳- علم نحو
۴- علوم عربيت ديگر
۵ - فن منطق
۶- علم كلام
۷- علم اصول فقه
۸ - علم دراية الحديث
۹- قرائت حديث
۱۰- تفسير آياتى از قرآن كريم
۱۱- كتب فقهى
۱۲- تفسير كامل كتاب آسمانى
تنوع تفاسير قرآن كريم
۱۳- حكمت -
۱۴- حكمت عملى -
۱۵- علم حقيقى -
۱۶- عمل و رفتار
تتمه كتاب : سفارش و اندرزهاى شهيد ثانى به دانشجويان
۱- انتخاب مدارس با توجه به حال و هدف بنيانگذاران و وقف كنندگان آنها
۲- ويژگيها و وظائف مدرس و معيد: (دستيار) در مدارس
وظائف مدرس و معلم ساكن در مدرسه
رعايت برنامه و وقت معين براى جلوس در مدرس ومحل افاضه درس
وظائف معيد و دستيار مدرس نسبت به شاگردان رسمى و غيررسمى
۳- آگاهى از شرائط مدرسه و اهتمام در عمل به آنها
۴- وظائف محصلين غيررسمى نسبت به دروس و شاگردان رسمى مدرسه
۵ - ترك معاشرت بى ثمر با همگنان و اهتمام به اداء وظائف مربوط به اهداف مدرسه
۶- رعايت حقوق اهل مدرسه و عفو و گذشت از بديهاى آنها
۷- بايد قبل از سكناى در مدرسه و انتخاب اتاق ، همسايگان را ارزيابى كرد
۸ - آداب ورود و خروج و راه رفتن و بالا رفتن و پائين آمدن در مدرسه
۹- بايد از نشستن و راه رفتن در جاى هاى نامناسب خوددارى كرد
۱۰- تجنب و خوددارى از پاره اى اعمال مباح در مدرسه
برحذر بودن محصل از عادات و كارهاى زشت
۱۱- نكاتى ظريف درباره آداب مربوط به جلسه درس
فهرست مطالب

2%

آداب تعليم و تعلم در اسلام

مؤ لف : دكتر سيد محمد باقر حجتى