شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

سيرى در قرآن

نویسنده: علامه طباطبائى، تنظيم : سيد مهدى آيت اللهى
گروه:

• اعجاز در قرآن

• قرآن معجزه است

• تحدى قرآن به علم

• تحدى بكسى كه قرآن بر وى نازل شده

• تحدى قرآن كريم به خبرهايى كه از غيب داده

• تحدى قرآن به اينكه اختلافى در آن نيست

• اشكال بر ادعاى عدم اختلاف در قرآن و پاسخ آن

• رفع شبهه در باره نسخ كه در قرآن صورت گرفته

• تحدى قرآن به بلاغت

• نمونه هايى از معارضاتى كه با قرآن شده

• دو شبهه پيرامون اعجاز بلاغت قرآن

• اعتقاد به ((صرف )) درباره معجزه بودن قرآن

• نادرستى اعتقاد به صرف

• پاسخ به دو شبهه ياد شده و توضيح اينكه چگونه بلاغت قرآن معجزه است

• حق يكى است و چون قرآن حق است ميان اجزاء آن اختلاف نيست

• جبر و تفويض در قرآن

• معيارها و اساس قوانين عقلايى معيار و اساس احكام و قوانين شرعى است

• روش عقلاء در قانونگذارى

• اگر خداى سبحان بندگان را به اطاعت يا معصيت مجبور كرده باشد ...

• اضلال منسوب به خدا، اضلال بعنوان مجازات است

• تفويض نيز با تشريع سازگار نيست

• جبر و تفويض از نظر روايات

• توضيح و تحقيق در زمينه قضا و قدر و جبر و تفويض

• كيفيت تعلق اراده الهيه بر افعال انسانها

• عقيده معتزله در تفويض ، و ذكر مثالى براى روشن شدن ((امر بين الامرين ))

• خلقت و حسن متلازمند و آنچه عمل را گناه مى كند امرى است عدمى

• طرق عديده استدلال بر رد جبر و تفويض در روايات و اخبار

• نكته فلسفى

• فعل اضطرارى و فعل ارادى

• تقسيم فعل ارادى به اختيارى و اجبارى

• استدلال بر رد جبر و تفويض از طريق برهان عليت

• رد نظر فلاسفه مادى كه جبر را به تمام نظام طبيعى راه داده اند

• شفاعت در قرآن

• شفاعت تكوينى و تشريعى

• اشكال ششم ((قرآن كريم دلالت صريح بر رفع عقاب بوسيله شفاعت ندارد))

• شفاعت از چه كسانى صادر ميشود؟

• شفاعت به چه چيز تعلق مى گيرد؟

• شفاعت چه وقت فائده ميبخشد؟

• شفاعت از نظر روايات

• شفاعت از ديدگاه فلسفه

• شفاعت از نظر بحث اجتماع

• عصمت در قرآن

• عصمت انبياء (ع) از خطا در تلقى و در تبليغ وحى

• سبب و منشا عصمت انبياء (ع) نيرو و ملكه نفسانى آنها است نه عامل و سببى خارج از وجود ايشان

• زن در قرآن

• زندگى زن در ملت هاى عقب مانده

• زندگى زن در امتهاى پيشرفته قبل از اسلام

• زن در نظر ملل مختلف

• زن در ميان عرب

• اسلام چه تحولى در امر زن پديد آورد؟

• اما هويت زن در اسلام

• موقعيت اجتماعى زن در اسلام

• دو خصلت ويژه در آفرينش زن

• احكام مختص و احكام مشترك زن و مرد در اسلام

• حيات اجتماعى سعادتمندانه ، حيات منطبق با خلقت و فطرت است

• فطرت در مورد وظائف و حقوق اجتماعى افراد و عدالت بين آنان چه اقتضايى دارد؟

• معناى تساوى در مورد حقوق زن و مرد

• عدم اجراى صحيح قانون به معناى نقص در قانونگذارى نيست

• آزادى زن در تمدن غرب

• بحث علمى ديگر (در باره زناشويى و منشا طبيعى و فطرى آن )

• محكم و متشابه در قرآن

• نقلاقوال مختلفى كه در باره مراد از محكم و متشابه گفته شده و نقد و رد آنها

• كلام راغب اصفهانى در بيان مراد از محكم و متشابه و اقسامى كه براى محكم ومتشابه قائل است

• پيروى آيات متشابه منشا بدعت ها و انحراف هاى بعد از رسول اللّه (ص) و مبدأ فتنه ها و محنت ها بوده است

• ام الكتاب بودن آيات محكم چه معنا دارد؟

• تاويل چه معنا دارد؟

• دو دليل (اجمالى و تفصيلى ) بر سستى اقوالى كه در باره مراد از تاويل گفته شده است

• آيا كسى جز خدا تاويل قرآن را مى داند؟

• اختلاف در اين مساله از ابتدا توأ م با خلط و اشتباه بوده و ادله طرفين قاصر از اثبات مدعاى آنها است

• انحصار علم به تاويل در خداى سبحان ، منافاتى با اعطاء آن علم به بعضى افراد ندارد

• تاويلقرآن عبارتست از حقائق خارجى كه آيات قرآنى مستند به آن حقائق است

• بيان اينكه در ما وراى قرآنى كه در دست ما است امرى هست كه به منزله روح از جسدو ممثل از مثل است

• مطهرين " از بندگان خدا با قرآنى كه در كتاب مكنون و لوح محفوظ است تماس دارند (لا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ)

• مطهرين همان راسخين در علم هستند

• چرا كتاب خدا مشتمل بر متشابه است ؟

• بررسى سه جوابى كه به پرسش فوق داده شده و قابل بررسى هستند

• بيان آنچه در پاسخ به سؤ ال بالا شايسته گفتن است با توجه به پنج امر

• هدف از خلقت انسان ، تشريع دين و سپس تطهير الهى است و همه افراد انسان بهاين كمال نمى رسند

• راه رسيدن به هدف فوق شناساندن انسان به خود او است (از طريق تربيت علمى و عملى )

• اساس هدايت اسلام بر علم و معرفت است نه تقليد كور كورانه

• امرى كه باعث شده است بيانات قرآن كريم جنبه " مثل " به خود بگيرد

• بيان اينكه جنبه مثل داشتن ، مستلزم وجود تشابه است (ضرورت وجود متشابهات )

• ده نكته كه از مباحث و مطالب گذشته روشن شد

• اثر متقابل علم و عمل در يكديگر

• مردم بر حسب مراتب قرب و بعدشان از خداى تعالى مراتب مختلفى از علمو عمل دارند

• رواياتى در معناى " محكم و متشابه

• رواياتى در باره راسخين در علم

• رواياتى در وصف قرآن و اينكه قرآن ظاهرى و باطنى دارد

• انواع انطباق كليات قرآن بر مصاديق

• مراد از هفت حرف در رواياتى كه ميگويند: قرآن بر هفت حرف نازل گشته است

• بحث روايتى ديگر (در باره تفسير به رأ ى )

• منظور از تفسير به رأ ى كه از آن نهى شده است

• ده قول كه در باره مراد از تفسير به رأ ى گفته شده است

• ارث در قرآن

• تحول تدريجى ارث :

• وراثت در بين امتهاى متمدن

• در چنين جوى اسلام چه كرد؟

• اشاره به شخصيت زن از نظر اسلام

• قوانين ارث عصر جديد

• يك مقايسه بين اين سنت ها

• وصيت در اسلام و در ساير سنت ها

• چرا مردان دو برابر زنان ارث مى برند

• حكمت موجود در تفاوت سهام مردان با سهام زنان در ارث

• بحث روايتى (رواياتى در مورد شان نزول آيات ارث ، عول و تعصيب ...)

• شريعت در قرآن

• دين معنايى عمومى تر از شريعت دارد، شريعت نسخ مى شود ولى دين قابل نسخ نيست

• معناى كلمه ملت و نسبت آن با شريعت و دين

• علت اختلاف شرايع اين است كه غرض اصلى از شرايع ، امتحان امتهاى مختلف الاستعداد در ادوار مختلف است

• عصمت پيامبر (ص) به معناى مختار نبودن او در اعمال نيست

• روى گرداندن مردم از رسول اللّه (ص) و دعوت او، نبايد موجب غصه خوردن پيامبر (ص) گردد

• قضيه گفتگوى ابن صوريا (از احبار يهود) با رسول اللّه (ص) در ذيل آيه :لا يَحْزُنْكَ ...

• وجود حكم رجم و حكم قصاص در تورات فعلى

• رواياتى در باره مراد از سحت

• عدم نسخ آيه :" فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ" با جمله :" وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللّهُ

• استدلال لطيف امام صادق (ع) به آيه :" إِنّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ ..." در مورد علومى كه شايسته مقام امامت است

• رواياتى در مورد حكم نكردن به ما انزل اللّه

• در گذشتن از جانى موجب بخشودگى گناهان مى شود

• حشر و نشر در قرآن

• وجه اشتراكى كه بين انسان و حيوانات ديگر وجود دارد و موجب تشابه انسان و حيوانات ديگر در مساله " حشر" و باز گشت به خدامىباشد، داشتن شعور است

• پاسخ به چند سؤ ال در مورد حشر حيوانات غير انسانى و حشر امثال آسمان ها و زمين و آفتاب و ماه و ...

• تامل و دقت در" مختار" بودن بود و حالات نفسانيه اى كه به وسيله آن افعال اختيارى خود را انجام مى دهد

• اختلاف فاحشى كه در مبادى " اختيار" و اسباب آن در انسان وجود دارد

• چند احتمال در معناى كتاب در ما فَرَّطْنا فِي الْكِتابِ مِنْ شَيْءٍ

• سخنان نادرستى كه در معناى آيه مربوط به " امت بودن " و" محشور شدن "حيوانات غير انسانى گفته شده است

• بردگى در قرآن

• اعتبار عبوديت براى خداى سبحان

• سلطنت حقيقى و مالكيت واقعى پروردگار منشا وجوب انقياد موجودات در برابر اراده او است

• برده گيرى و اسباب آن

• سير تاريخى برده گيرى

• لغو دو سبب از اسباب بردگى (سلطه و قلدرى - ولايت پدر و شوهر) در اسلام

• برده گيرى اسراى جنگى در جنگ مسلمين با كفار، در اسلام پذيرفته شده است

• راه برده گيرى در اسلام

• رفتار و سيره اسلام در باره غلامان و كنيزان و عنايت به آزاد گشتن بردگان

• سير برده گيرى در تاريخ

• انديشه الغاى بردگى تا چه اندازه صحيح بوده است

• لازمه زندگى اجتماعى ، محدوديت آزادى هاى فردى است

• ميزان محدوديت آزادى در اجتماع ؟ و بيان صحت نظر و روش اسلام در باره برده گيرى و انطباق آنبا عقل و فطرت

• بررسى اين سخن كه منشا انديشه الغاء بردگى ، تساوى حقوق افراد بشر بوده است

• چرا اسلام براى بردگان تملك و دارا شدن مال را تشريع نكرده و چرا بردگى را موقت ، و محدود به اسلام ننموده است ؟

• شيطان در قرآن

• اشاره به اهمال و قصور مفسرين در بحث از شيطان و شناختن او

• وجود نفسى اشياء خير است

• ارتباط اجزاى عالم خلقت به نحو تساوى و تماثل نيست بلكه حكمت و نظام عالم مقتضى وجود مراتب مختلف است

• اگر شيطانى نبود، نظام عالم انسانى هم نبود و صراط مستقيمى فرض نمى شد. آيات مربوط به داستان سجده آدم تصويرى است از روابطبين نوع انسانى و نوع ملائكه و ابليس

• بهشتى كه آدم قبل از هبوط در آن بوده بهشت جاودان نبوده بلكه بهشت برزخى بوده كه غرائز بشرى در آنجا ظاهر و هويدا مى شده

• قلمرو اغوا و اضلال شيطان ، ادراك انسانى و ابزار كار او عواطف و احساسات بشرى است

• تصرفات ابليس در ادراك انسان تصرف طولى است نه عرضى و با استقلال انسان در كارهايش منافاتى ندارد

• ولايت شيطان بر آدميان در ظلم و گناه و ولايت ملائكه بر آدميان در اطاعت و عبادت

• بعضى از لشكريان ابليس از جنس بشرند

• خلاصه بحث در باره شيطان و وسوسه اندازى او

• توبه در قرآن

• توبه در باره بعضى از بندگان مقرب خدا نيز مصداق مى يابد (توبه عمومى خداى سبحان )

• سخن عجيبى كه در باره توبه فرعون گفته شده است

• توبه ، يگانه درمان نوميدى و ياس است

• توبه حقيقى با جرأ ت يافتن بر گناه كارى منافات دارد

• مواردى كه قابل توبه نيستند

• بحث روايتى (رواياتى در باره توبه )

• مساله تحريف در قرآن

• فصل دوم : رواياتى كه بر عدم وقوع تحريف و تصرف در قرآن دلالت دارند

• فصل سوم : ادله و وجوهى كه براى اثبات عدم وقوع زياده و وقوع نقص و تغيير در قرآن بدانها استناد شده است

• بيان ضعف استدلال به اجماع براى اثبات عدم وقوع تحريف قرآن به زياد شدن در آن

• ضعف و قصور روايات دال بر وقوع تحريف در قرآن از نظر سند و دلالت

• دسيسه و جعل روايات دال بر تحريف توسط دشمنان قرآن و لوازم و محذورات مهم مترتببر قبول اين روايت

• روايات تحريف بر فرض صحت سند نيز به لحاظ مخالف بودن با دلالت قطعى قرآن بر عدم تحريف ، درمظنه جعل و اسناد كذب بوده و مردودند

• پاسخ به دو دليل ديگر قائلين به تحريف : استبعاد عقلى عدم تحريف و روايتى در باره مصحف على عليه السلام

• فصل چهارم : در باره جمع و تاليف قرآن و جمع بين رواياتى كه برخى بر جمع قرآن در زمان پيامبر (ص) و برخى بعد از آن حضرتدلالت دارند

• شق القمر در قرآن

• سخن كسانى كه با استناد به چند آيه قرآنى به وقوع معجزه شقّالقمر اشكال كرده اند و پاسخ آن

• جواب به دو شبهه ديگر پيرامون معجزه شق القمر

• روح در قرآن