شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

آشنائى با علوم حديث

نویسنده: على نصيرى
گروه:

• مقدمه ناشر

• پيشگفتار

• فصل اول : بازشناخت كليات علم حديث

• تعاريف و اصطلاحات حديثى

• حديث

• سنت

• روايت

• خبر

• اثر

• حديث قدسى

• حجيت سنت

• حجيت سنت پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم)

• 1. دليل عقلى

• 2. دلايل نقلى

• 1 - 2. قرآن

• 2 - 2. اجماع

• 3 - 2. سيره عملى مسلمانان

• حجيت سنت ائمه اطهار عليهم السلام

• 1. دليل عقلى

• 2. دلايل نقلى

• 1 - 2. قرآن

• 2 - 2. سنت نبوى

• حديث در دوران پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم)

• نشانه هاى اهتمام پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم به حديث و كتابت آن

• 1. جايگاه فرهنگ تعليم و تعلم در اسلام

• 2. اهتمام پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) به نشر حديث

• 3. اهتمام پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) به كتابت حديث

• محورهاى اهتمام پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) به كتابت حديث

• الف . توصيه به كتابت حديث :

• ب . فراهم آوردن برخى از مكتوبات حديثى ؛

• فصل دوم : آشنايى با تاريخ حديث شيعه

• بررسى ادوار تاريخى حديث شيعه

• دوره اول : فراهم آمدن نخستين نگاشته هاى حديثى

• نگاشته هاى گزارش شده در منابع تاريخى

• نگاشته هاى حديثى برجاى مانده

• 1. كتاب على (عليه السلام)

• 2. مصحف فاطمه (س)

• 3. مصحف على (عليه السلام)

• 4. نهج البلاغه

• 5. صحيفه سجاديه

• دوره دوم : شكل گيرى ميراث روايى شيعه در قالب اصول اربعماءة

• بررسى مفهوم اصل و تفاوت آن با مفهوم كتاب و تصنيف

• سرنوشت اصول اربعماءة

• دوره سوم : دوره تدوين جوامع اوليه حديثى شيعه

• 1. كافى ، ثقه الاسلام محمد بن يعقوب كلينى (م 329)

• ويژگى ها و امتيازات كافى

• بررسى استناد روضه به كلينى

• 2. من لا يحضره الفقيه ، شيخ صدوق محمد بن على بن بابويه قمى (م 381)

• 3. تهذيب الاحكام فى شرح المقنعه ، شيخ الطائفه محمد بن حسن طوسى (م 460)

• ويژگى ها و امتيازات تهذيب الاحكام

• 4. الاستبصار فيما اختلف من الاخبار، شيخ طوسى (م 460)

• روايات كتب اربعه از نگاه اخباريون و اصوليون

• دوره چهارم : دوره تكميل و تنظيم جوامع حديثى شيعه

• اهم منابع حديثى در دوره تكميل

• 1. بحار الاءنوار الجامعة لدرر اءخبار الاءئمة الاءطهار (عليه السلام)، علامه محمد باقر مجلسى (م 1111)

• 2- تفصيل وسائل الشيعه الى تحصيل مسائل الشريعة ، محمدبن حسن حر عاملى (م 1104)

• 3. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل ، ميرزا حسين نورى (م 1320)

• 4.جامع احاديث الشيعه ، آية الله بروجردى (م 1380)

• اهم منابع حديثى در دوره تنظيم

• 1. الوافى فى جمع الاحاديث الكتب الاربعة القديمة ، ملامحسن فيض كاشانى (م 1091)

• 2. منتقى الجمان فى الاءحاديث الصحاح و الحسان ، جمال الدين حسن بن زين الدين (م 1011)

• دوره پنجم : دوره ركود دانش هاى حديثى شيعه

• دوره ششم : دوره شكوفايى دانش هاى حديثى

• محورهاى اساسى دوره شكوفايى دانش هاى حديثى

• 1. بررسى عميق و نقادانه تاريخ حديث

• 2. محدود شدن حوزه مطالعات حديثى

• 3. نقد و پالايش روايات

• 4. تدوين فرهنگ ها و فهرست هاى حديثى

• 5. احياء آثار پيشينيان

• 6. رويكرد خاور شناسان به مباحث حديث پژوهى

• 7. به خدمت گرفتن رايانه در عرصه حديث پژوهى

• فصل سوم : آشنايى با تاريخ حديث اهل سنت

• ادوار تاريخ حديث اهل سنت

• دوره اول : دوره ممانعت از تدوين حديث

• بررسى دلايل ارائه شده براى توجيه ممانعت از تدوين حديث

• انگيزه ممانعت از كتابت و تدوين حديث از نگاه حديث پژوهان شيعى

• 1. جلوگيرى از انتشار فضائل اهل بيت عليهم السلام ، بويژه على (عليه السلام)

• 2. محور روايات نكوهش خلفا

• 3. بنيان گذارى راءى و اجتهاد در برابر نص

• زيان هاى ممانعت از نگارش و تدوين حديث

• 1. از بين رفتن حلقه اتصال اسناد روايات

• 2. رهيافت وضع در روايات

• دوره دوم : تدوين جوامع روايى

• 1. موطاء مالك بن اءنس (م 179)

• 2. مسند احمد بن حنبل (م 241)

• 3. صحيح محمد بن اسماعيل بخارى (م 256)

• 4. صحيح مسلم بن حجاج قشيرى (م 261)

• 5. سنن ابى داود سليمان بن اشعث سجستانى (م 275)

• 6. سنن محمد بن عيسى ترمذى (م 279)

• 7. سنن احمد بن شعيب نسايى (م 303)

• 8. سنن ابن ماجه قزوينى (م 273)

• دوره سوم : دوره تكميل و تنظيم جوامع روايى

• اهم منابع روايى در دوره تكميل

• 1. المسند الصحيح

• 2. الالزامات

• 3. المستدرك على الصحيحين

• اهم منابع حديثى در دوره تنظيم

• 1. مصابيح السنه

• 2. جامع الاصول فى احاديث الرسول

• 3. المسند الجامع لاءحاديث الكتب السته و مولفات اءصحابها الاخرى و موطاء مالك و مسانيد الحميدى و احمد بنحنبل و...

• 4. جامع المسانيد و السنن الهادى لاقوم السنن

• 5. جمع الوامع

• 6. كنز العمال فى سنن الاقوال و الافعال

• دوره چهارم : دوره ظهور و تكامل دانشهاى حديثى

• 1. رجال حديث

• 2. مصطلحات حديث

• 3. فقه الحديث

• دوره پنجم : عصر ركود دانش هاى حديثى

• دوره ششم : عصر شكوفايى دانش هاى حديثى

• فصل چهارم : آشنايى با مصطلح الحديث

• كليات تعريف مصطلح الحديث

• موضوع ، فايده و مسائل مصطلح الحديث

• مبحث نخست : تقسيمات خبر

• تقسيم اوليه حديث به متواتر و واحد

• خبر متواتر

• شرايط تحقق تواتر در اخبار

• شروط علم آورى خبر متواتر

• اقسام متواتر

• خبر واحد

• تقسيم چهارگانه حديث

• 1- صحيح

• 2- حسن

• 3- موثق

• 4 - ضعيف

• مبحث دوم : اصطلاحات حديثى

• 1- اصطلاحات ناظر به سند

• 1- 1. اصطلاحات سندى ناظر به اتصال سند

• 2- 1. اصطلاحات سندى ناظر به انقطاع سند

• 3- 1. اصطلاحات سندى ناظر به چگونگى تحمل و نقل حديث

• 4 - 1. اصطلاحات سندى ناظر به چگونگى طرح در منابع روايى

• 2- اصطلاحات ناظر به متن

• 1- 2. اصطلاحات متنى ناظر به چگونگى دلالت

• 2- 2. اصطلاحات متنى ناظر به پذيرش ، يا رد روايات

• 3- اصطلاحات ناظر به متن و سند

• مبحث سوم : شرائط و طرق تحمل

• شيوه هاى تحمل روايت

• مبحث چهارم : شرائط نقل و پذيرش روايات

• شرائط نقل روايت

• شرايط پذيرش روايات

• فصل پنجم : آشنايى با رجال الحديث

• كليات تعريف علم رجال

• موضوع و مسائل علم رجال

• مبحث نخست : الفاظ جرح و تعديل و تعارض آنها

• 1- الفاظ دال بر توثيق

• 1- 1. عدل ، امامى ضابط

• 2 - 1. عدل

• 3- 1. امامى ضابط

• 4 - 1. ثقه

• 5 - 1. ثقه فى الحديث

• 6 - 1. حجت

• 7 - 1. عين و وجه

• 2- الفاظ دال بر جرح

• تعارض جرح و تعديل

• شيوه هاى توثيق

• مبحث دوم : توثيقات خاص

• مبحث سوم : توثيقات عام

• 1- اصحاب اجماع

• شمار اصحاب اجماع

• 3. راويان مذكور در اسناد كتاب «كامل الزيارات»

• 4 - راويان مذكور در اسناد تفسير على بن ابراهيم قمى

• 5 - مشايخ اجازه

• مبحث چهارم : آشنايى با منابع رجالى شيعه

• منابع اوليه رجال شيعه (سده سوم تا پنجم)

• 1- رجال كشى (حدود 340)

• 2- رجال نجاشى (م 450)

• 3- رجال شيخ طوسى (م 460)

• 4 - فهرست شيخ طوسى (م 460)

• 5 - رجال برقى (م 274، يا 280)

• 6 - رساله ابوغالب زرارى (م 368)

• 7 - رجال ابن غضائرى (م حدود 450)

• منابع ثانويه رجال شيعه (سده ششم تا هشتم)

• 1- فهرست شيخ منتجب الدين (م حدودا 600)

• 2- معالم العلماء ابن شهر آشوب (م 588)

• 3- رجال ابن داوود (م 707)

• 4 - خلاصه الاقوال علامه حلى (م 726)

• مصادر متاءخر رجال شيعه (سده دهم تا سده كنونى)

• 1- مجمع الرجال ، قهپائى (م 993)

• 2- نقد الرجال ، سيد مصطفى حسينى تفرشى (حدود سده يازدهم)

• 3- جامع الرواه اردبيلى (م 1101)

• 4 - الفوائد الرجاليه ، سيد محمد مهدى بحر العلوم طباطبايى (م 1212)

• 5 - تنقيح المقال فى علم الرجال ، شيخ عبدالله مامقانى (م 1351)

• 6 - قاموس الرجال ، شيخ محمد تقى تسترى (معاصر)

• فصل ششم : آشنايى با مبانى فقه الحديث

• مفهوم فقه الحديث

• بررسى برخى از مبانى فقه الحديث

• 1. مفاهيم واژه ها

• 2- بررسى ساختار جملات

• 3- توجه به زبان روايات

• 4 - نقش سياق در معنارسانى

• 5 - توجه به قرائن خارجى