شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

دین و آزادی

نویسنده: محمدحسین فهیم نیا
گروه:

• پیشگفتار
• مقدمه اول
• مقدمه دوم
• اهمّیت و ضرورت بحث از آزادی
• بخش اوّل: آزادی فلسفی
• فصل اوّل: جبر و اختیار (از نظر تاریخی و کلامی)
• ترویج جبرگرایی
• تعریف جبر
• تعریف اختیار
• دیدگاه فرق اسلامی درباره جبر و اختیار
• 1 . دیدگاه اشاعره
• 2 . دیدگاه معتزله
• 3 . دیدگاه شیعه
• 4 . دیدگاه حکما و فلاسفه اسلامی
• فصل دوم: ادله فلسفی - کلامی اختیار انسان
• مقدمه
• 1 . جبرگرایان
• قضا و قدر
• تمایز جبر از قضا و قدر
• سرنوشت
• نتیجه گیری
• 2 . مفوّضه
• 3 . شیعه
• فصل سوم: حدود اختیارات انسان
• مقدمه
• گستره اختیار تکوینی انسان
• بخش دوم: آزادی های اجتماعی
• فصل اوّل: آزادی در مسائل اجتماعی
• تعریف آزادی
• آزادی اجتماعی
• آزادی اجتماعی در اسلام
• فلسفه آزادی
• آزادی در ادبیات سیاسی اروپا و اسلام
• گسترش اسلام در پرتو آزادی
• اهمیت و نقش آزادی
• دموکراسی و نظر اسلام درباره آن
• آزادی اسلامی در مسیر تکامل انسان
• تأثیر جهان بینی بر تفسیر آزادی
• رابطه آزادی با عقل و دین
• فصل دوم: حقوق اجتماعی انسان ها
• ضرورت رعایت حقوق اساسی
• اقسام آزادی
• 1 . آزادی سیاسی
• آزادی سیاسی
• الف) آزادی بیان و قلم
• آزادی بیان و قلم در راستای احکام دین
• محدوده آزادی بیان و قلم
• ب) آزادی سیاسی وسیله شایسته سالاری
• 2 . آزادی اقتصادی
• آزادی اقتصادی
• عدم تقابل محدودیت های اسلام با آزادی اقتصادی
• 3 . آزادی شخصی
• آزادی شخصی
• آزادی، نیاز فطری و طبیعی انسان
• تأثیر تکاملی متقابل دین و آزادی
• تأثیر دین داری بر انواع آزادی
• فصل سوم: حدود آزادی های اجتماعی
• مقدمه
• ضرورت محدودیت در آزادی
• معیارهای تحدید آزادی
• رابطه دین و آزادی
• آزادی در محدوده قوانین موضوعه
• فرق بین آزادی از نظام و حکم
• محدودیت های دین در قبال آزادی
• طرفداران آزادی مطلق
• گستره آزادی در اسلام و لیبرالیسم
• محدود کننده آزادی
• اصل در آزادی؛ لزوم یا جواز
• آزادی تکوینی و محدودیت اجتماعی
• آزادی از دین؟
• تسامح و تساهل
• گستره آزادی در اسلام و جوامع مدرن
• محدوده آزادی در حکومت دینی
• ملاک مدیریت در اسلام و دموکراسی غرب
• تفاوت های اصولی بین آزادی در غرب و اسلام
• ابتنای آزادی در غرب بر آزادی فردی
• بنیاد نظام دموکراسی غرب
• موانع آزادی
• آزادی های ممنوع
• امور مبتنی بر آزادی
• اقسام آزادی براساس آیات قرآن
• ملاک های جامعه آزاد دینی
• نقش آزادی در کرامت انسان
• آزادی، زمینه ساز آزمایش و رشد انسان
• فصل چهارم: حدود آزادی در فقه و حقوق
• محدودیت های حقوقی آزادی
• رابطه بین عدالت و آزادی
• گستره محدودیت انسان در دین
• رابطه تقلید و آزادی
• سر سپردگی به ارزش ها در مرجعیت
• تقلید در مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی
• آزادی از ملاک های فقهی نیست
• نتیجه گیری
• بخش سوم: آزادی معنوی
• فصل اوّل: آزادی در مسائل اخلاقی
• مقدمه
• تعامل شیطان و نفس در اسارت انسان
• اسارت انسان در بند خویش
• اشاره
• الف) راه های سیطره ابلیس بر انسان از دیدگاه قرآن
• ب) اسارت در بند نفس
• آزادی و حیات انسانی
• فصل دوم: رابطه آزادی با امر به معروف و نهی از منکر
• مقدمه
• زندگی سالم در سایه امر به معروف و نهی از منکر
• رابطه امر به معروف و نهی از منکر با آزادی
• مسئولیت مشترک
• شرایط امر به معروف و نهی از منکر
• دلیل عقلی امر به معروف و نهی از منکر در فقه
• فصل سوم: آزادی اندیشه
• مقدمه
• موانع آزادی فکر
• فرق بین آزادی فکری و آزادی عقیده
• فصل چهارم: آزادی عقیده در اسلام
• مقدمه
• «آزادی عقیده» به معنای «عدم اکراه»
• آزادی، محور عقیده
• رابطه آزادی عقیده و آزادی بیان
• شرایط آزادی ترویج عقیده
• چگونگی برخورد قرآن با عقاید باطل
• گستره آزادی عقیده در صدر اسلام
• چگونگی آزادی اقلیت های مذهبی در جامعه اسلامی
• جایگاه عقیده در جوامع غربی و اسلامی
• بحث تفصیلی در باره آیه «لَآ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ... »
• شأن نزول آیه «لَآ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ»
• جهاد ابتدایی، موافق آزادی عقیده
• تهمتی ناروا به مسلمانان!
• آزادی مخالفان در اسلام
• بخش چهارم: اشکالات و پاسخ آن ها
• فصل اوّل: جایگاه اختیار انسان در مسئله هدایت و ضلالت از دیدگاه قرآن
• مقدمه
• اقسام هدایت در قرآن
• هدایت از ناحیه خدا
• شناخت انسان
• هادی و مضلّ از نظر قرآن
• هادیان قرآنی
• گمراه کنندگان از دیدگاه قرآن
• مقدمه
• الف) عوامل هدایت
• ب) عوامل زمینه ساز ضلالت
• اضلال الهی و اقسام آن در قرآن
• جایگاه اختیار انسان در مسئله هدایت و ضلالت
• آزادی در هدایت و ضلالت از دیدگاه عقل
• آیات هدایت و ضلالت از دیدگاه اشاعره
• نقد اشاعره
• اضلالِ تکوینی
• عدم تلازم هدایت با علم
• فصل دوم: برنامه اسلام در ریشه کنی برده داری
• مقدمه
• روند الغای برده داری در جهان اسلام
• آزادی ذاتی و حقیقی فرد
• آزادی بردگان در فرآیند تدریجی
• موانع آزادی دستوری بردگان
• برنامه عملی اسلام برای محو بردگی
• عوامل آزادی بردگان در فقه اسلام
• بردگی اسیران جنگی
• سیره و شیوه رفتاری اسلام درباره غلامان و کنیزان
• فصل سوم: عدم تقابل حکم ارتداد با آزادی در انتخاب دین
• مقدمه
• لغت شناسی ارتداد
• ارتداد در ادبیات فقهی
• اسباب ارتداد
• مشروط بودن ارتداد به اظهار اسلام بعد از بلوغ
• عمل به اعتقاد شرایط اثبات دین
• عدم تقابل آزادی عقیده با ارتداد
• فصل چهارم: علت جایز نبودن تفکّر در ذات خداوند
• مقدمه
• محدودیت قوّه ادراکی انسان
• پیامدهای تفکر در ذات بی نهایت
• نکته: فراتر بودن مدرِک از مدرَک
• کتابنامه
• پی نوشت ها
• فهرست مطالب