شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

تسنیم تفسیر قرآن کریم جلد ٣

نویسنده: آية الله جوادى آملى
گروه:

• (و اذ قال ربك للملئكه انى جاعل فى الارض خليفه قالوا اتجعل فيها من يفسد فيها و يسفك الدمأ و نحن نسبح بحمدك و نقدس لك قال انى علم مالاتعلمون)(30)
• گزيده تفسير
• تناسب آيات
• مراد از الملائكه
• ويژگى هاى جعل خليفه
• خليه كيست و خلافت چيست؟
• بررسى احتمال هاى پنج گانه
• مستخلف عنه كيست؟
• پرسش فرشتگان و پاسخ خداوند
• سر تعبير به من يفسد
• لزوم آميختگى حمد و تسبيح
• مصداق مقدس در آيه
• لطايف و اشارات
• 1 هدف، فايده و چگونگى ياد آورى در قرآن
• 2 درس هايى از گفتگوى خدا با فرشتگان ونقل آن
• 3 مراتب خلافت
• 4 خلافت از خدا در جعل خليفه
• 5 حدشناسى خليفه خدا
• 6 خلافت بى واسطه و باواسطه
• 7 چگونگى خلافت از حاضر محض
• 8 تفاوت خلافت با رسالت
• 9 تفاوت جعل خلافت و عرض امانت
• 10 حوزه خلافت انسان كامل
• 11 برتر از مقام خلافت
• 12 شوون و بركات وجودى خليفه الله
• 13 راز نصب جانشين
• 14 جدايى ناپذيرى خلافت از انسان كامل
• 15 خلافت الهى و خلافت شيطانى
• 16 راه خلافت از معصومين عليه‌السلام
• 17 نقش حكيمان و عارفان در تبيين معارف خلافت
• 18 ويژگى انسان محورى در مدينه فاضله
• 19 پرهيز از نگاه مادى و پرسش هاى استكبارى
• 20 ماذون بودن فرشتگان در پرسش
• 21 معلوم خدا و مجهول فرشتگان
• 22 معرفت نفس در آيه مورد بحث
• 23 شارح آيه خلافت
• بحث روايى
• 1 پيشيه آفريدگان و زمينه آفرينش انسان
• 2 منشا علم فرشتگان به افساد انسان
• 3 مصاديق انسان كامل و خليفه الله
• 4 فرشتگان و جعلخليفه
• 5 علم الهى و گستره آن
• 6 تسبيح و تقديس و معناى آن دو
• 7 فراگير نبودن علم فرشتگان
• 8 علم الهى و نقدى بر قدريه
• (و علم ء ادم الا سمأ كلها ثم عرضهم على الملئكهفقال انبونى باسمأ هولأ ان كنتم صدقين)(329)
• گزيده تفسير
• تناسب آيات
• تفاوت تعليم و تدريس
• تعليم بى واسطه اسمأ به آدم
• مراد از اسمأ
• عرضه اسمأ بر فرشتگان
• اقسام عرضه و انواع حجاب
• چگونگى عرضه اسمأ بر فرشتگان
• نشانه فاصله وجودى انسان و فرشته
• مدعاى فرشتگان
• لطايف و اشارات
• 1 چگونگى تعليم اسمأ
• 2 نقش علم به اسمأ در مقام خلافت
• 3 پايه اصلى كمال هاى انسان كامل
• 4 وجود خاص علم به اسماى الهى
• 5 خليفه الله مطلق، مظهر مطلق اسمأ
• 6 حرمان تبه كاران از خلافت الهى
• 7 احكام گوناگون مراتب انسان كامل
• 8 درجات خلافت بر اساس درجات علم به اسمأ
• 9 ويژگى هاى و اوصاف اسمأ
• 10 شرط دستيابى به اسمأ الله
• 11 فراگيرى اسمأ براى تسكين رنج هجران
• 12 تمثيل يا حقيقت؟
• 13 مقام عالم ربانى
• بحث روايى
• 1 سبب نامگذارى آدم
• 2 مراد از اسمأ
• قالوا سبحنك لا علم لنا الا ما علمتنا انك انت العليم الحكيم(32)
• گزيده تفسير
• تفسير
• تناسب آيات
• مورد تنزيه فرشتگان
• سيره فرشته در تسبيح
• ادب فرشتگان در تكلم با خداوند
• لطايف و اشارات
• 1 نشانه رسوخ در علم
• 2 امكان افزايش علم در فرشتگان
• 3 اختصاص علم بى واسطه به صادر نخستين
• 4 اعتراف به جهل
• قال يادم انبئهم باسمائهم فلما انباهم باسمائهمقال الم اقل لكم انى اعلم غيب السموات و الارض و اعلم ما تبدون و ما كنتم تكتمون(33)
• گزيده تفسير
• تفسير
• تناسب آيات
• تعليم و گزارش
• غيب آسمان ها و زمين
• علم الهى به ظاهر و باطن فرشتگان
• لطايف و اشارات
• 1 مصونيت از خطا در تعليم اسمأ
• 2 هشدار مراقبت بر خواطر
• 3 توهم تقدم زمانى فرشتگان
• 4 برترى مطلق انسان كامل بر فرشتگان
• 5 زبان گوياى سالك محبوب
• 6 تبيين مقام خليفه خدا و معلم فرشتگان
• 7 ايجاز و اتقان انى اعلم
• بحث روايى
• آشكار و پنهان فرشتگان
• و اذ قلنا للملئكه اسجدوا لادم فسجدوا الا ابليس ابى و استكبر و كان من الكفرين (34)
• گزيده تفسير
• تفسير
• تناسب آيات
• سجده براى غير خدا
• تكريم آدم يا توبيخ فرشتگان؟
• ترتيب تعليم اسمأ، خلافت و سجده
• استثناى متصل يا منقطع؟
• امتناع استكبارى ابليس
• كفر مستتر ابليس
• لطايف و اشارات
• 1 حقيقت يا تمثيل؟ تشريع يا تكوين؟
• 2 ويژگى هاى سجده فرشتگان
• 3 مسجود فرشتگان
• 4 تعبد و وظيفه يا هوس و غريزه؟
• 5 سخن طبرسى و نقد آن
• 6 ابليس جن است يا فرشته؟
• 7 عامل مخالفت شيطان
• 8 تفكيك قبح تشريعى از حسن تكوينى
• بحث روايى
• 1 كفر و استكبار، نخستين گناه
• 2 تكبر ابليس نسبت به آدم عليه‌السلام
• 3 تحليلى از سجده فرشتگان بر آدم عليه‌السلام
• 4 خضوع فرشتگان در برابر انسان كامل
• 5 چگونگى خطاب و فرمان سجده
• 6 محل سجده فرشتگان
• 7 ماهيت ابليس و پيشينه او
• 8 مهلت دادن خدا به ابليس
• 9 راه و رسم عبادت و عبوديت
• و قلنا يادم اسكن انت و زوجك الجنه و كلا منها رغدا حيث شئتما ولا تقربا هذه الشجرهفتكونا من الظلمين
• گزيده تفسير
• تفسير
• تناسب آيات
• فرمان سكونت و بهره ورى در بهشت
• مراد از اكل
• نهى ارشاد خداوند
• درخت ممنوع چه بود؟
• ستمى كه آدم بر خود كرد
• لطايف و اشارات
• 1 توجه ساكنان ملكوت به نداى الهى
• 2 بسط عيش، پايه كمال يا مايه حقارت؟
• 3 تفاوت نبوت كلامى و عرفانى
• 4 قداست و عصمت آدم عليه‌السلام
• 5 همتايى زن و مرد در مقام ولايت
• 6 راز محور بودن آدم در برخى خطاب ها
• بحث روايى
• 1 بهشت حضرت آدم و حوا
• 2 اراده خدا
• 3 نوع در خدمت ممنوع
• فازلهما الشيطن عنها فاخر جهما مما كانا فيه و قلنا اهبطوا بعضكم لبعض عدو ولكمفى الارض مستقر و متع الى حين(36)
• گزيده تفسير
• تفسير
• تناسب آيات
• دو نحوه هبوط شيطان
• شيطان، محور اصلى دشمنى
• سرانجام بهره ورى و دشمنى
• لطايف و اشارات
• 1 صعوبت فهم آيات خلافت
• 2 لغزشى زمينه براى لغزش ديگر
• 3 اسناد ازلال به شيطان
• 4 كيفيت اسناد ازلال به شيطان
• 5 لغزش از راه يا هدف؟
• 6 تعيين دست مايه اولى ازلال در اسرائيليات
• 7 چگونگى راه يابى شيطان به بهشت
• 8 راه نفوذ شيطان
• 9 اقسام وسوسه شيطان و راه نجات از آن
• 10 تنوع راه هاى فريب شيطان
• 11 غرض شيطان از وسوسه انسان
• 12 نقطه پايان جنگ با شيطان
• 13 تصوير دشمنى شيطان در بهشت آدم
• 14 هبوط انسانيت به نشئه طبيعت
• 15 تفاوت هبوط كريمانه و لعينانه
• 16 شجره هبوط و شجره صعود
• 17 توجيه نظر علامه طباطبايى درباره عهد
• 18 مزله باطلو مزال اقدام
• بحث روايى
• 1 عصيان حضرت آدم عليه‌السلام
• 2 نخستين گناه بشر
• 3 زمان و مكان هبوط آدم و حوا
• 4 هدف از هبوط آدم عليه‌السلام
• 5 مراد از حين
• فتلقى أدم من ربه كلمت فتاب عليه انه هو التواب الرحيم
• گزيده تفسير
• تفسير
• تناسب آيات
• تعليم اجمالى و تفصيلى اسمأ به آدم
• مراد از كلمات
• درجات تلقى كلمات
• تلقى بى واسطه كلمات
• شتاب آدم براى تحصيل رضاى خدا
• سر افراد ضمير در عليه
• هماهنگى آيات قصه آدم عليه‌السلام
• لطايف و اشارات
• 1 تمام و نقص تلقى
• 2 توبه عبد محفوف به دو توبه خداست
• 3 توبه و آراى متكلمان
• بحث روايى
• 1 چگونگى توبه آدم عليه‌السلام و دريافت كلمات الهى
• قلنا اهبطوا منها جميعا فاما ياتينكم منى هدى فمن تبع هداى فلا خوف عليهم ولا هميحزنون(38) و الذين كفروا و كذبوا بايتنا اولئك اصحب النار هم فيها خلدون(39)
• گزيده تفسير
• تفسير
• تناسب آيات
• سر تكرار خطاب اهبطوا
• گونه گونى هبوط هابطان
• گسترده هدايت الهى
• عدم راه يابى شك و ترديد در قضيه شرطيه
• ضرورت هدايت بالغ الهى
• آثار هدايت
• چند نكته درباره خوف و حزن
• تاكيد و تحكيم وعده و وعيد
• هماهنگى و تمايز برهان و وحى
• تفاوت علم با اعتقاد
• لطايف و اشارات
• 1 هبوط آدم و هبوط ابليس
• 2 مخاطبان اصلى در خطاب به هبوط
• 3 سه راهنمايى و دو هشدار
• 4 نفى خوف و حزن از هدايت يافتگان
• 5 خوف و حزن ممدوح و مذموم
• 6 آثار پذيرش و رد هدايت الهى
• 7 هدايت الهى و تعديل رهايى
• 8 دركات كفر و تكذيب آيات الهى
• 9 ترتيب عناصر محورى قصه آدم
• بحث روايى
• 1 مصاديق هدايت الهى
• 2 آيات تكذيب شده
• قصه آدم در قرآن و عهدين
• 1 راز صعوبت فتوا در قصه آدم
• 2 انسان اولى در زيست شناسى و متون دينى
• 3 صفوت ويژه قصه صفى
• 4 موافقت فرشتگان با آفرينش آدم
• 5 آفرينش آدم به صورت خدا
• 7 تساوى زن و مرد در آفرينش بر صورت الهى
• 8 پدر معنوى آدم