امام رضا (علیه السلام) و فرهنگ توحيد

نیاز انسان به توحید، شناخت خدا، ایمان به خدا، اطاعت خدا و تسلیم در برابر او مهم ترین نیاز انسانهاست. بشر بدون معرفت، اطاعت و ارتباط با خدا و عبادت او در ظلمات زندگى مى کند. اهداف و راه خویش را نمى بیند، نابیناست. بدون توحید، انسان نه براى «از کجا آمده ام» پاسخى مى یابد نه براى «به کجا مى روم» جوابى دارد. و نه «آمدنم بهر چه بود» را مى تواند پاسخ دهد .
توحید نیاز روح و روان انسان است، نیازى که در شمار نیازهاى فرهنگى است. توحید سالم ترین و مفیدترین غذاى قلب و مغز انسانهاست. اکسیژن زندگى و آب حیات جامعه بشرى است.
کلمه «لا اله الا الله» دژ امن الهى در برابر هجوم شیاطین و سلاطین است. چتر ایمنى خدا بر سر جوامع بشرى است. در جهان جهل و جور و فریب و در برابر نگهبانان زر و زور و تزویر، فرعون و قارون و بلعم، تنها یک قلعه امن و استوار وجود دارد و آن برج بلند و پولادین توحید است. تلاش امام رضا (علیه السلام) در گسترش اندیشه توحیدى و آموزشى محتوای«لا اله الا الله» به افراد و امت اسلامى و تربیت جامعه اى خدامحور، در صدر تمام تلاش هاى آن بزرگوار است:
سیره قرآنى امام رضا (علیه السلام) تلاشهاى تفسیرى امام رضا (علیه السلام) سیره امام هشتم در زمینه دعا و نیایش، آموزه هاى رضوى در باب دعا، استغفار ، تسبیح و یاد خدا، تحمید و تهلیل و تکبیر، اقدامات شب زنده دارى و تهجد امام، نیایش هاى صبح و شام و نماز و تعقیبات نماز و ادعیه امام رضا در ماه رجب و شعبان و رمضان و به ویژه دعاى عمیق سحرهاى ماه رمضان «اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ بَهَائِكَ بِأَبْهَاهُ وَ كُلُّ بَهَائِكَ بَهِيٌّ» یکى از بهترین میراث فرهنگى حضرت (علیه السلام) در باب توحید است . این دعا را امام رضا (علیه السلام) براى ایوب بن یقطین نوشته و فرموده است این دعاى امام محمّد باقر (علیه السلام) است. (1)
گاه امام رضا (علیه السلام) شیوه کرنش و سجود در برابر خداوند را به یاران آموزش مى دهد و در نامه­اى به سلیمان بن حفص مروزى نوشته اند.در سجده شکر صد بار بگو: شکراً شکراً و اگر خواستى صدر بار چنین بگو : عفواً، عفواً . (2)
امام هشتم حضرت على بن موسی (علیه السلام) از پدرانش از رسول گرامى نقل کرده است. که آن بزرگوار فرمود : «مَن أنعَمَ اللّه تعالی علَیهِ نِعمَةً فَلیَحمَدِ اللّه تعالی، و مَنِ استَبطَأ (علَیهِ) الرِّزقَ فَلیَستَغفِرِ اللّه، و من حزنه امرفلیقل : لا حول و لا قوه الاّ باالله.» (3)
هر کس خداوند به او نعمتى می­دهد باید او را حمد و ستایش کند، هر کس جریان روزى بر او کند می­شود باید از خداوند آمرزش بخواهد و هر کس گرفتار اندوهى می­شود، جمله ى «لا حول ولا قوه الا بالله» را بگوید.
در اندیشه رضوى نعمت و قدرت از آن خدا و در دست اوست و اگر انسان گرفتار فقر می­شود و یا از مشکلات اینده بیم دارد، باید به خود و دیگران یادآور شود، که هیچ تغییر و عامل حرکت و سکونى و هیچ انرژى حرکت آفرین و کنترل کننده­اى جز به کمک خداوند متعال وجود ندارد.
ى حضرت رضا (علیه السلام) از پدر بزرگوار و اجداد گرامیش از رسول گرامى نقل کرده است که فرمود: «انّ لا اله الاّ الله کلمه عظیمه کریمه على الله عزوجل . إِنَّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ كَلِمَةٌ عَظِيمَةٌ كَرِيمَةٌ عَلَى اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ قَالَهَا مُخْلِصاً اِسْتَوْجَبَ اَلْجَنَّةَ وَ مَنْ قَالَهَا كَاذِباً عُصِمَتْ مَالُهُ وَ دَمُهُ وَ كَانَ مَصِيرُهُ إِلَى اَلنَّارِ.» (4)
کلمه توحید سخنى بزرگ و در پیشگاه خداوند، گرانبهاست. هر کس صادقانه و از روى اخلاص آن را بگوید. شایسته بهشت می­شود و هر کس بدون پذیرش قلبى و به دروغ آن را به زبان آورد ، جان و مالش در امان است ولى سرانجامش در آتش خواهد بود.

 

 

امام و فرهنگ امامت

امامت تداوم بخش مسئولیت هاى پیامبران و ضامن اجراى اهداف بلند ایشان است. نخستین و بهترین وظیفه پیامبران برقرارى رابطه عقلى، قلبى و عملى بین خدا و خلق خداست . تحکیم معرفت الهى ، تقویت عشق ربوبى، و هماهنگ سازى رفتار انسان با اهداف الهى، رسالت بزرگ پیامبران خداست. در میدان عمل، تا انسان از سلطه طاغوت ها آزاد نشود توحید تحقق نمی­یابد و انسان توان عبادت و اطاعت خداوند ندارد .
«مَن يَكفُر بِالطّاغوتِ وَيُؤمِن بِاللَّهِ فَقَدِ استَمسَكَ بِالعُروَةِ الوُثقىٰ لَا انفِصامَ لَها ۗ وَاللَّهُ سَميعٌ عَليمٌ». (5)
شعار «لااله الاّ الله» بهترین شعار پیامبران و شرط نخست اسلام و مسلمانى است.شعار «محمّد رسول الله» پیش شرط عینیت بخشى به فرمان خدا در زندگى فردى و اجتماعى است. همانگونه که در عصر خاتمیت قلب محمّد (ص) و علی (علیه السلام) اینه اراده الهى و زبان این دو ترجمان وحى آسمانى است. توحید و نبوت جز با پذیرش امامت مقدور نیست و اهداف رسالت جز با تعیین امام و امامت عملى نمی­شود. نه معرفت خداوند بى تعلیم رسالت مقدور است و نه اطاعت خدا و پیوند قلبى و عاطفى و عملى با او بدون رهبرى آسمانى و اطاعت از خلفاى رسول خدا ممکن است.
و از اینجاست که امامت و رهبرى اسلامى، جایگاهى آسمانى است نه زمینى، مدیریت علمى و فقهى و فنّى و هنرى نیست. مدیریت قرآنى است، هم علم است، هم ایمان، هم فقه است هم اخلاق ، هم قدرت روحى است. هم محبوبیت اجتماعى، هم پیوند با خالق است و هم دلسوزى براى مخلوق، هم علم قرآنى است، هم شناخت انسان. سخن از دموکراسى و اریستوکراسى و انتخابات مستقیم و غیر مستقیم نیست. رهبرى شایسته توسط فقیهان عادل و آگاه کشف می­شود. نصب نمی­گردد. ولى فقیه منصوب خبرگان نیست، توسط فقهاى عادل و آگاه و امین مردم شناخته و معرفى مى گردد. سخن از انتخاب اعیان و اشراف و یا «مردم سالارى» نیست. سالار و سردار زمین و زمان خداست و در اندیشه شیعه، رهبر کسى است که از همه به خدا نزدیک تر است و راه تشخیص آن موازین قرآن و سنت و فقهاى عادل و آگاه به زمان هستند.

 

 

امام رضا (علیه السلام) و ایران

امام یادگار پیغمبر و پاره تن آن بزرگوار و پناه بشریت مظلوم و ملجاء و ملاذ انسانها است پیوند مردم ایران با امام هشتم (علیه السلام) ، نماد ارتباط امت و امامت و عقیده شیعه نسبت به مسأله رهبرى است.
الطاف و برکات پیامبر اعظم (ص) توسط این یادگار محمّد (ص) و علی (علیه السلام) در این سرزمین جارى است.این بزرگوار، در اخلاق و رفتار و دانش و رحمت و برگات، جلوه­اى از حبیب خدا و پرتوى از« رحمه للعالمین » است که در افق تابناک خراسان می­درخشد.
برکات دنیوى، علمى و معنوى و برآوردن حوائج کوچک و بزرگ میلیونها زائر دور و نزدیک در طول قرنها سبب شده که مرقد و بارگاه این امام رئوف، همیشه و در تمام ساعات، کانون اجتماع و عشق و راز و نیاز مردم و نقطه امید محرومترین گروههاى اجتماعى باشد، در باور مردم ما ثامن الحجج (علیه السلام) پناه همه مردان و زنان و مردمان نیازمند و حتى ضامن آهوان در بند است.
میلیون ها گرفتار و غمزده و رنج دیده از سختى هاى زمین و زمان به سرزمین مقدس خراسان و مشهد الرضا (علیه السلام) می­گریزند، و آزاد از هر گونه غم واندوه به خانه و زندگى خویش باز می­گردند.
از روزى که سحاب رحمت رضوى از آفاق مدینه تا مرو دامن گسترد، باران دانش و سخاوت مشرق زمین را صفایى دیگر داد و درخت پاک آزادى و رهایى از سلطه طاغوت ها در جاى، جاى میهن اسلامى سر برآورد. برآوردن حوائج کوچک و بزرگ مردم و تأمین آب ونان وعزّت و آبرو و توفیق خدمت و قبولى توبه و دریافت برگ آزادى از آتش و کارت عبور از صراط و ورود به بهشت، همه و همه، نمونه هاى فراوان الطاف رضوى است. قطره هاى ریز و درشت باران رحمت و رأفت رضوی (علیه السلام) است که بر سر عارف و عامى می­بارد. توحید و ولایت دو چشمه آسمانى است که امام هشتم در مسیر مدینه تا مرو جارى ساخت. هنوز هم این چشمه هاى پر برکت، زمین خشکیده را حیات می­بخشد، گیاهان پژمرده را طراوت می­دهد، و غبار غم از چهره تشنگان مى شوید.

 

 

چرا ویژنامه رضوى

همراهان « فرهنگ کوثر» بخوبى مى دانند که این نشریه از بدو میلاد به معرفت و محبت عترت پیامبر می­اندیشد و غبار نعلین قنبر و گرد مقنعه فضّه را با طلاى سرخ دیگران سودا نمی­کند توان محدود و امکانات موجود خویش را به پژوهش و نگارش در آستان قدسى چهارده معصوم و یاران و فرزندان آنان اختصاص داده است و هم اکنون که نهمین سال میلاد خویش را می­گذراند، سر به آسمان می­ساید که جز از اهل بیت پیامبر (علیهم السلام) سخن نگفته و قلم را به صاحبان زر و زور نفروخته و به مداحى این و آن نپرداخته است.
« فرهنگ کوثر» هر چه دارد، از فیض گل روى محمّد و آل محمّد دارد و هر چه می­خواهد در آستان قدسى این خاندان: می­جوید، آب زلال کوثر از چشمه والاى اهل بیت است. این نشریه به سقایت فرهنگى فرزندان امت اسلامى می­اندیشد و این ویژه نامه که پیمانه از زلال« فرهنگ کوثر» است که همزمان با ماه پر برکت رمضان 142 (علیه السلام) .
در اختیار تشنگان فرهنگ عترت (علیه السلام) قرار می­گیرد. تا کنون ویژنامه هاى غدیر ، فاطمی، علوی (علیه السلام) ، حسنی (علیه السلام) ، حسینی (علیه السلام) ، سجادی (علیه السلام) ، باقری (علیه السلام) ، صادقی (علیه السلام) ، و دو ویژه نامه نبوی، و ویژه نامه امام جواد (علیه السلام) و امام عسکری (علیه السلام) در اختیار علاقمندان قرار گرفته است. تدوین ویژه نامه رضوی (علیه السلام) و امام هادی (علیه السلام) و حضرت مهدی (علیه السلام) از سلسله ویژه نامه هاى فرهنگ کوثر آرزویى بود که در جان همکاران این نشریه میتپید.
خداى را شکر که در آستانه ماه پر برکت رمضان (142 (علیه السلام) ى . ق) « ویژه نامه رضوی» به عنوان هدیه اى کوچک از دیار خواهر به محضر مقدّس برادر گرامى حضرت معصومه (سلام الله علیها) خورشید پر فروغ دو عالم، حضرت على بن موسى الرّضا تقدیم می­شود. دست اندرکاران فصلنامه خوشحال اند که نشر این شماره با تحوّلى فرخنده در آستان مقدس حضرت معصومه (سلام الله علیها) همراه است و امیدى تازه به ارتقاى خدمات فرهنگى پدید آمده است.
این امیدوارى مولود تشکیل معاونت فرهنگى در این بارگاه قدسى است. با انتصاب و حضور سید بزرگوار و دانشور مخلص و پرتلاش سید عباس لاجوردى دام عزه العالى از سوى مقام محترم تولیت، انتظار می­رود، در کم و کیف فعالیتهاى فرهنگى تحولى مثبت و گسترده پدید اید و آستانه مقدسه حضرت معصومه (سلام الله علیها) جایگاه خویش را در احیاى امر اهل بیت (علیه السلام) و پاسدارى از فرهنگ ایشان بازیابد.
همکاران « فرهنگ کوثر» حضور این چهره ولائى و فرهنگى را در جمع خدمتگزاران این بارگاه قدسى گرامى می­دارند و از تلاش ­هاى مخلصانه برادر گرامى جناب آقاى غلامعلى عباسى که نهال فرهنگى آستانه را به درختى تناور تبدیل کردند، صمیمانه تشکر می­کنند. و امیدواریم پایه­هاى فرهنگ قرآن و عترت استوارتر و زائرانش روز به روز فزون تر گردند. انشاء الله
«وَ إِذْ يَرْفَعُ إِبْراهِيمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَ إِسْماعِيلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ‌.» (6)
«رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ.» (7)
والسلام

پى نوشت ها :
1. مسند الامام رضا (ع)، ج2 ، ص 15
2. من لا یحضره الفقیه ، ج 2 ، ص 46.
3. عیون اخبار امام رضا، ج 2 ، ص 46
4. التوحید، ص 23.
5. سوره بقره ، آیه 256
6. سوره بقره، آیه 12
7. سوره بقره، آیه 128