در پاسخ به این پرسش که «چرا نماز را فارسی نخوانیم تا تأثیر بیشتری داشته باشد» لازم است توجه داشت که اولا بین فارسی خواندن نماز و تأثیر بیشتر ملازمه وجود ندارد. چه‌بسا عربی خواندن آن، تأثیرات قابل توجهی دارد که اغلب انسان‌ها از آن غافلند. ثانیا: نماز خواندن با زبان عربی، تکلیف شرعی مسلمانان از طرف خداوند سبحان است (۱) که عقل انسان، به طور اجمالی مصلحت داشتن آن را درک می‌کند. درواقع عقلِ بندگان، بدون اتصال به سرچشمه وحی، از درک حقیقتِ  احکام ناتوان است؛ اما این را می‌یابد که خداوند متعال، عالمانه و حکیمانه امر می‌کند (۲). با این حال اندیشمندان مسلمان با استفاده از آیات و روایات به برخی حکمت‌ها و اسرار خواندن نماز با زبان واحد و آن هم عربی اشاره نموده‌اند که در این نوشتار به برخی اشاره می‌شود.

_ مخاطب دین اسلام، نژاد و گروهی با زبان خاص نیست؛ اما از آن‌جا که هر پیامبری در میان قومی با  زبانی خاص مبعوث می‌شود؛ پس بدیهی است که کتاب آسمانی او نیز باید به زبان همان قوم باشد «وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِیُبَیِّنَ لَهُمْ...؛ ما هیچ پیامبری را، جز به زبان قومش، نفرستادیم تا (حقایق را) برای آن‌ها آشکار سازد» (ابراهیم/۴).

_ زبان عربی، به لحاظ دامنه واژه‌ها و تطبیق بر معانی، دقیق‌ترین زبان است و قواعدی دارد که کلام را از هرگونه خللی حفظ می‌کند و هیچ‌کدام از زبان‌های زنده دنیا مانند زبان عربی نیست (۳).

_ زبان عربی را نمی‌توان به طور دقیق به زبان دیگری ترجمه کرد؛ به‌گونه‌ای که همه معنا با لفظ منتقل شود؛ چه بسا گاهی ترجمه برخی لغات زبان عربی به زبان دیگر، معنای مخالف یا معنای ناپسندی می‌دهد و حتی در بسیاری موارد، معادلی برای آن یافت نمی‌شود؛ مانند کلمه «الله» که چند معنای مختلف دارد. در نتیجه عربی خواندن، نماز را از تحریف و آمیخته شدن به خرافات مصون می‌دارد (۳).

_ گروهی که هدف واحدی دنبال می‌کنند، جهت تفاهم و دست‌یابی به وحدت، علاوه بر زبان مادری و محلی، زبان ملی واحدی دارند. زبان دین اسلام نیز واحد است و عربی خواندن نماز باعث تحقق وحدت در بین مسلمانان می‌شود (۴).

_ الفاظ و معانی نماز، هر دو از جانب خداست؛ اگر نمازگزار از الفاظی غیر از الفاظ نازل شده از جانب خداوند استفاده کند، حتی اگر آن معنا را برساند، آثار مطلوب را ندارد؛ بنابراین مورد رضای الهی نیست.

_ کلام الهی دارای لایه‌های معنایی است که انسان به همه بطون آن، عالم نیست. انسانی که نماز را به عربی می‌خواند، تمام برکات آن معانی را دریافت می‌کند؛ هر چند به آن‌ها، آگاهی نداشته باشد.

پی‌نوشت
 ۱- خرازی، محسن (۱۴۱۷ق) بدایة المعارف الإلهیة فی شرح عقائد الإمامیة. ج ۱‏، چهارم، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، ص ۲۶۹.
۲- جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۸ش) حق و تکلیف در اسلام. سوم، قم: إسراء، ص۳۳۰. همچون عدمِ علمِ بیمار به حکمت تجویز دارو است.
۳- تهانوی، محمد علی (۱۹۹۶م) موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم. ج ۱، اول، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون، ص۱۷.
۴- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری. ج ۲۱، تهران: صدرا، ص ۷۸-۷۵.
۵- پاک نژاد، رضا (۱۳۵۱ش) اولین دانشگاه آخرین پیامبر. ج ۱۶، تهران: اسلامیه، ص ۲۸۱.