قم، این شهر خشک که در دل کویری گرم جا گرفته است، تنها یک نام بر نقشه جغرافیای ایران نیست؛ بلکه نگینی درخشان بر دل های مشتاق و شکوهی استوار در تاریخ تشیع است. آنچه این شهر کویری را تا به این حدّ والا و متبرک ساخته، نعمتی بی‌همتاست؛ نعمت حضور بانوی بزرگواری که پیکر پاکش در این دیار آرمیده و روح بلندش، فضای این شهر را عطرآگین کرده است. حضرت فاطمه معصومه (س)، کریمه اهل‌بیت، تنها یک قبرستان را مزین نکرده است؛ بلکه به این شهر هویت بخشید، به تاریخ آن جهت داد و به خاک آن شرافت عطا کرد. حضور ایشان در قم، موهبتی الهی است که بر تارک زمان درخشیده و برکاتش تا ابدیت جاریست.

23 ربیع الاول سال 201 هجری قمری بانویی با کرامت وارد قم شد و قم را عزت و رفعت بخشید. با آن که مدت زمان توقف این بانوی والامقام در قم بیشتر از 17 روز نشد اما همین مدت کم این زمین و این شهر را روشن کرد، روشنایی ای به وسعت تاریخ، که اکنون پس از گذشت حدود 1245 و اندی سال از آن روز، هنوز این شهر روشن و پر رونق است و رونقش از برکت قدم های پاک بانویی با کرامت از خاندانی کریم بر این خاک است.

شهر قم قبل از ورود حضرت معصومه (ع) از آبادانی ظاهری بی بهره بود و اهالی شیعی مذهب آن در اثر بی توجهی حاکمان مورد آزار و اذیت بودند، اما از لحاظ ایمان و اعتقاد مذهبی، این شهر بهترین فضای معنوی را داشته و زمینه پذیرش اهل بیت پیامبر (ص) و یاران با وفای آنان در این منطقه کاملا فراهم بود.

وقتی عده ای ناصبی از سوی حکومت جور مأمور به حمله به کاروان اهلبیت عصمت و طهارت (ع) شدند، و در جنگی نابرابر نزدیکان و محارم حضرت معصومه (س) را در نزدیکی های ساوه به شهادت رساندند، ایشان با تعداد کمی همراهانی که برایشان باقی مانده بود، با تنی رنجور و بیمار به سمت قم حرکت کردند زیرا در کلام پدر بزرگوارشان در مورد اهل قم و دوستی ایشان با خاندان و اهلبیت پیامبر (ص) تعاریفی شنیده بودند و قم را برای اسکان برگزیدند.

مردم قم در استقبالی بی نظیر و در شأن ایشان به گرمی پذیرای حضور ایشان شدند و ایشان را در منزل یکی از بزرگان شهر، مأوا دادند. مدت حضور ایشان در قم بسیار کوتاه بود و پس از گذشت 17 روز از شدت جراحات، با دلی مملو از غصه از غم هجران برادر، جان به جان آفرین تسلیم کردند. حضور ایشان در قم کوتاه و برکات حضور ایشان ابدی شد.

مردم قم همانند استقبال و اسکان و احترام بی نظیری که به آن بانوی با کرامت روا داشتند، در تشییع ایشان نیز سنگ تمام گذاشته و آنچه در شأن این خاندان بود به بهترین شکل انجام دادند. خدا هم پاداش این قدرشناسی و احترام مردم قم را به بهترین شکل داد. چنان پاداشی که پس از گذشت قرن ها قم به عنوان مرکز علم و فقاهت بر نقشه‌ی جهان می‌درخشد، حضور حرم حضرت معصومه (س)، قم را به کانون جاذبه‌ای معنوی تبدیل کرده به نحوی که عالمان، فقیهان و طالبان علم را از اقصی نقاط جهان به سوی خود خوانده است. این حضور مبارک، بستری شد برای تأسیس بزرگ‌ترین حوزه علمیه شیعه، تا شعله‌های علم آل محمد (ص) را روشن نگاه دارد. قم، امروز به برکت وجود ایشان «مدینه العلم» و ام القرای جهان تشیع است.

پس از وفات شهادت گونه ی ایشان، قم مأمنی شد برای ساداتی که از حکومت ظلم و جور در امان نبودند. پس از دفن ایشان کم کم مزار ایشان که در حاشیه ی شهر بود، به مرکز قم تبدیل شد و شهر از بقیه ی نواحی گسترش یافت. به برکت حضور ایشان قم رونق گرفت و بسیاری از تجار و کسبه محب اهلبیت (ع) به این شهر روی آوردند.

به برکت حضور ایشان قم از جنبه مذهبی استحکام ویژه ای یافته و مرکز روحانیت شیعه شد. و عده ای از بزرگترین علمای شیعه از آنجا برخاسته یا در آن اقامت کردند. بزرگترین حوزه های علمیه در این شهر تأسیس شد و فعالیت علمی برادران موجب اقبال خواهران به مباحث علوم حوزوی شد و اولین و بزرگترین حوزه علمیه خواهران در این شهر تأسیس شد.

هجرت ملاصدرا فیلسوف نامی شیعه به قم چهره دیگری به این حرکت داد. سکونت مرحوم فیض کاشانی در قم و تاسیس مدرسه فیضیه در جوار حرم مطهر حضرت معصومه (ع)، رشد فکری و فضای علمی این شهر را دگرگون نمود.

پرورش بزرگترین علمای اسلام در مراکز علمی قم رقم خورد. از جمله ایشان علی بن حسین بن بابویه قمی، پدر شیخ صدوق یا صدوق اول،محمد بن علی بن بابویه قمی، معروف به شیخ صدوق و نویسنده نزدیک به 300 کتاب در اصول و فروع، محمد بن حسن صفار، از یاران نزدیک امام حسن عسکری (ع)، احمد بن اسحاق قمی، وکیل امام عسکری (ع) در قم و سازنده مسجد معروف امام به دستور آن حضرت، احمد بن ادریس قمی، از محدثان شیعی، می باشند.

آستان ملکوتی کریمه اهل‌بیت، برای میلیون‌ها شیفته و دل‌شکسته، مأمنی امن و ملجائی مطمئن است. زائران با دل پر از حسرت و امید، به سوی این بارگاه می‌آیند و در سایه کرامت او، آرامش می‌یابند و حاجات خود را طلب می‌کنند. چه بسیار دعاها که در کنار ضریح او مستجاب شده و چه بسیار دردها که در جوارش درمان یافته است. کرامات ایشان تمام نشدنی است و شاهدان و ناظرانی بر ادعای کرامات بی حد و اندازه ایشان خاطراتشان در کتاب «کرامات حضرت معصومه (ع)» و کتاب «جرعه ای از مهر» چاپ و منتشر شده است. هزاران گزارش و شاهد عینی از کرامات (امور خارق‌العاده) از سوی زائران در این کتاب ها نقل شده که بر اثر توسل به ایشان، مشکلاتشان حل شده یا حاجاتشان برآورده گشته است. این کراماتِ ادامه‌دار، لقب «کریمه» را در اذهان عمومی تأیید و تقویت کرده است. او را بانویی می‌دانند که درگاهش همواره به روی نیازمندان باز و «کریمانه» اجابت می‌کند.

زیارت حضرت معصومه (س)، به فرموده امام رضا (ع)، مانند زیارت خود آن امام همام است. این حضور، پیوندی ناگسستنی بین شیعیان و امامت ایجاد کرده و قم را به پایگاهی برای دوستداران اهل‌بیت (ع) تبدیل نموده است. روایاتی که اشاره به فضیلت بسیار زیارت این بانوی کریمه دارد هر مسافری را مشتاق زیارت درگاهش می کند. امام جواد (ع) فرمودند: «مَنْ زارَ قَبْرَ عَمَّتی بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّةُ»؛ «کسی که قبر عمه‌ام را در قم زیارت کند بهشت بر او واجب است. (1)

امام رضا علیه السلام فرمود: «مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِّها فَلَهُ الْجَنَّة»؛ «کسی که فاطمه معصومه را زیارت کند، در حالی که حق او را بشناسد، بهشت برای او است» (2)

 امام صادق علیه السلام فرمود: «... وَ لَنا حَرَماً و هُو قُمُّ و سَتُدْفَنُ فیها اِمْرَأَةٌ مِنْ وُلْدی تُسمَّی فاطِمَةَ، مَنْ زارَها وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ»؛ «... و برای ما حرمی است و آن شهر قم است و به زودی زنی از فرزندان من در آن جا دفن می‌شود که نامش فاطمه می‌باشد. هر کس او را زیارت کند، بهشت برای او واجب است.» (3)

نفس قدسی این بانوی بزرگ، بر فضای کل شهر قم سایه افکنده است. زندگی در جوار ایشان، عبادتی مستمر و فرصتی ناب برای رشد معنوی و نزدیکی به خداوند است. کوچه‌ها و خیابان‌های قم، از انعکاس نام «کریمه اهل‌بیت» پر شده است. حضور حضرت معصومه (س) در قم، گنجی بی‌پایان و دریایی بیکران از رحمت و برکت است. این شهر، خانه اوست و او «کریمه» این خانه؛ بانویی که درگاهش همیشه به روی همه گشوده و سخاوتش زبانزد همگان است.