قبله اهل حقيقت کربلاست کربلا،او قبله اهل ولاست گر چه دارد کعبه،مروه با صفا ليک،کى دارد مناي کربلا؟ کعبه را گر زمزم است آب حيات کربلا را آب خضر آمد فرات رو نما عارف،صلات رکعتين در خم ابروى محراب حسين
«کربلا»،مدفن سيد الشهداست،سرزمينى که عظيمترين حماسه خدايي بشر،درعاشوراى سال 61 در آن اتفاق افتاد و موجش سراسر تاريخ و پهنه جهان را فرا گرفت.
خاک آن،بوى خون مي‏دهد و تربت کربلا مقدس و الهام‏بخش است و در فضيلت آن،روايات بسياري نقل شده است. (1) امام علي‏«ع‏»پس از جنگ صفين،هنگام عبور از کربلا همراه برخى همراهان،چشمانش پر از اشگ شد و فرمود:اينجاست محل فرودآمدنشان...و اينجاست‏شهادتگاه‏عاشقان بي‏نظير که در گذشته و آينده،نمونه ندارند:«...مصارع عشاق شهداء لا تسبقهم من‏کان قبلهم و لا يلحقهم من بعدهم...» (2) و به همين خاطر،«کربلا»سمبل ايثار و جانبازي وشهادت‏طلبى و شوق و شور حماسى شناخته شده است و در طول تاريخ نيز،کانون‏عشقهاي برتر بوده و همچون مغناطيسي،دلهاى مشتاق و شيداي معرفت را به سوى خودکشيده است.در حماسه دفاع مقدس ايران نيز،بسياري از رزمندگان اسلام،به شوق کربلاو زيارت حرم حسيني،جبهه‏ها را درمي‏نورديدند و با بعثيان کافر مي‏جنگيدند و رو به‏کعبه عشق،کربلاى سيد الشهدا«ع‏»شهيد مي‏شدند،چون کربلا سمبل هر جايى است که‏صحنه ديگرى حق و باطل باشد.
در حسرت کوى کربلا مي‏رفتند مشتاق به سوى کربلا مي‏رفتند گلگون تن و خونين کفن و بي‏پر و بال اينگونه به سوى کربلا مي‏رفتند (3)
در روايات آمده است که سيد الشهدا«ع‏»نواحى اطراف قبر خويش را از اهل نينوا وغاضريه به مبلغ شصت هزار درهم خريدارى کرد و به خود آنان صدقه داد و با آنان شرطکرد که مردم را به جايگاه قبرش راهنمايى کنند و هر که را به زيارت آن حضرت آيد،سه‏روز مهمان نمايند و پذيرايي کنند. (4) باري،کربلا نام يکى از شهرهاى کشور عراق است که در کنار رودخانه فرات قرارداشته است.اين شهر،تا سال 61 هجري،بيابان بوده است.از آن زمان به بعد،بر اثرشهادت حسين بن علي‏«ع‏»در آن محل،بتدريج مورد توجه شيعيان آل على قرار گرفت وپس از بناي مرقدهاى شهدا،متدرجا مرکز جمعيت گرديد و امروز،يکي از شهرهاي‏زيارتى عراق مي‏باشد که قريب 65000 تن جمعيت دارد و در ماههاى محرم و صفر وهنگام زمستان،به سبب ورود زايران،جمعيت‏شهر به 000/100 تن مي‏رسد. (5) در اين که‏«کربلا»يعنى چه و ريشه لغوى آن چيست و از چه گرفته شده،بحثهاي‏مفصلى انجام گرفته است. (6) طبق برخى نقلها،اين نام از ترکيب‏«کرب‏»و«ال‏»ساخته شده‏است، يعنى حرم الله،يا مقدس الله،«کرب‏»در لغت‏سامي به معناي‏«قرب‏»در عربي‏است(کرب:قرب).اگر«ال‏»هم به معناي‏«الله‏»باشد،کربلا به معناى محلى است که نزدخدا،مقدس و مقرب است،يا«حرم خدا»است. (7) برخى هم آن را ترکيب يافته از«کوربابل‏»دانسته‏اند،يعني مجموعه‏اى از آباديها و روستاهاى بابل.موقعيتى که کربلا در آن‏قرار دارد،در بين النهرين است.اين منطقه در گذشته‏هاى دور،مهد حوادث و احياناتمدنها بوده است و بخشهاي گوناگونى از اين ناحيه، نامهاى مختلف داشته است.کربلا،کور بابل،نينوا،غاضريه،کربله،نواويس،حير،طف،شفيه،عقر،نهر علقمي،عمورا،ماريه‏و...که بعضى از اينها نام روستاها و آباديهايى در اين منطقه وسيع بوده است. (8) حرم مطهر امام حسين‏«ع‏»که در اين شهر قرار دارد،تاريخچه‏اي مفصل دارد و دردوره‏هاى مختلف تاريخي،بناى آن تغييرات و تعميراتى يافته است.کربلا،شهرى است که‏خاندانهاي ريشه‏دار در آن ساکن بوده‏اند.حوزه علميه داشته و خانواده‏هايي شريف،اديب و علماى برجسته از آن برخاسته و در آن زيسته‏اند.قبر حضرت عباس‏«ع‏»نيز درهمين شهر است.در قرون اخير نيز شاهد تعدادى حوادث و انقلابها و فتنه‏ها بوده است. (9) ولى به هر حال،در کربلا بيش از نشانهاى جغرافيايى و تاريخي،بايد مفاهيم والاى انساني‏و شورگستريها و الهام‏بخشيهاي قداست آفرين را سراغ گرفت.
--------------------------------------
پي‏نوشتها
1- ر.ک:سفينة البحار،ج 2،ص 11 و 475.معروفست که:«کل ارض کربلاء و کل يوم عاشورا».در باره اين مرقد مطهر ازجمله‏«چهل حديث کربلا»،نشر معروف نيز منتشر شده است.
2- همان،ص 197 و 475.
3- على مرادي.
4- مجمع البحرين،طريحي،واژه‏«کربل‏».
5- فرهنگ فارسي،معين.براي آشنايى با تاريخ اين شهر از دير باز تا عصر حاضر،ر.ک:«تراث کربلا»از سلمان هادي‏الطعمه(اين کتاب به فارسي هم ترجمه شده است:ميراث کربلا)همچنين ر.ک:«موسوعة العتبات المقدسه‏»جلد 8(قسم کربلا)از جعفر الخليلي.
6- از جمله ر.ک:«موسوعة العتبات المقدسه‏»،ج 8،ص 9 به بعد.
7- همان،ص 10.
8- تراث کربلا،ص 19.
9- ر.ک:«تراث کربلا»،سلمان هادي الطعمه.