การปฏิเสธในเรื่องมะอาด

ตามคำกล่าวของอายะตุลลอฮ์ ญะวาดี อามุลี มองว่า การปฏิเสธในประเด็นโลกทัศน์และความศรัทธา รวมถึงเรื่องมะอาด มักเกิดจากการขาดความรู้ในประเด็นเหล่านั้น เหล่าผู้ที่ปฏิเสธมะอาดไม่มีความคิดที่ลึกซึ้งและแม่นยำเกี่ยวกับความหมายของมะอาด ขณะที่เหตุผลและตรรกะของพวกเขา คือ มะอาดไม่น่าจะเป็นไปได้ พวกเขาไม่เคยให้เหตุผลเดียวในการปฏิเสธการฟื้นคืนชีพ [๑๐๙]

ความไม่รู้ การเพิกเฉยพลังอำนาจของพระเจ้า [๑๑๐] ความปรารถนาที่จะไม่เชื่อฟังและขาดความรับผิดชอบ [๑๑๑] และความปรารถนาที่จะครอบครองและแสวงหาอำนาจ [๑๑๒] ถือเป็นเหตุผลในการปฏิเสธมะอาด ในโองการที่ ๒๔ ซูเราะฮ์ อัลญาษิยะฮ์ มีการกล่าวถึงความไม่รู้ [๑๑๓] ในโองการที่ ๓-๕ ซูเราะฮ์ อัลกิยามะฮ์ เป็นสาเหตุของการไม่เชื่อฟังและขาดความรับผิดชอบ [๑๑๔] และในโองการที่ ๓๓-๓๘ ซูเราะฮ์ อัลมุอ์มินูน n [๑๑๕] กล่าวถึง การแสวงหาอำนาจและการครอบงำ

นักปรัชญาเชิงธรรมชาตินิยมได้ปฏิเสธหลักมะอาด [๑๑๖] จากทัศนะของกลุ่มนี้ มนุษย์ คือ ร่างกายที่เป็นวัตถุที่ถูกทำลายอย่างสิ้นเชิงด้วยความตาย ในทางกลับกัน การย้อนกลับของสิ่งที่สูญสลาย เป็นไปไม่ได้ ดังนั้น จึงเป็นไปไม่ได้ที่มนุษย์จะกลับมาหลังความตาย [๑๑๗] มีรายงานว่า บางคน เช่น แกลเลนและผู้ติดตามของเขามีความสงสัยในหลักมะอาด (๑๑๘) เนื่องจากพวกเขาไม่แน่ใจว่า จิตวิญญาณของมนุษย์เป็นสภาพทางกายภาพของร่างกายที่ถูกทำลายไปพร้อมกับความตาย หรือเป็นสสารที่ยังคงอยู่หลังจากความตาย (๑๑๙)

ข้อสงสัยต่างๆเรื่องมะอาด
ผู้ปฏิเสธได้กล่าวถึงข้อสงสัยหลายประการที่เกี่ยวกับความเป็นไปได้และการเกิดขึ้นของมะอาด บางส่วนมีดังนี้ :

ข้อสงสัยอากิลและมะอ์กูล

จากข้อสงสัยนี้ ถ้ามนุษย์ได้กลายเป็นอาหารของมนุษย์อีกคนหนึ่ง ส่วนมะอ์กุล (สิ่งที่ถูกกิน) จะกลับมาในมะอาด ในร่างกายของอากิล (ผู้ที่กินชิ้นส่วนของร่างกายอื่น) หรือในร่างกายของมะอ์กุล (บุคคลที่ร่างกายถูกกิน)ใช่หรือไม่ ? ไม่ว่าจะสมมุติฐานอย่างไร ร่างกายของหนึ่งในทั้งสอง จะไม่ถูกฟื้นคืนอย่างสมบูรณ์ในวันกิยามะฮ์ [๑๒๐] ข้อสงสัยนี้ก็ได้ถูกหยิบยกขึ้นมาเช่นกันว่า หากผู้ปฏิเสธได้กินร่างกายของผู้ศรัทธา ในกรณีที่ร่างกายทางโลกนี้ถูกฟื้นคืน จำเป็นที่ผู้ศรัทธาจะถูกลงโทษ และผู้ปฏิเสธ จะได้รับรางวัล[๑๒๑]

มีการตอบคำถามนี้อย่างมากมาย นักศาสนศาสตร์บางคน เช่น อัลลามะฮ์ ฮิลลี ด้วยการแยกแยะระหว่างส่วนหลักและไม่ใช่ส่วนหลักของร่างกาย และเชื่อว่า ส่วนหลักของร่างกายของแต่ละคน คงอยู่ตั้งแต่เริ่มต้นจนถึงจุดสิ้นสุดของชีวิต และไม่ได้กลายเป็นส่วนหลักของร่างกายของบุคคลอื่น ส่วนหลักเดียวกันนี้ จะกลับมาในมะอาด [๑๒๒] มุลลา ศ็อดรอ เชื่อว่า อัตลักษณ์และแก่นแท้ของมนุษย์ คือ จิตวิญญาณของเขา ไม่ใช่ร่างกายของเขา ด้วยเหตุนี้เอง ร่างกายที่จะฟื้นคืนในวันอาคิเราะฮ์ จึงไม่จำเป็นต้องเป็นกายเดียวกับโลกที่เป็นอาหารของมนุษย์หรือสัตว์อื่น ในทางกลับกัน ไม่ว่า จิตวิญญาณจะอยู่ในร่างกายใดก็ตาม ร่างกายนั้นก็จะเป็นร่างของคนเดียวกัน จากทัศนะของเขา สิ่งที่จำเป็นในการรวมร่างกาย คือ ผู้ใดก็ตามที่เห็นคนนั้นฟื้นคืนชีพ ควรกล่าวว่า นี่คือ บุคคลทางโลกเดียวกัน และร่างกายของเขาก็เป็นร่างกายทางโลกเดียวกันอีกด้วย (๑๒๓)

ข้อสงสัยนี้ได้ถูกหยิบยกขึ้นมาในศาสนาคริสต์ ในฐานะที่เป็นประเด็นเรื่องการกินเนื้อคน (๑๒๔)

ข้อสงสัยในเรื่องการย้อนกลับของสิ่งที่สูญสลาย

ความเป็นไปไม่ได้ของการย้อนกลับของสิ่งที่สูญสลาย ถือเป็นหนึ่งในข้อโต้แย้งของผู้ปฏิเสธมะอาด [๑๒๕] บนพื้นฐานของข้อสงสัยนี้ เหล่าผู้ปฏิเสธมะอาด คิดว่า มนุษย์เป็นเพียงร่างกายทางวัตถุและถูกทำลายด้วยความตาย หากเขากลับมามีชีวิตอีกครั้ง เขาจะเป็นคนละคน เพราะว่า เป็นไปไม่ได้ที่จะคืนสู่สิ่งมีชีวิตที่ถูกทำลายล้างไปแล้ว (๑๒๖)

ในคำตอบต่อข้อสงสัยนี้ ตามโองการที่ ๑๐ และ ๑๑ ซูเราะฮ์ อัสซัจญ์ดะฮ์ [หมายเหตุ ๓] มีการกล่าวกันว่า อัตลักษณ์และแก่นแท้ของมนุษย์นั้นขึ้นอยู่กับจิตวิญญาณของเขา ไม่ใช่ร่างกายและอวัยวะทางวัตถุของเขา ดังนั้น มะอาดจึงไม่ใช่การการย้อนกลับของสิ่งที่สูญสลาย แต่เป็นการกลับมาของจิตวิญญาณ [๑๒๗] นักศาสนศาสตร์บางคน ถือว่า การการย้อนกลับของสิ่งที่สูญสลาย จะมีความเป็นไปได้ เพื่อเป็นคำตอบต่อข้อสงสัยนี้ ตามความคิดเห็นของพวกเขา บนสมมุติฐานที่ว่า เป็นไปไม่ได้ที่จะย้อนกลับของสิ่งที่สูญสลาย มะอาด จึงหมายถึง การย้อนกลับและการกลับคืนของส่วนต่างๆ ให้สู่สภาพและชีวิตที่พวกเขามีก่อนความตาย [๑๒๘]

ข้อสงสัยเกี่ยวกับความรู้และพลังอำนาจของพระเจ้า

ข้อสงสัยประการหนึ่งที่เกี่ยวกับมะอาด ก็คือ การทำให้ผู้ตายกลับมามีชีวิตนั้นขึ้นอยู่กับความรู้และความเข้าใจที่เกี่ยวกับอวัยวะส่วนต่างๆ ที่กระจัดกระจายในร่างกายของมนุษย์ เพื่อให้อวัยวะส่วนต่างๆ ของแต่ละคนกลับคืนสู่ร่างกายของบุคคลเดียวกันได้ ความรู้และความเข้าใจดังกล่าว เป็นไปไม่ได้ จะเป็นไปได้อย่างไรที่จะจำแนกร่างกายที่เป็นดินและกลายเป็นฝุ่นปะปนกัน [๑๒๙] ในคำตอบต่อข้อสงสัยนี้ จึงมีระบุไว้ในอายะฮ์ที่ ๓ ซูเราะฮ์ซะบะอ์ : ผู้ทรงรอบรู้ในสิ่งพ้นญาณวิสัย จะเกิดขึ้นแก่พวกท่านอย่างแน่นอน ไม่มีแม้แต่น้ำหนักเพียงเท่าธุลีในชั้นฟ้าทั้งหลาย และในแผ่นดิน และที่เล็กยิ่งกว่านั้นและที่ใหญ่กว่านั้น จะรอดพ้นจากพระองค์ เว้นแต่จะอยู่ในบันทึกอันชัดแจ้งทั้งสิ้น (๑๓๐)

ข้อสงสัยนี้ได้รับการเสนอโดยผู้ที่ไม่รู้จักความรู้อันไม่มีขอบเขตของพระเจ้าและเปรียบเทียบกับความรู้อันจำกัดของพวกเขา แต่ความรู้ของพระเจ้านั้นไม่มีขีดจำกัดและพระเจ้าทรงครอบคลุมทุกสิ่งทุกอย่าง [๑๓๑]

ข้อสงสัยอีกประการหนึ่งที่เกี่ยวกับมะอาด คือ เราจะทราบได้อย่างไรว่า พระเจ้าทรงมีพลังอำนาจที่จะปลุกคนตายให้ฟื้นคืนชีพ สำหรับคำตอบต่อข้อสงสัยนี้ มีการกล่าวกันว่า พลังอำนาจของพระเจ้า ไม่มีขีดจำกัดและเป็นของทุกสิ่งที่เป็นไปได้ ดังที่กล่าวไว้ในอัลกุรอาน: และอัลลอฮฺนั้นเป็นผู้ทรงเดชานุภาพเหนือทุกสิ่งทุกอย่าง (๑๓๒) นอกจากนี้ หากการสร้างขึ้นใหม่ไม่ง่ายไปกว่าการสร้างในครั้งแรก ก็จะไม่ยากไปกว่านี้ (๑๓๓) มีระบุไว้ในโองการของอัลกุรอานด้วยว่า พระเจ้า ผู้ทรงสร้างพวกท่านในครั้งแรก พระองค์จะทรงนำพวกท่านกลับมาอีกครั้งหลังความตาย (๑๓๔)

เอกสารอ้างอิง
หนังสือ มันฮะญุร เราะชาด ฟีย์ มะอ์ริฟะติลมะอาด ประพันธ์โดย มุฮัมมัดนะอีม ฏอลิกอนี

ประเด็นเรื่องมะอาด มักจะมีอยู่หมวดหนึ่งในหนังสือด้านเทววิทยา [๑๓๕] และหนังสือตัฟซีร [๑๓๖] แต่นอกเหนือจากนั้น ยังมีหนังสือที่เป็นอิสระหลายเล่มที่เขียนเกี่ยวกับเรื่องนี้ ในหนังสือแหล่งที่มาของมะอาด มีการแนะนำหนังสือ ๑๐๙๘ เล่ม วิทยานิพนธ์ ๒๔๐ เล่ม และบทความ ๕๑๒ เรื่องเกี่ยวกับเรื่องมะอาด หนังสือบางเล่ม ซึ่งมีดังต่อไปนี้ :

หนังสือ ซะบีลุรเราะชาด ฟีย์ อิษบาติลมะอาด ประพันธ์โดย ออกอ อะลี มุดัรริส เฏาะ (๑๒๓๔-๑๓๐๗ ฮ.ศ.) : ในผลงานชิ้นนี้ ผู้เขียนได้แสดงความคิดเห็นของตัวเองที่ขัดแย้งกับทัศนะของมุลลา ศ็อดรอ ในประเด็นมะอาดทางกายภาพ

หนังสือ มันฮะญุร เราะชาด ฟีย์ มะอ์ริฟะติลมะอาด ประพันธ์โดย มุฮัมมัดนะอีม ฏอลิกอนี หนึ่งในนักวิชาการชีอะฮ์ในศตวรรษที่ ๑๒ แห่งฮิจญ์เราะฮ์ศักราช

หนังสือ การรู้จักมะอาด ประพันธ์โดย ซัยยิดมุฮัมมัดฮุเซน ฮุซัยนี เฏาะรอนี : หนังสือชุดนี้มีสิบเล่ม เป็นชุดคำบรรยายโดย อัลลามะฮ์ เฏาะรอนี เกี่ยวกับมะอาดและประเด็นที่เกี่ยวข้อง การอภิปรายของเขา รวมถึงโองการอัลกุรอาน ริวายะฮ์ต่างๆ หัวข้อทางปรัชญาและอิรฟานของมะอาด (๑๓๘)

หนังสือ มะอาดในอัลกุรอาน (ตัฟซีรเฉพาะเรื่องของอัลกุรอาน เล่มที่สี่และห้า) อับดุลลอฮ์ ญะวาดี อามุลี : หนังสือเล่มนี้ คือ ชุดของคำบรรยายของอายะตุลลอฮ์ ญะวาดี อามุลี ในบทเรียนตัฟซีรเฉพาะเรื่องของอัลกุรอาน ซึ่งมีหัวข้อต่างๆ ของมะอาด หนังสือนี้ มีทั้งหมดสองเล่ม

หนังสือ มะอาดของมนุษย์และโลก ผู้เขียน ญะอ์ฟัร ซุบฮานี : หนังสือเล่มนี้ เป็นเล่มที่หกของชุดความศรัทธาอิสลามทั้งหกเล่ม ซึ่งจัดพิมพ์ครั้งแรกในปี ๑๓๕๘ สุริยคติอิหร่าน โดยสำนักพิมพ์ซัดร์ (๑๓๙) หนังสือ การรู้จักมะอาด เป็นผลงานของอายะตุลลอฮ์ ซุบฮานี เกี่ยวกับมะอาด ในหนังสือ อัลอิลาฮิยาต อะละ ฮุดัลกิตาบ วัซซุนนะฮ์ วัลอักล์ ซึ่งได้รับการแปลโดย อะลี ชีรวานีและจัดพิมพ์เป็นหนังสือที่มีความเป็นอิสระ

หนังสือ มะอาดในกุรอาน ประพันธ์โดย ฮุเซน มะซอฮิรี

หนังสือ มะอาดและโลกหลังความตาย ประพันธ์โดย นาศิร มะการิม ชีรอซี

หนังสือ มะอาดในกุรอาน เขียนโดย อิบรอฮีม อะมีนี

หนังสือ มะอาด เขียนโดย ฆุลามฮุเซน อิบรอฮีมี ดีนานี

หนังสือ มะอาดในอัลมีซาน โดยรวบรวม ชัมซุดดีน ราบีอี (การอภิปรายของอัลลามะฮ์ เฏาะบาเฏาะบาอี ในตัฟซีรอัลมีซาน ประเด็นเรื่องมะอาด) หนังสือ มะอาด (เนื้อหาการบรรยายธรรมของมุรตะฎอ มุเฏาะฮ์ฮะรี (๑๔๐) หนังสือมะอาดในทัศนะของจิตวิญญาณและร่างกาย (สามเล่ม) ประพันธ์โดย มุฮัมมัดตะกี ฟัลซะฟี หนังสือ อัลมะอาด เราะวียะฮ์ กุรอานียะฮ์ ผลงานของซัยยิดกะมาล ฮัยดะรี และหนังสือ มะอาดในทัศนะของโองการอัลกุรอานและริวายะฮ์ต่างๆ เขียนโดย อับดุนนะบี นะมาซี ผลงานเหล่านี้ ล้วนเกี่ยวกับประเด็นเรื่องมะอาด