احکام و آداب حجاب و عفاف

احکام و آداب حجاب و عفاف0%

احکام و آداب حجاب و عفاف نویسنده:
گروه: کتابخانه زن و خانواده

احکام و آداب حجاب و عفاف

این کتاب در موسسه الحسنین علیهما السلام تصحیح و مقابله شده است.

نویسنده: طاهره جباری
گروه: مشاهدات: 10199
دانلود: 3627

توضیحات:

احکام و آداب حجاب و عفاف
جستجو درون كتاب
  • شروع
  • قبلی
  • 163 /
  • بعدی
  • پایان
  •  
  • دانلود HTML
  • دانلود Word
  • دانلود PDF
  • مشاهدات: 10199 / دانلود: 3627
اندازه اندازه اندازه
احکام و آداب حجاب و عفاف

احکام و آداب حجاب و عفاف

نویسنده:
فارسی

این کتاب در موسسه الحسنین علیهما السلام تصحیح و مقابله شده است.

خداوند سبحان شرم نخواهد کرد".1

و در جای دیگر می فرمایند:

کسی که خطایش فراوان باشد، حیایش کم ا ست و کسی که حیایش کم باشد، کمتر از گناهان خودداری می کند و کسی که کمتر از گناهان خودداری کند، دلش می میرد و کسی که دلش بمیرد وارد آتش خواهد شد.2 و آخرین درجه شرم و حیا آن است که انسان از خودش حیا کند.3

از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نقل است که:

وقتی حیا نکردی، هر کاری می خواهی بکن؛4 کسی که پرده حیا را بدرد، غیبتش جایز است؛5 حیا نیکوست، ولی در زنان نیکوتر است " و قیامت بر پا نمی شود تا این که حیا (از میان) زنان و کودکان برود.7 .

____________________

1همان، ص 711.

2.نهج البلاغه (فیض الاسلام)، ص 1239.

3.غرر الحکم، ص 504.

4.تفسیر ابی الفتوح، ج 4، ص 0 55؛ مستدرک الوسائل، ج 2، ص 26.

5. مشکوة الانوار، ص 234.

6.نهج الفصاحة، حدیت 2006.

7.بحا را لانو ا ر، ج 6، ص 315.

عفاف در روایات

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند: عفاف زینت زنان است8

و علیعليه‌السلام فرموده اند: زکات زیبایی، عفت و پاکدامنی است.9

از امام صادقعليه‌السلام نقل است که:

در روز قیامت زنی زیبا آورده می شود که به سبب زیبایی اش دچار گناه شده و می گوید خدایا تو مرا زیبا آفریدی و من گناه کردم. پس حضرت مریمعليها‌السلام را آورده، می گویند: آیا تو زیباتری یااین، او را زیبا آفریدیم، ولی دچار گناه نشد. مردی زیبا را می آورند که به سبب زیبایی اش دچار گناه شده و می گوید: خدایا تو مرا زیبا آفریدی و من با زنان گناه کردم سپس حضرت یوسف را می آورند و می گویند: تو زیباتری یا این؛ ا و زیبا بود اما گناه نکرد.1

____________________

1. بحا را لا نوا ر، ج 7، ص 285؛ کا فی، ج 8، ص 228.

غیرت در روایات

نقل شده که رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

ابراهیمعليه‌السلام مردی غیرتمند بود و من از او غیرت مندترم. خدا قطع کند بینی مؤمن و مسلمانی را که غیرت ندارد.2

امام صادقعليه‌السلام فرموده اند:

خدا غیرتمند است و هر غیرتمندی را دوست دارد، و چون غیرت دارد کارهای زشت آشکار و پنهان راحرام کرده است3 0

علیعليه‌السلام فرمودند:

____________________

1. بحا را لا نوا ر، ج 7، ص 285؛ کا فی، ج 8، ص 228.

2. کافی، ج 5، ص 536.

3. تفسیر نورا لثقلین، ج 1، ص 777؛ کافی، ج 5، ص 535.

آیا حیا و شرم نمی کنید و غیرت ندارید که زنانتان به سوی بازارها بیرون می روند و مزاحم مردان بد خو و بیمار دل می گرد ند1

و در جای دیگر می فرمایند:

ای مردم عراق! به من خبر رسیده که زنان شما در بین راه با مردان برخورد کرده، آنان را کنار می زنند، آیا شرم نمی کنید؟

و فرمود: خدا لعنت کند کسی را که غیرت ندا رد.2

____________________

1. فروع کافی، ج 5، ص 537؛ وسائل الشیعه، ج 4 1، ص 176

2. مشکاه الانوار، ص 237؛ وسائل الشیعه، ج 4 1، ص 174

لباس عامل آراستگی و وقار

آیات 26 تا 28 سوره اعراف، لباس را عامل آراستگی و زیبایی و وقار معرفی می کند.3

( یَبَنِئ ءادَمَ قَد أنزَلنَا عَلَیکُم لِبَاسًا یُوَرِی سَوءَتِکُم ورِیشًا ولبَاسُ التَّقوَی ذَالِکَ خَیرٌ ذَلِکَ مِن ءایَتِ اَللَّهِ لَعَلَّهُم یَذَّکَّرُون

ای فرزندان آدم! لباسی برای شما فرو فرستادیم که اندام

شما را می پوشاند و مایه زینت شماست و لباس پرهیزگاری

بهتر است، این ها (همه) از آیات خدا است شاید متذکّر

(نعمت های او) شوند.

( یَبَنِئ ءادَمَ لَا یَقتِنَنَّکمُ اَلشَّیطَن کَمَاَ أخرَجَ أبَوَیکُم مِّنَ

____________________

1. فروع کافی، ج 5، ص 537؛ وسائل الشیعه، ج 4 1، ص 176

2. مشکاه الانوار، ص 237؛ وسائل الشیعه، ج 4 1، ص 174

3. تفسیر نمونه، ج6، ص 131؛ تفسیر نور، ج 4، ص 45؛ ترجمه ی المیزا ن، ج 8، ص 84

اَلجَنةِ یَنزعُ عَنهُمَا لِبَاسهُمَا لِیُرِیَهُمَا سَوءَاتهِمَاَ إِنَّهُ و یَرَنکُم هُوَ وقَبِیلُهُ و مِن حَیثُ لَا تَرَونَهُم إِنَّا جَعَلنَا الشَّیطینَ أَولیَاَءَ لِلَّذِینَ لَا یُؤمِنُون ) ؛

ا ی فرزندان آدم! شیطان شما را نفریبد آن چنان که پدر و

مادر شما را از بهشت بیرون کرد و لباسشان را از تنشان

بیرون ساخت تا عورتشان را به آن ها نشان دهد، چه این که

او و همکارانش شما را می بینند و شما آن ها را نمی بینید (اما

بدانید) ما شیاطین را اولیای کسانی قرار دادیم که ایمان

نمی آ و رند.

( وَاِذَا فَعَلُواْ فَحِشَةً قَالُوأ وجدنَا عَلَیهآءَابَآءَنَا وَاللَّهُ أمَرَنَا بِهَا قُل

إِنَّ اللَّهَ لَا یَأمُرُ بِاَلفَحشاَءِ أتَقُولُونَ عَلیَ اللَّهِ مَا لَا تَعلَمُونَ)

و هنگامی که کار زشتی انجام می دهند می گویند: پدران

خود را بر این عمل دیدیم، و خداوند به ما دستور داده

است! بگو خدل وند (هرگز) دستور به عمل زشت نمی دهد

آیا چیزی بر خدا می بندید که نمی دانید؟

از آیات قرآن چنین برمی آید که کلیّه مقدرات انسان اعم از سعادت و شقاوت و امثال آن همه به این داستان منتهی می شود. سرگذشت آدم و درگیری او با شیطان دورنمایی از زندگی همه انسان ها است، به همین جهت خداوند در این آیات برنامه هایی سازنده، برای همه فرزندان آدم، بیان می کند که در حقیقت دنباله ی برنامه های آدم در بهشت است.

در آیات مورد بحث به مسئله لباس وپوشانیدن بدن که در سرگذشت آدم نقش مهمی داشت، اشاره کرده می فرماید: ای فرزندان آدم، ما لباسی بر شما فرو فرستادیم، که (اندام شما را می پوشاند و) زشتی های بدنتان را پنهان می سازد. ولی این لباس تنها برای پوشانیدن تن و مستور ساختن زشتی ها نیست بلکه زینتی است که اندام شما را زیباتر از آن چه هست نشان می دهد. کلمه لباس در اصل مصدر است و در این جا به معنای چیزی است که برای پوشیدن و پوشانیدن بدن صلاحیت داشته باشد. ریش، در اصل واژه عربی، به معنی پرهای پرندگان است و از آن جا که پرهای پرندگان لباسی طبیعی در اندام آن ها است، به هرگونه لباس نیز گفته می شود، ولی چون پرهای پرندگان غالباً به رنگ های مختلف و زیبا است، یک نوع مفهوم زینت در معنی کلمه ریش نهفته ا ست. همچنین به پارچه هایی که روی زین اسب و یا جهاز شتر می اندازند ریش گفته می شود. در آیه فوق همان معنی لباس های زینتی و جالب از همه مناسب تر است. جمله( یُوَ رِی سَوءَاتِکُم ) که وصف برای لباس است، دلالت دارد بر این که لباس پوشش واجب و لازمی است که کسی از آن بی نیاز نیست، یعنی پوشش عضوی است که برهنه بودنش زشت و مایه رسوایی آدمی است، به خلاف "ریش " که به معنای پوشش زاید بر مقدار حاجت و باعث زینت و جمال است. خدای تعالی در این جمله بر آدمیان منت می گذارد که با پوشیدن لباس و آرایش خود هدایت شان کرده است.

در این جا پس از ذکر لباس ظاهر و پوشاندن عورت ظاهری به ذکر لباس باطن و چیزی که زشتی های باطن را می پوشاند، و آدمی را از شرک و گناه که باعث رسوایی او است باز می دارد منتقل شده است. آری، آن احساس ناخوشایند که از کشف عورت به آدمی دست می دهد در عورت ظاهری و باطنی یکسان است، با این تفاوت که تاثر از بروز معایب باطنی بیش تر و ناگوارتر و بادوام تر است، زیرا در این جا حسابگر مردم نیستند، بلکه خدای تعالی است و نتیجه اش هم اِعراض مردم نیست، بلکه شقاوت و بدبختی دائمی و آتشی است که به دل ها سرایت می کند.

تشبیه تقوی و پرهیزگاری به لباس، تشبیه بسیار رسا و گویایی است، زیرا همان طور که لباس بدن انسان را از سرما و گرما حفظ می کند، سپری در برابر بسیاری از خطرها است، عیوب جسمانی را می پوشاند و برای انسان زینت است، روح تقوی و پرهیزگاری نیز علاوه بر پوشانیدن بشر از زشتی گناهان و حفاظت از بسیاری از خطرات فردی و اجتماعی، زینت چشمگیر و بسیار بزرگی برای او محسوب می شود که بر شخصیت او می افزاید.

در جمله بعد لباسی را که انسان به استفاده از آن هدایت شده آیتی الهی شمرده شده، که اگر انسان به دقت در آن بنگرد خواهد فهمید که در باطن او معایب و نواقصی است که آشکار شدنش باعث رسوایی او است. آن معایب عبارت است از رذایل نفس که اهمیّتش به مراتب بیشتر از معایب ظاهری و پوشاندنش وا جب تر از پوشاندن عیب و عورت ظاهری ا ست، و نیز خواهد فهمید، همان طوری که برای پوشاندن معایب ظاهری لباسی است، برای پوشاندن معایب درونی نیز لباسی است، و آن همان لباس تقوا است که خدا وند به آن ا مر فرموده و به زبان انبیای بزرگوار آن را برای بشر بیان کرده است.

در آیه قبل، از لباس به عنوان نعمت یاد شد، در این آیه خداوند به همه ی افراد بشر و فرزندان آدم، هشدار می دهد که مواظب فریب کاری شیطان باشند. او می خواهد این لباس را که نعمت است از آن ها سلب کند، مراقب شیطان باشند زیرا شیطان سابقه دشمنی خود را با پدر آن ها نشان داده، همان طور که لباس بهشتی را بر اثر وسوسه ها از اندام او بیرون کرد، ممکن است لباس تقوا را از اندا م ایشان بیرون نماید، لذا می فرماید:

ای فرزندان آدم! شیطان شما را نفریبد، آن چنان که پدر و

مادر شما را از بهشت بیرون ساخت و لباس آنان را از

اندامشان بیرون کرد، تا عورتشان را به آن ها نشان دهد.

مفهوم آن این است که ای بنی آدم! بدانید که برای شما معایبی است که جز لباس تقوا چیزی آن را نمی پوشاند، و لباس تقوا همان لباسی است که ما از راه فطرت به شما پوشانده ایم پس مواظب باشید که شیطان فریبتان ندهد و این جامه خدادادی را از تن شما بیرون ننماید. آری، ما شیطان ها را اولیای کسانی قرار دادیم که به آیات ما ایمان نیاورده با پای خود دنبال آن ها به راه بیفتند. از این جا معلوم می شود آن کاری که ابلیس در بهشت با آدم و وا کرده (کندن لباس برای نمایاندن عورت هایشان) تمثیلی است که کندن لباس تقوا را از تن همه آدمیان به سبب فریفتن ایشان، نشان می دهد و هر انسانی تا فریب شیطان را نخورده در بهشت سعادت است و....

سپس تاکید می کند! که در حقیقت آن جا که تصور می کنید تنها خودتان هستید و خودتان، ممکن است شیطان و همکارانش حضور داشته باشند، و براستی باید در برابر چنین دشمن ناپیدایی که لحظات حمله او را با دقت نمی توان پیش بینی کرد، همیشه آماده دفاع بود. درست است که ما شیطان و همکارانش را نمی بینیم، ولی ردپای آن ها را می توانیم مشاهده کنیم، هرجا مجلس گناه است، در هر نقطه ای که وسائل معصیت آماده است، و در هر موقع پای زرق و برق دنیا و تجمّل پرستی به میان می آید، به هنگام طغیان غرائز و در موقع برافروخته شدن آتش خشم و غضب، حضور شیطان قطعی است، گویا در چنین مواردی انسان صدای وسوسه او را با گوش دل می شنود و ردپای او را با چشم خود می بیند.

آیه ی بعد به دوعذرساختگی وناموجّه؛ یکی تقلید کورکورانه از نیاکان و تهمت به ساحت مقدس پروردگار، اشاره دارد و در پاسخ می فرماید: خداوند هرگز به کارهای زشت و قبیح فرمان نمی دهد، زیرا حکم او از فرمان عقل جدا نیست، دستور به فحشا طبق صریح آیات قرآن کار شیطان است نه کار خداوند، خداوند تنها به نیکی ها و خوبی ها فرمان می دهد.1 سپس آیه با این جمله ختم می شود که: آیا به خدا نسبت هایی می دهید که نمی دانید؟

پیام ها

ا- توجه به نشانه ها و نعمت های الهی انسان را از غفلت دور می کند.

2- لباسی نعمت الهی است که بدن و زشتی های آن را بپوشاند.

3- گرچه در تهیّه لباس همه عوامل طبیعی و خود انسان دخالت دارند، اما خالق اصلی آن خداوند است.

4- پوشش و پوشاندن کار خداست، ولی برهنگی و ظاهر ساختن زشتی ها کار شیطان است.

هـ لباس نعمت الهی و برهنگی و خلع لباس، کیفر گناه است.

6- پوشش و آراستگی با لباس های زیبا (تا آن جا که به اسراف کشیده نشود)، مطلوب و محبوب خداوند است.

____________________

1 بقره (2)، آیه 268 و 269 7-

همراه با آراستن ظاهر با لباس و زینت، باید باطن را با لباس تقوا آراست، در غیر این صورت لباس می تواند وسیله ای برای اسراف، تکبّر، فسا د، خو د نمایی، مد پر ستی، شهوتر انی، فخرفروشی و امثال آن شود.

8- با عبرت از سرگذشت پدر و مادرمان (آدم و حوّا) که در اثر فریب شیطان از بهشت خداوند رانده شدند، بدانیم که هیچ انسانی بیمه شده و از وسوسه شیطان در امان نیست.

9- خروج از جایگاه قرب الهی عامل برهنگی و کشف حجاب است.

10- هرگونه برنامه و تبلیغاتی که به برهنگی بیانجامد، شیطانی است.

خودارایی و آراستگی در روا یات

میل به آرایش امری فطری و طبیعی است، این گرایش طبیعی، علاوه بر تاثیر مثبت روانی بر دیگران باعث آرامش روانی شخص آراسته می گردد. آراستن خود و پرهیز از آشفتگی و پریشانی، در نظام فکری و ذوق سلیم انسان ریشه دارد. پرهیز از خودآرایی، نه دلیل وارستگی از قید نفس است و نه علامت بی اعتنایی به دنیا. وضع ژولیده و آشفته و عدم مراعات تمیزی و نظافت ظاهری، خود به خود شخصیت افراد را در نگاه دیگران خوار می سازد و زبان طعن و توهین، دشمن را می گشاید. اسلام به نظافت تشویق کرده و"اَلنِظافَةُ من الایمانِ "1 فرموده پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است. ایشان به شخصی که موهایش ژولیده و جامه هایش چرکین بود و بد حال می نمود. فرمودند:

"منَ الْدّین المُتْعَة"2 یعنی تمتّع و بهره بردن از نعمت های خدا جزو دین است.

و هم آن حضرت فرمود:

"بئْسَ الْعَبد اَلْقاذُورَة"؛3 یعنی بدترین بنده شخص چرکین و کثیف است.

امیرالمؤمنینعليه‌السلام فرمود:

"إنَّ اللّهَ جَمیل و یُحِبُّ الجَمالَ "4 خداوند زیبا است و زیبایی را دوست می دارد.

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

خداوند زیبا است و دوست می دارد که بنده اش خود را بیاراید و زیبا نماید و بر عکس، فقر و تظاهر به فقر را دشمن می دا رد. اگر خداوند نعمتی به شما عنایت کرد باید اثر آن نعمت در زندگی شما نمایان گردد. به آن حضرت گقتند: چگونه اثر نعمت خدا نمایان می گردد؟ فرمود: به این که جامه شخص نظیف باشد، بوی خوش استعمال کند، خانه خود را با گچ سفید کند، بیرون خانه را جارو کند، حتی

____________________

1. مستد رک ا لو سا ئل، ج16، صی 319.

قَالَ النبیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : تَخَلَلوا فإنَّه مِنَ النَطَافَة وَ النَطَافَه مِنَ الإیمَان وَ الإیمَان وَ صَاحبه فی الجَنَّة

2. وسائل الشیعة، ج 5، ص 6؛ کافی، ج 6، ص439.

3. همان.

4. همان.

پیش از غروب چراغ ها را روشن کند که بر وسعت رزق می ا فز ا ید.1

در کتاب کافی که یادگار هزار سال پیش است، بحثی تحت عنوان اَلزّیُ و التَّجَمل2 وجود دارد. اسلام به کوتاه کردن و شانه کردن مو و به کار بردن بوی خوش و روغن زدن به سر سفارش های اکید کرده است.

درباره پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم الگوی مسلمانان، نقل شده که: پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نرم خو، خوش ظاهر و خوش باطن بود، درباره پوشیدن لباس تمیز و زیبا می فرمود:

هر کس لباس می پوشد، باید آن را پاکیزه نگاه دارد.

پیامبر عظیم الشأن از اصحاب و یاران خود آراستگی را تا بالاترین د رجه درخواست می کرد. می فرمود:

أحسنُوا لباسَکُم وَ أصْلحوا رِحالَکُم، حَتّی تَکُونوا کَأنَّکُم

شامةٌ فیَ الناس؛ لباس هَای خود را نیکو و زین مرکب، خود را درست کنید تا همچون خال سیاه، در میان مردم نمایان باشید.3

خود آن حضرت ا ز جامه سبز خوشش می آمد. بیشتر جامه هایش سفید بود و می فرمود: به زنده هایتان سفید بپوشانید و مرده هایتان را در آن کفن کنید.4

____________________

1. وسائل الشیعة، ج 5، ص 6.

2. کافی، ج6، ص 439.

3. امالی شیخ طوسی، ج 1، ص 275.

4. وسائل الشیعة، ج 5، ص 27؛ بجارالانو ار، ج 87، ص 329.

بر این اساس، پوشیدن جامه زیبا، بهره گیری از مسواک و شانه، روغن زدن به مو و گیسوان، معطر بودن، انگشتر فاخر به دست کردن و سرانجام آراستن خویش هنگام عبادت و معاشرت با مردم، از مستحبّات موکّد و برنامه های روزانه مسلمانان است.1

امام حسن مجتبیعليه‌السلام بهترین جامه های خود را در نماز می پوشید و در پاسخ کسانی که سبب این کار را می پرسیدند، می فر مو د:

"إنَّ اللَّهَ جَمیل وَ یُحِبُّ الْجَمالَ فَاتَجَمَّلُ لِرَبّی "؛ خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد، پس خود را برای پروردگارم زیبا می سازم.2

بنابراین، خداوند زینت و خودآرایی را نهی نمی کند بلکه آن چه در شرع مقدس ممنوع شده است، تبرّح و خودنمایی و تحریک و تهییج به وسیله آشکار ساختن زینت در محافل اجتماعی است چنان که می فرماید:

( وَلَا تَبرَّجنَ تَبرُّجَ الجهلِیَّةِ اَلأُولَی ) 3 و( ولَا یَضرِبنَ بِأَرجُلِهِنَّ

لِیُعلَمَ مَایخفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ ) 4

این آیه زنان عرب را که معمولًا خلخال به پا می کردند و

____________________

1. حلیة المتقین، ص 35.

2. وسائل الشیعه، ج 4، ص 455؛ بحا را لانوار، ج 80، ص 175.

3.احز اب (33)، آیه 33.

4. نور (24)، آیه 31.

برای این که بفهمانند خلخال گران بها دارند، پای خود را محکم به زمین می کوبیدند، از این کار نهی می کند. از این دستور می توان فهمید هر چیزی که موجب جلب توجّه مردان می گردد، مانند استعمال عطرهای تند و هم چنین آرایش های جالب نظر در چهره، ممنوع است. به طور کلی زن در معاشرت، نباید کاری بکند که موجب تحریک و تهییج و جلب توجّه مردان نامحرم گردد.

از مجموع آیات و روایات در مورد آراستگی ظاهر مرد و زن مسلمان می توان فهمید که موارد نهی شده در واقع با فلسفه آراستگی که ایجاد نشاط و سلامت و استحکام روابط خانوادگی و اجتماعی است، سازگاری ندارد.

دارد متاع عفت، از چارسو خریدار بازار خودفروشی، این چارسو ندارد1

گر چه اسلام بدون در نظر گرفتن جنسیت با توجّه به تمایل فطری انسان به زیبایی و خودآرائی، به آراستگی و نظافت تن و لباس و آداب و سنن آن توصیه نموده است اما در مورد زنان به طور ویژه سفارش نموده که همواره آراسته و دارای زینت باشند تا برای همسر خویش جاذبه داشته باشند.

زنی خدمت پیامبر اکرم آمد و گفت: حق شوهر بر زن چیست؟ فرمود: زیاد است. عرض کرد اندکی از آن را1 . شهریار. برای من بگویید، فرمودند: زن باید خود را به بهترین بوهای خوش معطر کند و بهترین لباسش را بپوشد و خود را به بهترین زینتی که دارد بیاراید و همواره در خدمت همسرش باشد.1

از سوی دیگر به مردان نیز توصیه شده برای آن که همسرانشان در معرض اندیشه یا انجام گناه قرار نگیرند، آراستگی و خودآرایی و پاکیزگی را رعایت نمایند.

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به مردان می فرمود: لباس های خود را تمیز کنید و موهای خود را مرتب سازید و مسواک بزنید و آراسته و پاکیزه باشید که برخی از بنی اسرائیل چنین نکردند و زنانشان به گناه آلوده شدند.2

____________________

1.وسائل الشیعه، ج 0 2، ص 158؛ کافی، ج 5، ص 508.

2.. نهج الفصاحه، ص 188.

تجمل گرایی در پوشش

از تاریخ زندگی پیامبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و سایر پیشوایان بزرگ استفاده می شود که آن ها با مسئله تجمل گرایی در لباس سخت مخالف بودند، تا آن جا که در روایتی می خوانیم: هیئتی از مسیحیان نجران به خدمت پیامبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم رسیدند در حالی که لباس های ابریشمین بسیار زیبا که تا آن زمان در اندام عرب ها دیده نشده بود در تن داشتند، هنگامی که به خدمت پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم رسیدند و سلام کردند، پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم پاسخ سلام آن ها را نگفت، حتی حاضر نشد یک کلمه با آن ها سخن گوید، از علیعليه‌السلام در این باره چاره خواستند، و علت روی گردانی پیامبر از آن ها را جویا شدند، علیعليه‌السلام فرمو د: من چنین فکر می کنم که این ها باید این لباس های زیبا و انگشترهای گران قیمت را از تن بیرون کنند، سپس خدمت پیامبر برسند آن ها چنین کردند، پیامبر سلام آن ها را پاسخ داد و با آن ها سخن گفت، سپس فرمود:

وَ الَذی بَعَثَنی بِالحَقِ لَقَد اتُونِی المَرَّةَ الاْولی وَ أنَّ ابلیسَ

لَمعَهُمَ؛ سوگند به خدایی که مرا به حق فرستاده است،

نخستین بار که این ها بر من وارد شدند دیدم شیطان نیز به

همراه آن ها است.1

امام صادقعليه‌السلام به روایت از پدرانش می فرمود:

کار این امت به خیر است تا آن زمان که به روش بیگانگان

لباس نپوشند و به سبک آن ها غذا نخورند و چون چنین

کنند، خدا آنان را خوار می کند.2

مسلمانان در صدر اسلام زندگی ساده ای داشتند، و ایمان اسلامی (از راه برانگیختن آنان به ساده زیستی و بی نیازی و ترک پرمصرفی) از آنان امتی استوار و نیرومند و متّکی به خود و عزیز ساخته بود، و به سبب همین صفت های ارزشمند بود که بر هر کس که با آنان می جنگید پیروز می شدند، لیکن از آن به بعد در

____________________

1.سفینة البحار، ج 2، ص 504.

2.الحیاة، ترجمه احمد آرام، ج 4، ص 315.

نعمت های رنگارنگ غرق شدند، و به زندگی های اشرافی و اسرافی روی آوردند، و آن روحیات والا را که با آن ها خو گرفته بودند از دست دادند. پس راز ماندگاری جامعه انقلابی ساده زیستی و دوری از تجمل است.1

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به ابن مسعود می فرمود:

پس از من مردمانی خوا هند آمد که خوراک های لذید و رنگارنگ می خورند، و بر مرکب ها سوار می شوند، مردانشان هم چون زنی که خود را برای شوهرش می آراید،

آرایش می کنند و زینت های خود را هم چون زنان در

معرض دید دیگران قرار می دهند و زندگیشان (از نظر تنوع

و تجمّل) مانند پادشاهان ستمگر است اینان منافقان این امت

در آخرالزّمان هستند،... مساجد را تزیین می کنند، جز

رسیدن به (مال و مقام) دنیا، هَمّ و غمی ندارند، بنده دنیایند

و دلبسته به آن.2

____________________

1. همان.

2. همان.

استفاده نابجا از زینت و بوی خوش

در کنار این توصیه های موکد به آراستگی، هشدارهای حضرات معصومینعليه‌السلام نیز باید مورد عنایت قرار گیرد. پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : می فرمو دند:

زنی که زینت کرده و معطر از خانه خارج شود، چون ظلمت قیامت است که روشنایی بخشی ندارد؛1 ا گر شوهرش به این کار را ضی باشد، در هر قدمی برای همسرش یکخانه در جهنم می سازند؛2 و خود او تا زمانی که به خانه برگردد مورد نفرین (فرشتگان) است3 و سرانجام زنی که خود را برا ی غیر شوهرش خوش بو کند، (در آخرت) آتش و (در دنیا) ننگ خواهد بود.4

ایشان با نگرانی می فرمودند:

فتنه سخت را دیدید و صبر کردید و من از فتنه ای سخت تر

بر شما بیم دارم، و آن هنگامی است که زنان النگوی طلا

به دست و پارچه های فاخر به تن کنند و (به این وسیله

شوهر) توانگر را به زحمت اندازند و از (شوهر) فقیر چیزی

که بدان دسترسی ندا رد بخواهند و وقتی لباس زن فراوان و

زینتش خیره کننده شد، تمایل او به بیرون رفتن (برای خود

نمایی) زیاد می شود؛ پس از کم لباسی برای حراست ا ز

زنان کمک جویید.4

امیر مومنان زنان را از سه کار، که موجب هلاکت زنان بنی اسرائیل شد، نهی فرمودند:

ریختن موها روی پیشانی، درست کردن کاکل جلو سر و

___________________

1. نهج ا لفصاحه، ص 716.

2. جامع الاخبار، ص 158؛ بحار الانوار، ج 00 1، ص 249.

3. کافی، ج 5، ص 518.

4. نهح الفصاحه، ص 190؛ کنز العمال،ج 16، ص 383.

5. همان، ص 215.

6. همان، ص 209.

رنگین کردن دست هنگام خروج از خانه.1

امام صادقعليه‌السلام نیز زنان را از سرمه کشیدن با رنگ سیاه (در برابر مرد نامحرم) که زینت می باشد، نهی نمودند.2

____________________

1. بحار الانوار، ج 86، ص 73.

2. همان، ج 99، ص 168؛ علل الشرایع، ج 2، ص 456.

احکام خودآرایی و آراستگی

مراد از زینت هر چیزی است که عرفاً زینت محسوب شود و مردم به آن زینت بگویند. بنابراین داشتن النگو، دستبند، بلند کردن ناخن، لاک زدن، حنا گرفتن، بعضی ساعت های مچی که برای زینت استفاده می شود و پوشیدن دستکش های توری برا ی زینت، از زینت های دست هستند و باید آن ها را از نامحرم بپوشانند. (حضرت امام و آیت الله بهجت قدس سره).3

*هم چنین سرمه کشیدن، برداشتن ابرو، گذاشتن مژه مصنوعی، استفاده از هر نوع لوازم آرایشی و گذاشتن حلقه برای بینی، همگی از زینت های صورت محسوب می گردند و باید از نامحرم پوشانده شوند. (حضرت امام وآیت الله بهجت قدس سره).

آنچه برای زن زینت محسوب می شود واجب است ا ز نامحرم پوشانده شود.

____________________

3. احکام بانوان، ص 19، م 7 و8و 9؛ مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع، ج 2، ص 71 و 72 وج 3، ص 65 و 66.

آیت اللّه تبریزی: اگر سرمه کشیدن واصلاح صورت به گونه ا ی باشد که پیر زنان از آن استفاده می کنند، لازم نیست از نامحرم پوشانده شود.

آیات عظام اراکی، خامنه ای و فاضل: اصلاح صورت و ابرو و ناخن بلند اگر عرفاً زینت محسوب شود، پوشاندن آن لازم است.

آیات عظام سیستانی، نوری همدانی و مکارم: پوشاندن اصلاح صورت و ابرو و ناخن بلند بدون رنگ، از نامحرم لازم نیست، مگر آن که منشا مفسده خاصی گردد.

آیت اللّه گلپایگانی: به طور کلی وجه و کفین بنابر احتیاط واجب باید از نامحرم پوشانده شود، چه زینت داشته باشد چه نداشته باشد.1

* بین نامحرم از فامیل و غیر فامیل از نظر فقهی فرقی نیست (همه).2

*سؤال: خانم ها حلقه ازدواج را (که بسیار ساده است) نه برای زینت بلکه برای یادگاری و وفاداری به شوهر به دست می کنند، آیا پوشیدن آن از نامحرم واجب است؟

* جواب: به دست کردن هرگونه حلقه ای زینت محسوب می شود و پوشیدن آن از نامحرم واجب است. حضرا ت آیات

____________________

1.ا حکام روا بط زن ومرد و مسائل اجتماعی آنان، ص 122و 123 و 124 و 125 2

2.. همان، ص 122.

امام،اراکی گلپایگانی

آیت اللّه بهجت:اگر مهیج ومحرک باشدبایدبپوشاندودر غیرین صورت احتیاط است.

آیت اللّه تبریزی:. پوشانیدن انگشتری که به طور متعارف زنان به د ست می کنند ازنامحرم واجب نیست.

آیت اللّه خامنه ای عرفاً زینت محسوب می شودبایدازنگاه نا محرم پوشید شد ما چنان چه ازآن هایی است که چشم گیرنیست وصدق زینت نمی کند اشکال ندارد.

آیت اللّه سیستانی.انگشتر و حلقه در دست داشتن و سرمه کشیدن مقابل نا محرم چنان چه به هدف خودنمایی درمقابل نامحرم نباشدونیز تحریک کننده نباشد و از واقع شدن در حرام نیزایمن باشداشکالی ندارد

آیت اللّه فاضل:در صور تی که عرفاً زینت محسوب شود پوشاندن آن لازم است

آیت اللّه مکارم: اشکالی ندارد.

بنابراین، با توجه به مورد سوال در استفتاء که حلقه نامزدی است و برای زینت نیست و صرفاً برای یادگاری و وفاداری شوهر است آرا و نظرت فقها همان است که نقل شد. ازاین کلام فقها می توان نتیجه گرفت که اگرعرفاً زینت محسوب

____________________

1.همان،ص123 واستفتائات حضرت امام قدس سره، ج 3، ص 256 و 257، س 32 و 36

شود اگر چه خودش چنین قصدی نداشته باشد پوشاندن آن لازم است و اگر جلب توجه هم نماید که به طریق اولی پوشاندن آن واجب خواهد بود و فرقی هم نمی کند که چه نوع انگشتری باشد.

* زینت کردن به زشتی و زیبایی نیست، هرچه عرفاً زینت محسوب شود باید پوشیده گردد. (همه به جز آیات عظام نوری همدانی، تبریزی و سیستانی که قبلاً ذکر شد .)1

* عطر زدن و خوشبو کردن بدن اشکال ندارد، ولی اگر عطر زدن بانوان موجب مفسده و تحریک باشد جایز نیست. (همه).2

* آرایش مردا ن و زنان اگر عرفاً مختص به جنس مخالف باشد، جایز نیست. (همه).3

* اجتناب از پوشیدن کفش هایی که صدادار است و صدای آن ها را نامحرم می شنود در صورتی که مفسده ای بر آن مترتب شود، لازم است. (حضرت امام قدس سره وآ یت اللّه خامنه ای).4

____________________

1. همان، ص 125.

2. همان، ص 126.

3. مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع، ج 5، ص 171 و 172.

4. استقائات امام قدس سره، ج 3، ص 274، س66 ؛اجوبة الاستفتائات، ج 2، س 276.

حفظ حریم در قرآن

آیات 53 و 54 سوره احزاب چگونگی حفظ حریم در برابر نامحرم را برای زنان پیامبر یصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بیان می نماید.1

( وَاِذَا سَالتُُمُوهُن مَتَعا فَسَلُوهُنَّ مِن وَرَآءِ حِجاب ذَلِکم اظهَرُ لِقُلُوبِکُم وقُلُوبِهِنَّ وَمَا کَانَ لَکُم أن تُؤذُوأ رَسُوت اللَّهِ وَلَاَ ان تَنکِحُؤاْ أزوجَهُ ومِن بَعدِه ابَدًا اِنَّ ذَالِکُم کانَ عِندَ اللَّهِ عَظِیمًا ) ؛ و هنگامی که چیزی از وسائل زندگی (به عنوان عاریت) ا ز آن ها (همسران پیامبر) می خواهید از پشت پرده بخواهید، این کار دل های شما و آن ها را پاک تر می دارد، و شما حق ندارید رسول خدا را آزار دهید و نه هرگز همسران او را بعد از او به همسری خود درآورید که این این نزد خدا عظیم است!

( إِن تُبدُواْ شَئا أوتُخفُوهُ فَإِنَّ اللَّهَ کَانَ بِکُل شَئءِ عَلِیَمَا )

اگر چیزی را آشکار کنید یا پنهان دارید خداوند از همه چیز آگاه است.

از بعضی قرائن استفاده می شود که گاهی همسایگان و سایر مردم طبق معمول برای عاریت گرفتن اشیایی نزد بعضی از زنان پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می آمدند؛ هر چند آن ها طبق سادگی زندگی آن زمان کار خلافی مرتکب نمی شدند، ولی برای حفظ حیثیت همسران پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آیه فوق نازل شد و به مؤمنان دستور داد که هرگاه می خواهند چیزی از آن ها بگیرند، از پشت پرده بگیرند.

____________________

1. تفسیر نمونه، ج 17، ص 2 40؛ تفسیر نور، ج 9، ص 393؛ ترجمه تفسیر المیزان، ج 16، ص 500