شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

فضیلت و شرافت ماه شعبان

(2)24- عبداللّه بن عباس می گوید: خدمت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله سخن از

1- (1)23- حدّثنا أبی رحمه اللّه قال: حدّثنا أحمد بن إدریس قال: حدّثنا محمّدبن یحیی قال: حدّثنا أبو جعفرأحمد بن عبداللّه عن أبیه عن وهب بن وهب عن الصادق جعفربن محمّد عن أبیهعليه‌السلام قال: کان علیعليه‌السلام یعجبه أن یفرغ نفسه أربع لیال من السنه: أوّل لیله من رجب و لیله النحر و لیله الفطر و لیله النصف من شعبان.

2- (2)24- حدّثنا محمّدبن إبراهیم بن أحمدالمعادی قال: حدّثنا محمّدبن الحسین قال: حدّثنا أبوالحسن علی بن محمّد بن علی قال: حدّثنا الحسن بن محمّد المروی عن أبیه عن یحیی بن عباس قال: حدّثنا علی بن عاصم الواسطی قال: أخبرنی عطاء بن السائب عن سعیدبن جبیر عن ابن عباس قال: قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله و قد تذاکروا عنده فضائل شعبان فقال شهر شریف و هو شهری و حمله العرش تعظّمه و تعرف حقّه و هو شهر یزاد فیه أرزاق المؤمنین و هو شهر، العمل فیه یضاعف والحسنه بسبعین و السیّئه محطوطه و الذنب مغفور و الحسنه مقبوله والجبّار جلّ جلاله یباهی فیه بعباده و ینظر إلی صیامه و صوّامه و قوّامه وقیامه فیباهی به حمله العرش فقام علیّ ابن أبی طالبعليه‌السلام فقال: بأبی أنت و أمّی یا رسول اللّه صف لنا شیئا من فضائله لنزداد رغبه فی صیامه و قیامه و لنجتهد للجلیل عزّوجلّ فیه فقال النبیّصلى‌الله‌عليه‌وآله .

فضایل ماه شعبان به میان آمد. پس رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «ماه شعبان ماه با شرافتی است و آن ماه من است و حاملین عرش آن را بزرگ می دارند و حق آن را می شناسند و آن ماهی است که ارزاق مؤمنین در آن زیاد می گردد و عبادت در آن هفتاد برابر پاداش دارد و گناه و معصیت در آن بخشوده می شود و عمل خیر در آن پذیرفته می گردد و خداوند در آن ماه به بندگان خود (که اهل عبادت هستند (و به سحر خیزان و روزه داران خود دراین ماه بر حاملین عرش مباهات می نماید.»

ابن عباس می گوید: سخن رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله که به این جا رسید علیّ بن ابی طالبعليه‌السلام برخاست و گفت: پدر و مادرم فدای شما باد! یارسول اللّه! شمه ای از فضایل این ماه رابیان کنید تا رغبت ما به سحرخیزی و روزه داری در آن زیاد شود و در عبادت خدا کوشا باشیم.

(1)رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «هرکس روز اول ماه شعبان را روزه بگیرد

1- (1)من صام اوّل یوم من شعبان کتب اللّه له سبعین حسنه تعدل عباده سنه.

خداوند هفتاد حسنه به او می دهد که هر حسنه اش معادل یک سال عبادت است.

(1)و هرکس دو روز از ماه شعبان را روزه بگیرد گناه (گناهان (بزرگ او بخشوده می شود.

(2)و هر کس سه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هفتاد درجه از درجات بهشتی که از درّ و یاقوت ساخته شده برای او افزوده می شود.

(3)و هر کس چهار روز از ماه شعبان را روزه بگیرد وسعت روزی پیدا می کند.

(4)و هر کس پنج روز از ماه شعبان را روزه بگیرد مورد علاقه و محبت بندگان خدا قرار می گیرد.

(5)و هر کس شش روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هفتاد نوع بلا از او دور می گردد.

(6)و هر کس هفت روز از ماه شعبان را روزه بگیرد در تمام عمر از شرّ شیطان و لشکر او محفوظ می ماند.

1- (1)و من صام یومین من شعبان حطّت عنه السیّئه الموبقه.

2- (2)و من صام ثلاثه أیّام من شعبان رفع له سبعین درجه فی الجنان من درّ و یاقوت.

3- (3)و من صام أربعه من شعبان وسع علیه فی الرزق.

4- (4)و من صام خمسته أیّام من شعبان حبّب إلی العباد.

5- (5)و من صام سته أیّام من شعبان صرف عنه سبعون لونا من البلاء.

6- (6)و من صام سبعه أیّام من شعبان عصم من و ابلیس و جنوده دهره و عمره.

(1)و هر کس هشت روز از ماه شعبان را روزه بگیرد از دنیا نمی رود تا از «حیاض القدس» بنوشد.

(2)و هر کس نه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد منکر و نکیر در قبر با او مهربان خواهند بود.

(3)و هر کس ده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد قبر او هفتاد ذراع وسعت پیدا می کند.

(4)و هر کس یازده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد یازده مناره از نور بر قبر او نصب می شود.

(5)و هر کس دوازده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد در هر روزی هفتاد هزار ملک او را در قبر زیارت می کنند تا قیامت برپا شود.

(6)و هر کس سیزده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد ملائکه هفت آسمان برای او استغفار می کنند.

1- (1)و من صام ثعانیه أیّام من شعبان لم یخرج من الدنیا حتّی یسقی من حیاض القدس.

2- (2)و من صام تسعه ثمانیه أیّام من شعبان عطف علیه منکر و نکیر عندما بسألانه.

3- (3)و من صام عشره أیّام من شعبان وسع اللّه علیه قبره سبعین ذراعا.

4- (4)و من صام أحد عشر یوما من شعبان ضرب علی قبره احدی عشره مناره من نور.

5- (5)و من صام إثنی عشر یوما من شعبان زاره فی قبره کلّ یوم سبعون ألف ملک إلی النفخ فی الصور.

6- (6)و من صام ثلاثه عشر یوما من شعبان إستغفرت له ملائکه سبع سماوات.

(1)و هر کس چهارده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد چهارپایان و درندگان و ماهیان دریا برای او استغفار می کنند.

(2)و هر کس پانزده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد خداوند به او خطاب خواهد نمود: من تو را به آتش نمی سوزانم.

(3)و هر کس شانزده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هفتاد دریای آتش از او خاموش می شود.

(4)و هر کس هفده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد همه درهای آتش به روی او بسته خواهد شد.

(5)و هر کس هیجده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد همه درهای بهشت به روی او گشوده می شود.

(6)و هر کس نوزده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هفتاد قصر از درّ و یاقوت در بهشت به او داده می شود.

1- (1)و من صام أربعه عشر یوما من شعبان الهمت الدواب و السباع حتّی الهیتان فی البحور أن یستغفروا له.

2- (2)و من صام خمسه عشر یوما من شعبان ناداه ربّ العزّه لا أحرقک بالنار.

3- (3)و من صام سته عشر یوما من شعبان أطفی ء عنه سبعون بحرا من النیران.

4- (4)و من صام سبعه عشر یوما من شعبان أغلقت عنه أبواب النیران کلّها.

5- (5)و من صام ثمانیه عشر یوما من شعبان فتحت له أبواب الجنان کلّها.

6- (6)و من صام تسعه عشر یوما من شعبان أعطی سبعین ألف قصر من الجنان من درّ و یاقوت. و من صام عشرین یوما من شعبان زوّج سبعین ألف زوجه من الحورالعین.

و هر کس بیست روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هفتاد هزار حورالعین بهشتی به او تزویج می شود.

(1)و هر کس بیست و یک روز از ماه شعبان را روزه بگیرد ملائکه بال های خود را بر او می کشند و به او خوشآمد می گویند.

(2)و هر کس بیست و دو روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هفتاد حلّه از سندس و استبرق به او پوشانده می شود.

(3)و هر کس بیست و سه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هنگامی که از قبر خارج می شود بر مرکبی از نور سوار می شود و به طرف بهشت پرواز می نماید.

(4)و هر کس بیست و چهار روز از ماه شعبان را روزه بگیرد به او برائت از نفاق داده می شود.

(5)و هر کس بیست و پنج روز از ماه شعبان را روزه بگیرد اجازه پیدا

1- (1)و من صام أحد و عشرین یوما من شعبان رحّبت له الملائکه و مسحته بأجنحتها.

2- (2)و من صام إثنین و عشرین یوما من شعبان کسی سبعین حلّه من سندس و استبرق.

3- (3)و من صام ثلاثه و عشرین یوما من شعبان أتی بدابّه من نورحین (عندخ ل) خروجه من قبره فیرکبها طیّارا إلی الجنّه.

4- (4)و من صام أربعه و عشرین یوما من شعبان أعطی برائه من النفاق.

5- (5)و من صام خمسه و عشرین یوما من شعبان شفّع فی سبعین ألف من أهل التوحید.

می کند که هفتاد هزار از گنهکاران از اهل توحید را شفاعت نماید.

(1)و هر کس بیست و شش روز از ماه شعبان را روزه بگیرد خداوند (جواز) عبور از صراط برای او می نویسد.

(2)و هر کس بیست و هفت روز از ماه شعبان را روزه بگیرد خداوند برائت از آتش دوزخ را برای او می نویسد.

(3)و هر کس بیست و هشت روز از ماه شعبان را روزه بگیرد صورت او روز قیامت نورانی خواهد بود.

(4)و هر کس بیست و نه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد به رضوان و خشنودی بزرگ خدا نایل می شود.

(5)و هر کس سی روز از ماه شعبان را روزه بگیرد جبرئیلعليه‌السلام از مقابل عرش به او خطاب می کند: عمل خود را از سر بگیر که خداوند همه گذشته های تو را بخشید و خداوند به او خطاب می فرماید: اگر گناهان تو

1- (1)و من صام سته و عشرین یوما من شعبان کتب اللّه له جوازا علی الصراط.

2- (2)و من صام سبعه و عشرین یوما من شعبان کتب له برائه من النار.

3- (3)و من صام ثمانیه و عشرین یوما من شعبان یهلّل وجهه یوم القیامه.

4- (4)و من صام تسعه و عشرین یوما من شعبان نال رضوان اللّه الأکبر.

5- (5)و من صام ثلاثین یوما من شعبان ناداه جبرئیل من قدّام العرش یا هذا إستأنف العمل عملا جدیدا فقد غفرلک ما مضی و تقدّم من ذنوبک و الجلیل عزوجل یقول: لو کان ذنوبک عدد نجوم المساء و قطر الأمطار و ورق الأشجار و عدد الرمل والثری و أیام الدنیا لغفرتها لک و ما ذلک علی اللّه بعزیز بعد صیامک شهر شعبان قال ابن عباس: هذا لشهر شعبان.

به اندازه ستاره های آسمان و دانه های باران و برگ درختان و رمل بیابان و روزهای دنیا باشد من برای تو بخشیدم و این رحمت و مرحمت خدا برای تو بعید نیست؛ چرا که ماه شعبان را روزه گرفته ای.»

ابن عباس در پایان این حدیث می گوید: این همه ثواب برای روزه ماه شعبان است.

سخنان حکیمانه سلمان فارسی

(1)25- امام صادقعليه‌السلام از پدران خود نقل نموده که رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله روزی به اصحاب خود فرمود: «کدامیک از شما همیشه روزه هسیتد؟» سلمان گفت: من. رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «کدام یک از شما همه شب ها به عبادت مشغولید؟» سلمان گفت :من. رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «کدام یک از شما هر روز یک ختم قرآن انجام می دهد؟» سلمان گفت: من. در این هنگام یکی از اصحاب رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله (عمربن خطاب) به خشم آمد و گفت: یا رسول اللّه! سلمان فارسی می خواهد بر ما قریش فخر نماید؛

1- (1)25- حدّثنا احمدبن محمّد بن یحیی العطّار قال: حدّثنا أبی عن أحمد بن محمّدبن عیسی عن نوح بن شعیب النیسابوری عن عبداللّه بن عبداللّه الدهقان عن عروه ابن أخی شعیب العقرقوفی عن شعیب عن أبی بصیر قال: سمعت الصادقعليه‌السلام یحدّث عن أبیه عن أبائهعليهم‌السلام قال: قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله یوما لأصحابه أیکم یصوم الدهر فقال سلمان: أنا یا رسول اللّه فقال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله : فأیّکم یحیی اللیل فقال سلمان: أنا یا رسول اللّه قال: فأیکم یختم القرآن فی کلّ یوم؟ فقال سلمان أنا یا رسول اللّه فغضب بعض أصحابه فقال: یا رسول اللّه:

او می گوید: من همه روزها روزه هستم، در حالی که بیشتر روزها غذا می خورد! و می گوید: همه شب ها به عبادت مشغول است، در حالی که بیشتر شب ها به خواب می رود! او می گوید: هر روز یک ختم قرآن انجام می دهد، در حالی که بیشتر اوقات در روز ساکت است!

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «آرام باش ای عمر! تو کجا می توانی شخصیتی که همانند لقمان حکیم است را بشناسی؟ از او سؤال کن تا حکمت آنچه گفته رابرای تو بیان نماید.»

(1)پس عمر به سلمان فارسی گفت: مگر این نیست که می گویی همیشه روزه هستی؟ سلمان فرمود: آری. عمر گفت: من تو را دیده ام که بسیاری از روزها غذا می خوری. سلمان فرمود: مقصود من چیزی نیست که تو فکر می کنی، بلکه من سه روز از هر ماه (یعنی اول و وسط و آخر آن) را روزه می گیرم و خداوند می فرماید: (من جاء بالحسنه فله عشر امثالها) و

1- (1)إنّ سلمان رجل من الفرس یرید أن یفتخر علینا معاشر قریش قلت: أیّکم یصوم الدهر فقال: أنا و هو أکثر أیامه یأکل وقلت: أیکم یحیی اللیل فقال: أنا و هو أکثر لیله ینام وقلت: أیکم یختم القرآن فی کلّ یوم فقال: أنا و هو أکثر نهاره صامت. فقال النبیّصلى‌الله‌عليه‌وآله : مه یا فلان أنّی لک بمثل لقمان الحکیم سله فانّه ینبئک فقال الرجل لسلمان: یا أباعبداللّه: ألیس زعمت أنّک تصوم الدهر؟ قال: نعم فقال رأیتک فی أکثر نهارک تأکل فقال لیس حیث تذهب إنّی أصوم الثلاثه فی الشهر و قال اللّه: من جاء بالحسنه فله عشر أمثالها و أصل شعبان بشهر رمضان فذلک صوم الدهر فقال: ألیس زعمت أنّک تحیی اللیل؟ فقال: نعم فقال: أنت أکثر لیلک نائم فقال: لیس حیث تذهب و لکنیّ سمعت رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله یقول:

ماه شعبان را (نیز) به ماه رمضان متصل می کنم و این ثواب روزه دایم را دارد.

عمر گفت: مگر نگفتی همه شب ها را به عبادت می ایستی؟ سلمان فرمود: «آری. عمر گفت: من می بینم که تو بیشتر شب ها در خواب هستی! سلمان فرمود: مقصود من چیزی نیست که تو فکر می کنی، بلکه من از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله شنیدم که می فرمود: «هرکس با وضو بخواند مانند آن است که همه شب را عبادت کرده باشد و من با وضو می خوابم».

(1)عمر گفت: مگر نگفتی که در هر روز یک بار قرآن را ختم می کنی؟ سلمان فرمود: آری. عمر گفت: من می بینم که تو در روز ساکت هستی و چیزی نمی خوانی! سلمان فرمود: مقصود من چنین نیست که تو فکر می کنی، بلکه من از حبیب خود رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله شنیدم که به علی بن ابی طالبعليه‌السلام می فرمود: «یا اباالحسن! مثل تو در امت من مثل «قل هواللّه احد» است که هرکس یک مرتبه آن را قرائت کند ثلث قرآن را قرائت نموده و هرکس دو مرتبه آن را قرائت کند دو ثلث قرآن را قرائت نموده و هر کس سه مرتبه آن را قرائت کند (2)قرآن را ختم نموده است و هرکس تو

1- (1)من نام علی طهر فکأنما أحی اللیل کله و أنا أبیت علی طهرفقال: ألیس زعمت أنک تختم القرآن فی کلّ یوم؟ قال: نعم قال: فأنت أیّامک صامت فقال: لیس حیث تذهب و لکنیّ سمعت حبیبی رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله یقول: لعلیّ بن أبی طالب: «یا أبا الحسن مثلک فی أمّتی مثل قل هواللّه أحد فمن قرأها مرّه فقد قرأ

2- (2)ثلث القرآن و من قرأها مرّتین فقد قرأ ثلثی القرآن و من قرأها ثلاثا فقد ختم القرآن و من أحبّک بلسانه فقد کمل له ثلث الإیمان ومن أحبّک بلسانه وقلبه فقدکمل له ثلثا الإیمان و من أحبّک بلسانه و قلبه ونصرک بیده فقد استکمل الإیمان و الذی بعثنی بالحق یاعلیّ لو أحبّک أهل الأرض کمحّبه أهل السماء لک لما عذّب أحد بالنار» و أنا أقرأ قل هواللّه أحد فی کلّ یوم ثلاث مراّت فقام و کأنّه ألقم حجرا.

را به زبان دوست بدارد یک ثلث از ایمان را یافته و هرکس تو را به زبان و قلب دوست بدارد دو ثلث از ایمان را یافته است و هرکس تو را به زبان و قلب دوست بدارد و با دست خود نیز تو را یاری کند ایمان او کامل گشته است. یا علی! سوگند به خدایی که مرا به حق مبعوث نمود، اگر اهل زمین همانند اهل آسمان تو را دوست می داشتند احدی گرفتار آتش نمی گردید.» و من هر روز سه مرتبه سوره «قل هواللّه أحد» را می خوانم. پس عمر محکوم گردید و از کنار سلمان برخاست.

عادت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله در باره روزه های مستحبی

(1)26- اسامه بن زید می گوید: عادت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله این بود که

1- (1)26- حدّثنا أحمدبن الحسن القطّان قال: حدّثنا عبدالرحمن بن محمّدبن الحسین قال: حدّثنا یزیدبن سنان البصری نزیل مصر قال: حدّثنا عبدالرحمن بن مهدی قال: حدّثنا ثابت بن قیس العمری قال: حدثنی أبوسعید المقری قال: حدثنی أسامه بن زید قال: کان رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله یصوم الأیّام حتّی یقال: لا یفطر و یفطر حتّی یقال: لایصوم قلت رأیته یصوم من شهر مالا یصوم فی شی ء من الشهور؟ قال:نعم قلت أیّ الشهور؟ قال: شهر شعبان کان یقول: هو شهر یغفل الناس عنه بین رجب و شهر رمضان و هو شهر یرفع فیه الأعمال إلی ربّ العالمین جل جلاله فأحبّ أن یرفع لی عملی و أنا صمائم.

مدتی پیاپی روزه می گرفت تا گفته می شد او همیشه روزه است و مدتی پیاپی روزه نمی گرفت تا گفته می شد دیگر روزه نمی گیرد. ابوسعید حذری می گوید: به اسامه گفتم: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله در کدام یک از ماه ها بیشتر مقید به روزه گرفتن بود؟ اسامه گفت: ماه شعبان را مقید بود که روزه بگیرد و می فرمود: «ماه شعبان ماه من است و مردم از روزه گرفتن در آن غافلند و آن ماهی است که اعمال مردم به درگاه پروردگار عالم بالا می رود و من دوست دارم که در حال روزه اعمالم بالا رود.»

(1)27- امام باقرعليه‌السلام می فرماید: عادت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله این بودکه ماه شعبان را روزه می گرفت و به ماه مبارک رمضان متصل می نمود و مردم را نهی می نمود که چنین کنند (و روزه دو ماه را برای خود واجب بدانند) و می فرمود: «ماه شعبان و ماه رمضان ماه های خداست و روزه گرفتن در آنها کفّاره گناهان گذشته و آینده است.»

مترجم گوید: شاید نهی مردم از اتصال برای این باشد که گمان نکنند روزه ماه شعبان واجب است.

(2)28- یونس بن یعقوب می گوید: از امام صادقعليه‌السلام سؤال کردم: آیا از

1- (1)27- حدّثنا محمّدبن الحسن رحمه اللّه علیه قال: حدّثنا الحسین بن الحسن بن أبان عن الحسین بن سعیدبن الحسین بن علوان عن عمرو بن خالد عن أبی جعفرعليه‌السلام قال: کان رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله یصوم شعبان وشهر رمضان یصلهما و ینهی الناس أن یصلوهما و کان یقول هما شهراللّه و هما کفاره لما قبلهما و ما بعدهما من الذنوب.

2- (2)28- حدّثنا أبی رحمه اللّه قال: حدّثنا سعدبن عبداللّه قال: حدّثنا أحمدبن محمّدبن عیسی عن الحسین بن سعید عن عبدالرحمن بن أبی نجران عن یونس بن یعقوب قال: سألت أبا عبداللّهعليه‌السلام عن صوم شعبان کان أحد من آبائک یصومه؟ فقال کان خیر أیائی رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله کان أکثر صیامه فی شعبان.

پدران شما کسی اهل روزه ماه شعبان بوده است؟ امام صادقعليه‌السلام فرمود: «آری، بهترین پدران من رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله (است که (بیشترین روزه او در ماه شعبان بوده است.»

(1)29- زیدبن اسلم می گوید: از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله در باره روزه ماه رجب سؤال شد. رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «چرا از روزه ماه شعبان غافلید؟»

اسباب آمرزش در سخنان حضرت رضاعليه‌السلام

(2)30- امام صادقعليه‌السلام فرمود: «به خدا سوگند، روزه ماه شعبان و روزه ماه رمضان سبب آمرزش خداوند خواهد بود.»

ص :65

1- (1)29- حدّثنا محمّدبن أبی علی بن إسحاق قال: حدّثنا حامد بن شعیب قال: حدّثنا شریح بن یوسف قال: حدّثنا و کیع عن سفیان عن زیدبن أسلم قال: سئل رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله عن صوم رجب قال: و أین أنتم عن شعبان.

2- (2)30- حدّثنا أحمدبن محمّد بن یحیی العطّار قال: حدّثنا سعدبن عبداللّه عن أحمد بن محمّد عن أحمد بن محمّد بن أبی نصر البزنطی عن سعدبن إبراهیم عن معاویه بن عمار عن أبی عبداللّهعليه‌السلام قال: إن صوم الثلثین و صوم اتباعه صوم شعبان شهرین متتابعین توبه من اللّه و اللّه. (و فی نسخه: إنّ صوم ثلاثین یوما وصوم رمضان شهرین متتابعین توبه من اللّه)

(1)31- علی بن فضّال می گوید: حضرت رضاعليه‌السلام فرمود: «هرکسی روز اول ماه شعبان را روزه بگیرد رحمت خدا بر او واجب می گردد، و هرکس دو روز از ماه شعبان را روزه بگیرد روز قیامت رحمت و مغفرت و کرامت خداوند بر او واجب می گردد، و هرکس ماه مبارک رمضان را روزه بگیرد رحمت خداوند بر او واجب می گردد. و هر کس سه روز از آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و آن را به روزه ماه مبارک رمضان وصل کند خداوند پاداش روزه دوماه پی درپی را برای او می نویسد. و هرکس ماه رمضان را از روی ایمان و خلوص روزه بگیرد از گناهان خود خارج می گردد مانند وقتی که از مادر متولد شده است.»

(2)سپس حضرت رضاعليه‌السلام فرمود: پدرم از پدرانش نقل نمود که رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «کسی که ماه رمضان را درک نماید و آمرزیده نشود از رحمت خدا دور است (از رحمت خدا دور باد)؛ و کسی که شب قدر را

1- (1)31- حدّثنا محمّدبن إبراهیم بن إسحاق قال: حدّثنا أحمدبن محمّد الکوفی عن علی بن الحسین بن علی بن فضال عن أبیه عن أبی الحسن الرضاعليه‌السلام قال: من صام أوّل یوم من شعبان وجبت له الرحمه و من صام یومین من شعبان و جبت له الرحمه و المغفره و الکرامه من اللّه عزوجل یوم القیامه و من صام شهر رمضان وجبت له الرحمه و من صام ثلاثه أیام من آخر شعبان و وصلها بصیام شهر رمضان کتب اللّه له صوم شهرین متتابعین و من صام شهر رمضان إیمانا و إحتسابا خرج من الذنوب کیوم ولدته أمّه.

2- (2)ثمّ قالعليه‌السلام : حدّثنی أبی عن أبیه عن جدّهعليهم‌السلام إنّ رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله قال: من أدرک شهر رمضان فلم یغفرله فأبعده اللّه و من أدرک لیله القدر فلم یغفرله فأبعده اللّه و من حضر الجمعه مع المسلمین فلم یغفر له فأبعده اللّه و من أدرک

درک کند و آمرزیده نشود از رحمت خدا دور است (از رحمت خدا دور باد)؛ و کسی که در نماز جمعه شرکت کند و آمرزیده نشود از رحمت خدا دور است (از رحمت خدا دور باد)؛ و کسی که پدر و مادر و یا یکی از آنان را درک کند و آمرزیده نشود از رحمت خدا دور است (از رحمت خدا دور باد)؛ و کسی که نام مرا بشنود و بر من صلوات بفرستد و آمرزیده نشود از رحمت خدا دور است (از رحمت خدا دور باد).»

(1)گفته شد: یا رسول اللّه! چگونه می شود کسی بر شما صلوات بفرستد و آمرزیده نشود؟ رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: «اگر بنده ای بر من صلوات بفرستد و بر آل من صلوات نفرستد آن صلوات بر می گردد و بر صورت او زده می شود، در حالی که اگر کسی بر من و آل من صلوات بفرستد آمرزیده خواهد شد.»

فضیلت متصل نمودن روزه ماه شعبان به ماه رمضان

(2)32- امام صادقعليه‌السلام ، از پدرانش، از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نقل نموده که

1- (1)والدیه أو أحدهما فلم یغفر له فأبعده اللّه و من ذکرت عنده فصلّی علیّ فلم یغفر له فأبعده اللّه قیل یا رسول اللّه: کیف یصلّی علیک ولایغفرله؟ فقال: إن العبد إذا صلّی علیّ و لم یصلّ علی آلی تلک الصلاه فضرب بها وجهه و إذا صلّی علیّ و علی آلی غفرله.

2- (2)32- حدّثنا علی بن أحمد بن عبداللّه بن أحمد بن أبی عبداللّه البرقی عن أبیه عن جدّه عن إبن فضال عن مروان بن مسلم (سلم) عن الصادق جعفربن محمّد عن أبیه عن أبائهعليهم‌السلام : قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله : شعبان شهری و رمضان شهر اللّه فمن صام من شهری یوما وجبت له الجنّه ومن صام منه یومین کان من رفقاء النبیّین و الصدّیقین یوم القیامه و من صام الشهر کلّه و وصله بشهر رمضان کان ذلک توبه له من کلّ ذنب صغیر أو کبیر ولو من دم حرام.

فرمود: «ماه شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه خداست. پس هر کس یک روز از ماه من را روزه بگیرد بهشت برای واجب می گردد، و هرکس دو روز از آن را روزه بگیرد در قیامت هم نشین پیامبران و صدّیقین خواهد بود، و هرکس همه ماه شعبان را روزه بگیرد و به ماه رمضان متصل نماید این عمل توبه او خواهد بود از هر گناه کوچک و یا بزرگ، حتی ریختن خون حرام.»

اهتمام رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نسبت به روزه ماه شعبان

(1)33- حضرت رضاعليه‌السلام فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فراوان در ماه شعبان روزه می گرفت و همسران آن حضرت (نیز) اگر روزه ای برعهده داشتند در ماه شعبان می گرفتند که مانع از بهره مند شدن رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله از آنان نشده باشند (چرا که رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله در ماه شعبان روزه می گرفت) و می فرمود: «ماه شعبان ماه من است و آن بهترین ماه هابعد از ماه مبارک رمضان است. پس هر کس یک روز آن را روزه بگیرد من در قیامت شفیع

1- (1)33- حدّثنا محمّدبن إبراهیم قال: حدّثنا عبدالعزیز بن بحیی قال: حدثنی أحمدبن عبداللّه الکوفی عن سلیمان المروزی عن الرضا علی بن موسی صلوات اللّه علیه إنّه قال: کان رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله یکثر الصیام فی شعبان ولقد کانت نسائه إذا کان علیهنّ صوم أخّرنه إلی شعبان مخافه أن یمنعن رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله حاجته و کانعليه‌السلام یقول:

او خواهم بود، و هرکس ماه رمضان را از روی ایمان و خلوص روزه بگیرد گناهان گذشته و آینده او بخشوده می گردد.»

(1)و می فرمود: «برای روزه دار تاوقتی که افطار می کند؛ چیزی (گناهی( نوشته نمی شود اگر کاری که ناقض روزه باشد انجام ندهد.» و فرمود: «برحاجی نیز چیزی نوشته نمی شود تا از حج فارغ گردد، مشروط به این که کاری که حج او را باطل می کند انجام نداده باشد.» و فرمود: «بر انسانی که به خواب رفته نیزچیزی نوشته نمی شود تا بیدار شود، به شرط آن که حرامی را انجام نداده باشد.» و فرمود: «بر بچه نابالغ نیز چیزی نوشته نمی شود تا وقتی که بالغ گردد.» و فرمود: «بر مجاهد فی سبیل اللّه نیز چیزی نوشته نمی شود تابه منزل خود باز گردد، مادامی که کاری نکرده باشد که جهاد او را باطل نماید.» و فرمود: «بر دیوانه نیز چیزی نوشته نمی شود تا از جنون خود خارج گردد.» و فرمود:

1- (1)شعبان شهری و هو أفضل الشهور بعد شهر رمضان فمن صام فیه یوما کنت شفیعه یوم القیامه و من صام شهر رمضان إیمانا و إحتسابا غفرت له ذنوبه ما تقدّم منها و ما تأخّر و إنّ الصائم لایجری علیه القلم حتی یفطر مالم یأت بشی ء ینقض و إن الحاج لایجری علیه القلم حتّی یرجع مالم یأت بشی ء یبطل حجّه و إنّ الناثم لایجری علیه القلم حتّی ینتبه مالم یکن یأت علی حرام و إن الصبیّ لا یجری علیه القلم حتّی یبلغ و إنّ المجاهد فی سبیل اللّه لایجری علیه القلم حتّی یعود إلی منزله مالم یأت بشی ء یبطل جهاده و إنّ المجنون لایجری علیه القلم حتّی یفیق و إنّ المریض لایجری علیه القلم حتی یصبح ثمّ قالعليه‌السلام : إن مبایعه اللّه رخیصه فاشتروها قبل أن تغلو.

«بر مریض نیز چیزی نوشته نمی شود تا سلامت یابد.»

سپس فرمود: «معامله های خدا با شما برای شما ارزان و سودمند است. پس دریابید آنها را، قبل از آن که قیمت آن بالا رود.»

پاداش استغفار در ماه شعبان

(1)34- حضرت رضاعليه‌السلام فرمود: «روزه ماه شعبان کفّاره گناهان بزرگ است، حتّی اگر کسی خون حرامی به گردن داشته باشد و در ماه شعبان چند روز روزه بگیرد و از دنیا برود من امیدوارم که آمرزیده شود.» ابراهیم بن میمون گوید: به آن حضرت گفتم: بهترین دعادر این ماه چیست؟ فرمود: «استغفار.» سپس فرمود: «کسی که در هر روز از ماه شعبان هفتاد مرتبه استغفار کند مانند این است که در ماه های دیگر هفتاد هزار مرتبه استغفار نموده باشد.» گفتم: چگونه استغفار کنم؟ فرمود: «بگو: أستغفراللّه و أساله التوبه.»

1- (1)34- حدّثنا أحمدبن زیاد بن جعفرالهمدانی رحمه اللّه قال: حدّثنا علی بن إبراهیم بن هاشم، قال: حدّثنا جعفربن سلمه الأهوازی قال: حدّثنا إبراهیم بن محمّد الثقفی قال: أخبرنا إبراهیم بن میمون قال: حدّثنا عنهعليه‌السلام : صوم شعبان کفاره الذنوب العظام حتّی لو أنّ رجلا بلی بدم حرام فصام من هذا الشهر أیّاما و مات رجوت له المغفره قال: قلت: فما أفضل الدعاء فی هذا الشهر؟ فقال: الإستغفار، إنّ من إستغفر فی شعبان کلّ یوم سبعین مرّه کان کمن إستغفر فی غیره من الشهور سبعین ألف مرّه قلت: فکیف أقول: قال: قل: أستغفراللّه و أسأله التوبه.

(1)35- محمّدبن ابی حمزه می گوید: امام صادقعليه‌السلام فرمود: «هر کس در هر روز از ماه شعبان هفتاد مرتبه بگوید: «أستغفراللّه الذی لا اله إلاّ هو الرّحمان الرّحیم الحیّ القیّوم و أتوب إلیه»، نام او در افق مبین نوشته خواهد شد.» گفتم: أفق مبین چیست؟ فرمود: «فضایی است مقابل عرش الهی و در آن نهرهایی است که به اندازه ستارگان آسمان جام های نوشیدنی کنار آنها قرار دارد.»

زیارت خداوند از بنده مؤمن خود

(2)36- عبداللّه بن مرحوم ازدی می گوید: از امام صادقعليه‌السلام شنیدم که

1- (1)35- حدثنی محمّدبن الحسن قال: حدثنی أحمدبن إدریس عن محمّدبن أحمد عن موسی بن جعفر البغدادی عن محمّدبن جمهور عن عبداللّه بن عبدالرحمن عن محمّدبن أبی حمزه عن أبی عبداللّهعليه‌السلام قال: من قال فی کلّ یوم من شعبان سبعین مرّه: «أستغفراللّه الذی لا إله الاّ هو الرحمن الرحیم الحیّ القیوّم و أتوب إلیه» کتب فی الأفق المبین قال: قلت: و ما الأفق المبین؟ قال: قاع بین یدی العرش فیها أنهار تطرد فیه من القدحان عدد النجوم.

2- (2)36- حدثنی أبی رحمه اللّه قال: حدّثنا سعدبن عبداللّه عن علی بن أبی سلمان بن الزربی (الفروی) قال: حدّثنا الحسن بن محبوب عن عبداللّه بن مرحوم الازدی قال: سمعت أبا عبداللّهعليه‌السلام یقول: من صام أول یوم من شعبان وجبت له الجنّه ألبتّه و من صام یومین نظر اللّه إلیه فی کلّ یوم و لیله فی دارالدنیا و دام نظره الیه فی الجنّه و من صام ثلاثه أیّام زار اللّه فی عرشه من جنّته فی کلّ یوم قال: ابوجعفرمحمّدبن علی مصنف هذا الکتاب رضی اللّه عنه و أرضاه: معنی زیاره اللّه عزوجل زیاره حجج اللّه تعالی من زارهم فقد زار اللّه و من یکون له فی الجنّه من المحلّ ما یقدر علی الارتفاع إلی درجه النبیّ و الأئمه صلوات اللّه علیهم حتّی یزورهم فیها فمحلّه و زیارتهم زیاره اللّه کما أن طاعتهم طاعه اللّه و معصیتهم معصیه اللّه و متابعتهم متابعه اللّه ولیس ذلک علی ما یذکره أهل التشبیه تعالی اللّه عمّا یقولون علوّا کبیرا.

می فرمود: «هرکس روز اول ماه شعبان را روزه بگیرد به راستی بهشت برای او واجب می شود؛ و هرکس دو روز از ماه شعبان را روزه بگیرد خداوند در هر روز و شب در دنیا به او نظر رحمت می کند و این رحمت برای او ادامه خواهد داشت تا به بهشت داخل شود؛ و هرکس سه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد خدا را در بهشت همه روزه زیارت می نماید.» شیخ صدوق در پایان این حدیث می فرماید: معنای زیارت خداوند زیارت حجت های الهی است که هرکس آنان را زیارت کند مانند این است که خدا را زیارت نموده باشد و کسی که در بهشت بتواند از محل خود بالا رود و به درجه رسول خدا و ائمهعليهم‌السلام برسد و آنان را زیارت نماید مقام بلندی خواهد داشت. آری، زیارت آنان زیارت خداوند است؛ چنان که اطاعت از آنان نیز اطاعت خدا و معصیت و نافرمانی از آنان نافرمانی خداوند می باشد. سپس می گوید: زیارت خداوند که در این حدیث آمده به این معناست، نه به معنایی که اهل تشبیه می گویند (و خدا را جسم می دانند، در حالی که او منزّه از جسمانیت است).