خاتم النبیینصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

نویسنده:علی کمالی.

تذکراین کتاب توسط مؤسسه فرهنگی - اسلامی شبکة الامامین الحسنینعليهما‌السلام بصورت الکترونیکی برای مخاطبین گرامی منتشر شده است.

لازم به ذکر است تصحیح اشتباهات تایپی احتمالی، روی این کتاب انجام گردیده است.

مقدمه

بسم الله الرحمن الرحیم

( رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلْإِيمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا . رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ ) (آل عمران ۱۹۳).کلمه ی (در صحنه بودن) که در دوران انقلاب اسلامی اصطلاح شده است باید برای فراگیری و شمول مفهوم آن کتابی نوشت.انقلاب هم مردم را در صحنه ی مواجهه با نیازمندی های فکری و فرهنگی خود آورد هم نیازمندی های فکری و فرهنگی او را در صحنه مواجهه با او آورده است.و به هر حال او را از خواب صدها ساله ی خود بیدار کرده و آگاه ساخته است که چگونه نیازمندی های دست اول خود را فراموش کرده، متن را رها کرده و به حاشیه پرداخته است، جهاد را رها کرده و به دعا پرداخته، قرآن را رها کرده و به فال و استخاره پرداخته و به جای آگاهی از سیرت و روش پیغمبر اکرم خاتم النبینصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به خواندن کتابهای شرح حال رجال و کرامات. ساختگی ایشان دل خوش کرده است، این همه برای آن که آسان تر را گرفته و دشوارتر را رها کند.آنهمه انبوه مردم مسلمان و طالب پیروی از پیغمبر اسلام از مقاصد عالیه ی قرآن و سنت چه می دانستند زیرا در صحنه نبودند.انقلاب، ایشان را در صحنه آورد و می دانیم که آگاهی از آن چه در صحنه می رود وابسته به ورود در صحنه است واین مهمترین کار را انقلاب اسلامی ایران انجام داده است؛ خط را ترسیم کرده و نشان داده ومردم را در آن وارد کرده است، دیر رسیدن یا زود رسیدن مربوط به خودشان است و به هر حال در خط خواهند بود و در صحنه آمده اند و کما بیش از عظمت این نمایش آگاه شده اند.دور بودن و غریبه بودن مسلمانان از هدف های دست اول اسلام، کتاب ها لازم دارد و دلایل آن در متون تواریخ مضبوط است که باید استخراج شود و ما در اینجا خیلی مختصر به آن اشاره کرده ایم و به عنوان مقدمه ای برای کتاب خاتم النبیین آورده ایم.اگر دانشمند با انصاف ومحقق در کتاب هایی که در دوران انقلاب منتشر شده است بررسی کند و آنها را با کتابهای قبل از انقلاب مقایسه نماید، عرائض ما را تصدیق خواهد کرد که تلاشی چشمگیر و گسترده در این راه آغاز شده؛ همه ی نویسندگان و خوانندگان در صحنه اند و با مرور زمانی نه چندان دراز، انتخاب احسن هم انجام خواهد گرفت.فهمها و عقلها برای شناخت قرآن و سنت وسیرت، تکامل خواهد یافت و افکار دانشمندان انقلابی اسلامی ایران رهنمای همه ی مسلمانان و ملت ها برای شناخت هدف عالی اسلام که ساختن انسان است خواهدگردید.

هرگز فراموش نخواهم کرد که یک برادر دینی به عنوان:«الدال علی الخیر کفاعله» مرا به نوشتن کتابی درباره ی سیرت پیغمبر اکرم خاتم النبیینصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم رهنمون شد، و از نیت خیر او با رقه ی توفیق مرا همراهی کرد تا در حد توانایی خود لبی از این دریای بیکران تر کنم، به جمع آوری منابع پرداختم و مطالب مربوطه را فراهم آوردم، کتابی به نام «خاتم النبیین» که تسمیه ی آن مأخوذ از قرآن مجید است، فراهم آمده که نیازمند تکامل به همت دانشمندان متعهد است (و فقهم الله لما یحب و یرضی)اگر مطلبی بدون مأخذ و به عنوان دریافت های شخصی می نوشتم آشکارا خیانتی انجام داده بودم. قبلا می دانستم و در ضمن کار یقین حاصل کردم، که سیرت پیغمبر اکرم به صورت مضبوط است که در اجزاء آن هرگز ناهماهنگی راه ندارد. سیرت پیغمبر اکرم مانند قرآن مجید است که خداوند درباره ی آن فرمود:( وَلَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَيْرِ اللَّـهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا ) (النساء / ۸۲)یعنی: «اگر جز از نزد خدا می بود هر آینه در آن دگرگونی بسیار یافته بودند».سیرت پیغمبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در همه ی گفتار و کردار، و سکوتش اجزاء متناسب و هماهنگ یک کلند، و سازنده ی آن کلند. در حالی که آن کل مصدر و منبع آنهاست. کلی که خاتم النبیین است و برای هدایت خلق تا پایان جهان خودکفا است. بزرگترین دلیل خاتمیت او، خودکفا بودن اجزاء همین کلند، که هزاران نمونه ی روش و منش خاتم النبیین را نشان می دهند. و ما تلاش ناچیز خود را در این راه به کار برده ایم، که در حد امکان این اجزاء را در بخش های متناسب متکی و مستند به قرآن مجید و احادیث مورد قبول و کتاب های خاص سیرت فراهم کرده و تقدیم طالبان حق که حقیقت را فقط برای حق بودنش طالبند بداریم، و آمرزش خداوند متعال را در مورد لغزش های جاهلانه ی خود از درگاه او مسئلت بداریم. انه قریب مجیب.

پیشگفتار

سیرت پیامبر اسلام چنان روشن و ملموس و هماهنگ است، که گویی نه در چهارده قرن قبل بلکه در همین قرن واقع شده و برای ما مأنوس و در دسترس ماست. با این همه، فهم سیرت او سهل و آسان نیست، بلکه سهل و ممتنع است. زیرا دارای همه ی ابعادی است که در انسان بودن انسان دخالت دارد. انسانی که خود ژرفترین انسان ها و کار او ساختن کاخ انسانیت است.کسی که روزی پنج بار نام او را همردیف نام خداوند از فراز هزاران هزار مناره و گلدسته و دورن محرابها و در گوشه و کنار خانه ها و بیغوله ها به گوش جهانیان می رسانند و نورافکن علم تازه به سوی او متوجه شده، و چشم انسانها را خیره ساخته است، دانشمندان خود را ملزم می بینند، که او را از نو بشناسند؛ از نوشناختن پیامبر اسلام، از امتیازات اوست. شناخت پیامبر اسلام مانند شناخت قرآن است، که همیشه ناحیه ای ناشناخته دارد، و عجائب او تمام نخواهد شد، کسی که در کتاب آسمانیش آمده( وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ ) (یوسف / ۷۶)یعنی:«و بالا دست هر دانائی، دانای مطلق است» ما همه ذی علمیم، یعنی صاحب اندکی از علم؛ و علم، خود به ما می فهماند که در کنار اقیانوس علمیم، شاید بتوانیم لبی از آن تر کنیم.شناخت اسلام همگام با شناخت پیغمبر اسلام است و بلکه وابسته به شناخت پیغمبر اسلام است. اسلام امروز در نزد گروه های مسلمان ناشناخته و غریب است، مسلمانان با آن مأنوس نیستند نام آن را می برند و از روح و جوهر و اصول و هدف های متعالی آن بی خبرند، پیامبر اسلام خودش خبر داده و فرموده: (بدء الاسلام غریبا و سیعود غریبا کما بدء) (جامع الاصول ۱۸۵ / ۱)یعنی: (اسلام به غریبی آغاز کرد و در آینده به غریبی بازمی گردد).وقتی پیامر اسلام شناخته نشد، اسلام هم شناخته نخواهد شد چنانچه خداوند متعالی فرمود:( وَتَرَاهُمْ يَنظُرُونَ إِلَيْكَ وَهُمْ لَا يُبْصِرُونَ ) (الاعراف / ۱۹۸)«ایشان را می بینی که به تو نگاه می کنند در حالی که تو را نمی بینند» و معلوم است که پیغمبر را می دیدند اما او را نمی شناختند و چون او را نمی شناختند، اسلام را هم نمی شناختند.پیغمبر اسلام آن قدر در صحنه ی مردم ظاهر شد، و با ایشان نشست و برخواست نمود، و به سخنان ایشان گوش فراداد و در درمان دردهای ایشان کوشید تا مردم در صحنه ی او آمدند. پس جای تعجب نیست اگر سیرت او واضح و روشن است، همه اش ضبط شده، نقطه ای از آن گم نشده و از یاد نرفته است.مردم همه می دانستند، مثلا پیغمبر اکرم چند کفش دارد، چگونه به پا می کند، جنس آن ها چیست، کی آنها را وصله می کند، کی کفش ها را جلو پایش جفت می کند، کی آنها را زیر بغل می گذارد تا از ملجس برخیزد کی نعلین به او هدیه داده، نام کفشهایش چیست، و ده ها مطلب دیگر در باره ی نعلین، چرا، می دانستند. زیرا سخت او را دوست می داشتند محبتی شدیدتر از محبت مادر به فرزند شیرخوار خود.

از تاریخ بودا، کنفوسیوس، موسی و مسیح وقائع پراکنده ای می دانیم که هرگز نمی تواند شخصیت ایشان را آن چنان که بوده اند برای ما ترسیم کند. ایشان شبح هائی در هاله ی ابهام می باشند که پیروان ایشان تلاش کرده اند فواصل و خلأ تاریخ ایشان را با خیال آرمان ساز خود پر سازند. اما تاریخ محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم واضح و روشن، بدون خلأ و بی فاصله است همچون جریان مدام رودخانه ای که در بستر آرام و شیب تند خود، همه جا آب است، و خصایص آب همه جا همراه اوست. تاریخ و سیرت پیامبر اسلام خودکفا است، نیازی به دریوزه و وصله کاری ندارد نه خلائی در آن هست نه حادثه ی نامناسبی، با شخصیت والای او، محمد همه جا محمد است؛ آن جا که شکمبه ی گوساله بر سر می اندازند، محمد است؛ و آن جا که حاکم مطلق عربستان و هماورد قدرتمند کسری و قیصر است، هم محمد است؛ همچون آب زلال در بسترهای گوناگون.با مهابت تر از این، چیزی نمی توان یافت که سطوح و اعتلای هدف محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در اوجی است، که این دو حالت برای او تفاوتی ندارد او با خدا است و خدا با اوست، و تفاوت ها نمودی بیش نیست.پیامبری که بسیاری از قبیله های با هم رقیب وبا هم دشمن را وحدت بخشید، و از ایشان پایه ی امپراطوری عظیمی که هم در اوج قدرت بود و هم دارای فرهنگی متعالی بنیان نهاد. از عربان ذلیل و زبون که زنده بگور کردن دختران را امری عادی می شمردند، مردانی با ایمان به خدای یگانه و روز جزاء پدید آورد که در عین حال می تواسنتند این امپراطوری عظیم را اداره کنند، و میراث انسانیت را بارور ساخته به نسل های آینده تسلیم نمایند.پیغمبر اسلام هرگز نمی خواست نام او شعار شود، مانند موسوی ومسیحی و عیسوی، زیرا اگر کلی در پرده ی مصداق رفت، اثر وجودی خود را از دست می دهد، تعالیم محمد اسلام بود و تسلیم در برابر خداوند واحد، و هرگز نخواست امتش این امر عظیم را که محتوایش تسلیم نیستی در برابر هستی، یا هیچ در برابر همه چیز است به بهانه ی پوشش نام محمدی از میان بردارد. مردم باید اسلام را بشناسند و به آن معتقد باشند، و محمد را فرد کامل اسلامیت و پیام آور از جانب خداوند بدانند و این است تعلیم والای قرآن مجید( وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ ۚ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَىٰ أَعْقَابِكُمْ ۚ وَمَن يَنقَلِبْ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ فَلَن يَضُرَّ اللَّـهَ شَيْئًا ۗ وَسَيَجْزِي اللَّـهُ الشَّاكِرِينَ ) (آل عمران / ۱۴۴)یعنی: «نیست محمد مگر رسولی که قبل از او رسولان بوده اند، آیا اگر او مرد یا کشته شد روی برمی گردانید و هر کس روی برگردانید، هرگز چیزی به خداوند زیان نمی رساند و به زودی خداوند شاکران را پاداش می دهد».کلمه ی «محمد رسول الله» مکه را لرزانده بود، چنین سابقه ای در تاریخ دنیا نبود که کسی بگوید من فرستاده ی خدایم، و چنین انقلابی در اوضاع جهان پدید آورد. صد سال نگذشت که این دعوت، این هیجان، این نفوذ، این انقلاب سطح دنیای متمدن آن روز را فراگرفت و هم اکنون که چهارده قرن می گذرد در جریان است و قیام و جنگی میان مسلمانان و غیر مسلمانان، امری است که احتمالش زیاد است بلکه ما سرآغاز آن را مشاهده می کنیم.«سرلشکر بودلی» انگلیسی در کتاب «الرسول» می گوید: «اگر محمد در قرن بیستم بود نظرات او به شکل عالی ترین نظرات، منطبق بر مصالح بشریت پذیرفته می شد، و به تحقیق پیشوای متفکران قرن بود. در صورتی که همان ها را می گفت که در قرن هفتم گفته بود».احترام بی اندازه ی مسیحیان از قسیسین خود و صور آن همانند بت پرستی عرب بود، پیغمبر اسلام سخت از صورت پرهیز می کرد، ودر هر حال آن را ناپسند می شمرد.

هنوز که هنوز است در ساختمان مساجد و عبادتگاه های اسلام، صورتی در صال بنیان مانند کنده کاری یا تجسم، وجود ندارد، وصورت هایی که خارج از بنا بطور آویزان جا گرفته، هم مأخذ صحیح تشریعی ندارد، و این خود یکی از امتیازات بزرگ اسلام است که در ذهن خردمندان مدافع حقانیت اسلام است.زندگانی مسیح و محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ساده و بسیط بود. تمام زیورهائی که در کلیسا و مساجد می بینیم، از عمل این دو پیامبر اولوالعزم نیست، بلکه از عمل متولیان است، که نخواسته اند بفهمند این دو دیانت بزرگ بناهای متواضع را ترجیح می دهند، و مسجد فعلی پیغمبر را فقط نام محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم با مسجد النبی اولیه پیوند می دهد.یهود با طبل و نصاری با ناقوس، مردم را به عبادت می خوانند؛ محمد دید این گونه اعلام های جامد و بی محتوای اغراض مقدس او را برنمی آرود فقط صوت انسانی است که محتوی دار است، و می تواند عاطفه را تعبیر کند آن چنان تعبیری که بامهابت مطلب متناسب باشد.خدا بزرگ است علی الا طلاق «الله اکبر» گواهی می دهم که خدایی نیست به جز الله، مستجمع جمیع صفات کمالیه و منزه از صفات نقص گواهی به اتصال بی تکیف انسان به مصدر وحی؛ فرمان بنیایش خدا و طلب رستگاری، و اعمال نیک و در آخر بازگشت به خدا.اذان و نماز دارای عالیترین محتواهاست، محتوای اذان و نماز، اعلام آزادی انسان است از یوغ همه ی نارواها و طاغوت ها؛ شعار بزرگ اسلام نماز بود، عنایت پیغمبر اسلام به اقامه ی نماز مافوق تصور است؛ اسلام در تشریع اذان و تشریع حج که عظیمترین طرح ها برای توحید بشریت است، گوی سبقت را از دیگران ربوده است و هر کس هر چه از این نوع بیاورد تقلید است وهرگز ارزش و نفوذی در افکار نخواهد داشت.احکام اسلام در عین سادگی و آسانی با طبایع کسل و خودخواه، سازگاری نخواهد داشت.این خود محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است که اسلام را ساخته و به نیروی قهار خود که وحی و عطیه ی الهی بود آن را مدد داده و تا به امروز سرپا نگهداشته است؛ محمد، اسلام است، پیش از آن چه موسی یهودیت و عیسی نصرانیت باشد؛ اسلام بدون محمد، اسلام نیست.آباء مسیحیت اند که فرهنگ دستکاری شده از فلسفه ی یونان را به نام تفسیر انجیل تدوین کرده و به عنوان معارف مسیحیت شایع نموده اند. عیسایی که معرف او همین اناجیل اربعه اند، هرگز سهمی در تدوین این فرهنگ التقاطی ندارد. دورنمای موسی در اسفار خمسه ی تورات، مبهم و مغشوش و آکنده از نقص های بشری است که به پیغمبران نسبت داده شده است؛ در قرون بعدی علمای تدوین کننده ی تلمود، معلومات ناخودکفای خود را به نام فرهنگ یهودی فراهم کردند که صرف نظر از ارزشیابی آن موسی در آن سهمی ندارد، اما محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم خود بنیانگذار همه ی نواحی فرهنگ اسلام است هنوز که هنوز است و تا هر وقت دانشمندان اسلام در علوم توحید و تشریع و اخلاق و عرفان ریزه خوار خوان معارف انسانی او هستند.به طور کلی هر لذت جو هوسرانی، از افراد جدی و زاهد بیم دارد مبادا برخوردی با مشتهیات او داشته باشد. پیغمبر اسلام را قبل از بعثت دیده بودند، که هیچ وقت در امور لهوی و قمار و شب نشینی و امثال آن ها شرکت نمی کرد و شخصی به تمام معنی مستقیم و اصولی و دور از بیهوده کاری بود. وقتی مردم را به عنوان نبوت به اصول انسانی دعوت کرد و با هیچ امتیازی از خط خود خارج نمی شد، هم بر سلطه و حکومت و امتیازات خود بیمناک شدند، هم بر شهوت رانی و لذایذ حیوانی خود.در چند ساله ی اولیه ی بعثت قریب چهل نفر یاران موافق و ثابت قدم پیرامون خود گرد آورد، که از طبقات مرفه نبودند، یا تجاری بودند ناموفق در کار خود یا بردگان یا توسط الحالان. و هرگز به ایشان وعده ی موفقیت در امور دنیوی نمی داد ایشان را به مجاهده و صبر و ثبات در برابر شدائدی که غالبا برای ایشان ملموس بود دعوت می کرد.پیغمبر اسلام زیان یهودیت و نصرانیت را از دست متولیان می دید و از رسوب آن گونه رسوم و آداب ساختگی که برای منافع خود اختراع کرده بودند، در اسلام هشدار می داد، قرآن مجید هم هشدرای سهمگین دارد: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ كَثِيرًا مِّنَ الْأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّـهِ ۗ وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّـهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ ) (التوبه / ۳۴)یعنی: «ای ایمان آورندگان! (آگاه باشید) به درستی که بسیاری از احبار یهود و راهبان نصاری هر آینه اموال مردم را از راه باطل و ناروا می خورند، و ایشان را از راه خدا بازمی دارند»اولین مصلح اجتماعی که بر و احسان را به صورت قانونی زکات درآورد، پیغمبر اسلام بود، فقیر حق معلومی در اموال اغنیا دارد، قوله تعالی:( وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِّلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ ) (الذاریات / ۱۹)یعنی: «در اموال دولتمندان حقی برای سؤال کننده و محروم است».اسلام استعمارگر نبود، خضوع و اعتقاد ملت های مفتوحه در قرون عدیده، نشان آزادی و رفاه ایشان بود، چنین رویدادهایی در تاریخ بی نظیر است که بعد از هزار و چهار صد سال قبر براء بن مالک فاتح شوشتر در عهد خلافت عمر، زیارتگاه مردم باشد، و از آن تبرک جویند یا قثم بن عباس در بخارا و صدها امثال آن ها.معاندان نسبت صرع و جنون به پیامبر اسلام دادند، آیا صرع و جنون می توانند بزرگترین قانون گزاران تاریخ پدید آورند؟ بطور تحقیق خردمندتری از محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در نام آوران خردمند تاریخ نمی توان یافت.محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در بخش بیشتر عمرش ناشناس بود، اما مقصود از ناشناس بودن نه مانند ناشناس بودن دوران جوانی موسی و عیسی است، زیرا محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در دوران کودکی و جوانی، کاملا به کرامت و امانت شناخته شده بود. اما هنوز هدف عالی او ناشناس مانده بود و فقط یک ششم از عمر او در تحقیق رسالت و هدف به کار رفت؛ مقایسه ی این نفوذ عجیب با این زمان اندک همان معنی بعثت است، یعنی رویدادی کاملا برخلاف معهود وانتظار.محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در دروان زندگی، زاهد و زحمتکش بود و با وجود همه ی اموالی که در اثر فتوحات برای اوآماده بود حالت خود را تغییر نداد، و همیشه مؤکدا پیروان خود را به ساده زندگی کردن توصیه می نمود.عرب جاهلی تطوری نداشت وصدها سال در فقر و جهل در جا می زد. اسلام به او سریعترین و عظیم ترین و عجیب ترین تطورها را داد.سیطره ی محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بر بدویان صحرا گرد، و حال آن که خودش شهرنشین بود عجیب است. صحرانشین آزاده است، و اطاعت او از احکام قبیله ای زیردستی و ذلت نیست؛ هرگز قبیله ای با قبیله ی دیگر به عنوان بالادستی و زیردستی متحد نمی شود؛ اتحادی که محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم میان قبیله های عرب ایجاد کرد مسلما معجزه است تمدن و فرهنگ یونان، عظمت ایران، جلال روم، چشمها را پر کرده بود؛ یهودیان ذلیل و تابع بودند، نصاری به جان هم افتاده بودند. دنیا آماده بود تا بذر فکری را که رهبر جهان باشد بپذیرد و بارور کند، شخصی می خواست دارای کمال خردمندی و شجاعت و شخصیت و اعتماد به نفس و هدف والای مشخص، روشن و بی ابهام به تعلیم وحی الهی و در عین حال مهربان، دوستدار ضعفا، باهوش، جامه شناس، پر از حماسه با یارانی قوی الایمان، خالی از تجمل و ترف و خودخواهی و محافظه کاری، سرشار از آزادگی، و پذیرش خوبی ها و صفات انسانی، شناسای مقام نبوت و هدایت و این همه در بعثت و قایم محمد تحقق یافته بود.تدوین تاریخ و سیرت محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم واقعی و منطبق بر رویدادهاست زیرا تدوین کنندگان آن، صحابیان و معاصران او بوده اند و تدوین کنندگان جمعی و کلی فاصله ی زیادی با عصر او نداشته اند، شدت علاقه به پیغمبر اسلامی و نیز ایمان و اعتقاد به آن که دروغ بستن به پیغمبر از اکبر گناهان کبیره است، راویان و تدوین کنندگان را در چارچوب تقوی و ورع ملزم ساخته است، که تا سر حد ورع و امکان در نقل روایات دقت و امانت و احتیاط را به کار برند.عرب مسلمان با پیامبرش هماهنگ است، در نظر او غموضی مانند غموض عیسی در نظر نصاری ندارد، زندگی و رفتار پیامبرش برای او ملموس و قابل قبول است، او هم لباس پیغمبر، هم زبان، هم نژاد و به طور کلی هماهنگ اوست. پیغمبر اسلام در طول حیات خود هیچ عملی که در نظر مردم او را از خود جدا بدانند انجام نداده است، او برای همه ی مسلمانان دوستی بود همدل و موافق بی توقع و خدمتگزار.نویسنده ی سیرت پیغمبر باید خودش زندگی ساده وصحرانشینی عرب را لمس کند، با وجود این، درک محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آسان نیست زیرا ابعاد وجودیش به اندازه ی همه ی جهان است.«سرلشکر بودلی» می گوید: «اگر معاندان محمد قصه ی غار حرا و وحی را مسخره کنند، لازم می آید که قصه ی موسی و کوه طور، و تجلی شجره، و تلهای جلیل و امثال آن ها را مسخره کنند» (الرسول).دعوت پیامبر اسلام عام و علی السویه بود، شنیده نشده که در مورد خاصی تلاشی چشمگیر برای دعوت کرده باشد، قبول را به وقت خود واگذار می کرد، چنان چه اسلام حمزه عمویش در اثر تلاش خصوصی او نبود.محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بیش از همه چیز در نفس خود مخلص بود، هیچگاه در صدد آن نبود تا در میان مردم باتظاهر نفوذ کند.اسلام دین کار و کوشش و عمل است، قوله تعالی:( فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِن فَضْلِ اللَّـهِ ) (الجمعه / ۱۰)یعنی: «آن گاه که نماز تمام شد، در زمین پراکنده شوید واز فضل خداوند روزی بجوئید».به هر حال سخن از انسان که خلاصه ی جهان است به اندازه ی همه جهان است، و سخن از آن که خلاصه ی همه ی انسان ها است عظیم تر و گسترده تر و بعید المنال تر است.سیرت در اصطلاح، بخشی از تاریخ وقایع است که درباره ی روش و منش و خط مشی خاص ابر مردان تدوین می شود و در فرهنگ اسلام متبادرا از آن سیرت پیغمبر اسلام فهمیده می شود.در این مورد، کتاب های بسیاری بادقت و تحقیق کامل تدوین شده، از آن جمله: سیره ی ابن هشام، سیره ی حلبی، سیره ی یعقوبی، سیره ی شامی و منابع مهم خبری امامیه و صدها کتاب دیگر.اما غلاب این کتاب ها همه ی وقائع تاریخ را یاد کرده وسیرت در ضمن آن هاست، بطوری که چه بسا کم اطلاعی همه ی آن وقایع را از سیرت بداند. به طور نمونه همه ی وقایع جنگ بدر یا احزاب یا غیر آن در کتاب های سیرت آمده، مثلا از آن جمله که قاتل ابوجهل، ابن مسعود بوده است، در صورتی که این رویداد از سیرت پیامبر اسلام نیست اما این واقعه که چون سران قریش به میدان آمدند و هماورد طلبیدند وسه تن از مردم عادی مدینه به میدان رفتند و پهلوانان قریش از هماوردی ایشان امتناع کردند، و گفتند: ای محمد! هم شأنان ما را به میدان فرست، و پیغمبر قبول کرد، و عبیده و حمزه و علیعليه‌السلام را به میدان ایشان فرستاد از وقائع سیرت است زیرا رفتار پیغمبر را در برابر این گونه درخواست دشمن نشان می دهد.بنابر آن چه گفتیم سعی این ناچیز علی کمالی دزفولی فرزند سید رضی الدین و او فرزند سید حسین ظهیر الاسلام و او فرزند سیدمحمدرضا و او فرزند سیداسماعیل از سادات موسوی دزفول مشهور به سادات گوشه آن بود که در این کتاب که به نام خاتم النبیین است واین نام مقتبس از قرآن مجید است قوله تعالی:( مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِكُمْ وَلَـٰكِن رَّسُولَ اللَّـهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ ۗ وَكَانَ اللَّـهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا ) (الاحزاب، ۴۰)یعنی: «محمد پدر یکی از مردان شما نیست، بلکه فرستاده ی خداوند، و ختم کننده ی پیمبران است» فقط محض سیرت را بیاورم و دیگر وقائع را با آن مخلوط نسازم که آن هم کاری سنگین و از توانایی یک نفر فراتر است، و باید گروهی از عالمان فن، همه ی کتاب های مهم تفسیر و حدیث را که در سه قرن نخستین اسلام تدوین شده اند و همچنین مجموعه های مفصلی که در قرون بعدی از آن متون فراهم آمده، مانند بحار الانوار، مورد مطالعه ی دقیق قرار دهند، و از میان آن ها آن چه به نحوی از انحاء مربوط به محض سیرت رسول اکرم است، استخراج و در ابواب مناسبی، با بیان موارد مشکل و رفع شبهه ها، بطرزی عالمانه مدون سازند. و همین قضاوت منصفانه است، که دلیل است بر اینکه ما تلاش خود را اندک و ناچیز می شماریم و با وجود این مادامی که آن اقدام مقدس دسته جمعی بعمل نیامده آن چه را در این مورد به دست آوردیم، به عنوان مستدرک این کتاب تقدیم طالبان حقیقت و محبان پیغمبر و آل او (سلام الله علیهم اجمعین) می داریم و السلام علینا و علی عباد الله الصالحین. و بنابراین وعده آن چه را در فاصله ی این تألیف یعنی فروردین ۱۳۶۴ تا این تاریخ یعنی ۲۹ اسفند ۱۳۶۸ درباره ی سیرت پیغمبر اسلام به توفیق خداوند متعال باز یافته ام در چاپ فعلی مندرج نمودیم.سید علی کمالی / باغ سیددزفول

حدیث - ۱۱۷

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

شُربُ الماءِ عَلی أثَرِ الدَّسَمِ یُهَیَّجُ الدّاءَ

آشامیدن آب در پی چربی ، بیماری را برمی‌انگیزاند

المحاسن ، جلد ۲ ، صفحه ۳۹۸ ، حدیث - ۲۳۹۰ ، بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۴۵۶ ، حدیث - ۴۱ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۱۵۲

حدیث - ۱۱۸

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

الشُّربُ عَلی أثَرِ الدَّسَمِ داءٌ فِی البَطنِ

آشامیدن در پی چربی ، بیماری‌ای در شکم است

الفردوس ، جلد ۲ ، صفحه ۳۶۲ ، حدیث - ۳۶۱۶ عن دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۱۵۲

حدیث - ۱۱۹

امام رضاعليه‌السلام :

مَن أرادَ ألاّ تُؤذِیَهُ مَعِدَتُهُ فَلا یَشرَب عَلی طَعامِهِ ماءً حَتّی یَفرُغَ مِنهُ ، ومَن فَعَلَ ذلِکَ رَطِبَ بَدَنُهُ ، وضَعُفَ مَعِدَتُهُ ، ولَم تَأخُذِ العُروقُ قُوَّةَ الطَّعامِ ؛ لِأَنَّهُ یَصیرُ فِی المَعِدَةِ فِجّا إذا صُبَّ الماءُ عَلَی الطَّعامِ أوَّلاً فَأَوّلاً

هر کس می‌خواهد معده‌اش او را آزار ندهد ، بر روی غذا آب نخورد تا هنگامی که غذا خوردن را به پایان می‌برد هر کس چنین کند ، بدنش به رطوبت می‌گراید ، معده‌اش ضعیف می‌شود و رگ‌هایش نیروی غذا را به خود نمی‌گیرند ؛ زیرا اگر پشت سر هم روی غذا آب ریخته شود ، آن غذا در معده نارس و بدگوارش می‌گردد

بحار الأنوار ، جلد ۶۲ ، صفحه ۳۲۳ نحوه دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۱۵۰

حدیث - ۱۲۰

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

زَیِّنوا مَوائِدَکُم بِالبَقلِ ؛ فَإِنَّها مَطرَدَةٌ لِلشَّیاطینِ مَعَ التَّسمِیَةِ

سفره‌هایتان را به سبزی آذین کنید ؛ زیرا آن ، همراه با گفتن بسم اللّه ، شیطان را می‌راند

کنز العمّال ، جلد ۱۵ ، صفحه ۲۴۶ ، حدیث - ۴۰۷۸۱ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۷۲

حدیث - ۱۲۱

امام علیعليه‌السلام :

الأَلوانُ یُعَظِّمنَ البَطنَ ویُخَدِّرنَ الأَلیَتَینِ

غذاهای رنگارنگ ، شکم را بزرگ و سرین را سست می‌کند

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۱۷ ، حدیث - ۸ عن السکونی عن الإمام الصادقعليه‌السلام ، المحاسن ، جلد ۲ ، صفحه ۱۶۵ ، حدیث - ۱۴۵۳ عن السکونی عن الإمام الصادق عن آبائه عنهعليهم‌السلام ، بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۸۴ ، حدیث - ۱۸ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۴۴

حدیث - ۱۲۲

امام صادقعليه‌السلام :

لَیْسَ شَیْءٌ أضَرَّ لِقَلْبِ المُؤْمِنِ مِنْ کَثْرَةِ الأکْلِ ، وَهِیَ مُورِثَةٌ لِشَیْئَیْنِ : قَسْوَةِ القَلْبِ ، وَهَیَجَانِ الشَّهْوَةِ

برای قلب مؤمن چیزی زیانبارتر از پرخوری نیست پرخوری موجب دو چیز می‌شود : سنگدلی و تحریک شهوت

مستدرک الوسائل : ۱۲ / ۹۴ / ۱۳۶۱۵ منتخب میزان الحکمة : ۲۲

حدیث - ۱۲۳

امام علیعليه‌السلام :

کَثرَةُ الأَکلِ تُذفِرُ

بسیار خوردن ، گندبویی می‌آورد

غرر الحکم ، حدیث - ۷۱۲۱ ، عیون الحکم والمواعظ ، صفحه ۳۹۰ ، حدیث - ۶۶۱۲ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۴۶

حدیث - ۱۲۴

امام علیعليه‌السلام :

کُلُّ داءٍ مِنَ التُّخَمَةِ ما خَلاَ الحُمّی ؛ فَإِنَّها تَرِدُ وُروداً

هر بیماری‌ای از پُرخوری است ، مگر تب ، که ناگاه به بدن درمی‌آید

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۲۶۹ ، حدیث - ۸ ، المحاسن ، جلد ۲ ، صفحه ۲۳۲ ، حدیث - ۱۷۱۱ ، بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۳۳۶ ، حدیث - ۲۹ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۴۶

حدیث - ۱۲۵

امام علیعليه‌السلام :

مَن کَثُرَ أکلُهُ قَلَّت صِحَّتُهُ ، وثَقُلَت عَلی نَفسِهِ مُؤنَتُهُ

هر کس خوردنش بسیار شود ، تن‌درستی‌اش کاهش می‌یابد و هزینه‌اش بر وی سنگین می‌گردد

غرر الحکم ، حدیث - ۸۹۰۳ ، عیون الحکم والمواعظ ، صفحه ۴۳۴ ، حدیث - ۷۵۰۰ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۴۶

حدیث - ۱۲۶

امام علیعليه‌السلام :

لا صِحَّةَ مَعَ النَّهَمِ

با پُرخوری ، تن‌درستی‌ای نخواهد بود

بحار الأنوار ، جلد ۶۲ ، صفحه ۲۶۸ ، حدیث - ۵۲ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۴۶

حدیث - ۱۲۷

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

أفضَلُکُم مَنزِلَةً عندَ اللّه تعالی أطوَلُکُم جُوعا وتَفَکُّرا ، وأبغَضُکُم إلَی اللّه تعالی کُلُّ نَؤومٍ وأکُولٍ وشَروبٍ

بلند پایه‌ترین شما نزد خداوند متعال کسی است که مدتهای طولانی‌تری گرسنگی بکشد و به تفکّر بپردازد و منفورترین شما نزد خداوند متعال هر آن کسی است ، که پرخواب و پرخور و پرنوش باشد

تنبیه الخواطر : ۱/۱۰۰ منتخب میزان الحکمة : ۴۴۸

حدیث - ۱۲۸

امام صادقعليه‌السلام :

إنَّما بُنِیَ الجَسَدُ عَلَی الخُبزِ

تن ، بر نان ، استوار شده است

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۲۸۶ ، حدیث - ۳

حدیث - ۱۲۹

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

أذیبوا طَعامَکُم بِذِکرِ اللّه وَالصَّلاةِ ، ولا تَناموا عَلَیهِ فَتَقسُوَ قُلوبُکُم؛

غذایتان را با یاد خدا و نماز، ذوب (هضم) کنید و بر آن مخوابید ، که دل‌هایتان سخت می‌شود

المعجم الأوسط ، جلد ۵ ، صفحه ۱۶۳ ، حدیث - ۴۹۵۲ ، شعب الإیمان ، جلد ۵ ، صفحه ۱۲۴ ، حدیث - ۶۰۴۴ کلاهما عن عائشة ، کنز العمّال ، جلد ۱۵ ، صفحه ۲۴۵ ، حدیث - ۴۰۷۷۳ ؛ الدعوات ، صفحه ۷۶ ، حدیث - ۱۷۸ ، بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۴۱۲ ، حدیث - ۹ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۱۰۴

حدیث - ۱۳۰

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کَبُرَ مَقتاً عِندَ اللّه الأَکلُ مِن غَیرِ جوعٍ ، وَالنّومُ مِن غَیرِ سَهَرٍ

خوردن بدون گرسنگی و خوابیدن بدون بیداری کشیدن [و احساس نیاز به خواب] ، نزد خداوند ، گناهی سهمگین است

الفردوس ، جلد ۳ ، صفحه ۳۰۶ ، حدیث - ۴۹۲۰ عن عبد اللّه بن عمرو ، کنز العمّال ، جلد ۱۶ ، صفحه ۸۰ ، حدیث - ۴۴۰۱۱ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۸۴

حدیث - ۱۳۱

امام رضاعليه‌السلام :

إذَا اکتَهَلَ الرَّجُلُ فَلا یَدَعُ أن یَأکُلَ بِاللَّیلِ شَیئاً ؛ فَإِنَّهُ أهدی لِلنَّومِ وأطیَبُ لِلنَّکهَةِ ؛

مباد که مرد ، هنگامی که میان‌سال می‌شود ، خوردنِ چیزی را در هر شب ، وا گذارد ؛ زیرا این کار ، سبب خواب آرام‌تر و بوی خوش‌تر دهان است

بحار الأنوار ،ج ۶۶ ، صفحه ۳۴۴ ، حدیث - ۱۶ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۱۶۶

حدیث - ۱۳۲

امام صادقعليه‌السلام :

لا خَیرَ لِمَن دَخَلَ فِی السِّنِّ أن یَبیتَ خَفیفاً ، بَل یَبیتُ مُمتَلِئاً خَیرٌ لَهُ ؛

برای کسی که پا به سن نهاده ، خوب نیست با شکمِ سبُک بخوابد ؛ بلکه اگر با شکمِ پُر بخوابد ، برایش بهتر است

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۲۸۹ ، حدیث - ۶ ، المحاسن ، جلد ۲ ، صفحه ۱۹۸ ، حدیث - ۱۵۷۶ کلاهما عن الولید بن صبیح ، بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۳۴۴ ، حدیث - ۱۵ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۱۶۲

حدیث - ۱۳۳

رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

لأبی ذَرٍّ وهُو یَعِظُهُ: لا تَأکُل طَعامَ الفاسِقِینَ

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در اندرز بــه ابوذر: از غذای مردمان فاسق تناول مکن

بحار الأنوار : ۷۷ / ۸۴ / ۳

حدیث - ۱۳۴

الإمام الرضاعليه‌السلام

فی ذِکرِ الجِماعِ وآدابِهِ: ثُمَّ اغتَسِل وَاشرَب مِن ساعَتِکَ شَیئاً مِنَ المومِیائیِّ بِشَرابِ العَسَلِ أو بِعَسَلٍ مَنزوعِ الرَّغوَةِ ؛ فَإِنَّهُ یَرُدُّ مِنَ الماءِ مِثلَ الَّذی خَرَجَ مِنکَ

امام رضاعليه‌السلام

درباره آمیزش و آداب آن: پس ، غسل کن و همان دم ، قدری مومیایی با شربت عسل یا با عسلی که کف آن را برداشته باشند ، بخور ؛ زیرا این کار ، همانند آن آبی را که از تو بیرون رفته است ، به تو باز می‌گردانَد

بحار الأنوار ، جلد ۶۲ ، صفحه ۳۲۷ نقلاً عن طبّ الإمام الرضاعليه‌السلام ، وکذا فی بعض نسخ الکتاب ، ولکنّه سقطت من الطبعة التی بأیدینا دانش نامه احادیث پزشکی : ۱ / ۶۲۸

حدیث - ۱۳۵

امام هادیعليه‌السلام :

اَلسَّهَرُ اَلَذُّ لِلْمَنامِ وَالْجُوعُ یَزیدُ فی طِیبِ الطَّعامِ؛

شب بیداری، خواب را لذت بخش‌تر و گرسنگی، خوراک را گواراتر می‌کند.

أعلام الدین، ص ۳۱۱

حدیث - ۱۳۶

امام رضاعليه‌السلام :

طَعمُ الْماءِ طَعمُ الْحَیاةِ؛

مزه آب، مزه زندگی است.

بحارالأنوار، ج ۴۹، ص ۹۹

حدیث - ۱۳۷

قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن أکَلَ الحَلالَ ، قامَ عَلی رَأسِهِ مَلَکٌ یَستَغفِرُ لَهُ حَتّی یَفرُغَ مِن أکلِهِ؛

هر که غذای حلال بخورَد ، فرشته ای بالای سرش می ایستد و تا آن گاه که از خوردن فراغت یابد ، برای او طلب آمرزش می کند

بحار الأنوار ج ۶۶ ص ۳۱۴ ح ۶

حدیث - ۱۳۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

نَحْنُ قَوْمٌ لا نَأکُلُ حَتّی نَجوعَ وَ اِذا اَکَلْنا لا نَشْبَعُ؛

ما قومی هستیم که تا گرسنه نشویم غذا نمی‌خوریم و تا سیر نشده‌ایم دست از غذا می‌کشیم.

سنن النبی، ص ۲۲۶

حدیث - ۱۳۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

أَکلُ السَّفَر جَلِ قُوَّةٌ لِلقَلبِ الضَّعیفِ وَهُوَ یُطَیِّبُ المِعدَةَ وَیُذَکِّی الفُؤادَ وَیُشَجَّعُ الجَبانَ وَیُحَسِّنُ الوَلَدَ؛

خوردن به، قلب ضعیف را قوی، معده را پاک، ترسو را شجاع و فرزند را زیبا می‌کند.

تحف العقول، ص‌۱۰۱

حدیث - ۱۴۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لا فِطنَةَ مَعَ بِطنَةِ ؛

با شکمبارگی هوشمندی به بار نمی‌آید

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث ۱۰۵۲۸

حدیث - ۱۴۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَن کَظَّتهُ البِطنَةُ حَجَبَتهُ عَنِ الفِطنَةِ ؛

هر که در رنج و زحمتِ پُرخوری افتد ، از دانایی و هوشیاری باز می‌ماند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۴۵۹

حدیث - ۱۴۲

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لَذَّةُ الکِرامِ فِی الإطعامِ، وَلَذَّةُ اللِّئامِ فِی الطَّعامِ ؛

لذّت کریمان در خورانیدن ، و لذّت فرومایگان در خوردن است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۷۶۳۸

حدیث - ۱۴۳

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

کَیفَ تَصفُو فِکرَةُ مَن یَستَدیِمُ الشِّبَعَ؟! ؛

چگونه بسامان می‌شود اندیشه کسی که همیشه سیر است؟!

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۶۹۷۵

حدیث - ۱۴۴

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

إذا أرادَ اللّه‌ُ سُبحانَهُ صَلاحَ عَبدٍ ألهَمَهُ قِلَّةَ الکَلامِ وَ قِلَّةَ الطَّعامِ وَ قِلَّةَ المَنامِ؛

هرگاه خداوند صلاح بنده‌ای را بخواهد ، کم‌گویی ، کم‌خوری و کم‌خوابی را در دلش می‌اندازد

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۱۱۷

حدیث - ۱۴۵

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

إیّاکُم وَ البِطنَةَ فَإنَّها مَقساةٌ لِلقَلبِ مَکسَلَةٌ عَنِ الصَّلاةِ وَ مَفسَدَةٌ لِلجَسَدِ ؛

زنهار از پُریِ شکم ؛ زیرا موجب سختْ‌دلی ، کاهلی در نماز و تباهی بدن می‌شود

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۲۷۴۲

حدیث - ۱۴۶

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

إدمانُ الشَّبَعِ یُورِثُ أنواعَ الوَجَعِ ؛

پیوسته پُر بودن شکم ، دردهای گوناگون در پی دارد

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۳۶۳

حدیث - ۱۴۷

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کُلُوا التّینَ الرَّطبَ وَالیابِسَ ؛ فَإِنَّهُ یَزیدُ فِی الجِماعِ ، ویَقطَعُ البَواسیرَ ، ویَنفَعُ مِنَ النِّقرِسِ والإبرِدَةِ ؛

انجیر تازه و خشک بخورید؛ چرا که بر قدرت همبستری می‌افزاید، بواسیر را ریشه کن می‌کند و برای درمان نِقرِس و سردیِ مزاج، سودمند است

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۸۶ ، حدیث - ۶

حدیث - ۱۴۸

امام علیعليه‌السلام :

أکلُ التّینِ یُلَیِّنُ السُّدَدَ وهُوَ نافِعٌ لِرِیاحِ القولَنجِ ، فَأَکثِروا مِنهُ بِالنَّهارِ ، وکُلوهُ بِاللَّیلِ ، ولا تُکثِروا مِنهُ؛

خوردن انجیر ، انسدادها را نرم می‌کند و برای بادهای قولنج، سودمند است. در روز ، از آن فراوان بخورید و آن را در شب هم بخورید؛ امّا فراوان، نه.

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۸۶ ، حدیث - ۳

حدیث - ۱۴۹

امام رضاعليه‌السلام :

التّینُ یَذهَبُ بِالبَخَرِ ، ویَشُدُّ العَظمَ ، ویَذهَبُ بِالدّاءِ حَتّی لا یُحتاجَ مَعَهُ إلی دَواءٍ ؛

انجیر، بوی بد دهان را می‌برد، استخوان‌ها را استحکام می‌بخشد، درد را می‌برد و با وجود آن، دیگر به دارویی نیاز نیست

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۷۶ ، حدیث - ۱۲۵۲

حدیث - ۱۵۰

کُلُوا البَصَلَ ؛ فَإِنَّ فیهِ ثَلاثَ خِصالٍ : یُطَیِّبُ النَّکهَةَ ، ویَشُدُّ اللِّثَةَ ، ویَزیدُ فِی الماءِ وَالجِماعِ ؛

پیاز بخورید؛ چرا که سه ویژگی دارد : بوی دهان را خوش می‌سازد ، لثه را استحکام می‌بخشد و آب و توان آمیزش را افزون می‌کند

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۷۴ ، حدیث - ۳

حدیث - ۱۵۱

امام صادقعليه‌السلام :

البَصَلُ یُطَیِّبُ النَّکهَةَ ، ویَشُدُّ الظَّهرَ ، ویُرِقُّ البَشَرَةَ ؛

پیاز ، دهان را خوش‌بو می‌کند ، پشت را قوی می‌سازد و پوست را نرمی می‌دهد

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۷۴ ، حدیث - ۴

حدیث - ۱۵۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إذا دَخَلتُم بَلدَةً وَبیئاً فَخِفتُم وَباءَها ، فَعَلَیکُم بِبَصَلِها ؛ فَإِنَّهُ یُجلِی البَصَرَ ، ویُنَقِّی الشَّعرَ ، ویَزیدُ فی ماءِ الصُّلبِ ، ویَزیدُ فِی الخُطی ، ویَذهَبُ بِالحَمَاَ وهُوَ السَّوادُ فِی الوَجهِ وَالإِعیاءِ أیضاً ؛

هر گاه وارد آبادی وبا زده‌ای شدید و از وبای آن ترسیدید، از پیاز آن جا بخورید ؛ زیرا که آن ، چشم را جلا می‌دهد ، مو را پاکیزه می‌گرداند ، آب کمر را زیاد می‌کند ، گام‌ها را سرعت می‌بخشد ، تیرگی چهره را می‌بَرَد و خستگی را نیز می‌زداید

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۲۵۲ ، حدیث - ۲۱

حدیث - ۱۵۳

امام صادقعليه‌السلام :

الکُمَّثری یَدبَغُ المَعِدَةَ ویُقَوّیها ، هُوَ وَالسَّفَرجَلُ سَواءٌ ، وهُوَ عَلَی الشِّبَعِ أنفَعُ مِنهُ عَلَی الرِّیقِ ، ومَن أصابَهُ طَخاءٌ فَلیَأکُلهُ - یَعنی عَلَی الطَّعامِ - ؛

گلابی، معده را می‌پالاید و تقویت می‌کند و با بِهْ ، همگون است. خوردنش روی غذا سودمندتر است تا چاشت‌ناخورده هر کس هم که احساس سنگینی می‌کند، از آن [بر روی غذا] بخورد.

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۷۹ ، حدیث - ۱۲۶۶

حدیث - ۱۵۴

امام صادقعليه‌السلام :

کُلُوا الکُمَّثری ؛ فَإِنَّهُ یَجلُو القَلبَ ، ویُسَکِّنُ أوجاعَ الجَوفِ بِإِذنِ‌اللّه‌ِ تَعالی؛

گلابی بخورید ، که به اذن خداوند متعال ، دل را جلا می‌دهد و دردهای درون را تسکین می‌بخشد.

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۵۸ ، حدیث - ۱

حدیث - ۱۵۵

امام علیعليه‌السلام :

الکُمَّثری یَجلُو القَلبَ ، ویُسَکِّنُ أوجاعَ الجَوفِ ؛

گلابی ، قلب را جلا می‌دهد و دردهای درون را تسکین می‌بخشد

الخصال ، صفحه ۶۳۲ ، حدیث - ۱۰

حدیث - ۱۵۶

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

الکُمَّثری یُحیِی القَلبَ ؛

گلابی ، قلب را زنده می‌سازد

مستدرک الوسائل ، جلد ۱۶ ، صفحه ۴۰۵ ، حدیث - ۲۰۳۴۵

حدیث - ۱۵۷

امام صادقعليه‌السلام :

کُلِ الفُجلَ ؛ فَإِنَّ فیهِ ثَلاثَ خِصالٍ : وَرَقُهُ یَطرُدُ الرِّیاحَ ، ولُبُّهُ یُسَربِلُ البَولَ ، وأصلُهُ یَقطَعُ البَلغَمَ ؛

تُرُب بخور ؛ چرا که در آن ، سه ویژگی است : برگش بادها را دور می‌کند ، قسمت میانی‌اش پیشاب را جامه می شود و بیخش بلغم را از میان می‌بَرَد

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۷۱ ، حدیث - ۱ ،

حدیث - ۱۵۸

امام صادقعليه‌السلام :

الإِجّاصُ عَلَی الرِّیقِ ؛ یُسَکِّنُ المِرارَ ، إلاّ أنَّهُ یُهَیِّجُ الرِّیاحَ ؛

آلو در حالت ناشتا تلخه را فرو می‌نشاند، هر چند که بادها را نیز تحریک می‌کند

طبّ الأئمّة لابنی بسطام ، صفحه ۱۳۶ و بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۸۹

حدیث - ۱۵۹

امام صادقعليه‌السلام :

ما مِن أحَدٍ إلاّ وفیهِ عِرقٌ مِنَ الجُذامِ ، فَکُلُوا الشَّلجَمَ فی زَمانِهِ یَذهَب بِهِ عَنکُم

هیچ کس نیست، مگر این که در او رگی از جذام وجود دارد. شلغم را در فصل آن بخورید تا این رگ را از شما ببَرد

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۲۲۰

حدیث - ۱۶۰

امام صادقعليه‌السلام

فی ذِکرِ خَواصِّ البِطّیخِ: یُذیبُ الحَصی فِی المَثانَةِ ؛

درباره ویژگی‌های خربزه: سنگ را در مثانه ، ذوب می‌کند

الخصال ، صفحه ۴۴۳ ، حدیث - ۳۶

حدیث - ۱۶۱

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

تَفَکَّهوا بِالبِطّیخِ ؛ فَإِنَّها فاکِهَةُ الجَنَّةِ ، وفیها ألفُ بَرَکَةٍ وألفُ رَحمَةٍ ، وأکلُها شِفاءٌ مِن کُلِّ داءٍ ؛

نیاز خود به میوه را با خربزه برآورید ؛ چرا که میوه بهشت است ، در آن ، هزار برکت و هزار رحمت است و خوردنش شفای هر درد است

طبّ النبیّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، ص۸ و بحار الأنوار ، ج۶۲ ، ص۲۹۶

حدیث - ۱۶۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

عَلَیکُم بِالبِطّیخِ ؛ فَإِنَّ فیهِ عَشرَ خِصالٍ : هُوَ طَعامٌ ، وشَرابٌ ، واُشنانٌ ، ورَیحانٌ ، ویَغسِلُ المَثانَةَ ، ویَغسِلُ البَطنَ ، ویُکثِرُ ماءَ الظَّهرِ ، ویَزیدُ فِی الجِماعِ ، ویَقطَعُ البُرودَةَ ، ویُنَقِّی البَشَرَةَ ؛

بر شما باد خوردن خربزه؛ چرا که در آن، ده ویژگی است: غذاست، آب است، شستشو دهنده است ، خوش‌بو کننده است، مثانه را می‌شوید، شکم را می‌شوید، آب کمر را فراوان می‌سازد، بر نیروی همبستری می‌افزاید، سردی مزاج را از میان می‌بَرَد، و پوست را تمیز می‌کند.

طبّ النبیّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، ص ۸ و بحار الأنوار ، ج ۶۲ ، ص ۲۹۷

حدیث - ۱۶۳

امام صادقعليه‌السلام :

أکثِروا مِنَ الباذَنجانِ عِندَ جِدادِ النَّخلِ ؛ فَإِنَّهُ شِفاءٌ مِن کُلِّ داءٍ ، ویَزیدُ فی بَهاءِ الوَجهِ ، ویُلَیِّنُ العُروقَ ، ویَزیدُ فی ماءِ الصُّلبِ؛

در هنگام خرماچینی ، فراوان بادنجان (بادمجان) بخورید؛ چرا که شفای هر درد است ، بر روشنیِ چهره می‌افزاید ، رگ‌ها را نرم می‌کند و آب کمر (نیروی جنسی) را افزون می‌سازد.

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۹۸ ، حدیث - ۱۳۵۵

حدیث - ۱۶۴

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إذا طَبَختُم فَأَکثِرُوا القَرعَ ؛ فَإِنَّهُ یَسُرُّ قَلبَ الحَزینِ

اگر خواستید چیزی بپزید ، از کدو زیاد بهره بجویید؛ چرا که دلِ اندوهگین را شاد می‌کند

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۸۳ ، حدیث - ۱۲۸۵

حدیث - ۱۶۵

کُلُوا الیَقطینَ فَلَو عَلِمَ اللّه‌ُ أنَّ شَجَرَةً أخَفُّ مِن هذِهِ لَأَنبَتَها عَلی أخی یونُسَعليه‌السلام

إذَا اتَّخَذَ أحَدُکُم مَرَقا فَلیُکثِر فیهِ مِنَ الدُّبّاءِ ، فَإِنَّهُ یَزیدُ فِی الدِّماغِ وفِی العَقلِ ؛

کدو بخورید، که اگر خداوند می‌دانست درختی سبُک‌تر از این وجود دارد ، آن را برای برادرم یونس می‌رویانْد.

هرگاه کسی از شما خورشی می‌سازد ، در آن کدوی بسیار بریزد ؛ چرا که آن مغز و عقل را می‌افزاید.

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۸۳ ، حدیث - ۱۲۸۳

حدیث - ۱۶۶

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

عَلَیکُم بِالقَرعِ ؛ فَإِنَّهُ یَزیدُ فِی العَقلِ ، ویُکَبِّرُ الدِّماغَ ؛

بر شما باد کدو؛ چرا که عقل را افزون سازد و مغز را بزرگ می‌کند.

کنز العمّال ، جلد ۱۰ ، صفحه ۴۴ ، حدیث - ۲۸۲۷۶

حدیث - ۱۶۷

امام صادقعليه‌السلام :

شَکا نَبیٌّ مِن الأنبیاءِ إلی اللّه الغَمَّ ، فأمَرهُ بأکْلِ العِنَبِ ؛

یـکـی از پـیامبران از غـم و اندوه به درگاه خداوند شکوه کرد ؛ خداوند به او دستور داد انگور تناول کند

المحاسن : ۲ / ۳۶۲ / ۲۲۶۲

حدیث - ۱۶۸

امام صادقعليه‌السلام :

أکلُ الجَزَرِ یُسَخِّنُ الکُلیَتَینِ ، ویُقیمُ الذَّکَرَ ؛

خوردن زردک ، کلیه‌ها را گرم می‌کند و آلت را راست می‌گرداند

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۷۲ ، حدیث - ۱

حدیث - ۱۶۹

امام صادقعليه‌السلام :

الجَزَرُ أمانٌ مِنَ القولَنجِ وَالبَواسیرِ ، ویُعینُ عَلَی الجِماعِ ؛

زردک، مایه ایمنی از قولنج و بواسیر است و توانِ نزدیکی را تقویت می‌کند

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۷۲ ، حدیث - ۲

حدیث - ۱۷۰

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إذا أکَلتُمُ القِثّاءَ فَکُلوهُ مِن أسفَلِهِ ؛

به هنگام خوردنِ خیار ، آن را از ته بخورید

الفردوس ، جلد ۱ ، صفحه ۲۷۴ ، حدیث - ۱۰۶۹

حدیث - ۱۷۱

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

عَلَیکُم بِالقِثّاءِ ؛ فَإِنَّ اللّه‌َ تَعالی جَعَلَ فیهِ الشِّفاءَ مِن کُلِّ داءٍ؛

بر شما باد خیار ؛ چرا که خداوند متعال ، درمان هر دردی را در آن نهاده است

کنز العمّال ، جلد ۱۰ ، صفحه ۴۵ ، حدیث - ۲۸۲۸۱

حدیث - ۱۷۲

امام صادقعليه‌السلام :

أکلُ البِطّیخِ عَلَی الرِّیقِ یورِثُ الفالِجَ ؛

خوردن خربزه در ناشتا ، سست‌اندامی می‌آورد

الخصال ، صفحه ۴۴۳ ، حدیث - ۳۶ ، مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ،

حدیث - ۱۷۳

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ما مِنِ امرَأَةٍ حامِلَةٍ أکَلَتِ البِطّیخَ ، إلاّ یَکونُ مَولودُها حَسَنَ الوَجهِ وَالخُلُقِ ؛

هیچ زن بارداری نیست که خربزه بخورد ، مگر این که نوزادش خوش‌چهره و خوش‌خوی خواهد شد

طبّ النبیّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، ص۱۰ و بحار الأنوار ، ج۶۲ ، ص۲۹۹

حدیث - ۱۷۴

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

البِطّیخُ قَبلَ الطَّعامِ یَغسِلُ البَطنَ غَسلاً ، ویَذهَبُ بِالدّاءِ أصلاً ؛

خربزه پیش از غذا ، شکم را کاملاً می‌شوید و بیماری را از ریشه می‌کَند

کنز العمّال ، جلد ۱۰ ، صفحه ۴۶ ، حدیث - ۲۸۲۸۷

حدیث - ۱۷۵

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کُلُوا التّینَ الرَّطبَ وَالیابِسَ ؛ فَإِنَّهُ یَزیدُ فِی الجِماعِ ، ویَقطَعُ البَواسیرَ ، ویَنفَعُ مِنَ النِّقرِسِ والإبرِدَةِ ؛

انجیر ، تازه و خشک ، بخورید ؛ چرا که بر قدرت همبستری می‌افزاید ، بواسیر را ریشه کن می‌کند و برای درمان نِقرِس و سردیِ مزاج ، سودمند است

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۷۷ ، حدیث - ۱۲۵۴

حدیث - ۱۷۶

امام صادقعليه‌السلام :

أکلُ الباقِلّی یُمَخِّخُ السّاقَینِ ، ویَزیدُ فِی الدِّماغِ ، ویُوَلِّدُ الدَّمَ الطَّرِیَّ ؛

خوردن باقلا ، استخوان‌های ساق را تراکم درونی می‌دهد ، توانِ مغز را افزون می‌سازد و خون تازه تولید می‌کند.

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۴۴ ، حدیث - ۱

حدیث - ۱۷۷

امام صادقعليه‌السلام :

کُلُوا الباقِلّی بِقِشرِهِ ؛ فَإِنَّهُ یَدبَغُ المَعِدَةَ؛

باقلا را با پوستش بخورید ؛ چرا که معده را پاک می‌کند

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۴۴ ، حدیث - ۳

حدیث - ۱۷۸

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن أکَلَ فولَةً بِقِشرِها ، أخرَجَ اللّه‌ُ عز و جل مِنهُ مِنَ الدّاءِ مِثلَها ؛

هر کس یک دانه باقلا را با پوست آن بخورد ، خداوند عز و جل به همان اندازه ، بیماری را از درون او بیرون می‌برد

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۹۷ ، حدیث - ۱۳۴۶

حدیث - ۱۷۹

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کُلُوا السَّفَرجَلَ ؛ فَإِنَّهُ یَزیدُ فِی الذِّهنِ ؛

بِه بخورید؛ چرا که ذهن را افزون می‌کند.

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۷۴ ، حدیث - ۱۲۴۳

حدیث - ۱۸۰

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کُلُوا السَّفَرجَلَ وتَهادَوه بَینَکُم ؛ فَإِنَّهُ یَجلُو البَصَرَ ، ویُنبِتُ المَوَدَّةَ فِی القَلبِ ؛

بِهْ بخورید و به همدیگر هدیه دهید؛ چرا که چشم را جلا می‌دهد و دوستی را در دل می‌رویانَد.

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۷۶ ، حدیث - ۳۷

حدیث - ۱۸۱

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

أکلُ السَّفَرجَلِ یُذهِبُ ظُلمَةَ البَصَرِ؛

خوردن بِهْ، تیرگی چشم را از میان می‌بَرَد

طبّ النبیّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، صفحه ۸ و بحار الأنوار ، جلد ۶۲ ، صفحه ۲۹۶

حدیث - ۱۸۲

امام صادقعليه‌السلام :

عَلَیکَ بِأَکلِ السَّفَرجَلِ الحُلوِ مَعَ حَبِّهِ ؛ فَإِنَّهُ یُقَوِّی الضَّعفَ ، ویُطَیِّبُ المَعِدَةَ ، ویُزَکِّی المَعِدَةَ ؛

بر تو باد خوردن بِه شیرین با دانه‌هایش ؛ چرا که قلب ضعیف را تقویت می‌کند ، معده را می‌پالاید و معده را پاک می‌سازد

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۷۶ ، حدیث - ۳۶

حدیث - ۱۸۳

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کُلُوا السَّفَرجَلَ ؛ فَإِنَّهُ یَجلُو الفُؤادَ وما بَعَثَ اللّه‌ُ نَبِیّا إلاّ أطعَمَهُ مِن سَفَرجَلِ الجَنَّةِ ، فَیَزیدُ فیهِ قُوَّةَ أربَعینَ رَجُلاً ؛

بِهْ بخورید که دل را جلا می‌دهد خداوند ، هیچ پیامبری را برنگزیده ، مگر این که از بِهِ بهشت به او خورانده و نیروی چهل مرد را به او افزوده است

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۷۳ ، حدیث - ۱۲۴۲

حدیث - ۱۸۴

امام علیعليه‌السلام :

أکلُ السَّفَرجَلِ یَزیدُ فی قُوَّةِ الرَّجُلِ ویَذهَبُ بِضَعفِهِ ؛

خوردن بِهْ ، بر نیروی مرد می‌افزاید و سستیِ او را می‌برد

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۷۵ ، حدیث - ۳۵

حدیث - ۱۸۵

امام علیعليه‌السلام :

أکلُ السَفَرجَلِ قُوَّةٌ لِلقَلبِ الضَّعیفِ ، ویُطَیِّبُ المَعِدَةَ ، ویَزیدُ فی قُوَّهِ‌الفُؤادِ ، ویُشَجِّعُ الجَبانَ ، ویُحَسِّنُ الوَلَدَ ؛

خوردن بِهْ ، نیرویی برای قلبی است که ضعیف شده باشد ، معده را پاک می‌کند ، بر توانِ دل می‌افزاید ، ترسو را دلیر می‌کند و فرزند را نکو می‌سازد

الخصال ، صفحه ۶۱۲ ، حدیث - ۱۰

حدیث - ۱۸۶

امام باقرعليه‌السلام :

السَفَرجَلُ یَذهَبُ بِهَمِّ الحَزینِ؛

به، اندوه اندوهگین را از میان می‌برد

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۷۶ ، حدیث - ۳۷

حدیث - ۱۱۷

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

شُربُ الماءِ عَلی أثَرِ الدَّسَمِ یُهَیَّجُ الدّاءَ

آشامیدن آب در پی چربی ، بیماری را برمی‌انگیزاند

المحاسن ، جلد ۲ ، صفحه ۳۹۸ ، حدیث - ۲۳۹۰ ، بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۴۵۶ ، حدیث - ۴۱ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۱۵۲

حدیث - ۱۱۸

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

الشُّربُ عَلی أثَرِ الدَّسَمِ داءٌ فِی البَطنِ

آشامیدن در پی چربی ، بیماری‌ای در شکم است

الفردوس ، جلد ۲ ، صفحه ۳۶۲ ، حدیث - ۳۶۱۶ عن دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۱۵۲

حدیث - ۱۱۹

امام رضاعليه‌السلام :

مَن أرادَ ألاّ تُؤذِیَهُ مَعِدَتُهُ فَلا یَشرَب عَلی طَعامِهِ ماءً حَتّی یَفرُغَ مِنهُ ، ومَن فَعَلَ ذلِکَ رَطِبَ بَدَنُهُ ، وضَعُفَ مَعِدَتُهُ ، ولَم تَأخُذِ العُروقُ قُوَّةَ الطَّعامِ ؛ لِأَنَّهُ یَصیرُ فِی المَعِدَةِ فِجّا إذا صُبَّ الماءُ عَلَی الطَّعامِ أوَّلاً فَأَوّلاً

هر کس می‌خواهد معده‌اش او را آزار ندهد ، بر روی غذا آب نخورد تا هنگامی که غذا خوردن را به پایان می‌برد هر کس چنین کند ، بدنش به رطوبت می‌گراید ، معده‌اش ضعیف می‌شود و رگ‌هایش نیروی غذا را به خود نمی‌گیرند ؛ زیرا اگر پشت سر هم روی غذا آب ریخته شود ، آن غذا در معده نارس و بدگوارش می‌گردد

بحار الأنوار ، جلد ۶۲ ، صفحه ۳۲۳ نحوه دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۱۵۰

حدیث - ۱۲۰

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

زَیِّنوا مَوائِدَکُم بِالبَقلِ ؛ فَإِنَّها مَطرَدَةٌ لِلشَّیاطینِ مَعَ التَّسمِیَةِ

سفره‌هایتان را به سبزی آذین کنید ؛ زیرا آن ، همراه با گفتن بسم اللّه ، شیطان را می‌راند

کنز العمّال ، جلد ۱۵ ، صفحه ۲۴۶ ، حدیث - ۴۰۷۸۱ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۷۲

حدیث - ۱۲۱

امام علیعليه‌السلام :

الأَلوانُ یُعَظِّمنَ البَطنَ ویُخَدِّرنَ الأَلیَتَینِ

غذاهای رنگارنگ ، شکم را بزرگ و سرین را سست می‌کند

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۱۷ ، حدیث - ۸ عن السکونی عن الإمام الصادقعليه‌السلام ، المحاسن ، جلد ۲ ، صفحه ۱۶۵ ، حدیث - ۱۴۵۳ عن السکونی عن الإمام الصادق عن آبائه عنهعليهم‌السلام ، بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۸۴ ، حدیث - ۱۸ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۴۴

حدیث - ۱۲۲

امام صادقعليه‌السلام :

لَیْسَ شَیْءٌ أضَرَّ لِقَلْبِ المُؤْمِنِ مِنْ کَثْرَةِ الأکْلِ ، وَهِیَ مُورِثَةٌ لِشَیْئَیْنِ : قَسْوَةِ القَلْبِ ، وَهَیَجَانِ الشَّهْوَةِ

برای قلب مؤمن چیزی زیانبارتر از پرخوری نیست پرخوری موجب دو چیز می‌شود : سنگدلی و تحریک شهوت

مستدرک الوسائل : ۱۲ / ۹۴ / ۱۳۶۱۵ منتخب میزان الحکمة : ۲۲

حدیث - ۱۲۳

امام علیعليه‌السلام :

کَثرَةُ الأَکلِ تُذفِرُ

بسیار خوردن ، گندبویی می‌آورد

غرر الحکم ، حدیث - ۷۱۲۱ ، عیون الحکم والمواعظ ، صفحه ۳۹۰ ، حدیث - ۶۶۱۲ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۴۶

حدیث - ۱۲۴

امام علیعليه‌السلام :

کُلُّ داءٍ مِنَ التُّخَمَةِ ما خَلاَ الحُمّی ؛ فَإِنَّها تَرِدُ وُروداً

هر بیماری‌ای از پُرخوری است ، مگر تب ، که ناگاه به بدن درمی‌آید

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۲۶۹ ، حدیث - ۸ ، المحاسن ، جلد ۲ ، صفحه ۲۳۲ ، حدیث - ۱۷۱۱ ، بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۳۳۶ ، حدیث - ۲۹ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۴۶

حدیث - ۱۲۵

امام علیعليه‌السلام :

مَن کَثُرَ أکلُهُ قَلَّت صِحَّتُهُ ، وثَقُلَت عَلی نَفسِهِ مُؤنَتُهُ

هر کس خوردنش بسیار شود ، تن‌درستی‌اش کاهش می‌یابد و هزینه‌اش بر وی سنگین می‌گردد

غرر الحکم ، حدیث - ۸۹۰۳ ، عیون الحکم والمواعظ ، صفحه ۴۳۴ ، حدیث - ۷۵۰۰ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۴۶

حدیث - ۱۲۶

امام علیعليه‌السلام :

لا صِحَّةَ مَعَ النَّهَمِ

با پُرخوری ، تن‌درستی‌ای نخواهد بود

بحار الأنوار ، جلد ۶۲ ، صفحه ۲۶۸ ، حدیث - ۵۲ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۴۶

حدیث - ۱۲۷

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

أفضَلُکُم مَنزِلَةً عندَ اللّه تعالی أطوَلُکُم جُوعا وتَفَکُّرا ، وأبغَضُکُم إلَی اللّه تعالی کُلُّ نَؤومٍ وأکُولٍ وشَروبٍ

بلند پایه‌ترین شما نزد خداوند متعال کسی است که مدتهای طولانی‌تری گرسنگی بکشد و به تفکّر بپردازد و منفورترین شما نزد خداوند متعال هر آن کسی است ، که پرخواب و پرخور و پرنوش باشد

تنبیه الخواطر : ۱/۱۰۰ منتخب میزان الحکمة : ۴۴۸

حدیث - ۱۲۸

امام صادقعليه‌السلام :

إنَّما بُنِیَ الجَسَدُ عَلَی الخُبزِ

تن ، بر نان ، استوار شده است

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۲۸۶ ، حدیث - ۳

حدیث - ۱۲۹

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

أذیبوا طَعامَکُم بِذِکرِ اللّه وَالصَّلاةِ ، ولا تَناموا عَلَیهِ فَتَقسُوَ قُلوبُکُم؛

غذایتان را با یاد خدا و نماز، ذوب (هضم) کنید و بر آن مخوابید ، که دل‌هایتان سخت می‌شود

المعجم الأوسط ، جلد ۵ ، صفحه ۱۶۳ ، حدیث - ۴۹۵۲ ، شعب الإیمان ، جلد ۵ ، صفحه ۱۲۴ ، حدیث - ۶۰۴۴ کلاهما عن عائشة ، کنز العمّال ، جلد ۱۵ ، صفحه ۲۴۵ ، حدیث - ۴۰۷۷۳ ؛ الدعوات ، صفحه ۷۶ ، حدیث - ۱۷۸ ، بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۴۱۲ ، حدیث - ۹ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۱۰۴

حدیث - ۱۳۰

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کَبُرَ مَقتاً عِندَ اللّه الأَکلُ مِن غَیرِ جوعٍ ، وَالنّومُ مِن غَیرِ سَهَرٍ

خوردن بدون گرسنگی و خوابیدن بدون بیداری کشیدن [و احساس نیاز به خواب] ، نزد خداوند ، گناهی سهمگین است

الفردوس ، جلد ۳ ، صفحه ۳۰۶ ، حدیث - ۴۹۲۰ عن عبد اللّه بن عمرو ، کنز العمّال ، جلد ۱۶ ، صفحه ۸۰ ، حدیث - ۴۴۰۱۱ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۸۴

حدیث - ۱۳۱

امام رضاعليه‌السلام :

إذَا اکتَهَلَ الرَّجُلُ فَلا یَدَعُ أن یَأکُلَ بِاللَّیلِ شَیئاً ؛ فَإِنَّهُ أهدی لِلنَّومِ وأطیَبُ لِلنَّکهَةِ ؛

مباد که مرد ، هنگامی که میان‌سال می‌شود ، خوردنِ چیزی را در هر شب ، وا گذارد ؛ زیرا این کار ، سبب خواب آرام‌تر و بوی خوش‌تر دهان است

بحار الأنوار ،ج ۶۶ ، صفحه ۳۴۴ ، حدیث - ۱۶ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۱۶۶

حدیث - ۱۳۲

امام صادقعليه‌السلام :

لا خَیرَ لِمَن دَخَلَ فِی السِّنِّ أن یَبیتَ خَفیفاً ، بَل یَبیتُ مُمتَلِئاً خَیرٌ لَهُ ؛

برای کسی که پا به سن نهاده ، خوب نیست با شکمِ سبُک بخوابد ؛ بلکه اگر با شکمِ پُر بخوابد ، برایش بهتر است

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۲۸۹ ، حدیث - ۶ ، المحاسن ، جلد ۲ ، صفحه ۱۹۸ ، حدیث - ۱۵۷۶ کلاهما عن الولید بن صبیح ، بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۳۴۴ ، حدیث - ۱۵ دانش نامه احادیث پزشکی : ۲ / ۱۶۲

حدیث - ۱۳۳

رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

لأبی ذَرٍّ وهُو یَعِظُهُ: لا تَأکُل طَعامَ الفاسِقِینَ

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در اندرز بــه ابوذر: از غذای مردمان فاسق تناول مکن

بحار الأنوار : ۷۷ / ۸۴ / ۳

حدیث - ۱۳۴

الإمام الرضاعليه‌السلام

فی ذِکرِ الجِماعِ وآدابِهِ: ثُمَّ اغتَسِل وَاشرَب مِن ساعَتِکَ شَیئاً مِنَ المومِیائیِّ بِشَرابِ العَسَلِ أو بِعَسَلٍ مَنزوعِ الرَّغوَةِ ؛ فَإِنَّهُ یَرُدُّ مِنَ الماءِ مِثلَ الَّذی خَرَجَ مِنکَ

امام رضاعليه‌السلام

درباره آمیزش و آداب آن: پس ، غسل کن و همان دم ، قدری مومیایی با شربت عسل یا با عسلی که کف آن را برداشته باشند ، بخور ؛ زیرا این کار ، همانند آن آبی را که از تو بیرون رفته است ، به تو باز می‌گردانَد

بحار الأنوار ، جلد ۶۲ ، صفحه ۳۲۷ نقلاً عن طبّ الإمام الرضاعليه‌السلام ، وکذا فی بعض نسخ الکتاب ، ولکنّه سقطت من الطبعة التی بأیدینا دانش نامه احادیث پزشکی : ۱ / ۶۲۸

حدیث - ۱۳۵

امام هادیعليه‌السلام :

اَلسَّهَرُ اَلَذُّ لِلْمَنامِ وَالْجُوعُ یَزیدُ فی طِیبِ الطَّعامِ؛

شب بیداری، خواب را لذت بخش‌تر و گرسنگی، خوراک را گواراتر می‌کند.

أعلام الدین، ص ۳۱۱

حدیث - ۱۳۶

امام رضاعليه‌السلام :

طَعمُ الْماءِ طَعمُ الْحَیاةِ؛

مزه آب، مزه زندگی است.

بحارالأنوار، ج ۴۹، ص ۹۹

حدیث - ۱۳۷

قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن أکَلَ الحَلالَ ، قامَ عَلی رَأسِهِ مَلَکٌ یَستَغفِرُ لَهُ حَتّی یَفرُغَ مِن أکلِهِ؛

هر که غذای حلال بخورَد ، فرشته ای بالای سرش می ایستد و تا آن گاه که از خوردن فراغت یابد ، برای او طلب آمرزش می کند

بحار الأنوار ج ۶۶ ص ۳۱۴ ح ۶

حدیث - ۱۳۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

نَحْنُ قَوْمٌ لا نَأکُلُ حَتّی نَجوعَ وَ اِذا اَکَلْنا لا نَشْبَعُ؛

ما قومی هستیم که تا گرسنه نشویم غذا نمی‌خوریم و تا سیر نشده‌ایم دست از غذا می‌کشیم.

سنن النبی، ص ۲۲۶

حدیث - ۱۳۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

أَکلُ السَّفَر جَلِ قُوَّةٌ لِلقَلبِ الضَّعیفِ وَهُوَ یُطَیِّبُ المِعدَةَ وَیُذَکِّی الفُؤادَ وَیُشَجَّعُ الجَبانَ وَیُحَسِّنُ الوَلَدَ؛

خوردن به، قلب ضعیف را قوی، معده را پاک، ترسو را شجاع و فرزند را زیبا می‌کند.

تحف العقول، ص‌۱۰۱

حدیث - ۱۴۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لا فِطنَةَ مَعَ بِطنَةِ ؛

با شکمبارگی هوشمندی به بار نمی‌آید

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث ۱۰۵۲۸

حدیث - ۱۴۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَن کَظَّتهُ البِطنَةُ حَجَبَتهُ عَنِ الفِطنَةِ ؛

هر که در رنج و زحمتِ پُرخوری افتد ، از دانایی و هوشیاری باز می‌ماند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۴۵۹

حدیث - ۱۴۲

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لَذَّةُ الکِرامِ فِی الإطعامِ، وَلَذَّةُ اللِّئامِ فِی الطَّعامِ ؛

لذّت کریمان در خورانیدن ، و لذّت فرومایگان در خوردن است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۷۶۳۸

حدیث - ۱۴۳

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

کَیفَ تَصفُو فِکرَةُ مَن یَستَدیِمُ الشِّبَعَ؟! ؛

چگونه بسامان می‌شود اندیشه کسی که همیشه سیر است؟!

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۶۹۷۵

حدیث - ۱۴۴

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

إذا أرادَ اللّه‌ُ سُبحانَهُ صَلاحَ عَبدٍ ألهَمَهُ قِلَّةَ الکَلامِ وَ قِلَّةَ الطَّعامِ وَ قِلَّةَ المَنامِ؛

هرگاه خداوند صلاح بنده‌ای را بخواهد ، کم‌گویی ، کم‌خوری و کم‌خوابی را در دلش می‌اندازد

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۱۱۷

حدیث - ۱۴۵

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

إیّاکُم وَ البِطنَةَ فَإنَّها مَقساةٌ لِلقَلبِ مَکسَلَةٌ عَنِ الصَّلاةِ وَ مَفسَدَةٌ لِلجَسَدِ ؛

زنهار از پُریِ شکم ؛ زیرا موجب سختْ‌دلی ، کاهلی در نماز و تباهی بدن می‌شود

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۲۷۴۲

حدیث - ۱۴۶

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

إدمانُ الشَّبَعِ یُورِثُ أنواعَ الوَجَعِ ؛

پیوسته پُر بودن شکم ، دردهای گوناگون در پی دارد

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۳۶۳

حدیث - ۱۴۷

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کُلُوا التّینَ الرَّطبَ وَالیابِسَ ؛ فَإِنَّهُ یَزیدُ فِی الجِماعِ ، ویَقطَعُ البَواسیرَ ، ویَنفَعُ مِنَ النِّقرِسِ والإبرِدَةِ ؛

انجیر تازه و خشک بخورید؛ چرا که بر قدرت همبستری می‌افزاید، بواسیر را ریشه کن می‌کند و برای درمان نِقرِس و سردیِ مزاج، سودمند است

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۸۶ ، حدیث - ۶

حدیث - ۱۴۸

امام علیعليه‌السلام :

أکلُ التّینِ یُلَیِّنُ السُّدَدَ وهُوَ نافِعٌ لِرِیاحِ القولَنجِ ، فَأَکثِروا مِنهُ بِالنَّهارِ ، وکُلوهُ بِاللَّیلِ ، ولا تُکثِروا مِنهُ؛

خوردن انجیر ، انسدادها را نرم می‌کند و برای بادهای قولنج، سودمند است. در روز ، از آن فراوان بخورید و آن را در شب هم بخورید؛ امّا فراوان، نه.

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۸۶ ، حدیث - ۳

حدیث - ۱۴۹

امام رضاعليه‌السلام :

التّینُ یَذهَبُ بِالبَخَرِ ، ویَشُدُّ العَظمَ ، ویَذهَبُ بِالدّاءِ حَتّی لا یُحتاجَ مَعَهُ إلی دَواءٍ ؛

انجیر، بوی بد دهان را می‌برد، استخوان‌ها را استحکام می‌بخشد، درد را می‌برد و با وجود آن، دیگر به دارویی نیاز نیست

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۷۶ ، حدیث - ۱۲۵۲

حدیث - ۱۵۰

کُلُوا البَصَلَ ؛ فَإِنَّ فیهِ ثَلاثَ خِصالٍ : یُطَیِّبُ النَّکهَةَ ، ویَشُدُّ اللِّثَةَ ، ویَزیدُ فِی الماءِ وَالجِماعِ ؛

پیاز بخورید؛ چرا که سه ویژگی دارد : بوی دهان را خوش می‌سازد ، لثه را استحکام می‌بخشد و آب و توان آمیزش را افزون می‌کند

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۷۴ ، حدیث - ۳

حدیث - ۱۵۱

امام صادقعليه‌السلام :

البَصَلُ یُطَیِّبُ النَّکهَةَ ، ویَشُدُّ الظَّهرَ ، ویُرِقُّ البَشَرَةَ ؛

پیاز ، دهان را خوش‌بو می‌کند ، پشت را قوی می‌سازد و پوست را نرمی می‌دهد

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۷۴ ، حدیث - ۴

حدیث - ۱۵۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إذا دَخَلتُم بَلدَةً وَبیئاً فَخِفتُم وَباءَها ، فَعَلَیکُم بِبَصَلِها ؛ فَإِنَّهُ یُجلِی البَصَرَ ، ویُنَقِّی الشَّعرَ ، ویَزیدُ فی ماءِ الصُّلبِ ، ویَزیدُ فِی الخُطی ، ویَذهَبُ بِالحَمَاَ وهُوَ السَّوادُ فِی الوَجهِ وَالإِعیاءِ أیضاً ؛

هر گاه وارد آبادی وبا زده‌ای شدید و از وبای آن ترسیدید، از پیاز آن جا بخورید ؛ زیرا که آن ، چشم را جلا می‌دهد ، مو را پاکیزه می‌گرداند ، آب کمر را زیاد می‌کند ، گام‌ها را سرعت می‌بخشد ، تیرگی چهره را می‌بَرَد و خستگی را نیز می‌زداید

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۲۵۲ ، حدیث - ۲۱

حدیث - ۱۵۳

امام صادقعليه‌السلام :

الکُمَّثری یَدبَغُ المَعِدَةَ ویُقَوّیها ، هُوَ وَالسَّفَرجَلُ سَواءٌ ، وهُوَ عَلَی الشِّبَعِ أنفَعُ مِنهُ عَلَی الرِّیقِ ، ومَن أصابَهُ طَخاءٌ فَلیَأکُلهُ - یَعنی عَلَی الطَّعامِ - ؛

گلابی، معده را می‌پالاید و تقویت می‌کند و با بِهْ ، همگون است. خوردنش روی غذا سودمندتر است تا چاشت‌ناخورده هر کس هم که احساس سنگینی می‌کند، از آن [بر روی غذا] بخورد.

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۷۹ ، حدیث - ۱۲۶۶

حدیث - ۱۵۴

امام صادقعليه‌السلام :

کُلُوا الکُمَّثری ؛ فَإِنَّهُ یَجلُو القَلبَ ، ویُسَکِّنُ أوجاعَ الجَوفِ بِإِذنِ‌اللّه‌ِ تَعالی؛

گلابی بخورید ، که به اذن خداوند متعال ، دل را جلا می‌دهد و دردهای درون را تسکین می‌بخشد.

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۵۸ ، حدیث - ۱

حدیث - ۱۵۵

امام علیعليه‌السلام :

الکُمَّثری یَجلُو القَلبَ ، ویُسَکِّنُ أوجاعَ الجَوفِ ؛

گلابی ، قلب را جلا می‌دهد و دردهای درون را تسکین می‌بخشد

الخصال ، صفحه ۶۳۲ ، حدیث - ۱۰

حدیث - ۱۵۶

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

الکُمَّثری یُحیِی القَلبَ ؛

گلابی ، قلب را زنده می‌سازد

مستدرک الوسائل ، جلد ۱۶ ، صفحه ۴۰۵ ، حدیث - ۲۰۳۴۵

حدیث - ۱۵۷

امام صادقعليه‌السلام :

کُلِ الفُجلَ ؛ فَإِنَّ فیهِ ثَلاثَ خِصالٍ : وَرَقُهُ یَطرُدُ الرِّیاحَ ، ولُبُّهُ یُسَربِلُ البَولَ ، وأصلُهُ یَقطَعُ البَلغَمَ ؛

تُرُب بخور ؛ چرا که در آن ، سه ویژگی است : برگش بادها را دور می‌کند ، قسمت میانی‌اش پیشاب را جامه می شود و بیخش بلغم را از میان می‌بَرَد

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۷۱ ، حدیث - ۱ ،

حدیث - ۱۵۸

امام صادقعليه‌السلام :

الإِجّاصُ عَلَی الرِّیقِ ؛ یُسَکِّنُ المِرارَ ، إلاّ أنَّهُ یُهَیِّجُ الرِّیاحَ ؛

آلو در حالت ناشتا تلخه را فرو می‌نشاند، هر چند که بادها را نیز تحریک می‌کند

طبّ الأئمّة لابنی بسطام ، صفحه ۱۳۶ و بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۸۹

حدیث - ۱۵۹

امام صادقعليه‌السلام :

ما مِن أحَدٍ إلاّ وفیهِ عِرقٌ مِنَ الجُذامِ ، فَکُلُوا الشَّلجَمَ فی زَمانِهِ یَذهَب بِهِ عَنکُم

هیچ کس نیست، مگر این که در او رگی از جذام وجود دارد. شلغم را در فصل آن بخورید تا این رگ را از شما ببَرد

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۲۲۰

حدیث - ۱۶۰

امام صادقعليه‌السلام

فی ذِکرِ خَواصِّ البِطّیخِ: یُذیبُ الحَصی فِی المَثانَةِ ؛

درباره ویژگی‌های خربزه: سنگ را در مثانه ، ذوب می‌کند

الخصال ، صفحه ۴۴۳ ، حدیث - ۳۶

حدیث - ۱۶۱

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

تَفَکَّهوا بِالبِطّیخِ ؛ فَإِنَّها فاکِهَةُ الجَنَّةِ ، وفیها ألفُ بَرَکَةٍ وألفُ رَحمَةٍ ، وأکلُها شِفاءٌ مِن کُلِّ داءٍ ؛

نیاز خود به میوه را با خربزه برآورید ؛ چرا که میوه بهشت است ، در آن ، هزار برکت و هزار رحمت است و خوردنش شفای هر درد است

طبّ النبیّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، ص۸ و بحار الأنوار ، ج۶۲ ، ص۲۹۶

حدیث - ۱۶۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

عَلَیکُم بِالبِطّیخِ ؛ فَإِنَّ فیهِ عَشرَ خِصالٍ : هُوَ طَعامٌ ، وشَرابٌ ، واُشنانٌ ، ورَیحانٌ ، ویَغسِلُ المَثانَةَ ، ویَغسِلُ البَطنَ ، ویُکثِرُ ماءَ الظَّهرِ ، ویَزیدُ فِی الجِماعِ ، ویَقطَعُ البُرودَةَ ، ویُنَقِّی البَشَرَةَ ؛

بر شما باد خوردن خربزه؛ چرا که در آن، ده ویژگی است: غذاست، آب است، شستشو دهنده است ، خوش‌بو کننده است، مثانه را می‌شوید، شکم را می‌شوید، آب کمر را فراوان می‌سازد، بر نیروی همبستری می‌افزاید، سردی مزاج را از میان می‌بَرَد، و پوست را تمیز می‌کند.

طبّ النبیّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، ص ۸ و بحار الأنوار ، ج ۶۲ ، ص ۲۹۷

حدیث - ۱۶۳

امام صادقعليه‌السلام :

أکثِروا مِنَ الباذَنجانِ عِندَ جِدادِ النَّخلِ ؛ فَإِنَّهُ شِفاءٌ مِن کُلِّ داءٍ ، ویَزیدُ فی بَهاءِ الوَجهِ ، ویُلَیِّنُ العُروقَ ، ویَزیدُ فی ماءِ الصُّلبِ؛

در هنگام خرماچینی ، فراوان بادنجان (بادمجان) بخورید؛ چرا که شفای هر درد است ، بر روشنیِ چهره می‌افزاید ، رگ‌ها را نرم می‌کند و آب کمر (نیروی جنسی) را افزون می‌سازد.

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۹۸ ، حدیث - ۱۳۵۵

حدیث - ۱۶۴

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إذا طَبَختُم فَأَکثِرُوا القَرعَ ؛ فَإِنَّهُ یَسُرُّ قَلبَ الحَزینِ

اگر خواستید چیزی بپزید ، از کدو زیاد بهره بجویید؛ چرا که دلِ اندوهگین را شاد می‌کند

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۸۳ ، حدیث - ۱۲۸۵

حدیث - ۱۶۵

کُلُوا الیَقطینَ فَلَو عَلِمَ اللّه‌ُ أنَّ شَجَرَةً أخَفُّ مِن هذِهِ لَأَنبَتَها عَلی أخی یونُسَعليه‌السلام

إذَا اتَّخَذَ أحَدُکُم مَرَقا فَلیُکثِر فیهِ مِنَ الدُّبّاءِ ، فَإِنَّهُ یَزیدُ فِی الدِّماغِ وفِی العَقلِ ؛

کدو بخورید، که اگر خداوند می‌دانست درختی سبُک‌تر از این وجود دارد ، آن را برای برادرم یونس می‌رویانْد.

هرگاه کسی از شما خورشی می‌سازد ، در آن کدوی بسیار بریزد ؛ چرا که آن مغز و عقل را می‌افزاید.

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۸۳ ، حدیث - ۱۲۸۳

حدیث - ۱۶۶

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

عَلَیکُم بِالقَرعِ ؛ فَإِنَّهُ یَزیدُ فِی العَقلِ ، ویُکَبِّرُ الدِّماغَ ؛

بر شما باد کدو؛ چرا که عقل را افزون سازد و مغز را بزرگ می‌کند.

کنز العمّال ، جلد ۱۰ ، صفحه ۴۴ ، حدیث - ۲۸۲۷۶

حدیث - ۱۶۷

امام صادقعليه‌السلام :

شَکا نَبیٌّ مِن الأنبیاءِ إلی اللّه الغَمَّ ، فأمَرهُ بأکْلِ العِنَبِ ؛

یـکـی از پـیامبران از غـم و اندوه به درگاه خداوند شکوه کرد ؛ خداوند به او دستور داد انگور تناول کند

المحاسن : ۲ / ۳۶۲ / ۲۲۶۲

حدیث - ۱۶۸

امام صادقعليه‌السلام :

أکلُ الجَزَرِ یُسَخِّنُ الکُلیَتَینِ ، ویُقیمُ الذَّکَرَ ؛

خوردن زردک ، کلیه‌ها را گرم می‌کند و آلت را راست می‌گرداند

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۷۲ ، حدیث - ۱

حدیث - ۱۶۹

امام صادقعليه‌السلام :

الجَزَرُ أمانٌ مِنَ القولَنجِ وَالبَواسیرِ ، ویُعینُ عَلَی الجِماعِ ؛

زردک، مایه ایمنی از قولنج و بواسیر است و توانِ نزدیکی را تقویت می‌کند

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۷۲ ، حدیث - ۲

حدیث - ۱۷۰

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إذا أکَلتُمُ القِثّاءَ فَکُلوهُ مِن أسفَلِهِ ؛

به هنگام خوردنِ خیار ، آن را از ته بخورید

الفردوس ، جلد ۱ ، صفحه ۲۷۴ ، حدیث - ۱۰۶۹

حدیث - ۱۷۱

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

عَلَیکُم بِالقِثّاءِ ؛ فَإِنَّ اللّه‌َ تَعالی جَعَلَ فیهِ الشِّفاءَ مِن کُلِّ داءٍ؛

بر شما باد خیار ؛ چرا که خداوند متعال ، درمان هر دردی را در آن نهاده است

کنز العمّال ، جلد ۱۰ ، صفحه ۴۵ ، حدیث - ۲۸۲۸۱

حدیث - ۱۷۲

امام صادقعليه‌السلام :

أکلُ البِطّیخِ عَلَی الرِّیقِ یورِثُ الفالِجَ ؛

خوردن خربزه در ناشتا ، سست‌اندامی می‌آورد

الخصال ، صفحه ۴۴۳ ، حدیث - ۳۶ ، مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ،

حدیث - ۱۷۳

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

ما مِنِ امرَأَةٍ حامِلَةٍ أکَلَتِ البِطّیخَ ، إلاّ یَکونُ مَولودُها حَسَنَ الوَجهِ وَالخُلُقِ ؛

هیچ زن بارداری نیست که خربزه بخورد ، مگر این که نوزادش خوش‌چهره و خوش‌خوی خواهد شد

طبّ النبیّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، ص۱۰ و بحار الأنوار ، ج۶۲ ، ص۲۹۹

حدیث - ۱۷۴

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

البِطّیخُ قَبلَ الطَّعامِ یَغسِلُ البَطنَ غَسلاً ، ویَذهَبُ بِالدّاءِ أصلاً ؛

خربزه پیش از غذا ، شکم را کاملاً می‌شوید و بیماری را از ریشه می‌کَند

کنز العمّال ، جلد ۱۰ ، صفحه ۴۶ ، حدیث - ۲۸۲۸۷

حدیث - ۱۷۵

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کُلُوا التّینَ الرَّطبَ وَالیابِسَ ؛ فَإِنَّهُ یَزیدُ فِی الجِماعِ ، ویَقطَعُ البَواسیرَ ، ویَنفَعُ مِنَ النِّقرِسِ والإبرِدَةِ ؛

انجیر ، تازه و خشک ، بخورید ؛ چرا که بر قدرت همبستری می‌افزاید ، بواسیر را ریشه کن می‌کند و برای درمان نِقرِس و سردیِ مزاج ، سودمند است

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۷۷ ، حدیث - ۱۲۵۴

حدیث - ۱۷۶

امام صادقعليه‌السلام :

أکلُ الباقِلّی یُمَخِّخُ السّاقَینِ ، ویَزیدُ فِی الدِّماغِ ، ویُوَلِّدُ الدَّمَ الطَّرِیَّ ؛

خوردن باقلا ، استخوان‌های ساق را تراکم درونی می‌دهد ، توانِ مغز را افزون می‌سازد و خون تازه تولید می‌کند.

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۴۴ ، حدیث - ۱

حدیث - ۱۷۷

امام صادقعليه‌السلام :

کُلُوا الباقِلّی بِقِشرِهِ ؛ فَإِنَّهُ یَدبَغُ المَعِدَةَ؛

باقلا را با پوستش بخورید ؛ چرا که معده را پاک می‌کند

الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۳۴۴ ، حدیث - ۳

حدیث - ۱۷۸

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن أکَلَ فولَةً بِقِشرِها ، أخرَجَ اللّه‌ُ عز و جل مِنهُ مِنَ الدّاءِ مِثلَها ؛

هر کس یک دانه باقلا را با پوست آن بخورد ، خداوند عز و جل به همان اندازه ، بیماری را از درون او بیرون می‌برد

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۹۷ ، حدیث - ۱۳۴۶

حدیث - ۱۷۹

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کُلُوا السَّفَرجَلَ ؛ فَإِنَّهُ یَزیدُ فِی الذِّهنِ ؛

بِه بخورید؛ چرا که ذهن را افزون می‌کند.

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۷۴ ، حدیث - ۱۲۴۳

حدیث - ۱۸۰

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کُلُوا السَّفَرجَلَ وتَهادَوه بَینَکُم ؛ فَإِنَّهُ یَجلُو البَصَرَ ، ویُنبِتُ المَوَدَّةَ فِی القَلبِ ؛

بِهْ بخورید و به همدیگر هدیه دهید؛ چرا که چشم را جلا می‌دهد و دوستی را در دل می‌رویانَد.

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۷۶ ، حدیث - ۳۷

حدیث - ۱۸۱

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

أکلُ السَّفَرجَلِ یُذهِبُ ظُلمَةَ البَصَرِ؛

خوردن بِهْ، تیرگی چشم را از میان می‌بَرَد

طبّ النبیّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، صفحه ۸ و بحار الأنوار ، جلد ۶۲ ، صفحه ۲۹۶

حدیث - ۱۸۲

امام صادقعليه‌السلام :

عَلَیکَ بِأَکلِ السَّفَرجَلِ الحُلوِ مَعَ حَبِّهِ ؛ فَإِنَّهُ یُقَوِّی الضَّعفَ ، ویُطَیِّبُ المَعِدَةَ ، ویُزَکِّی المَعِدَةَ ؛

بر تو باد خوردن بِه شیرین با دانه‌هایش ؛ چرا که قلب ضعیف را تقویت می‌کند ، معده را می‌پالاید و معده را پاک می‌سازد

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۷۶ ، حدیث - ۳۶

حدیث - ۱۸۳

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کُلُوا السَّفَرجَلَ ؛ فَإِنَّهُ یَجلُو الفُؤادَ وما بَعَثَ اللّه‌ُ نَبِیّا إلاّ أطعَمَهُ مِن سَفَرجَلِ الجَنَّةِ ، فَیَزیدُ فیهِ قُوَّةَ أربَعینَ رَجُلاً ؛

بِهْ بخورید که دل را جلا می‌دهد خداوند ، هیچ پیامبری را برنگزیده ، مگر این که از بِهِ بهشت به او خورانده و نیروی چهل مرد را به او افزوده است

مکارم الأخلاق ، جلد ۱ ، صفحه ۳۷۳ ، حدیث - ۱۲۴۲

حدیث - ۱۸۴

امام علیعليه‌السلام :

أکلُ السَّفَرجَلِ یَزیدُ فی قُوَّةِ الرَّجُلِ ویَذهَبُ بِضَعفِهِ ؛

خوردن بِهْ ، بر نیروی مرد می‌افزاید و سستیِ او را می‌برد

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۷۵ ، حدیث - ۳۵

حدیث - ۱۸۵

امام علیعليه‌السلام :

أکلُ السَفَرجَلِ قُوَّةٌ لِلقَلبِ الضَّعیفِ ، ویُطَیِّبُ المَعِدَةَ ، ویَزیدُ فی قُوَّهِ‌الفُؤادِ ، ویُشَجِّعُ الجَبانَ ، ویُحَسِّنُ الوَلَدَ ؛

خوردن بِهْ ، نیرویی برای قلبی است که ضعیف شده باشد ، معده را پاک می‌کند ، بر توانِ دل می‌افزاید ، ترسو را دلیر می‌کند و فرزند را نکو می‌سازد

الخصال ، صفحه ۶۱۲ ، حدیث - ۱۰

حدیث - ۱۸۶

امام باقرعليه‌السلام :

السَفَرجَلُ یَذهَبُ بِهَمِّ الحَزینِ؛

به، اندوه اندوهگین را از میان می‌برد

بحار الأنوار ، جلد ۶۶ ، صفحه ۱۷۶ ، حدیث - ۳۷