۲ - آب فرات
۲ - آب فرات رود فرات كه با طول (۳۰۶۵) كيلو متر در حوضه اي به مساحت (۶۷۳۰۰۰) كيلومتر جريان دارد و از كوههاي مركزي تركيه و در فاصله بسيار اندكي از سرچشمه هاي قزل ايرماق برمي خيزد و (۹۷۱) كيلو متر از مسير علياي آن در خاك تركيه جا دارد، كه در اين بخش شاخه هاي چندي از چپ و راست به آن مي‌پيوندد. اين رود سپس وارد سوريه مي شود و با طيّ مسيري از شمال غربي به جنوب شرقي، اين كشور را بدو نيمه نابرابر بخش ميكند. آنگاه آبهاي بركت زاي خود را وارد عراق ميكند. رود فرات سراسر طول كشور عراق را از شمال غربي به جنوب شرقي در مي‌نوردد و اين كشور را به دو نيم تقريباً مساوي و همشكل تقسيم ميكند و سرانجام در قُرنه به دجله مي‌پيوندد و با تشكيل اروند رود (شطّ العرب) به خليج فارس مي‌ريزد. فرات از رودهاي پر آب جهان است كه امروز آب آن، از سرچشمه تا مصبّ، در كار آبياري و توليد نيرو و جز آن استفاده مي‌شود. با اين همه ميزان تخليه آن را تا (۲۵۰۰ متر ۲) در ثانيه برآورد كرده اند.
در سالهاي اخير كشور تركيه سد هاي وسيعي رادر اطراف فرات ايجاد كرده است كه مورد گفتگو و اختلاف و شايد (خداي نكرده) در آينده دور سبب بروز جنگ ميان دو كشور سوريه و عراق از يك سو و تركيه از سوي ديگر خواهد بود.
چون تركيه در واقع شريان حياتي اين دو كشور را قطع كرده و دچار مشكلات بيشماري ساخته است. ناگفته نماند در ميان كشورهاي اسلامي جهان (به استثناي بنگلادش و جنوب شرقيآسيا) تركيه پرآب ترين كشور اسلامي بشمار ميرود
.
۱ - عَن عليّعليه‌السلام
قال الفرات سيّد المياه في الدّنيا و الآخره «۲» عليعليه‌السلام
فرمود: فرات در دنيا و آخرت سرور و (آقاي) آبهااست.
۲ - حكيم بن جبير گويد: شنيدم علي بن حسينعليهما‌السلام
مي‌گفت: هر شب ملكي فرود مي‌آيد با خود سه مثقال مشك از مشك هاي بهشتي مي‌آورد، و به فرات مي‌اندازد. در شرق و غرب نهري با بركت و بزرگتر از آن نيست.
۳ - عَن أبي عبداللّهعليه‌السلام
يقطر في الفرات كلّ يوم قطرات من الجنّة
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: هر روز قطره هائي از بهشت به فرات مي‌ريزد
۴ - عبدالله بن سليمان گويد: در زمان أبي العباس سفّاح امام صادقعليه‌السلام
با لباس سفر به كوفه آمد، در كنار جسر كوفه بالاي مركبش ايستاد به غلامش فرمود: «براي من آب بياور!» خادم، كوزه ملّاحي را گرفته، پراز آب فرات كرده و به حضرت داد، حضرت به گونه اي از آن آب مي‌نوشيد، كه از گوشه‌هاي دهانش به ريش ولباسش مي‌ريخت، فرمود: «زيادترش كن» غلام زيادتركرد، پس‌از نوشيدن حمد خدابجاي آورده، و فرمود: «نهر آبيست كه از آن با بركت تر نهري نيست، آگاه باش هر روز هفت قطره از بهشت به فرات مي‌ريزد اگر مردم مي‌دانستند، چه بركتي در اوست، به اطراف آن چادر مي‌زدند، و دورش رامي گرفتند، اگر خطاكاران، داخل آن نمي‌شدند، هيچ صاحب دردي به او فرو نمي‌رفت مگر اينكه شفا مي‌يافت»
۵ - حنّان بن سدير گويد: مردي از اهل كوفه به خدمت امام باقرعليه‌السلام
رسيد حضرت از او پرسيد: «آيا هر روز در فرات شستشو ميكني؟ عرض كرد نه.
فرمود: هر جمعه چطور؟ گفت نه فرمود: هر ماه؟ گفت، نه فرمود: پس هر سال گفت: نه حضرت فرمود: از خير و (بركت) محروم هستي»
۶ - امير مؤمنانعليه‌السلام
فرمود: «آب سيّد نوشيدنيهاي دنيا و آخرت است، چهار نهر در دنيا از بهشت است؛ فرات، نيل، سيحان و جيحان؛ فرات: آب است؛ نيل:
عسل؛ سيحان: خمر؛ جيحان: شير.
علّامه مجلسيرضي‌الله‌عنه
گويد: شايد اين نامها مشترك است ميان اين نهرها و نهرهاي بهشت. و همچنين فضيلت آنها، چون نام آنها از منبع وحي و الهام سرچشمه مي گيرد و شايد از نهرهاي بهشتي به اين نهرها مي ريزد همانطور كه درباره فرات وارد شده است
۷ - عَن أبي عبد اللهعليه‌السلام
: «في قول اللّه عزّوجلّ(
وَجَعَلْنَا ابْنَ مَرْيَمَ وَأُمَّهُ آيَةً وَآوَيْنَاهُمَا إِلَىٰ رَبْوَةٍ ذَاتِ قَرَارٍ وَمَعِينٍ
)
قال: الرّبوة نجف الكوفه و المعين الفرات»
امام صادقعليه‌السلام
در تفسير آيه مباركه بالا فرمود: «ربوة، نجفِ كوفه و مَعيِن فرات است.»
۸ - عَن رِبعي قال: قال أبوعبداللّهعليه‌السلام
: شاطي‌ء الواد الايمن الّذي ذكره اللّه تعالي في كتابه هو الفرات و البقعه المباركه هي كربلا و الشّجرة هي محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم
ربعي گويد: امام صادقعليه‌السلام
در تفسير آيه مباركه فرمود: شاطي‌ء وادي الأيمن كه خداوند در قرآن يادي به ميان آورده است، فرات است، و بقعه مباركه، كربلا و شجرة محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم
است.»
۹ - قال اميرالمؤمنينعليه‌السلام
إنّ نهركم يصبّ فيه ميزابان من ميازيب الجنّة
اميرمؤمنانعليه‌السلام
فرمود: به نهر شما دو ناودان، از ناودانهاي بهشتي مي‌ريزد.
۱۰ - قال أبوعبداللّهعليه‌السلام
لو كان بيني و بينه أميال لأتيناه نستشفي منه
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: اگر ميان من و فرات ميلها يا (فرسنگها) فاصله مي بود براي استشفاء از آن مي‌آمدم.
۱۱ - ابن عباس گويد: نبي اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم
فرمود: «خداوند از بهشت پنج نهر نازل كرده است. نهر سيحون كه نهرِ هند است، و جيحون كه نهرِ بلخ است، دجله و فرات دو نهرِعراق است، و بالأخره نيل كه نهرِ مصر است، خداوند همه آنها را از يك چشمه نازل كرده و در زمين جاري ساخت، و براي زندگي مردم، منفعت هائي در آنها قرار داد و منظور از آيه مباركه(
وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَسْكَنَّاهُ فِي الْأَرْضِ
ۖ
وَإِنَّا عَلَىٰ ذَهَابٍ بِهِ لَقَادِرُونَ
)
اينها است.»
۱۲ - عَن صفوان الجمّال قال: سمعت أبا عبداللّهعليه‌السلام
: «يقول و انّ كربلا و ماء الفرات اوّل أرض و اوّل ماء قدّس اللّه تبارك و تعالي و بارك عليها.» «۴» صفوان شتربان گويد: شنيدم امام صادقعليه‌السلام
فرمود: «كربلا و آب فرات اوّلين زمين وآبي است كه، خدا آن را مقدّس قرار داده و به او بركت داده است.»
۱۳ - عَن أبي عبداللّهعليه‌السلام
قال: «يدفق في الفرات كل يوم دفقات من الجنّة»
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: «هر روز چند بار به فرات از بهشت آب پرتاب مي‌شود.»
۱۴ - قال ابو عبداللهعليه‌السلام
: «كم بينكم و بين الفرات فأخبرته فقال لو كان عندنا لأحببت ان اتيه طَرَفَيِ النّهار»
حضرت فرمود: ميان شما و فرات چقدر راه است؟» مقدارش رابه حضرت عرض كردم فرمود: «اگر فرات نزد ما بود دوست داشتم روزي دو مرتبه، (صبح، و شام) بر او بيايم.»
۱۵ - عَن الباقرعليه‌السلام
: «و جعلت نحلتها من عليّ خُمس الدّنيا و ثُلثَي الجنّة و جعلت لها في الأرض أربعة انهار الفرات و نيل مصر و نهروان و نهر بلخ فَزَوّ جِها أنت بخمسمأة درهم تكون سنّة لُامّتك»
امام باقرعليه‌السلام
فرمود: خداي عزّوجل به پيغمبر خطاب كرد: «مهريّه زهرا را از طرف علي يك پنجم دنيا و دو سوم بهشت قرار دادم، و در دنيا نيز چهار نهر را در كابين او ثبت كردم، فرات و رود نيل مصر، نهروان و نهر بلخ، ولي (اي محمد) تو، به پانصد درهم تزويجش كن تا در امّت تو سنّت باشد.
۱۶ - امير مؤمنانعليه‌السلام
روايت نموده است: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم
فرمود: أربعة أنهار من الجنّة الفرات و النّيل و سيحان و جيحان، الفرات المأ في الدّنيا و الآخرة و االنّيل العسل، و سيحان الخمر، و جيحان اللّبن.
«چهار نهر، از نهرهاي بهشتي است: فرات و نيل و سيحان و جيحان؛ فرات: آب است، در دنيا و آخرت، نيل: عسل‌است و سيحان: خمر؛ و جيحان: شير است.
۳ - برداشتن كام بچه با آب فرات!
۱ - عَن الصّادقعليه‌السلام
: «حنّكوا أولادكم بماء الفرات، و بتربة الحسينعليه‌السلام
فان لم يكن فبماء السّماء»
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: «كام بچه هايتان را با آب فرات و با تربت حسينعليه‌السلام
برداريد اگر نبود با آب آسمان.»
۲ - عَن سليمان بن هارون، انّه سمع أبا عبداللّهعليه‌السلام
: «يقول من شرب ماء الفرات، و حنّك به فهو محبّنا أهل البيت»
سليمان بن هارون شنيد كه امام صادقعليه‌السلام
مي‌فرمود: «هر كس آب فرات را بنوشد و كام بچه را با آن بردارد او دوستدار ما اهل بيت است.»
۳ - عنه عن أبي عبداللّهعليه‌السلام
انّه قال: «ما أظنّ (ما أخال) أحداً يحنّك بمأ الفرات إلّا أحبّنا أهل البيت»
سليما بن هارون از امام صادقعليه‌السلام
فرمود: «گمان نمي‌كنم، (دربعض روايات فرمود: خيال نمي‌كنم) كام كسي را با آب فرات برداشته باشند، دوست دار ما اهل بيت نباشد.»
۴ - عَن الحسين بن عثمان عَن أبي عبداللّهعليه‌السلام
: «ما أظنّ أحداً يحنّك بمأ الفرات إلّاكان لنا شيعة»
حسين بن عثمان از امام صادقعليه‌السلام
نقل ميكند، فرمود: «گمان نمي‌كنم، كام كسي را با آب فرات برداشته باشند شيعه ما نشود.
۵ - «زماني كه مولودي متولد شد درهمان ساعت به گوش راستش اذان و به گوش چپش اقامه بگو و اگر دسترسي داشته باشيد كامش را با آب فرات و گرنه با عسل برداريد»
.
۶ - أم ميثم گويد: شنيدم: نجمه، مادر امام رضاعليه‌السلام
مي‌گفت وقتي كه رضا به دنيا آمد در پارچه سفيدي پيچيده به امام موسيعليه‌السلام
دادم، در گوش راستش اذان و در گوش چپ او اقامه گفته و آب فرات خواست، و با آن كامش رابرداشت»
.
۷ - امام صادقعليه‌السلام
فرمود: «ما احدٌ يشرب من ماء الفرات، و يُحَنّك به اذا أولد إلّا احبّنا لأنّ الفرات مؤمن»
«كسي كه از آب فرات بنوشد، و موقع بدنيا آمدن كامش را با آب فرات بردارند (بطور يقين) ما را دوست خواهد داشت؛ چون فرات مؤمن است (خود فرات از آبهائي است كه ولايت مارا پذيرفته است»
.
۸ - عقبه بن خالد گويد: امام صادقعليه‌السلام
فرات را به ياد آورد، فرمود: «فرات از شيعه علي است، و كام كسي با آن برداشته نمي‌شود مگر اينكه دوستدار ما باشد
۴ - نهر سيحون و جيحون
۴ - نهر سيحون و جيحون در روايات از دو نهر با نام سيحان و جيحان در رديف آب فرات به خوبي ياد شده است، اين دو نهر از أنهار معروف است.
در تعريف اين دو نهر رواياتي به دست ما رسيده است كه در فصل فرات تحت شماره ۶ و ۱۱ و ۱۶ و در فصل آب زمزم تحت شماره ۷ همين بخش ذكر گرديد، براي رعايت إختصار، از تكرار آنها خودداري مي‌نمائيم.
آمودريا- يا جيحون كه مهمترين رود منطقه است، از يخچالهاي پامير سرچشمه مي‌گيرد و پس از دريافت شاخه هايي مانند پنچ كه مرز افغانستان و شوروي به شمار ميرود و وخش، وارد بيابانهاي كم عارضه مي‌شود و در بستر پهني كه از هر سوي آن آبراههاي چندي براي بهره برداري كشاورزي جدا مي‌شود، جريان پيدا ميكند و سرانجام باقيمانده آبهاي آن از دلتاي پهناوري مي‌گذرد و به آرال مي‌ريزد.
سير دريا- يا سيحون از كوههاي پر برف تيان شان بر مي‌خيزد و از لحاظ مقدار وعرض و عمق كوچكتر از آمودرياست. اين رود درّه معروف فرغانه را سيراب مي‌سازد و همانند آمو به آرال مي‌ريزد. در جنوب و جنوب شرقي آسياي ميانه جمهوريهاي تاجيكستان و قرقيزستان، جاي دارد كه تماماً درمنطقه كوهستاني تيان شان، آلاي و پيش كوههاي پامير واقع است، شبكه هاي آبي اين دو جمهوري را بيشتر سرشاخه هاي آمودرياو سير دريا تشكيل مي‌دهد
0%
نویسنده: محمد امینی گلستانی
