حدیث - ۳۲۸

امام جعفر صادقعليه‌السلام :

شرف المؤمن قیام اللیل و عزه استغناؤه عن الناس؛

شرافت مؤمن به شب زنده داری و عزتش به بی نیازی از مردم است

اصول کافی ، ج ۳ ، ص ۲۱۸

حدیث - ۳۲۹

امام جعفر صادقعليه‌السلام :

لو یعلم المؤمن ما له من الأجر فی المصائب لتمنی أنه قرض بالمقاریض؛

اگر مؤمن پاداشی را که برای مصیبتها دارد بداند ، آرزو می کند که او را با قیچی تکه تکه کنند

اصول کافی ، ج ۳ ، ص ۳۵۴

حدیث - ۳۳۰

من أحب الاعمال الی الله عز و جل إدخال السرور علی المؤمن : اشباع جوعته أو تنفیس کربته أو قضاء دینه؛

از جمله دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای متعال شادی رسانیدن به مؤمن است و سیر کردن او از گرسنگی ، یا رفع گرفتاری او یا پرداخت بدهیش

اصول کافی ، ج ۳ ، ص ۲۷۶

حدیث - ۳۳۱

امام جعفر صادقعليه‌السلام :

من ابتلی من المؤمنین ببلاء فصبر علیه ، کان له مثل أجر الف شهید؛

هر مؤمنی به بلائی گرفتار شود و صبر کند ، اجر هزار شهید برای اوست

اصول کافی ، ج ۳ ، ص ۱۴۶

حدیث - ۳۳۲

امام جعفر صادقعليه‌السلام :

ثلاث من علامات المؤمن : علمه بالله و من یحب و من یبغض؛

سه چیز از علامات مؤمن است : شناختن خدا و شناختن دوستان و دشمنان خدا

اصول کافی ، ج ۳ ، ص ۱۹۲

حدیث - ۳۳۳

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

خیر المؤمنین من کان مألفة للمؤمنین و لا خیر فیمن لایألف و لایؤلف.

بهترین مؤمنان، کسی است که محور الفت مؤمنان باشد، کسی که انس نگیرد و با دیگران مأنوس نشود خیری ندارد.

بحار الانوار، جلد ۷۱، ص ۳۹۳

حدیث - ۳۳۴

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

ألمؤمن للمؤمن کالبنیان المرصوص یشد بعضه بعضا.

مؤمن نسبت به مؤمن مانند بنای استواری است که اجزای آن، یکدیگر را استحکام می بخشند

نهج الفصاحه، حدیث ۳۱۰۳

حدیث - ۳۳۵

امام باقرعليه‌السلام فرمودند:

ألمؤمنون فی تبارهم و تراحمهم و تعاطفهم کمثل الجسد،إذا اشتکی تداعی له سائره بالسهر و الحمی؛

مؤمنان در نیکی و شفقت و مهربانی به یکدیگر مانند یک پیکرند که اگر به عضوی از آن آسیبی برسد تمام اعضاء در تب و بیخوابی گرفتار آیند.

بحار الانوار، جلد ۷۱، ص۲۳۴

حدیث - ۳۳۶

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

إنما المؤمنون إخوة بنو أب و أم و إذا ضرب علی رجل منهم عرق سهر له الاخرون.

مؤمنان، با یکدیگر برادرند، و همگی فرزندان یک پدر و مادر و چون رگ یکی از آنان زده شود؛ مصیبتی بر او وارد شود؛ دیگران در غم او خوابشان نبرد.

الکافی، جلد ۲، ص۱۶۵

حدیث - ۳۳۷

نبی اکرم (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و سلم) فرمودند:

ألمؤمنون إخوة تتکافؤ دماؤهم و هم ید علی من سواهم؛

مؤمنان با هم برادرند و خونشان برابر است و در برابر دشمن متحد و یک پارچه اند.

کافی، جلد ۱، ص ۴۰۴

حدیث - ۳۳۸

امام رضاعليه‌السلام فرمودند:

إن الإمامة زمام الدین و نظام المسلمین و صلاح الدنیا و عز المؤمنین، ان الإمامة أس الإسلام النامی و فرعه السامی

امامت، زمام دین و مایه نظام و تشکیلات مسلمانان و صلاح دنیا و عزت مؤمنان است. رهبری، پایه بالنده اسلام و شاخه بلند آن است.

کافی، جلد ۱، ص ۲۰۰

حدیث - ۳۳۹

قال الباقرعليه‌السلام :

.. یا معشر المؤمنین تألفوا و تعاطفوا.

امام محمد باقرعليه‌السلام فرمودند:

هان ای گروه مؤمنان، مأنوس و متحد باشید و به هم مهربانی کنید.

الکافی، جلد ۲، ص۳۴۵

حدیث - ۳۴۰

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند :

اِنَّ لِلْمُؤْمِنِ عَلی الْمُؤْمِنِ سَبْعَةَ حُقوقٍ، فَاَوْجَبُها اَنْ یَقولَ الرَّجُلُ حَقّا وَ اِنْ کانَ عَلی نَفْسِهِ اَوْ عَلی والِدَیْهِ، فَلا یَمیلَ لَهُمْ عَنِ الْحَقِّ؛

مؤمن را بر مؤمن، هفت حق است. واجب‌ترین آنها این است که آدمی تنها حق را بگوید، هر چند بر ضد خود یا پدر و مادرش باشد و به خاطر آنها از حق منحرف نشود.

بحار الأنوار ، ج ۷۴ ، ص ۲۲۳، ح ۸

حدیث - ۳۴۱

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند :

اِذَا اتَّهَمَ الْمُؤُمِنُ اَخاهُ اِنْماثَ الایمانُ مِنْ قَلْبِهِ کَما یَنْماثُ الْمِلْحُ فِی الْماءِ؛

هرگاه مؤمن به برادر [دینی] خود تهمت بزند، ایمان در قلب او از میان می‌رود، همچنان که نمک در آب، ذوب می‌شود.

کافی، ج ۲، ص ۳۶۱، ح ۱

حدیث - ۳۴۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله می فرمایند :

به خدایی که جانم در اختیار اوست، وارد بهشت نمی‌شوید مگر مؤمن شوید و مؤمن نمی‌شوید، مگر این‌که یکدیگر را دوست بدارید. آیا می‌خواهید شما را به چیزی راهنمایی کنم که با انجام آن، یکدیگر را دوست بدارید؟ سلام کردن بین یکدیگر را رواج دهید.

مشکاة الانوار، ص ۱۵۷.

حدیث - ۳۴۳

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

اِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَ اَرزاقَ الْمُؤمِنینَ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبونَ وَ ذلِکَ اَنَّ الْعَبْدَ اِذا لَمْ یَعْرِفْ وَجْهَ رِزْقِهِ کَثُرَ دُعاؤَهُ؛

خدای عزیز و ارجمند، روزی مؤمنان را از جایی می‌رساند که فکرش را هم نمی‌کنند. علّتش این است که وقتی مؤمن نداند روزیش از کجا خواهد رسید، زیاد دعا می‌کند.

توحید صدوق، ص ۴۰۲

حدیث - ۳۴۴

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله :

لَنْ یَشْبَعَ الْمُؤْمِنُ مِنْ خَیْرٍ یَسْمَعُهُ حَتّی یَکونَ مُنْتَهاهُ الْجَنَّةَ ؛

هرگز مؤمن از شنیدن خیر و خوبی سیر نمی‌شود، تا آن‌که سرانجامش بهشت گردد.

نهج الفصاحه، ح ۲۲۹۲.

حدیث - ۳۴۵

در امت من زلزله ای رخ می دهد که در آن ده هزار ، بیست هزار ، سی هزار نفر نابود می شوند. (خداوند) آن را برای پرهیز کاران پند ، برای مومنان رحمت ، و برای کافران عذاب قرار می دهد.

( کنز العمال : ج ۴۱ ص ۵۶۷ ح ۳۹۶۱۵ )

حدیث - ۳۴۶

امام باقرعليه‌السلام می فرمایند :

اَلنّاسُ رَجُلانِ: مُؤْمِنٌ وَ جاهِلٌ، فَلا تُؤْذِی الْمُؤْمِنَ وَ لا تَجْهَلُ الْجاهِلَ فَتَکونَ مِثْلَهُ؛

مردم دو گروه‌اند: مؤمن و جاهل، مؤمن را آزار ندهید و با جاهل، رفتار جاهلانه نکنید؛ زیرا همانند او خواهید بود.

خصال، ص ۴۹.

حدیث - ۳۴۷

امام حسن عسکریعليه‌السلام می فرمایند :

یکی از نشانه های مومن، بلند گفتن بسم اللّه الرحمن الرحیم است.

تهذیب الأحکام، ج ۶ ، ص ۵۲ ، ح ۳۷.

حدیث - ۳۴۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله می فرمایند:

إذا مَرَّ الْمُؤمِنُ عَلَی الصِّراطِ فَیَقولُ بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ طَفِئَتْ لَهبُ النِّیرانِ وَ نَقولُ: جُز یا مُؤمِنُ فَإنَّ نورَکَ قَد أطفَأ لَهِبی؛

هنگامی که مؤمن بر صراط می‌گذرد، و می‌گوید: بسم اللّه الرحمن الرحیم. ناگاه زبانه‌های آتش خاموش می‌شود و می‌گوید: ای مؤمن عبور کن زیرا نور تو آتش مرا خاموش کرد.

جامع الأخبار، ص ۱۲۰

حدیث - ۳۴۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله می فرمایند:

هر کس کاری او را اندوهگین و به خود مشغول کند و او با اخلاص برای خدا بسم اللّه الرحمن الرحیم بگوید و با قلبش به سوی او رو کند، یکی از این دو برای او خواهد بود: یا در دنیا به حاجتش می‌رسد و یا حاجتش نزد پروردگار بوده و برای او ذخیره می‌شود و آن برای مؤمنان ماندگارتر است.

التوحید، ص ۲۳۲

حدیث - ۳۵۰

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

اِنَّ الْمُؤْمِنَ وَلیُّ اللّه‌ِ یُعینُهُ وَ یَصْنَعُ لَهُ وَ لا یَقولُ عَلَیْهِ اِلاَّ الْحَقَّ وَ لا یَخافُ غَیْرَهُ؛

مؤمن دوست خداست، یاریش می‌رساند و برای او کار می‌کند و درباره او جز حق نمی‌گوید و از غیر او نمی‌ترسد.

کافی، ج ۲، ص ۱۷۱، ح ۵.

حدیث - ۳۵۱

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

اَبَی اللّه‌ُ اَنْ یُعَرِّفَ باطِلاً حَقّا اَبَی اللّه‌َ اَنْ یَجْعَلَ الْحَقَّ فی قَلْبِ الْمُؤْمِنِ باطِلاً لا شَکَّ فیهِ وَ اَبَی اللّه‌ُ اَنْ یَجْعَلَ الْباطِلَ فی قَلْبِ الْـکافِر الْمُخالِفِ حَقّـا لا شَکَّ فیهِ وَ لَوْ لَمْ یَجْعَلْ هذا هکَذا ما عُرِفَ حَقٌّ مِنْ باطِلٍ؛

خداوند اِبا دارد از این که باطلی را حق معرفی نماید، خداوند اِبا دارد از این که حق را در دل مؤمن، باطلی تردیدناپذیر جلوه دهد، خداوند اِبا دارد از این که باطل را در دل کافر حق ستیز به صورت حقی تردیدناپذیر جلوه دهد، اگر چنین نمی‌کرد، حق از باطل شناخته نمی‌شد.

(محاسن، ج ۱، ص ۲۷۷. )

حدیث - ۳۵۲

امام کاظمعليه‌السلام :

اَلْمُؤْمِنُ قَلیلُ الْکَلامِ کَثیرُ الْعَمَلِ، وَ الْمُنافِقُ کَثیرُ الْکَلامِ قَلیلُ الْعَمَلِ؛

مؤمن کم حرف و پر کار است و منافق پر حرف و کم کار.

تحف العقول، ص۳۹۷.

حدیث - ۳۵۳

امام رضاعليه‌السلام :

إِنَّ اللّه‌َ یُؤَخِّرُ إِجابَةَ الْمُؤْمِنِ شَوْقا إلی دُعائِهِ وَیَقُولُ: صَوتٌ اُحِبُّ أَنْ أَسْمَعَهُ، وَیُعَجِّلُ إجابَةَ دُعاءِ الْمُنافِقِ وَیَقُولُ: صَوْتٌ أَکْرَهُ سَماعَهُ؛

خداوند اجابت دعای مؤمن را به شوق (شنیدن) دعایش به تأخیر می‌اندازد و می‌گوید: صدایی است که دوست دارم آن را بشنوم و در اجابت دعای منافق عجله می‌کند و می‌گوید: صدایی است که از شنیدنش بدم می‌آید.

فقه الرضاعليه‌السلام ، ص ۳۴۵.

حدیث - ۳۵۴

امام هادیعليه‌السلام :

[اَلْمُؤْمِنُ] یُحْسِنُ وَیَبْکی کَما أَنَّ الْمُنافِقُ یُسیی‌ءُ وَ یَضْحَکُ؛

مؤمن خوبی می‌کند و می‌گرید، ولی منافق بدی می‌کند و می‌خندد.

مکارم الأخلاق، ص۳۸۹.

حدیث - ۳۵۵

امام عسکریعليه‌السلام :

إِنَّ الْمُؤْمِنَ نَعْرِفُهُ بِسیماهُ، وَ نَعْرِفُ الْمُنافِقَ بِمیسَمِهِ؛

مؤمن را از سیمایش می‌شناسیم و منافق را از نشانه‌هایش.

الخرائج والجرائح، ج۲، ص ۷۳۷، ح۵۰

حدیث - ۳۵۶

امام صادقعليه‌السلام :

اَ لْمُؤْمِنُ لایُخْلَقُ عَلَی الْکِذْبِ وَلا عَلَی الْخیانَةِ وَ خِصْلَتانِ لا یَجْتَمِعانِ فِی الْمُنافِقِ، سَمْتٌ حَسَنٌ وَ فِقْهٌ فِی السُّنَّةِ؛

مؤمن در سرشتش دروغ و خیانت نیست و دو صفت است که در منافق جمع نگردد: سیرت نیکو و دین شناسی.

تحف العقول، ص۳۶۷.

حدیث - ۳۵۷

امام صادقعليه‌السلام :

إنَّ الْحِکْمَةَ لَتَکُونُ فی قَلْبِ الْمُنافِقِ فَتُجَلْجِلُ فی صَدْرِهِ حَتّی یُخْرِجَها فَیُوعِیَهَا الْمُؤْمِنُ وَتَکُونُ کَلِمةُ الْمُنافِقِ فی صَدْرِ الْمُؤْمِنِ فَتُجَلْجِلُ فی صَدْرِهِ حَتّی یُخْرِجَها فَیَعِیَهَا الْمُنافِقُ؛

به راستی حکمتی که در قلب منافق جا می‌گیرد، در سینه‌اش بی‌قراری می‌کند تا از آن بیرون آید و مؤمن آن را بر گیرد و سخن منافقانه (لغو و بیهوده) در سینه مؤمن بی‌قراری می‌کند تا از آن بیرون برود و منافق آن را برگیرد.

بحارالأنوار، ج۲، ص ۹۴، ح۲۸

حدیث - ۳۵۸

امام صادقعليه‌السلام :

إنَّ الْمُؤْمِنَ یَغْبِطُ وَ لا یَحْسُدُ وَ الْمُنافِقُ یَحْسُدُ وَ لایَغْبِطُ؛

مؤمن غبطه می‌خورد و حسد نمی‌ورزد، و منافق حسد می‌ورزد و غبطه نمی‌خورد.

الکافی، ج۲، ص ۳۰۷، ح۷.

حدیث - ۳۵۹

امام صادقعليه‌السلام :

إِنَّ الْمُنافِقَ لا یَرغَبُ فِیما قَد سَعِدَ بِهِ الْمُؤْمِنونَ وَ السَّعیدُ یَتَّعِظُ بِمَوعِظَةِ التَّقْوی وَ إنْ کانَ یُرادُ بِالْمَوعِظَةِ غَیْرُهُ؛

منافق به آنچه مؤمنان بواسطه آن خوشبخت می‌شوند، میلی ندارد، ولی خوشبخت سفارش به تقوا را می‌پذیرد هر چَند مخاطب موعظه، کس دیگری باشد.

الکافی، ج۸ ، ص۱۵۰، ح۱۳۲.

حدیث - ۳۶۰

امام حسینعليه‌السلام :

إِنَّ الْمُؤْمِنَ لایُسیی‌ءُ و لا یَعتَذِرُ، وَ الْمُنافِقُ کُلَّ یَومٍ یُسیی‌ءُ وَیَعْتَذِرُ؛

مؤمن نه بدی می‌کند و نه معذرت می‌خواهد و منافق هر روز بدی می‌کند و معذرت می‌خواهد.

تحف العقول، ص ۲۴۸

حدیث - ۳۶۱

امام علیعليه‌السلام :

اَلْمُؤْمِنُ یُرضِیهِ عَلَی اللّه‌ِ الْیَسیرُ و لا یُسْخِطُهُ الْکَثیرُ... وَ الْمُنافِقُ یُسْخِطُهُ عَلَی اللّه‌ِ الْیَسیرُ و لا یُرضِیهِ الْکَثیرُ؛

مؤمن از اندک خدا خشنود می‌شود و بسیارش او را ناراحت نمی‌کند و منافق از اندک خدا ناخشنود می‌شود و بسیارش هم او را خشنود نمی‌سازد.

تحف العقول، ص۲۱۲.

حدیث - ۳۶۲

امام علیعليه‌السلام :

اَ لْمُؤْمِنُ فَهُوَ قَرِیبُ الرِّضی بَعیدُ السَّخَطِ... وَالْمُنافِقُ فَهُوَ قَریبُ السَّخَطِ بَعیدُ الرِّضی؛

مؤمن زود خشنود و دیر ناراحت می‌شود و منافق زود ناراحت و دیر خشنود می‌گردد.

تحف العقول، ص۲۱۲.

حدیث - ۳۶۳

امام علیعليه‌السلام :

لَو ضَرَبْتُ خَیْشُومَ الْمُؤْمِنِ بِسَیْفی هذا عَلی أنْ یُبْغِضَنی ما أبْغَضَنی ولَو صَبَبْتُ الدُّنیا بِجَمّاتِها عَلَی الْمُنافِقِ عَلی أنْ یُحِبَّنی ما أَحَبَّنی؛

اگر با این شمشیرم بر بینی مؤمن بزنم که مرا دشمن بدارد با من دشمنی نمی‌کند و اگر همه دنیا را به منافق بدهم تا مرا دوست بدارد هیچگاه دوستم نخواهد داشت.

نهج البلاغه، حکمت ۴۵.

حدیث - ۳۶۴

امام علیعليه‌السلام می فرمایند :

هرگاه مؤمن بیمار شود سپس خداوند شفایش دهد، آن بیماری کفّاره گناهان گذشته و پندی برای آینده اوست و منافق هرگاه مریض شود سپس سلامت یابد، مانند شتری است که صاحبش او را بسته است و سپس رهایش کرده‌اند او نمی‌داند برای چه او را بسته‌اند و برای چه رهایش کرده‌اند.

کنزالعمّال، ح ۶۶۸۶

حدیث - ۳۶۵

امام علیعليه‌السلام :

عِلمُ الْمُنافِقِ فی لِسانِهِ وَعِلْمُ الْمُؤْمِنِ فی عَمَلِهِ؛

دانش منافق در زبان او و دانش مؤمن در کردار اوست.

غررالحکم، ح۶۲۸۸.

حدیث - ۳۶۶

امام علیعليه‌السلام :

إِنَّ الْمُؤْمِنَ... إذا أَصابَتْهُ شِدَّةٌ صَبَرَ... وَالْمُنافِقُ إِذا أصابَتْهُ شِدَّةٌ ضَغا؛

مؤمن در گرفتاری صبور است، و منافق در گرفتاری بی‌تاب.

تحف العقول، ص۲۱۲.

حدیث - ۳۶۷

امام علیعليه‌السلام :

إِنَّ الْمُؤْمِنَ... إذا سَکَتَ فَکَّرَ... وَالْمُنافِقُ إِذا سَکَتَ سَها؛

سکوت مؤمن تفکر و سکوت منافق غفلت است.

تحف العقول، ص۲۱۲.

حدیث - ۳۶۸

امام علیعليه‌السلام :

إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذا نَظَرَ اعْتَبَرَ... وَالْمُنافِقُ إِذا نَظَرَ لَها؛

نگاه مؤمن عبرت‌آمیز و نگاه منافق سرگرمی است.

تحف العقول، ص۲۱۲.

حدیث - ۳۶۹

امام علیعليه‌السلام :

وَرَعُ الْمُؤْمِنِ یَظهَرُ فی عَمَلِهِ، وَرَعُ الْمُنافِقِ لایَظهَرُ إلاّ عَلی لِسانِهِ؛

پرهیزکاری مؤمن در رفتارش آشکار می‌شود و پرهیزکاری منافق جز در زبانش ظاهر نمی‌شود.

غررالحکم، ۱۰۱۲۹ و ۱۰۱۳۰.

حدیث - ۳۷۰

امام علیعليه‌السلام :

اَلْمُؤْمِنُ حَییٌّ غَنیُّ مُوقِرٌ تَقیٌّ، وَالْمُنافِقُ وَقِحٌ غَبیٌّ مُتَمَلِّقٌ شَقیٌّ؛

مؤمن، با حیا، بی‌نیاز، باوقار و پرهیزگار است و منافق، بی‌شرم، کودن، چاپلوس و بدبخت

غررالحکم، ح ۱۸۵۲ و ۱۸۵۳.

حدیث - ۳۷۱

امام علیعليه‌السلام :

اَلْمُؤْمِنُ مُنیبٌ مُستَغْفِرٌ تَوَّابٌ، اَلْمُنافِقُ مَکُورٌ مُضِرٌّ مُرتابٌ؛

مؤمن بازگشت کننده به خدا، آمرزش خواه و توبه کننده است و منافق نیرنگ باز، زیانبار و شکّاک.

غررالحکم، ح ۱۲۸۸ و ۱۲۸۹.

حدیث - ۳۷۲

امام علیعليه‌السلام :

إنَّ کَثْرَةَ الْمالِ عَدُوٌّ لِلْمُؤْمِنینَ و یَعْسُوبُ الْمُنافِقینَ؛

ثروت فراوان، دشمن مؤمنان و پیشوای منافقان است.

التمحیص، ص۴۸.

حدیث - ۳۷۳

امام علیعليه‌السلام :

عَلی لِسانِ الْمُؤْمِنِ نُورٌ یَسْطَعُ وَعلی لِسانِ الْمُنافِقِ شَیْطانٌ یَنْطِقُ؛

بر زبان مؤمن نوری (الهی) است و درخشان و برزبان منافق شیطانی است که سخن می‌گوید.

شرح نهج البلاغه،ابن‌أبی‌الحدید،ج۲۰،ص۲۸۰،ح۲۱۸.

حدیث - ۳۷۴

امام علیعليه‌السلام :

شُکْرُ الْمُؤْمِنِ یَظْهَرُ فی عَمَلِهِ، شُکْرُ الْمُنافِقِ لا یَتَجاوَزُ لِسانَهُ؛

سپاسگزاری مؤمن در کردارش آشکار می‌شود، [امّا] سپاسگزاری منافق از زبانش فراتر نمی‌رود.

غررالحکم، ح ۵۶۶۱ و ۵۶۶۲

حدیث - ۳۷۵

امام علیعليه‌السلام :

إنَّ الْمُؤْمِنَ مَن یُری یَقینُهُ فی عَمَلِهِ، وَ الْمُنافِقُ مَن یُری شَکُّهُ فی عَمَلِهِ؛

در عمل مؤمن یقین دیده می‌شود و در عمل منافق شک.

غررالحکم، ح۳۵۵۱.

حدیث - ۳۷۶

امام علیعليه‌السلام :

إِنَّ الْمُؤْمِنَ إذَا اسْتَغْنی شَکَرَ... وَ الْمُنافِقُ إِذَا اسْتَغْنی طَغی؛

مؤمن هنگام بی‌نیازی شکر می‌گزارد و منافق هرگاه بی‌نیاز شود طغیان می‌کند.

تحف العقول، ص۲۱۲.

حدیث - ۳۷۷

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

إنَّ لِسانَ الْمُؤْمِنَ وَراءَ قَلْبِهِ فَإِذا أَرادَ أَن یَتَکَلَّمَ بِشَیْءٍ یُدَبِّرُهُ قَلبُهُ ثُمَّ أمْضاهُ بِلِسانِهِ وَ إنَّ لِسانَ الْمُنافِقِ أمامَ قَلبِهِ فَإِذا هَمَّ بِشَیءٍ أمْضاهُ بِلِسانِهِ وَلَمْ یَتَدَبَّرهُ بِقَلبِهِ؛

زبان مؤمن در پس دل اوست، هرگاه بخواهد سخن بگوید درباره آن می‌اندیشد و سپس آن را می‌گوید اما زبان منافق جلوی دل اوست هرگاه قصد سخن کند آن را به زبان می‌آورد و درباره آن نمی‌اندیشد.

تنبیه الخواطر، ج۱، ص ۱۰۶

حدیث - ۳۷۸

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

مَثَلُ الْمُؤْمِنِ کَمَثَلِ خامَةِ الزَّرعِ تُکْفِئُهَا الرِّیاحُ کَذا و کَذا وکَذلِکَ الْمُؤْمِنُ تُکْفِئُهُ الأَْوْجاعُ وَالأَْمْراضُ و مَثَلُ الْمُنافِقِ کَمَثَلِ الإْرْزَبَّةِ الْمُستَقیمَةِ الَّتی لایُصِیبُها شَیءٌ حَتّی یَأْتیهِ الْمَوتُ فَیَقصِفَهُ قَصْفا؛

مَثَل مؤمن مانند ساقه کاشته است که بادها آن را به این سو و آن سو خم می‌کند هم چنین مؤمن را دردها و بیماریها خم می‌کند و مثل منافق مانند عصای آهنی است که چیزی به او نمی‌رسد تا اینکه مرگ او فرا رسد و او را سخت می‌شکند.

الکافی، ج۲، ص ۲۵۸، ح۲۵.

حدیث - ۳۷۹

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

إِنَّ الْمُؤْمِنَ هِمَّتُهُ فِی الصَّلاةِ وَالصِّیامِ وَالْعِبادَةِ وَالْمُنافِقُ هِمَّتُهُ فِی الطَّعامِ وَالشَّرابِ کَالْبَهیمَةِ؛

همّت مؤمن در نماز و روزه و عبادت است و همّت منافق در خوردن و نوشیدن؛ مانند حیوانات.

تنبیه الخواطر،ج۱، ص ۹۴.

حدیث - ۳۸۰

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

یُبْعَثُ کُلُّ عَبدٍ علی ما ماتَ عَلَیهِ، اَ لْمُؤمِنُ عَلی إیمانِهِ وَالْمُنافِقُ عَلی نِفاقِهِ؛

هر بنده‌ای بر همان چیزی که در درون داشته و با آن از دنیا رفته، برانگیخته می‌شود، مؤمن بر ایمانش و منافق بر نفاقش.

کنزالعمّال، ح ۳۸۹۵۴

حدیث - ۳۸۱

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اَلْمُؤْمِنُ لَیِّنُ الْمِنکَبِ یُوَسِّعُ عَلی أَخیهِ وَ الْمُنافِقُ یَتَجافی یُضَیِّقُ عَلی أَخیهِ؛

مؤمن نرمخوست و برای برادرش جا (ی نشستن) باز می‌کند و منافق درشتخوست و جا را بر برادرش تنگ می‌کند.

کنزالعمّال، ح ۷۷۸.

حدیث - ۳۸۲

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

بُکاءُ الْمُؤمِنِ مِنْ قَلْبِهِ وَ بُکاءُ الْمُنافِقِ مِنْ هامَّتِهِ؛

گریه مؤمن از (درون) دل اوست و گریه منافق از (ظاهر و) سرش.

الجامع الصغیر، ح ۳۱۵۶

حدیث - ۳۸۳

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اَلْمُؤْمِنُ یَبْدَأُ بِالسَّلامِ وَ الْمُنافِقُ یَقُولُ: حَتّی یُبدَأَ بی؛

مؤمن ابتدا به سلام می‌کند و منافق منتظر سلام دیگران است.

کنزالعمّال، ح ۷۷۸

حدیث - ۳۸۴

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اَ لْمُؤمِنُ دَعِبٌ لَعِبٌ، وَالْمُنافِقُ قَطِبٌ غَضِبٌ؛

مؤمن شوخ و شنگ است، و منافق اخمو و عصبانی.

تحف العقول، ص ۴۹.

حدیث - ۳۸۵

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

مَنْ ساءَتْهُ سَیِّئَتُهُ وسَرَّتْهُ حَسَنَتُهُ فَهُوَ أمارَةُ الْمُسلِمِ الْمُؤمِنِ، وَأَمارَةُ الْمُنافِقِ الَّذی لاتَسوؤُهُ سَیِّئَتُهُ ولا تَسُرُّهُ حَسَنَتُهُ ؛

هر کس از بدی‌اش ناراحت و از خوبی‌اش خوشحال شود، این نشانه مسلمان مؤمن است و نشانه منافق این است که بدی‌اش ناراحتش نمی‌کند و خوبی‌اش او را خوشحال نمی‌سازد.

الدرالمنثور، ج۴، ص ۶۶

حدیث - ۳۸۶

امام صادقعليه‌السلام :

اَلمُؤمِنُ اِذا غَضِبَ لَم یُخرِجْهُ غَضَبُهُ مِنْ حَقٍّ وَاِذا رَضِیَ لَم یُدخِلْهُ رِضاهُ فی باطِلٍ وَالَّذی اِذا قَدَرَ لَم یَأخُذ اَکْثَرَ مِمّا لَهُ؛

مؤمن چون خشمگین شود، خشمش او را از حق بیرون نبرد و چون خشنود شود، خشنودیش او را به باطل نکشاند و چون قدرت یابد بیش از حقّ خود نگیرد.

بحارالأنوار، ج ۷۸، ص ۲۰۹، ح۸۵.

حدیث - ۳۸۷

امام علیعليه‌السلام :

وَ عَنْ ذلِکَ ما حَرَسَ اللّه‌ُ عِبادَهُ الْمُؤمِنینَ بِالصَّلَوات وَ الزَّکَواتِ وَ مُجاهَدَةِ الصِّیامِ فِی الاَْیّامِ الْمَفْروضاتِ تَسْکینا لاَِطْرافِهِمْ وَ تَخْشیعا لاَِبْصارِهِمْ وَتَذْلیلاً لِنُفُوسِهِمْ وَ تَخْفیضا (تَخْضیعا) لِقُلُوبِهِمْ؛(

خداوند، بندگان مؤمن خود را به وسیله نمازها و زکات‌ها و جدّیت در روزه‌داری روزهای واجب حفظ می‌کند، تا اعضا و جوارحشان آرام، دیدگانشان خاشع، جان‌هایشان فروتن و دل‌هایشان خاشع گردد.

نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲.

حدیث - ۳۸۸

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

مؤمن بازگردنده (به سوی خدا) و آمرزش خواه و پر توبه است.

(غررالحکم ، باب توبه)

حدیث - ۳۸۹

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

(آثار) یقین مؤمن (به خدا و قیامت) در عملش دیده می شود و (آثار) شک منافق در کردارش پدیدار می گردد.

(غررالحکم ، ج ۱، ص ۲۳۴ )

حدیث - ۳۹۰

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

از همه مومنان اسلام آن کس بهتر است که مسلمانان از دست وزبانش درامان باشند وازهمه مومنان ایمان آن کس بهتر است که اخلاق وی نیکتر است.

(نهج الفصاحه ، ح ۴۱۵)

حدیث - ۳۹۱

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

چه نیکو عطایست سخن حقی که بشنوی و به برادر مومن خویش برسانی.

(نهج الفصاحه ، حدیث ۳۱۲۷)

حدیث - ۳۹۲

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

مومن آینه مومن است ، مومن برادر مومن است از پشت سر مراقب اوست.

(نهج الفصاحه ، حدیث ۳۱۰۲)

حدیث - ۳۹۳

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

مومن باید هشت صفت داشته باشد : وقار در حوادث سخت و صبر به هنگام بلیّه و شکر به هنگام گشایش و قناعت به روزای که خدای والا داده است , به دشمنان ستم نکند و مزاحم دوستان نشود , تنش به رنج باشد و مردم از او در آسایش باشند.

(نهج الفصاحه ، حدیث ۳۲۲۰)

حدیث - ۳۹۴

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

هر که غمی از غم های دنیا را از مومنی بردارد , خدا غمی از غم های روز قیامت را از او بردارد و هر که بر تنگدستی آسان گیرد خدا در دنیا و آخرت بر او آسان گیرد , و هر که راز پوش مسلمانی شود , خدا در دنیا و آخرت راز پوش وی شود.

(نهج الفصاحه ، حدیث ۲۷۵۶)

حدیث - ۳۹۵

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

مؤمن کسی است که آزار مردم را تحمّل کند، ولی هیچ کس از او آزاری نبیند.

غررالحکم ، باب آزار

حدیث - ۳۹۶

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

هدف مؤمن اصلاح معاد و روز واپسین است.

غررالحکم ، باب آخرت

حدیث - ۳۹۷

امام علی(عليه‌السلام ) می فرمایند:

مؤمن نیست کسی که در باره اصلاح معاد خود اهتمام نورزد. (و تلاش ننماید)

غررالحکم ، باب آخرت

حدیث - ۳۹۸

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

مؤمن ، حسود نیست.

غرر الحکم ، باب حسد

حدیث - ۳۹۹

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

مؤمن نیست مگر بردبار و مهربان.

غررالحکم ، باب حلم

حدیث - ۴۰۰

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

برای مؤمن شایسته است که از خدا شرم کند هر گاه اندیشه ای مستمرّ در غیر فرمانبرداری خدا او را فرا گیرد.

غررالحکم ، باب حیا

حدیث - ۴۰۱

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

مؤمن کسی است که دوستی اش برای خدا، و خشمش برای خدا، و گرفتنش برای خدا، و واگذاردنش برای خدا باشد.

غررالحکم ، باب معرفت خدا

حدیث - ۴۰۲

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

مؤمن سه نشانه دارد : راستی، یقین، آرزوی کوتاه.

غررالحکم و دررالکلم ، باب مؤمن

حدیث - ۴۰۳

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

مؤمن غذای سیر نمی خورد در صورتی که برادرش گرسنه باشد.

غررالحکم و دررالکلم ، باب مؤمن

حدیث - ۴۰۴

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

مؤمنان نفس های خویش را متّهم سازند، و از گذشته لغزشهای خویش ترسانند، و دنیا را ناخوش دارند، و به آخرت مشتاق اند و به سوی فرمانبرداری پروردگار شتابان هستند.

غررالحکم و دررالکلم ، باب مؤمن

حدیث - ۴۰۵

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

مؤمن پیوسته از گناهان خویش بیمناک است، از بلا و گرفتاری می ترسد، و به رحمت پروردگار خویش امیدوار است.

غررالحکم و دررالکلم ، باب مؤمن

حدیث - ۷۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لا دین إلّا بمروّه؛

دین جز به جوانمردی قوام نمی گیرد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لیغشینّ أمّتی من بعدی فتن کقطع اللّیل المظلم، یصبح الرّجل فیها مؤمنا و یمسی کافرا، یبیع أقوام دینهم بعرض من الدّنیا قلیل؛

پس از من امتم را فتنه ها خواهد گرفت چون پاره های شب تاریک که در اثنای آن مرد به صبح مؤمن است و به شب کافر شود و کسانی دینشان را به مال ناچیز دنیا فروشند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لن یبرح هذا الدّین قائما یقاتل علیه عصابه من المسلمین حتّی تقوم السّاعه؛

این دین پیوسته استوار است و گروهی از مسلمانان بر آن پیکار کنند تا قیامت در آید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لکلّ شی ء عماد و عماد هذا الدّین الفقه؛

هر چیزی را ستونی هست و ستون این دین دانائی است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

کرم المرء دینه و مروّته عقله و حسبه خلقه؛

کرامت مرد به دین اوست و مروت وی به عقل اوست و شرف وی به اخلاق اوست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

قوام المرء عقله و لا دین لمن لا عقل له؛

اعتبار مرد به عقل اوست و هر که عقل ندارد، دین ندارد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العلم أفضل من العباده و ملاک الدّین الورع؛

علم از عبادت بهتر است و اساس دین ترس خداست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العقل فی أمر الدّنیا مضرّه و العقل فی أمر الدّین مسرّه؛

عقل در کار دنیا مایه ضرر است و در کار دین مایه سرور.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

علیک بحسن الخلق، فإنّ أحسن النّاس خلقا أحسنهم دینا؛

نیک خویی کن که از مردم هر که نکوخوی تر دینش نکوتر.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

رأس الدّین النّصیحه للَّه و لدینه و لرسوله و لکتابه و لأئمّه المسلمین و للمسلمین عامّه؛

اساس دین، خیرخواهی برای خدا و دین خدا و پیامبر خدا و کتاب خدا و پیشوایان مسلمانان و همه مسلمانان است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

رأس الدّین الورع؛

اساس دین، پرهیزکاری است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۰

الدّین النّصیحه؛

کمال دین خیر خواهی است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خیرکم إسلاما أحاسنکم أخلاقا إذا فقهوا؛

از میان شما اسلام آن کس بهتر است که اخلاقش نیک تر است اگر در کار دین دانا باشند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خیر دینکم الورع؛

بهترین صفات دین شما پرهیزکاری است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خیر النّاس أقرؤهم و أفقههم فی دین اللَّه و أتقاهم للَّه و آمرهم بالمعروف و أنهاهم عن المنکر و أوصلهم للرّحم؛

بهترین مردم کسانی هستند که قرآن بهتر خوانند و در کار دین داناتر باشند و از خدا بیشتر ترسند و به نیکی بیشتر امر کنند و از بدی بیشتر جلوگیری کنند و با خویشاوندان بیشتر نزدیک شوند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خصلتان لا یجتمعان فی منافق حسن سمت و لا فقه فی الدّین؛

دو خصلت است که در منافق جمع نشود نیکنامی و دانائی در امور دین.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الحیاء هو الدّین کلّه؛

حیا تمام دین است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حسن الخلق نصف الدّین؛

نیک خوئی یک نیمه دین است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

تنکح المرأه لأربع، لمالها، و لحسبها و لجمالها و لدینها فاظفر بذات الدّین تربّت یداک؛

زن را برای چهار چیز گیرند، مال و شرف و جمال و دین و تو زن دین دار بجوی.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

بعثت بالحنیفیّه السّمحه و من خالف سنّتی فلیس منّی؛

من دینی ساده و آسان آورده ام و هر که با روش من مخالفت کند از من نیست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الاقتصاد نصف العیش و حسن الخلق نصف الدّین؛

میانه روی یک نیمه معیشت است و خوش خلقی یک نیمه دین است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أیّما شابّ تزوّج فی حداثه سنّه عجّ شیطانه یا ویله عصم منّی دینه؛

هر جوانی در آغاز جوانی زن بگیرد شیطان وی بانگ برآرد وای بر او دین خود را از دستبرد من محفوظ داشت.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أوّل ما تفقدون من دینکم الأمانه و آخر ما تفقدون الصّلوه؛

نخستین چیزی که از دین خود از دست می دهید، امانت است و آخرین چیزی که از دست می دهید، نماز است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّما یدرک الخیر کلّه بالعقل و لا دین لمن لا عقل له؛

همه خوبیها را به عقل می توان دریافت و هر که عقل ندارد، دین ندارد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّما أنا بشر إذا أمرتکم بشی ء من دینکم فخذوا به و إذا أمرتکم بشی ء من رأیی فإنّما أنا بشر؛

من انسانی مانند شما هستم وقتی شما را بچیزی در کار دین دستور دادم بدان رفتار کنید و وقتی از پیش خود شما را به چیزی فرمان دادم من انسان هستم.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ لکلّ شی ء دعامه و دعامه هذا الدّین الفقه و لفقیه واحد أشدّ علی الشّیطان من ألف عابد؛

هر چیزی اساسی دارد و اساس این دین دانش است و یک دانشمند برای شیطان از هزار عابد بدتر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ لکلّ دین خلقا و إنّ خلق هذا الدّین الحیاء؛

هر دینی خوی خاص دارد و خوی دین ما حیاست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إن اللَّه تعالی لیؤیّد الإسلام برجال ما هم من أهله.

خداوند اسلام را به مردانی که مسلمان نیستند، یاری می کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الهوا و العبوا فإنّی أکره أن یری فی دینکم غلظه؛

تفریح کنید و بازی کنید زیرا دوست ندارم که در دین شما خشونتی دیده شود.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

اعلم أنّ النّصر مع الصّبر و أنّ الفرج مع الکرب و أنّ مع العسر یسرا؛

بدان که ظفر قرین صبر است و گشایش قرین رنج و بدنبال سختی سستی ای هست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إذا أتاکم من ترضون خلقه و دینه فزّوّجوه إن لا تفعلوا تکن فتنه فی الأرض و فساد عریض؛

وقتی کسی که خلق و دین وی مایه رضایت است به خواستگاری می آید به وی زن بدهید و اگر چنین نکنید فتنه و فساد در زمین فراوان خواهد شد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۰

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

آفَهُ الدِّینِ ثَلاثَهٌ: فَقیهٌ فاجِرٌ و إمامٌ جائرٌ و مُجتَهِدٌ جاهِلٌ؛

آفت دین سه چیز است: دانای بد کار و پیشوای ستم کار و مجتهد نادان.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۱

امام حسن مجتبیعليه‌السلام فرمودند:

هلاکت و نابودی دین و ایمان هر شخص در سه چیز است: تکبّر، حرص، حسد. تکبّر سبب نابودی دین و ایمان شخص می باشد و به وسیله تکبّر شیطان با آن همه عبادت ملعون گردید. حرص و طمع دشمن شخصیّت انسان است، همان طوری که حضرت آدمعليه‌السلام به وسیله آن از بهشت خارج شد. حسد سبب همه خلاف ها و زشتی ها است و به همان جهت قابیل برادر خود هابیل را به قتل رساند.

اعیان الشّیعة، ج ۱، ص ۵۷۷

حدیث - ۱۱۲

قالَتْ فاطِمَةُ الزَّهْراءعليها‌السلام :

جَعَلَ اللّهُ الاْیمانَ تَطْهیراً لَکُمْ مِنَ الشّـِرْکِ، وَ الصَّلاةَ تَنْزیهاً لَکُمْ مِنَ الْکِبْرِ، وَ الزَّکاةَ تَزْکِیَةً لِلنَّفْسِ، وَ نِماءً فِی الرِّزقِ، وَ الصِّیامَ تَثْبیتاً لِلاْخْلاصِ، وَ الْحَّجَ تَشْییداً لِلدّینِ ؛

حضرت فاطمه زهراعليها‌السلام فرمودند:

خداوند سبحان، ایمان و اعتقاد را برای طهارت از شرک و نجات از گمراهی ها و شقاوت ها قرار داد. و نماز را برای خضوع و فروتنی و پاکی از هر نوع تکّبر، مقرّر نمود. و زکات (و خمس) را برای تزکیه نفس و توسعه روزی تعیین نمود. و روزه را برای استقامت و اخلاص در اراده، لازم دانست. و حجّ را برای استحکام أساس شریعت و بناء دین اسلام واجب نمود.

ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲

حدیث - ۱۱۳

قال رَسُولُ اللّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إنَّ اللّهَ عَزَّ وَجَلَّ لَیُبْغِضُ الْمُؤْمِنَ الضَّعیفِ الَّذی لادینَ لَهُ، فَقیلَ: وَ ما الْمُؤْمِنُ الضَّعیفُ الَّذی لا دینَ لَهُ؟ قالَ: اَلذّی لا یَنْهی عَنِ الْمُنْکَرِ؛

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

همانا خداوند دشمن دارد آن مؤمنی را که ضعیف و بی دین است، سؤال شد: مؤمن ضعیف و بی دین کیست؟ پاسخ داد: کسی که نهی از منکر و جلوگیری از کارهای زشت نمی کند.

وسائل الشّیعة، ج ۱۶، ص ۱۲۲، ح ۲۱۱۳۹

حدیث - ۱۱۴

قال رَسُولُ اللّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

یَأتی عَلی النّاسِ زَمانٌ، الصّابِرُ مِنْهُمْ عَلی دینِهِ کَالْقابِضِ عَلی الْجَمَرِ؛

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

زمانی بر مردم خواهد آمد که صبر نمودن در برابر مسائل دین و عمل به دستورات آن همانند در دست گرفتن آتش گداخته است.

بحارالأنوار، ج ۲۸، ص ۴۷، ح ۹

حدیث - ۱۱۵

پیامبراکرم (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و سلم ) می فرمایند :

الصلاة من شرایع الدین ، و فیها مرضاة الرب - عز و جل - فهی منهاج الانبیاء؛

نماز از سنتهای دین ، و مایه خشنودی پروردگار و راه و روش پیامبران است

بحار الانوار، ج ,۸۲ ص ۲۳۱

حدیث - ۱۱۶

قال امیرالمؤمنینعليه‌السلام :

اوصیکم بالصلاة و حفظها، فانها خیر العمل و هی عمود دینکم.

امیرالمؤمنینعليه‌السلام فرمود:

شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش می‌کنم چونکه نماز برترین عمل و ستون دین شماست

بحار، ج ۸۲، ص ۲۰۹

حدیث - ۱۱۷

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

الصلاة من شرایع الدین، و فیها مرضاة الرب عز و جل، فهی منهاج الانبیاء.

پیامبر گرامیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

نماز از آداب (اولیه) دین است، و آن مایه خشنودی خدا، و راه و روش پیامبران الهی است

بحار، ج ۸۲، ۲۳۱

حدیث - ۱۱۸

امام جعفر صادق (عليه‌السلام ) :

اذا أراد الله بعبد خیرا فقهه فی الدین؛

چون خدا خیر بنده ای خواهد، او را در دین دانشمند کند

اصول کافی ، ج ۱ ، ص ۳۹

حدیث - ۱۱۹

حضرت رسوا اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

یأتی عَلیَ النّاسِ زَمانٌ، الصّابِرُ مِنْهُمْ عَلی دینِهِ کَالْقابِضِ عَلیَ الْجَمَرِ؛

زمانی بر مردم خواهد آمد که صبر کردن در برابر مسائل دین و عمل به دستورات آن همانند در دست گرفتن آتش گداخته است.

بحارالأنوار: ج ۲۸، ص ۴۷، ح ۹

حدیث - ۱۲۰

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

مردم هر شهری به سه چیز نیازمندند که در امور دنیا و آخرت خود به آنها رجوع کنند و اگر آن سه را نداشته باشند گرفتار سرگردانی می‌شوند: دین‌شناسِ دانایِ پرهیزکار، حاکم نیکوکاری که مردم از او اطاعت کنند و پزشک دانای مورد اعتماد.

تحف العقول، ص ۳۲۱.

حدیث - ۱۲۱

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله می فرمایند :

اِنَّما یُدْرَکُ الْخَیْرُ کُلُّهُ بِالْعَقْلِ، وَ لا دینَ لِمَنْ لا عَقْلَ لَهُ؛

همه خوبی‌ها با عقل شناخته می‌شوند و کسی که عقل ندارد، دین ندارد.

تحف العقول، ص ۵۴

حدیث - ۱۲۲

امام علیعليه‌السلام :

اِجْعَلِ الدِّینَ کَهْفَکَ وَالْعَدْلَ سَیْفَکَ تَنْجُ مِنْ کُلِّ سوءٍ وَتَظْفَرْ عَلی کُلِّ عَدُوٍّ؛

دین را پناهگاه و عدالت را اسلحه خود قرار ده تا از هر بدی نجات پیدا کنی و بر هر دشمنی پیروز گردی.

غررالحکم، ج۲، ص ۲۲۱، ح ۲۴۳۳.

حدیث - ۱۲۳

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

مِنْ عَلامَةِ اَحَدِهِمْ (المُتَقینَ) اَنَّکَ تَری لَهُ قُوَّةً فی دینٍ... وَحِرْصا فی عِلْمٍ وَعِلْما فی حِلْمٍ؛

از نشانه‌های پرهیزکاران این است که می‌بینی در دین نیرومند... در کسب دانش حریص و دارای علم همراه با بردباری‌اند.

نهج البلاغه، خطبه ۱۹۳.

حدیث - ۱۲۴

امام علی(عليه‌السلام ) می فرمایند:

دین ندارد آن کس که توبه را به تأخیر اندازد.

(غررالحکم ، باب توبه)

حدیث - ۱۲۵

امام علی(عليه‌السلام ) می فرمایند:

آن کـه نـهـان خـود را اصـلاح نـمـاید، خدا آشکار او را نیکو گرداند، و آن که به کار دینش همّت گـمـارد، خـداونـد کار دنیای او را سامان دهد، و آن که رابطه خود و خدا را نیکو گرداند، خداوند رابطه او و مردمان را نیکو دارد.

نهج البلاغه

حدیث - ۱۲۶

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

آنـان (ائمـهعليهم‌السلام ) دارنـدگـان راز پـیـامـبـرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و پشتیبان امر وی و ظرف علم و مرجع قوانین و در بردارنده کتب رسالت و کوه های پابرجای دین او هستند.

(نهج البلاغه، خ ۲)

حدیث - ۱۲۷

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

... و (رسـول خـداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) پـرچـم حـق را در مـیـان ما بر جای نهاد، کسی که از آن پیش افتد از دین بیرون است ، و آن که پس بمانَد تباه و سرنگون و آن که همراهی کند رستگار خواهد شد.

(نهج البلاغه ، خ ۹۹)

حدیث - ۱۲۸

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

هر چیزی آفتی دارد که مایه فساد آن می شود و آفت این دین زمامداران بدند.

(نهج الفصاحه ، ح ۲۲۵۵)

حدیث - ۱۲۹

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

آفت دین سه چیز است : دانای بدکار، پیشوای ستم کار و مجتهد نادان.

(نهج الفصاحه ، ح ۴)

حدیث - ۱۳۰

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

برترین (مرتبه) دین کوتاه کردن آرزو است، و برترین عبادت اخلاص عمل.

غررالحکم ، باب آرزو

حدیث - ۱۳۱

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

انسان با ایمان اندوهش درباره آخرت خویش و همه تلاش و کوشش در راه بازگشتگاه او است.

غررالحکم ، باب آخرت

حدیث - ۱۳۲

امام علی(عليه‌السلام ) می فرمایند:

آخرت را با ترک دنیا به چنگ آورید و دنیا را با ترک دین به دست نیاورید.

غررالحکم ، باب آخرت

حدیث - ۱۳۳

حضرت امام صادقعليه‌السلام فرمودند :

دین را خوب بفهمید زیرا هر که دین را خوب نفهمد مانند صحراگرد است. خداوند در کتابش می فرماید (۱۲۴ سوره ۹) تا در امر دین دانش اندوزند و چون بازگشتند قوم خود را بیم دهند شاید آنها بترسند.

اصول کافی جلد ۱ صفحه ۳۶

حدیث - ۱۳۴

امیر المؤمنینعليه‌السلام فرمودند :

ای مردم بدانید کمال دین طلب علم و عمل بدانست ، بدانید که طلب علم بر شما از طلب مال لازم تر است زیرا مال برای شما قسمت و تضمین شده. عادلی (که خداست) آن را بین شما قسمت کرده و تضمین نموده و به شما می رساند ولی علم نزد اهلش نگهداشته شده و شما مأمورید کــه آن را از اهلش طلب کنید ، پس آنرا بخواهید.

کتاب کافی جلد ۱ ص ۳۵

حدیث - ۱۳۵

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

بهترین جامه ها و پوشش های دین ، شرم و حیاست.

غررالحکم ، باب حیا

حدیث - ۱۳۶

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

کسی که درباره ذات خدای تعالی تفکر کند، الحاد ورزیده از دین بیرون رود.

غررالحکم ، باب معرفت خدا

حدیث - ۱۳۷

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

جهاد، ستون دین و راه روشن نیکبختان است.

غررالحکم ، باب جهاد

حدیث - ۱۳۸

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

مَنْ رُزِقَ الدِّینَ فَقَدْ رُزِقَ خَیْرَ الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ؛

هر کس دین روزی او شود، براستی خیر دنیا و آخرت روزی او شده است.

غررالحکم، ح ۸۵۲۳

حدیث - ۱۳۹

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

حُسْنُ الظَّنِّ راحَةُ الْقَلْبِ وَ سَلامَةُ الدّینِ؛

خوش‌گمانی، مایه آسایش قلب و سلامت دین است.

غررالحکم، ح ۴۸۱۶

حدیث - ۱۴۰

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

عَلَی الْعاقِلِ اَنْ یُحْصی عَلی نَفْسِهِ مَساویَها فِی الدّینِ وَ الرَّأیِ وَ الاَْخْلاقِ وَ الاَْدَبِ ، فَیَجْمَعُ ذلِکَ فی صَدْرِهِ اَوْ فی کِتابٍ وَ یَعْمَلُ فی اِزالَتِها ؛

بر عاقل است که بدی‌هایش را در دین، اندیشه، اخلاق و ادب یادداشت کند و به‌خاطرش بسپارد و برای از بین بردن آنها بکوشد.

تحف العقول، ص ۳۷۶.

حدیث - ۱۴۱

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله می فرمایند :

ما مِنْ شابٍ تَزَوَّجَ فی حَداثَةِ سِنِّهِ اِلاّ عَجَّ شَیْطانُهُ : یا وَیْلَهُ ، یا وَیْلَهُ! عَصَمَ مِنّی ثُلُـثَی دینِهِ ، فَلْیَتَّقِ اللّه‌َ الْعَبدُ فِی الثُّـلُثِ الْباقی ؛

هر جوانی که در سن کم ازدواج کند ، شیطان فریاد بر می‌آورد که : وای برمن ، وای بر من! دو سوم دینش را از دستبرد من ، مصون نگه داشت پس بنده باید برای حفظ یک سومِ باقی مانده دینش ، تقوای الهی پیشه سازد

نوادر راوندی ، ص ۱۱۲

حدیث - ۱۴۲

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

اِتَّقُوا اللّهَ وصُونوا دِینَکُم بِالوَرَعِ؛

از خدا پروا کنید و با پارسایی از دینتان پاسداری نمایید.

الکافی: ج ۲ ، ص ۷۶ ، ح ۲

حدیث - ۱۴۳

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

صُن دینَکَ بِدُنیاکَ تَربَحهُما وَ لا تَصُن دُنیاکَ بِدِینِکَ فَتَخسَرَهُما؛

دین خود را با دنیایت حفظ کن تا هر دو را ببری ، و دینت را وسیله حفظ دنیایت قرار مده ، که هر دو را می‌بازی.

غررالحکم و دررالکلم ، ح ۵۸۶۱

حدیث - ۱۴۴

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

یا مَعشَرَ الفِتیانِ، حَصِّنوا اَعراضَکُم باِلاَْدَبِ وَ دینَـکُم بِالعِلمِ

ای جوانان! آبرویتان را با ادب و دینتان را با دانش حفظ کنید.

تاریخ یعقوبی ، ج ۲، ص ۲۱۰

حدیث - ۱۴۵

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند

لا یَزالُ الدّینُ قائِمًا ما قامَتِ الکَعبَةُ

تا زمانی که کعبه بر پاست، دین بر پاست.

الکافی : ج ۴ ، ص ۲۷۱ ، ح ۴

حدیث - ۱۴۶

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

ثَلاثَةٌ تُورِثُ المَحَبَّةَ : الدّینُ وَالتَّواضُعُ وَالبَذل؛

سه چیز است که محبّت می آورد : دین ، فروتنی و بخشش.

تحف العقول، ص ۳۱۶

حدیث - ۱۴۷

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَن رُزِقَ الدِّینَ فَقَد رُزِقَ خَیرَ الدُّنیا وَ الآخِرَةِ؛

هر کس دین روزی او شود، براستی خیر دنیا و آخرت روزی او شده است.

(غررالحکم، ح ۸۵۲۳)

حدیث - ۱۴۸

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

مَن کَانَ عَاقِلاً کَانَ لَهُ دِین وَ مَن کَانَ لَهُ دِین دَخَلَ الجَنَّةَ

کسی که عاقل باشد دین دارد و کسی که دین دارد وارد بهشت خواهد شد.

(جهاد با نفس، ح ۸۳)

حدیث - ۱۴۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مِن عَلامَةِ اَحَدِهِم (المُتَقینَ) اَنَّک تَری لَهُ قُوَّةً فی دینٍ... وَحِرصا فی عِلمٍ وَعِلما فی حِلمٍ

از نشانه های پرهیزکاران این است که می بینی در دین نیرومند در کسب دانش حریص و دارای علم همراه با بردباری‌اند.

(نهج البلاغه، خطبه ۱۹۳)

حدیث - ۱۵۰

امام رضاعليه‌السلام فرمودند:

لیس منّا مَن ترک دنیاه لدینه و دینه لدنیاه

از ما نیست آن که دنیای خود را برای دینش و دین خود را برای دنیایش ترک گوید.

(بحارالانوار،ج??،ص???)

حدیث - ۱۵۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لکل شی ء وجه و وجه دینکم الصلاة

هر چیز دارای سیماست ، سیمای دین شما نماز است

(بحار الانوار،ج۸۲،ص۲۲۷)

حدیث - ۱۵۲

حضرت امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

بالاترین خوشبختی، استواری در دین است.

غررالحکم، ح ۲۸۶۹.

حدیث - ۱۵۳

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

اف برمسلمانی که برای کار دین خویش و پرس و جو درباره ی آن، (دست کم) روزجمعه ی هر هفته خود را، از کارهای دیگر فارغ نمی سازد.

خصال شیخ صدوق، ص ۳۹۳.

حدیث - ۱۵۴

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

حسن الخلق نصف الدین؛

خوی نیکو، نصف دین است.

الحضال، ج۳۰، ص ۱۰۶.

حدیث - ۱۵۵

حضرت امام علی (عليه‌السلام ) می فرمایند:

بالاترین خوشبختی، استواری در دین است.

غررالحکم، ح ۲۸۶۹.

حدیث - ۱۵۶

امام جوادعليه‌السلام می فرمایند:

لن یستکمل العبد حقیقة الإیمان حتی یؤثر دینه علی شهوته؛

بنده هرگز حقیقت ایمان را به کمال نرساند مگر آنگاه که دینش را بر هوس خود ترجیح دهد.

میزان الحکمه، ج۱، ص ۳۷۲.

حدیث - ۱۵۷

امام باقر (عليه‌السلام )می فرمایند:

الکمال و کل الکمال التفقه فی الدین و الصبر علی انائبة و تقدیر المعیشه؛

کمال و بلکه همه ی کمال انسانی در سه چیز است: دانا بودن در دین و احکام آن، شکیبا بودن در ناراحتی ها و مصائب و برنامه ریزی درست در اقتصاد زندگی

اصول کافی، ج۱، ص ۳۲.

حدیث - ۱۵۸

حضرت رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

به راستی خداوند عزوجل دشمن می دارد مؤمن ناتوانی که دین ندارد. به آن حضرت عرض کردند: مؤمن ناتوانی که دین ندارد، کیست؟ فرمودند: کسی که نهی از منکر نکند.

وسایل الشیعه، ج۱۱، ص۳۹۷.

حدیث - ۱۵۹

امام هادی(عليه‌السلام ) می فرمایند:

اگر بعد از غیبت قائم ما نبود وجود علمایی که به سوی او (مردم را فرا) می خوانند و به وجود او رهنمون می شوند و با حجتهای الهی از دین او دفاع می کنند و بندگان ناتوان خدا را از دام ابلیس و پیروان او می رهانند، بی گمان همه ی مردم از دین خدا بر می گشتند.

بحارالانوار/ج۲/ص۶.

حدیث - ۱۶۰

قال الامام علیعليه‌السلام : زَینُ الدّین الصّبرُ و الرضا.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: زینت و زیبائی دین، صبر و رضا (به قضای پروردگار) است.

«تصنیف غررالحکم، ص ۲۸۱، ح ۶۲۴۳»

کفر

حدیث - ۱

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

دنَی الکُفرِ أن یَسمَعَ الرجلُ عن أخیهِ الکَلِمَةَ فَیَحفَظَها علَیهِ یُریدُ أن یَفضَحَهُ بها ، اُولئکَ لا خَلاقَ لَهُم

کمترین درجه کفر ، این است که آدمی از برادر خود سخنی بشنود و آن را نگه دارد تا (روزی) به وسیله آن رسوایش گرداند ؛ اینان از خیر و خوبی بی‌نصیبند

بحار الأنوار : ۷۸/۲۷۶/۱۱۲

حدیث - ۲

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

اصولُ الکُفرِ ثَلاثَهٌ الحِرصُ وَ الاِستِکبارُ وَ الحَسَدُ؛

ریشه های کفر سه چیز است: حرص و بزرگ منشی نمودن و حسد ورزیدن.

(جهاد النفس، ح ۵۵۰)

حدیث - ۳

امام صادقعليه‌السلام :

اصولُ الکُفرِ ثَلاثَهٌ الحِرصُ وَ الاِستِکبارُ وَ الحَسَدُ؛

ریشه های کفر سه چیز است:حرص و بزرگ منشی نمودن و حسد ورزیدن.

جهاد النفس، ح ۵۵۰

حدیث - ۴

امام حسن عسکریعليه‌السلام :

المُومِنُ بَرَکَةٌ عَلی المُومِنِ وَ حُجَّةٌ عَلی الکافر؛

مومن برای مومن برکت و برای کافر، اتمام حجت است.

تحف العقول، ص۴۸۹

حدیث - ۵

امام صادقعليه‌السلام :

اِیّـاکُـم اَن یَحسُـدَ بَعضُکـُم بَعضـاً فَـاِنَّ الکُفـرَ اَصلُه الحَسَـد؛

از حسـد ورزی به یکـدیگـر بپـرهیزیـد، زیـرا ریشه کفـر، حسـد است.

تحف العقول، ص ۳۱۵