شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

حدیث - ۱۴۳

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

ایها الناس اعلموا ان کمال الدین طلب العلم و العمل به، الا وان طلب العلم اوجب علیکم من طلب المال؛

ای مردم! بدانید که کمال دین در آموختن علم و عمل کردن به آن است. آگاه باشید که دانش آموزی بر شما واجب تر است از کسب مال.

اصول کافی، ج ۱، ص ۳۰.

حدیث - ۱۴۴

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

طالب العلم، مخوف بعنایعة الله؛

جوینده ی دانش، در پناه عنایت خداوند است.

عوالی اللالی، ج ۱، ص ۲۹۲.

حدیث - ۱۴۵

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

طلب العلم فریضة علی کل مسلم الا ان الله یجب بغاة العلم؛

طلب علم بر هر انسانی واجب است. همانا خداوند علم آموزان را دوست دارد.

اصول کافی، ج ۱،ص ۳۰.

حدیث - ۱۴۶

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن أرادَ عِلمَ الأوَّلینَ والآخِرینَ فَلْیُثَوِّرِ القرآنَ ؛

هرکه خواهان علم پیشینیان و آیندگان ، از اوّل تا به آخر دنیاست ، در قرآن کاوش و تأمل کند

فلیُثَوِّر القرآن : أی لینقّر عنه ویفکّر فی معانیه وتفسیره وقراءته (النهایه : ۱ / ۲۲۹) .کنز العمّال : ۲۴۵۴

حدیث - ۱۴۷

امام محمد باقرعليه‌السلام فرمودند:

خدا رحمت کند بنده‌ای را که علم را زنده کند

کافی ، ج ۱ ، ص ۴۱

حدیث - ۱۴۸

امام محمد باقرعليه‌السلام فرمودند:

هر که علم و دانش را جوید برای آنکه به علما فخر فروشی کند ، یا با سفها بستیزد ، و یا مردم را متوجه خود نماید ، باید آتش را جای نشستن خود گیرد

بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ۲ ، ص ۳۸

حدیث - ۱۴۹

امام محمد باقرعليه‌السلام فرمودند:

آن که از شما به دیگری علم بیاموزد ، پاداش او ( نزد خدای تعالی ) به مقدارپاداش دانشجوست ، و از او هم بیشتر می‌باشد.

کافی ، ج ۱ ، ص ۳۵

حدیث - ۱۵۰

واضع العلم عند غیر أهله کمقلّد الخنازیر الجوهر و اللّؤلؤ و الذّهب؛

آن که علم به نااهل سپارد چنان است که گوهر و مروارید و طلا به خوکان آویزد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۵۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

نوم علی علم خیر من صلاه علی جهل؛

خواب با علم بهتر از نماز با جهل است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۵۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

المتعبّد بغیر فقه کالحمار فی الطّاحون؛

کسی که بی دانش عبادت کند چون الاغ آسیاست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۵۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من الصّدقه أن یعلّم الرّجل العلم فیعمل به و یعلّمه؛

از جمله صدقه این است که مرد علم آموزد و بدان عمل کند و تعلیم دهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۵۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ی فرمایند:

من عمل علی غیر علم کان ما یفسد أکثر ممّا یصلح؛

هر که بی علم عمل کند بیش از آنچه اصلاح می کند، افساد خواهد کرد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۵۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من سلک طریقا یلتمس فیه علما سهّل اللَّه له طریقا إلی الجنّه؛

هر که به جستجوی علم راهی سپرد خدا برای وی راهی سوی بهشت بگشاید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۵۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من زهد فی الدّنیا علّمه اللَّه بلا تعلّم و جعله بصیرا؛

هر که از دنیا بگذرد خدایش بدون تعلم علم آموزد و بصیرت دهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۵۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من أفتی بغیر علم کان إثمه علی من أفتاه و من أشار علی أخیه بأمر یعلم أنّ الرّشد فی غیره فقد خانه؛

هر که بدون علم فتوی دهد گناه حاصل از آن را به گردن دارد و هر که به برادر خویش کاری سفارش کند و داند که مصلحت در غیر آن است به وی خیانت کرده است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۵۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من طلب العلم لیجاری به العلماء أو لیماری به السّفهاء أو یصرف به وجوه النّاس إلیه أدخله اللَّه النّار؛

هر که علم جوید که به وسیله آن با دانشوران هم چشمی کند یا با سفیهان مجادله کند یا توجه عامه را به سوی خود جلب کند، خدایش به جهنم برد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۵۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من طلب العلم کان کفّاره لما مضی؛

هر که علم جوید کفاره گناهان گذشته وی باشد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۶۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من جادل فی خصومه بغیر علم لم یزل فی سخط اللَّه حتّی ینزع؛

هر که در مناقشه ای بدون علم مجادله کند در خشم خدا باشد تا دست بردارد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۶۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من طلب العلم تکفّل اللَّه برزقه؛

هر که علم جوید خدا عهده دار روزی او شود.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۶۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

منهومان لا یشبعان: طالب العلم و طالب المال؛

دو گرسنه اند که سیری نپذیرند طالب علم و طالب مال.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۶۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

مثل الّذی یتعلّم العلم فی صغره کالنّقش علی الحجر و مثل الّذی یتعلّم العلم فی کبره کالّذی یکتب علی الماء؛

حکایت کسی که در کوچکی علم آموزد چون نقش بر سنگ است حکایت کسی که در بزرگی علم آموزد چون کسی است که بر آب نویسد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۶۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

مثل الّذی یتعلّم العلم ثمّ لا یحدّث به کمثل الّذی یکنز الکنز فلا ینفق منه؛

حکایت کسی که علم آموزد و از آن سخن نکند چون کسی است که گنجی نهد و از آن خرج نکند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۶۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ما من خارج خرج من بیته فی طلب العلم إلّا وضعت له الملائکه أجنحتها رضا بما یصنع حتّی یرجع؛

هر که از خانه خویش به طلب دانش بیرون شود فرشتگان به سبب رضایتی که از رفتار او دارند بالهای خویش برای وی بگسترند تا باز گردد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۶۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ما خرج رجل من بیته یطلب علما إلّا سهل اللَّه له طریقا إلی الجنّه؛

هر کس از خانه خویش به جستجوی علمی برون شود خدا برای وی راهی بسوی بهشت بگشاید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۶۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ما تصدّق النّاس بصدقه أفضل من علم ینشر؛

هیچ صدقه ای که مردم دهند از علمی که منتشر شود بهتر نیست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۶۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ما أتی اللَّه عالما علما إلّا أخذ علیه المیثاق أن لا یکتمه؛

خدا به عالمی علم نداده مگر آنکه از او پیمان گرفته که علم خویش را نهان ندارد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۶۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ما استرذل اللَّه عبدا إلّا حطّ عنه العلم و الأدب؛

خدا بنده ای را پست نشمارد مگر آنکه علم و ادب را از او فرو گذارد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۷۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لا یشبع عالم من علمه حتّی یکون منتهاه الجنّه؛

عالم از علم خویش سیر نگردد تا سرانجام به بهشت رسد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۷۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لیس منّی إلا عالم أو متعلّم؛

هیچ کس از من نیست به جز دانشمند یا دانش آموز.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۷۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لیس من أخلاق المؤمن التّملّق و لا الحسد إلّا فی طلب العلم؛

تملق و حسد بر مؤمن روا نیست مگر در طلب علم.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۷۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لو کان العلم معلّقا بالثّریّا لتناوله قوم من أبناء فارس؛

اگر علم به ثریا آویخته بود، گروهی از فرزندان فارس بدان می رسیدند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۷۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لو خفتم اللَّه تعالی حقّ خیفته لعلمتم العلم الّذی لا جهل معه، و لو عرفتم اللَّه تعالی حقّ معرفته لزالت لدعائکم الجبال؛

اگر از خدا چنانچه شایسته ترسیدن از اوست، ترس داشتید علمی که به جهل آمیخته نیست نصیبتان می شد و اگر خدا را چنان که شایسته شناختن اوست، می شناختید به دعای شما کوهها جابجا می شد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۷۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لکلّ شی ء طریق و طریق الجنّه العلم؛

هر چیزی راهی دارد و راه بهشت دانش است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۷۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

کلّ علم وبال یوم القیامه إلّا من عمل به؛

همه علم ها روز قیامت وبال است مگر علمی که بدان عمل کنند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۷۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

کلّ صاحب علم غرثان إلی علم؛

هر دانشمندی گرسنه علم دیگر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۷۸

پیامبراکرم(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) می فرمایند:

کفی بالمرء علما أن یخشی اللَّه و کفی بالمرء جهلا أن یعجب بنفسه؛

در علم مرد همین بس که از خدا ترسد و در جهل مرد همین بس که مفتون خویش باشد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۷۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

کاتم العلم یلعنه کلّ شی ء حتّی الحوت فی البحر و الطّیر فی السّماء؛

همه چیز حتی ماهی دریا و مرغ هوا نهان کننده علم را لعنت کنند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۸۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

قلیل العمل ینفع مع العلم و کثیر العمل لا ینفع مع الجهل؛

عمل اندک با علم سودمند افتد و عمل بسیار با جهل سود ندهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۸۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

فضل العلم أفضل من فضل العباده؛

فضیلت علم بیشتر از فضیلت عبادت است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۸۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الغدّ و الرّواح فی تعلیم العلم أفضل عند اللَّه من الجهاد؛

صبح و شب در کار تعلیم علم به سر بردن نزد خدا از جهاد بهتر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۸۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العلم لا یحلّ منعه؛

منع علم روا نیست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۸۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العلم و المال یستران کلّ عیب و الجهل و الفقر یکشفان کلّ عیب؛

علم و مال هر عیبی را بپوشاند و جهل و فقر هر عیبی را نمایان کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۸۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العلم میراثی و میراث الأنبیاء من قبلی؛

علم میراث من و میراث پیامبران پیش از من است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۸۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العلم علمان: فعلم فی القلب فذلک العلم النّافع، و علم علی اللّسان فذلک حجّه اللَّه علی ابن آدم؛

علم دو علم است علمی که در قلب است و علم نافع همین است و علمی است که بر زبان است و او حجت خدا بر فرزند آدم است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۸۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العلم خزائن و مفتاحها السّؤال فسلوا یرحمکم اللَّه فإنّه یوجر فیه أربعه: السّائل و المعلّم و المستمع و المحبّ لهم؛

علم گنجینه هاست و کلید آن پرسش است بپرسید تا خدا بر شما رحمت آرد که خدا در کار علم چهار کس را پاداش می دهد پرسنده و آموزگار و شنونده و کسی که دوستدار ایشان است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۸۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العلم حیاه الإسلام و عماد الإیمان و من علم علما أتم اللَّه له أجره و من تعلّم فعمل علّمه اللَّه ما لم یعلم؛

علم حیات اسلام و ستون ایمان است و هر که علمی بیاموزد خدا پاداش او را کامل کند و هر که تعلیم گیرد و عمل کند خدا آنچه نمی داند به او تعلیم دهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۸۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العلم أفضل من العمل و خیر الأعمال أوسطها؛

علم از عبادت افضل است و بهترین عملها عملی است که معتدل تر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۹۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العلم أفضل من العباده و ملاک الدّین الورع؛

علم از عبادت بهتر است و اساس دین ترس خداست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۹۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

العالم إذا أراد بعلمه وجه اللَّه تعالی هابه کلّ شی ء و إذا أراد أن یکثر به الکنوز هاب من کلّ شی ء؛

عالم اگر از علم خویش رضای خدا خواهد همه چیز از او بترسد و اگر خواهد به وسیله آن گنجها بیندوزد از همه چیز بترسد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۹۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

علم لا ینفع کنز لا ینفق منه؛

علمی که سود ندهد گنجی است که از آن انفاق نکنند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۹۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

علیک بالعلم فإنّ العلم خلیل المؤمن و الحلم وزیره و العقل دلیله و العمل قیّمه و الرّفق أبوه و اللّین أخوه و الصّبر أمیر جنوده؛

علم جوئید که علم یار مؤمن است و بردباری وزیر اوست و عقل دلیل اوست و عمل سرپرست اوست و ملایمت پدر اوست و مدارا برادر اوست و صبر امیر سپاهیان اوست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۹۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

علّموا و لا تعنفوا فإنّ المعلّم خیر من المعنف؛

تعلیم دهید و خشونت مکنید که آموزگار بهتر از خشونت گر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۹۵

علّموا و یسّروا، و لا تعسّروا و بشّروا و لا تنفّروا و إذا غضب أحدکم فلیسکت؛

تعلیم دهید و سهل گیرید و سخت مگیرید گشاده رویی کنید و خشونت مکنید و چون یکی از شما خشمگین شود، خاموش ماند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۹۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

علم لا ینفع ککنز لا ینفق منه و علی کلّ شی ء زکاه و زکاه الجسد الصّیام؛

علمی که سود ندهد چون گنجی است که از آن خرج نکنند و هر چیزی زکاتی دارد و زکات تن روزه داشتن است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۹۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌ می فرمایند:

عالم ینتفع بعلمه خیر من ألف عابد؛

دانشمندی که از علم او سود برند، از هزار عابد بهتر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۹۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

طلب العلم فریضه علی کلّ مسلم و مسلمه؛

جستن علم بر هر مرد مسلمان و هر زن مسلمان واجب است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۹۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

طلب العلم فریضه علی کلّ مسلم و واضع العلم عند غیر أهله کمقلّد الخنازیر الجوهر و اللؤلؤ و الذهب؛

جستن علم بر هر مسلمانی واجب است و آن که علم را پیش نا اهلان نهد چنان است که گوهر و مروارید و طلا به گرازان آویزد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۰۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

طلب العلم ساعه خیر من قیام لیله و طلب العلم یوما خیر من صیام ثلاثه أشهر؛

ساعتی علم جستن بهتر از نمازگزاری یک شب است و روزی علم جستن بهتر از سه ماه روزه داری است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۰۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

طلب العلم أفضل عند اللَّه من الصّلاه و الصّیام و الحجّ و الجهاد فی سبیل اللَّه عزّ و جلّ؛

جستن علم نزد خدا از نماز و روزه و حج و جهاد در راه خدا عز و جل بهتر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۰۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

طلب العلم فریضه علی کلّ مسلم و أنّ طالب العلم یستغفر له کلّ شی ء حتّی الحیتان فی البحر؛

جستن علم بر هر مسلمانی واجب است و همه چیز، حتی ماهیان دریا برای جویای علم آمرزش می طلبند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۰۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

طالب العلم طالب الرّحمه طالب العلم رکن الإسلام و یعطی أجره مع النّبیّین؛

جویای علم جویای رحمت است، جویای علم رکن اسلام است و پاداش او را با پیامبران دهند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۰۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

طالب العلم للَّه أفضل عند اللَّه من المجاهد فی سبیل اللَّه؛

هر که علم برای رضای خدا جوید نزد خدا از مجاهد فی سبیل اللَّه بهتر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۰۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

طالب العلم بین الجهال کالحیّ بین الأموات؛

جویای علم میان جاهلان چون زنده میان مردگانست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۰۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

طالب العلم تبسط له الملائکه أجنحتها رضا بما یطلب؛

فرشتگان بالهای خویش برای طالب علم بگسترانند که از آنچه وی می جوید، رضایت دارند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۰۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

سلوا أهل الشّرف عن العلم فإن کان عندهم علم فاکتبوه فإنّهم لا یکذبون؛

شریفان را از علم بپرسید اگر علمی نزد ایشان بود بنویسید که آنها دروغ نمی گویند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۰۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

سلوا اللَّه علما نافعا و تعوّذوا باللَّه من علم لا ینفع؛

از خدا عملی سودمند بخواهید و از علمی که سود ندهد به خدا پناه برید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۰۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ستکون فتن یصبح الرّجل فیها مؤمنا و یمسی کافرا إلّا من أحیاه اللَّه بالعلم؛

فتنه ها خواهد بود که در اثنای آن مرد به صبح مؤمن باشد و به شب کافر شود مگر آن که خدایش به علم زنده دارد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۱۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

سبع یجری للعبد أجرهنّ و هو فی قبره بعد موته: من علّم علما، أو أجری نهرا، أو حفر بئرا، أو غرس نخلا، أو بنی مسجدا، أو ورّث مصحفا، أو ترک ولدا یستغفر له بعدموته؛

هفت چیز است که پاداش آن برای بنده در قبر او و پس از مرگش دوام دارد کسی که علمی تعلیم دهد، یا نهری به جریان آورد یا چاهی حفر کند یا نخلی بکارد یا مسجدی بسازد یا مصحفی به ارث گذارد یا فرزندی به جا نهد که پس از مرگش برای او آمرزش خواهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۱۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خیّر سلیمان بین المال و الملک و العلم فاختار العلم فاعطی الملک و المال لاختیاره العلم؛

سلیمان پیغمبر را میان ملک و دانش مخیر کردند دانش را برگزید ملک را نیز بدو دادند برای آنکه دانش را برگزیده بود.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۱۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خیر ما یخلّف الإنسان بعده ثلاث ولد صالح یدعو له و صدقه تجری یبلغه أجرها و علم ینتفع به من بعده؛

بهترین چیزی که انسان پس از خود وا می گذارد سه چیز است فرزند پارسا که برای او دعا کند و صدقه جاری که پاداش آن بدو رسد و دانشی که پس از وی از آن بهره مند شوند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۱۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خیر الدّنیا و الآخره مع العلم و شرّ الدّنیا و الآخره مع الجهل؛

نیکی دنیا و آخرت با دانش همراه است و بدی دنیا و آخرت با نادانی قرین است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۱۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خمسه من مصائب الدّنیا فوت الحبیب و ذهاب المال و شماته الأعداء و ترک العلم و امرأه سوء؛

پنج چیز از مصائب دنیاست: مرگ دوست و تلف شدن مال و سرزنش دشمنان و ترک دانش و زن بد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۱۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حفظ الغلام الصّغیر کالنّقش فی الحجر و حفظ الرّجل بعد ما یکبر کالکتاب علی الماء؛

محفوضات طفل نورس مانند نقشی است که بر سنگ رقم زنند و محفوظات مرد بزرگ مانند نوشته بر آب است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۱۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حسن السّؤال نصف العلم؛

نیک پرسیدن یک نیمه دانستن است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۱۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ثلاث من حقائق الإیمان: الإنفاق من الإقتار و إنصافک النّاس من نفسک و بذل العلم للمتعلّم؛

سه چیز از حقایق ایمان است: بخشش با تنگدستی و رعایت انصاف در باره مردم بر ضرر خویش و بذل علم برای دانش آموز.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۱۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

تناصحوا فی العلم و لا یکتم بعضکم بعضا فإنّ الخیانه فی العلم أشدّ من الخیانه فی المال؛

در کار دانش یار همدیگر باشید و دانش خود را از یکدیگر پوشیده مدارید که خیانت در علم بدتر از خیانت در مال است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۱۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

تعلّموا ما شئتم أن تعلموا فلن ینفعکم اللَّه بالعلم حتّی تعملوا بما تعلمون؛

هر چه خواهید بیاموزید زیرا خداوند شما را از علم منتفع نکند مگر آن که هر چه را می دانید بکار بندید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۲۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

تعلّموا العلم و تعلّموا للعلم السّکینه و الوقار و تواضعوا لمن تعلّمون منه؛

دانش بیاموزید و با دانش وقار و آرامش آموزید و نسبت به آموزگار خویش فروتن باشید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۲۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الاقتصاد فی النّفقه نصف المعیشه و التّودّد إلی النّاس نصف العقل و حسن السّؤال نصف العلم؛

میانه روی در خرج یک نیمه معیشت است و دوستی با مردم یک نیمه عقل است و خوب پرسیدن یک نیمه دانش است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۲۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أیّما ناشئ نشأ فی طلب العلم و العباده حتّی یکبر أعطاه اللَّه یوم القیامه ثواب اثنین و سبعین صدّیقا؛

هر طفلی که در طلب علم و عبادت بزرگ شود خداوند ثواب هفتاد و دو صدیق به او عطا کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۲۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّما شفاء العیّ السؤال؛

علاج نادانی سؤال است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۲۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّما العلم بالتّعلّم و إنّما الحلم بالتّحلّم و من یتحرّ الخیر یعطه و من یتّق الشّرّ یوقه؛

علم از تعلم و حلم از تظاهر به حلم حاصل می شود هر که جویای خیر باشد همانش دهند و هر که از شر بگریزد از آن بر کنار ماند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۶۹

امام علیعليه‌السلام :

حَسْبکَ مِن الجَهلِ أنْ تُعجَبَ بعِلْمِکَ؛

در نادانی تو همین بس که به دانش خود مغرور شوی

أمالی الطوسیّ : ۵۶ / ۷۸ منتخب میزان الحکمة : ۱۱۸

حدیث - ۷۰

امام علیعليه‌السلام :

الجَهلُ أدْوَأُ الدّاءِ؛

نادانی بدترین درد است

غرر الحکم : ۸۲۰ منتخب میزان الحکمة : ۱۱۸

حدیث - ۷۱

امام صادقعليه‌السلام :

لَیسَ العِلمُ بِالتَّعَلُّمِ ،إنَّما هُوَ نورٌ یَقَعُ فی قَلبِ مَن یُریدُ اللّه‌ُ تَبارَکَ وتَعالی أن یَهدِیَهُ ، فإن أرَدتَ العِلمَ فَاطلُب أوَّلاً فی نَفسِکَ حَقیقَةَ العُبودِیَّةِ ، وَاطلُبِ العِلمَ بِاستِعمالِهِ ، وَاستَفهِمِ اللّه یُفهِمْکَ ؛

دانش به آموختن نیست ، بلکه نوری است که در دل هر کس که خداوند تبارک و تعالی بخواهد هدایتش کند ، می‌افتد بنابراین ، اگر خواهان دانش هستی ، نخست حقیقت عبودیت را در جان خودت جویا شو و دانش را از طریق به کار بستن آن بجوی و از خداوند فهم و دانایی بخواه تا تو را فهم و دانایی دهد

بحار الأنوار : ۱ / ۲۲۵ / ۱۷ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۴

حدیث - ۷۲

امام صادقعليه‌السلام :

جاءَ رَجُلٌ إلی رَسولِ اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فقالَ : یا رسولَ اللّه ، ما العِلمُ ؟ قالَ : الإنصاتُ ، قالَ : ثُمَّ مَه ؟ قالَ : الاستِماعُ ، قالَ : ثُمَّ مَه ؟ قالَ : الحِفظُ ، قالَ : ثُمَّ مَه ؟ قالَ : العَمَلُ بهِ ، قالَ : ثُمَّ مَه یارَسولَ اللّه ؟ قالَ : نَشرُهُ ؛

مردی‌خدمت رسول‌خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آمد و عرض کرد : ای رسول خدا ! علم چیست ؟ فرمودند: خاموشی عرض کرد : سپس چه ؟ فرمودند: گوش سپردن عرض کرد : دیگر چه ؟ فرمودند: حفظ و مراقبت عرض کرد : آن گاه چه ؟ فرمودند: به کار بستن آن عرض کرد : سپس چه ای رسول خدا ؟ فرمودند: انتشار دادن آن

الکافی : ۱ / ۴۸ / ۴ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۴

حدیث - ۷۳

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

لا یَتِمُّ عَقلُ المَرءِ حَتّی یَتِمَّ فیهِ عَشرُ خِلالٍ لا یَسأمُ مِن طَلَبِ العِلمِ طُولَ عُمرِهِ ؛

خرد آدمی کامل نگردد ، مگر آن گاه که ده خصلت در او فراهم آید و تا زنده است از طلب دانش خسته نشود

تنبیه الخواطر : ۲ / ۱۱۲ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۲

حدیث - ۷۴

امام علیعليه‌السلام :

لا یُحرِزُ العِلمَ إلاّ مَن‌یُطیلُ دَرسَهُ ؛

دانش را به دست نیاورَد ، مگر کسی که مدتها بیاموزد

غرر الحکم : ۱۰۷۵۸ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۲

حدیث - ۷۵

عَلی المُتَعَلِّمِ أن یُدئبَ نَفسَهُ فی طَلَبِ العِلمِ، ولا یَمَلَّ مِن تَعَلُّمِهِ ، ولا یَستَکثِرَ ما عَلِم؛

بر دانش‌آموز است ، که خود را در طلب علم کوشا سازد و از آموختن دانش خسته نشود و دانسته‌های خود را زیاد نشمارد

غرر الحکم : ۶۱۹۷ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۲

حدیث - ۷۶

امام علیعليه‌السلام :

عَلی المُتَعَلِّمِ أن یُدئبَ نَفسَهُ فی طَلَبِ العِلمِ، ولا یَمَلَّ مِن تَعَلُّمِهِ ، ولا یَستَکثِرَ ما عَلِم؛

بر دانش‌آموز است ، که خود را در طلب علم کوشا سازد و از آموختن دانش خسته نشود و دانسته‌های خود را زیاد نشمارد

غرر الحکم : ۶۱۹۷ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۲

حدیث - ۷۷

امام سجّادعليه‌السلام :

حقّ استاد تو این است که به او احترام گذاری ، محضرش را موقّر داری ، با دقت به سخنانش گوش بسپاری ، رویت به او باشد و به او توجّه نمایی ، صدایت را بر او بلند نکنی ، هر گاه کسی از او سؤالی کند تو جواب ندهی ، بلکه بگذاری خودش جواب دهد در محضر او با کسی سخن نگویی ، در حضور او از کسی غیبت نکنی ، اگر پیش تو از او بد گویی شود ، از وی دفاع کنی عیبهایش را بپوشانی ، خوبیها و صفات نیکش را آشکار سازی ، با دشمن او همنشینی نکنی و با دوستش دشمنی نورزی هرگاه این کارها را کردی ، فرشتگان خدا درباره‌ات گواهی دهند که تو برای رضای خداوند جلّ اسمه ، نه برای مردم ، نزد آن استاد رفته‌ای و دانش او را فراگرفته‌ای

الخصال : ۵۶۷ / ۱ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۰

حدیث - ۷۸

امام سجّادعليه‌السلام :

حقّ شاگرد تو این است که بدانی خداوند ، به واسطه علم و دانشی که به تو داده و از خزانه‌های (دانش) خود برای تو گشوده ، تو را سرپرست شاگردانت ساخته است بنابراین ، اگر مردم را خوب آموزش دهی و با آنان درشتی و بدرفتاری نکنی و از تعلیمشان به ستوه نیایی ، خداوند از فضل خود بر دانش تو بیفزاید امّا اگر دانش خود را از مردم مضایقه کنی یا وقتی برای آموختن دانش نزد تو آمدند با ایشان درشتی و بدرفتاری کنی ، بر خداوند عز و جل سزاوار است که علم و شکوه آن را از تو بگیرد و جایگاه تو را از دل مردم بیندازد

عوالی اللآلی : ۴ / ۷۴ / ۵۴ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۰

حدیث - ۷۹

الإمامُ الصّادقُعليه‌السلام

فی قولهِ تعالی :( وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنّاسِ ) : لِیَکُنِ النّاسُ عِندَکَ فی العِلمِ سَواءًم؛

امام صادقعليه‌السلام درباره آیه «به تکبّر از مردم روی مگردان» فرمودند: باید مردمی که برای آموختن علم نزد تو می‌آیند، در نظرت یکسان باشند

نیه المرید : ۱۸۵ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۰

حدیث - ۸۰

الإمامُ الصّادقُعليه‌السلام

فی قولهِ تعالی :( وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنّاسِ ) : لِیَکُنِ النّاسُ عِندَکَ فی العِلمِ سَواءًم؛

امام صادقعليه‌السلام درباره آیه «به تکبّر از مردم روی مگردان» فرمودند: باید مردمی که برای آموختن علم نزد تو می‌آیند، در نظرت یکسان باشند

نیه المرید : ۱۸۵ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۰

حدیث - ۸۱

امام علیعليه‌السلام :

خُذوا مِنَ العِلمِ مابَدا لَکُم ، وإیّاکُم أن تَطلُبوهُ لِخِصالٍ أربَعٍ : لِتُباهوا بهِ العُلَماءَ ، أو تُماروا بهِ السُّفَهاءَ ، أو تُراؤوا بهِ فی الَمجالِسِ ، أوتَصرِفوا وُجوهَ النّاسِ إلَیکُم لِلتَّرَؤّسِ؛

از علم ، هر آنچه که برایتان پیش می‌آید فرا گیرید و زنهار که آن را برای چهار کار بیاموزید : برای فخر فروشی بر علما ، یا ستیزه کردن با جاهلان ، یا خودنمایی در مجالس ، یا جلب کردن توجه مردم به خود و ریاست کردن بر آنها

الإرشاد : ۱ / ۲۳۰ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۰

حدیث - ۸۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَنِ ابتَغی العِلمَ لِیَخدَعَ بهِ النّاسَ لَم یَجِدْ رِیحَ الجَنّةِ ؛

هر کس دانش را برای فریفتن مردم بجوید ، بوی بهشت را نیابد

مکارم الأخلاق : ۲ / ۳۶۴ / ۲۶۶۱

حدیث - ۸۳

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن تَعَلَّمَ العِلمَ‌لِغَیرِ اللّه تَعالی فَلْیَتَبَوَّأْ مَقعَدَهُ مِن نارٍ ؛

هـر که دانـش را برای غـیر خدا بیاموزد ، جایگاهش دوزخ باشد

کنزالعمّال : ۲۹۰۳۵ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۰

حدیث - ۸۴

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

هر که دانش را برای خدا بیاموزد ، به هیچ بابی از آن نرسد مگر این که بیش از پیش ، خود را حقیرتر بیند ، با مردم افتاده‌تر شود ، ترسش از خدا بیشتر گردد و در دین کوشاتر شود چنین کسی از علم بهره‌مند می‌شود پس ، باید آن را بیاموزد امّا کسی که دانش را برای دنیا و منزلت یافتن نزد مردم و موقعیت یافتن نزد سلطان و حاکم فرا گیرد ، به هیچ بابی از آن نرسد مگر این که خود بزرگ بین‌تر شود و بر مردم بیشتر بزرگی فروشد و از خدا بیشتر غافل شود و از دین بیشتر فاصله گیرد چنین کسی از دانش سود نمی‌برد ؛ بنابراین ، باید (از تحصیل دانش) خودداری ورزد و علیه خود حجّت و پشیمانی و رسوایی در روز قیامت فراهم نیاورد

روضه الواعظین : ۱۶ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۰

حدیث - ۸۵

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن طَلَبَ العِلمَ فهُوَ کالصّائمِ نَهارَهُ ، القائمِ لَیلَةُ ، وإنَّ بابا مِنَ العِلمِ یَتَعَلَّمُهُ الرَّجُلُ خَیرٌ لَهُ مِن أن یَکونَ أبو قُبَیسٍ ذَهَبا فأنفَقَهُ فی سَبیلِ اللّه ؛

هر که دانش بجوید ، مانند کسی است که روز خود را به روزه گذراند وشبش را به عبادت اگر کسی یک بابِ علم بیاموزد ، برایش بهتر است از این که کوه ابو قبیس طلا باشد و او آن را در راه خدا انفاق کند

منیه المرید : ۱۰۰ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸

حدیث - ۸۶

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

طالِبُ العِلمِ طالِبُ الرَّحمَةِ ،طالِبُ العِلمِ رُکنُ الإسلامِ ، ویُعطی أجرَهُ مَعَ النَّبِیّینَ ؛

جویای دانش ، جویای رحمت است جوینده دانش رکن اسلام است و پاداشش با پیامبران داده می‌شود.

کنز العمّال : ۲۸۷۲۹ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸

حدیث - ۸۷

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إنَّ طـالِبَ العِلمِ تَـبسُطُ لَـهُ الـمَلائکَةُ أجـنِحَتَها وتَستَغفِرُ لَهُ ؛

فـرشتگان ، بـالهای خـود را برای جوینده دانش می‌گسترانند و برایش آمرزش می‌طلبند

کنز العمّال : ۲۸۷۴۵ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸

حدیث - ۸۸

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن کانَ فی طَلَبِ العِلمِ کانَتِ الجَنَّةُ فی طَلَبهِ ؛

هر که در جستجوی دانش باشد ، بهشت در جستجوی او برآید

کنزالعمّال : ۲۸۸۴۲ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸

حدیث - ۸۹

امام علیعليه‌السلام :

مَن جاءَتهُ مَنِیَّتُهُ وهُوَ یَطلُبُ العِلمَ فبَینَهُ وبَینَ الأنبیاءِ دَرَجَةٌ؛

هر کس در حال طلب دانش مرگش فرا رسد ، میان او و پیامبران تنها یک درجه تفاوت باشد

مجمع البیان : ۹ / ۳۸۰ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸

حدیث - ۹۰

إذا جاءَ المَوتُ لِطالِبِ‌العِلمِ وهُوَ عَلی هذهِ الحالَةِ ماتَ وهُوَ شَهیدٌ ؛

هر گاه جوینده دانش در حال آموختن علم مرگش فرا رسد ، شهید مرده‌است

الترغیب والترهیب : ۱ / ۹۷ / ۱۶ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸

حدیث - ۹۱

امام صادقعليه‌السلام :

لَو عَلِمَ النّاسُ ما فی طَلَبِ العِلمِ‌لَطَلَبوهُ ولَو بِسَفکِ المُهَجِ وخَوضِ اللُّجَجِ ؛

اگر مردم می‌دانستند که علم چه فوایدی دارد ، هر آینه در جستجوی آن بر می‌آمدند ، گرچه در راه آن خون بریزند و در ژرفای دریاها فرو روند

عوالی اللآلی : ۴ / ۶۱ / ۹ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸

حدیث - ۹۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَن لَم یَصبِر عَلی ذُلِ‌التَّعَلُّمِ ساعَةً بَقِیَ فی ذُلِّ الجَهلِ أبَدا ؛

هر کس بر خواری ساعتی دانش آموختن صبر نکند، برای همیشه در خواری نادانی بماند

عوالی اللآلی : ۱ / ۲۸۵ / ۱۳۵ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸

حدیث - ۹۳

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اُطلُبوا العِلمَ ولَو بِالصِّینِ ؛ فإنَّ طَلَبَ العِلمِ فَریضَةٌ عَلی کُلِّ مُسلِم ؛

دانش را فرا گیرید ، گرچه در چین باشد ؛ زیرا طلب دانش بر هر مسلمانی واجب است

کنز العمّال : ۲۸۶۹۷ ، ۲۸۶۹۸ منتخب میزان الحکمة : ۳۹۸

حدیث - ۹۴

امام صادقعليه‌السلام :

لَستُ اُحِبُّ أن أری الشّابَّ مِنکُم إلاّ غادیا فی حالَینِ : إمّا عالِما أو مُتَعَلِّما ، فإن لَم یَفعَلْ فَرَّطَ ، فإن فَرَّطَ ضَیَّعَ ، وإنْ ضَیَّعَ أثِمَ ، وإن أثِمَ سَکَنَ النارَ والذی بَعَثَ مُحمّدا بِالحَقِّ؛

دوست ندارم جوان شما را جز در دو حـال ببینم : دانشمند یا دانش آموز ؛ زیرا اگر چنین نباشد کوتاهی کرده و چون کوتاهی کند ، ضایع گشته و چون ضایع گردد ، گنهکار باشد و چون گنهکار باشد ، سوگند به آن که محمّد را بحقّ برانگیخت ، در آتش جای گیرد

أمالی الطوسیّ : ۳۰۳ / ۶۰۴

حدیث - ۹۵

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَنِ ازدادَ عِلما ولَم یَزدَدْ هُدیً ، لَم یَزدَدْ مِنَ اللّه إلاّ بُعدا ؛

هر که علمش فزونی گیرد و هدایتش افزون نشود ، جز بر دوری او از خدا افزوده نگردد

تنبیه الخواطر : ۲ / ۲۱ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۴

حدیث - ۹۶

امام صادقعليه‌السلام :

أشَدُّ النّاسِ عَذاباعالِمٌ لا یُنتَفَعُ مِن عِلمِهِ بِشَیءٍ ؛

در میان مردمان (گنهکار) سخت‌ترین عذاب را عالمی دارد که از علم خود کمترین سودی نبرد

بحار الأنوار : ۲ / ۳۷ / ۵۳

حدیث - ۹۷

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

تَناصَحوا فی العِلمِ ؛ فإنَّ خِیانَةَ أحَدِکُم فی عِلمِهِ أشَدُّ مِن خِیانَتِهِ فی مالِهِ ، وإنَّ اللّه‌َ سائلُکُم یَومَ القِیامَةِ ؛

در دانش، بـا یکدیگر یکرنگ باشید؛ زیرا خیانت هر یک از شما در علمش، بدتر از خیانت کردن در مال است و در روز قیامت خداوند از شما بازخواست می‌کند

أمالی الطوسیّ : ۱۲۶ / ۱۹۸ منتخب میزان الحکمة : ۴۰۲

حدیث - ۹۸

امام علیعليه‌السلام :

العِلمُ یُنجِدُ، الحِکمَةُ تُرشِدُ؛

دانش روشنی می‌بخشد و حکمت ره می‌نماید.

علم و حکمت: ج ۱ ص ۷۲ ح ۱۸۲

حدیث - ۹۹

امام باقرعليه‌السلام :

إنَّ الفَقیهَ حَقَّ الفَقیهِ: الزاهِدُ فی الدنیا، الراغِبُ فی الآخِرَةِ؛

فقیه، حقیقتاً کسی است که به دنیا بی اعتنا و به آخرت مشتاق باشد.

الکافی: ج ۱، ص ۷۰، ح ۸

حدیث - ۱۰۰

امام علیعليه‌السلام :

اِعلَمُوا أنَّ کَمالَ الدِّینِ طَلَبُ الْعِلمِ وَالْعَمَلُ بِهِ؛

بدانید که کمال دین در طلب دانش و به کار بستن آن است.

الکافی، ج ۱، ص ۳۰

حدیث - ۱۰۱

امام باقرعليه‌السلام :

إنَّ مَفاتیحَ العِلمِ السُّؤالُ؛

کلیدهای دانش پرسیدن است.

علم و حکمت: ج ۱ ص ۳۴۶ ح ۹۶۷

حدیث - ۱۰۲

امام باقرعليه‌السلام :

العِلمُ عِمادُ الرُّوحِ؛

دانش، ستون روح است.

علم و حکمت، ج ۱، ص ۷۶، ح ۲۰۴.

حدیث - ۱۰۳

امام جوادعليه‌السلام :

الشَّریفُ کُلُّ الشَّریفِ مَن شَرَفُهُ عِلمُهُ.

شریفِ به تمام معنا کسی است که دانشش مایه شرف او گردد.

علم و حکمت: ج ۱ ص ۵۴ ح ۱۰۳

حدیث - ۱۰۴

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

العِلمُ رَأسُ الخَیرِ کُلِّهِ؛

دانش منشأ هرگونه خیری است.

علم و حکمت: ج ۱ ص ۴۰ ح ۲۹

حدیث - ۱۰۵

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

خداوند چهارچیز را در چهار چیز قرار داده است :

۱.برکت علم را در احترام به استاد

۲.بقای ایمان را در تعظیم خدا به وسیله انجام بی چون چرای دستوراتش

۳.لذت و برکت زندگی را در نیکی به پدر و مادر

۴.و آزادی از جهنم را در آزار ندادن مردم.

نصایح، صفحه ۲۳۰

حدیث - ۱۰۶

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

هرکس یک مساله شرعی از احادیث ما پیرامون حلال و حرام و مسائل دینی اش را بیاموزد خدای تعالی هزار گناه او را بیامرزد و شهری از طلا به وسعت دنیا برایش در بهشت بنا کند و به عدد هر موئی که در بدنش قرار دارد برایش حج مقبول می نویسند.

بحارالانوار جلد ۱ صفحه ۲۱۴

حدیث - ۱۰۷

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

هرکس یک مساله شرعی از احادیث ما پیرامون حلال و حرام و مسائل دینی اش را بیاموزد خدای تعالی هزار گناه او را بیامرزد و شهری از طلا به وسعت دنیا برایش در بهشت بنا کند و به عدد هر موئی که در بدنش قرار دارد برایش حج مقبول می نویسند.

بحارالانوار جلد ۱ صفحه ۲۱۴

حدیث - ۱۰۸

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :

هرکس که خداوند به او علم دین عطا کرده باشد و او آن را به مردم تعلیم ندهد، پس از مرگ خداوند را در حالی ملاقات می کند که بر دهانش لجام آهنین زده باشند.

بحارالانوار جلد ۲ صفحه ۶۸

حدیث - ۱۰۹

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

طالِبُ العِلمِ مَحفوفٌ بِعِنایَةِ اللَّهِ؛

عنایت خداوند جویای دانش را فرا گرفته است.

حکمت نامه پیامبر اعظم(ص)، ج ۱، ص ۳۱۳، ح ۳۰۹

حدیث - ۱۱۰

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

أَعلَمُ النّاسِ مَن جَمَعَ عِلمَ النّاسِ إِلی عِلمِهِ؛

داناترین مردم کسی است که دانش دیگران را به دانش خود بیفزاید.

کنزالعمال، ج۱۰، ص۱۴۳، ح۲۸۷۳۱

حدیث - ۱۱۱

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

لَوکانَ الدِّینُ مُعَلَّقاً بِالثُّرَیّا لَتَناوَلَهُ اُناسٌ مِن أبناء فارِسَ؛

اگر دین به ستاره ثریّا آویزان باشد، مردمانی از ایرانیان آن را به زیر خواهند کشید.

کنزالعمّال ، ح ۳۴۱۳۰

حدیث - ۱۱۲

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

یا مُؤمِنُ اِنَّ هذَا العِلمَ وَالاَْدَبَ ثَمَنُ نَفْسِکَ فَاجْتَهِد فی تَعَلُّمِهِما ، فَما یَزیدُ مِنْ عِلْمِکَ وَ اَدَبِکَ یَزیدُ فی ثَمَنِکَ وَ قَدْرِکَ ، فَاِنَّ بِالْعِلْمِ تَهْتَدی اِلی رَبِّکَ وَ بِالاَْدَبِ تَحْسِنُ خِدْمَةَ رَبِّکَ وَبِأَدَبِ الْخِدْمَةِ یَسْتَوجِبُ الْعَبْدُ وَلایَتَهُ وَقُرْبَهُ ، فَاقْبَلِ النَّصیحَةَ کی تَنْجُوَ مِنَ الْعَذابِ؛

ای مؤمن! به تحقیق این دانش و ادب بهای جان توست پس در آموختن آن دو بکوش که هر چه بر دانش و ادبت افزوده شود بر قیمت و قَدْرت افزوده می‌شود ؛ زیرا با دانش به پروردگارت راه می‌یابی و با ادب به پروردگارت خوش خدمتی می‌کنی و با ادب در خدمت‌گزاری، بنده سزاوار دوستی و نزدیکی به او می‌شود پس [این [نصیحت را بپذیر تا از عذاب بِرَهی.

جامع الأخبار، ص ۳۱۰، ح ۸۵۲

حدیث - ۱۱۳

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

العِلمُ وَراثَهٌ کَریمَهٌ ، وَ الادابُ حُلَلٌ مُجَدَّدَهٌ ، وَ الفِکرُ مِرآهٌ صافِیَهٌ؛

علم میراث گرانبهائی است و ادب لباس فاخر و زینتی است و فکر آئینه ای است صاف.

نهج البلاغه

حدیث - ۱۱۴

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لا یُدرَکُ العِلمُ بِراحَةِ الجِسمِ ؛

دانش با تن‌آسایی به دست نمی‌آید

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۰۶۸۴

حدیث - ۱۱۵

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَن لَم یَتَعَلَّم فِی الصِّغَرِ لَم یَتَقَدَّم فِی الکِبَرِ ؛

هرکه در کودکی نیاموزد ، در بزرگی پیشرفت نمی‌کند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۹۳۷

حدیث - ۱۱۶

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَنِ اتَّجَرَ بِغَیرِ عِلمٍ فَقَدِ ارتَطَمَ فِی الرِّبا ؛

هر کس بدون آگاهی از دانش [فقه] به تجارت بپردازد ، در ربا فرو می‌رود

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۴۰۱

حدیث - ۱۱۷

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَن سَألَ فِی صِغَرِهِ أجابَ فِی کِبَرِهِ ؛

هر که در خردسالی بپرسد ، در بزرگسالی پاسخ می‌دهد

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۲۷۳

حدیث - ۱۱۸

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

مَن خَلا بِالعِلمِ لَم تُوحِشهُ خَلوَةٌ ؛

هر کس با دانش خلوت کند ، هیچ خلوتی او را به وحشت نمی‌اندازد

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۱۲۵

حدیث - ۱۱۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

لِطالِبِ العِلمِ عِزُّ الدُّنیا وَ فَوزُ الآخِرَةِ ؛

جوینده دانش را عزّت دنیا و رستگاری آخرت است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۷۳۴۹

حدیث - ۱۲۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

کُلُّ شَی‌ءٍ یَنقُصُ عَلَی الإنفاقِ إلاَّالعِلمَ ؛

هر چیزی با بخشیدن کم می‌شود ، مگر دانش

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۶۸۸۸

حدیث - ۱۲۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

قَولُ لا اَعلَمُ نِصفُ العِلمِ ؛

گفتنِ نمی‌دانم، نیمی از دانش است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۶۷۵۸

حدیث - ۱۲۲

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

عِلمٌ بِلا عَمَلٍ کَشَجَرٍ بِلا ثَمَرٍ ؛

علم بی عمل ، درخت بی‌ثمر را می‌مانَد

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۶۲۹۰

حدیث - ۱۲۳

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

جَمالُ العِلمِ نَشرُهُ وَ ثَمَرَتُهُ العَمَلُ بِهِ ، وَ صِیانَتُهُ وَضعُهُ فِی أهلِهِ ؛

زیبایی علم به نشر آن است ، و میوه‌اش عمل کردن به آن ، و نگاهداشتِ آن قراردادنش میان اهل آن

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۷۵۴

حدیث - ۱۲۴

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

تَمامُ العِلمِ العَمَلُ بِمُوجَبِهِ ؛

کمال علم ، عمل کردن به مقتضای آن است

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۴۸۲

حدیث - ۱۲۵

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

بِحُسنِ العَمَلِ تُجنی ثَمَرَةُ العِلمِ لا بِحُسنِ القَولِ ؛

با کردار نیک ، میوه علم چیده می‌شود ، نه با گفتار نیک

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۲۹۶

حدیث - ۱۲۶

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

إنَّما زُهدَ النّاسِ فی طَلَبِ العِلمِ کَثرَةُ ما یَرَونَ مِن قِلَّةِ مَن عَمِلَ بِما عَلِمَ ؛

آنچه مردم را به تحصیل دانش بی‌رغبت کرده ، این است که بسیار می‌بینند آنان که به آنچه آموخته‌اند عمل می‌کنند ، اندک‌اند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۳۸۹۵

حدیث - ۱۲۷

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

ألا لا یَستَحیِیَنَّ مَن لا یَعلَمُ أن یَتَعَلَّمَ فَإنَّ قِیمَةَ کُلِّ امرِئٍ مَا یَعلَمُ ؛

آگاه باشید که آن‌که نمی‌داند، نباید از آموختن شرم کند ؛ زیرا ارزش هر کس به چیزی است که می‌داند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۲۷۸۷

حدیث - ۱۲۸

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اُطلُبُوا العِلمَ تُعرَفُوا بِهِ وَ اعمَلُوا بِه تَکُونُوا مِن أهلِهِ ؛

دانش را بجویید تا به آن شناخته شوید و به آن عمل کنید تا از اهلش باشید

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۲۵۳۱

حدیث - ۱۲۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اِکتَسِبُوا العِلمَ یَکسِبکُمُ الحَیاةَ ؛

دانش کسب کنید تا به شما زندگی و بالندگی بخشد

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۲۴۸۶

حدیث - ۱۳۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اَلعِلمُ خَیرٌ مِنَ المالِ ، اَلعِلمُ یَحرُسُکَ وَ أنتَ تَحرُسُ المالَ ؛

دانش، برتر از ثروت است ؛ [زیرا] دانش تو را پاس می‌دارد ، امّا ثروت را تو می‌پایی

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۹۲۳

حدیث - ۱۳۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اَلعِلمُ یُنجیکَ ، الجَهلُ یُردیکَ ؛

دانش، نجاتت می‌دهد و نادانی تباهت می‌کند

غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۵۰

حدیث - ۱۳۲

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

مَن کَتَبَ عَنِّی عِلما أو حدیث - الم یَزَلْ یُکتَبْ لَهُ الأجرُ ما بَقِیَ ذلکَ العِلمُ والحدیث - ؛

هر کس دانشی یا حدیثی از من بنویسد تا آن دانش و حدیث باقی است ، برایش اجر نوشته شود

کنز العمّال : ۲۸۹۵۱

حدیث - ۱۳۳

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

المؤمنُ إذا ماتَ وتَرَکَ وَرَقةً واحِدَةً علَیها عِلمٌ تَکونُ تِلکَ الوَرَقةُ یَومَ القِیامَةِ سِترا فیما بَینَهُ وبَینَ النارِ ، وأعطاهُ اللّه‌ُ تبارکَ وتعالی بکُلِّ حَرفٍ مَکتوبٍ علَیها مَدینَةً أوسَعَ مِن الدنیا سَبعَ مَرّاتٍ ؛

هر گاه مؤمن بمیرد و یک برگه که روی آن علمی نوشته شده باشد از خود برجای گذارد ، روز قیامت آن برگه پرده میان او و آتش می‌شود و خداوند تبارک و تعالی به ازای هر حرفی که روی آن نوشته شده ، شهری هفت برابر پهناورتر از دنیا به او می‌دهد

أمالی الصدوق : ۴۰ / ۳

حدیث - ۱۳۴

پیامبر خدا (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) فرمودند:

اکتُبُوا العِلمَ قبلَ ذَهابِ العُلَماءِ ، وإنّما ذَهابُ العِلمِ بِمَوتِ العُلَماءِ؛

دانـش را ، پـیش از درگـذشت دانشمندان ، بنویسید ؛ زیرا با مرگ دانشمندان ، دانش (آنان) نیز می‌رود

کنز العمّال : ۲۸۷۳۳

حدیث - ۱۳۵

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

قَیِّدُوا العِلمَ بالکِتابِ؛

علم را ، با نوشتن در بند کشید

کنز العمّال : ۲۹۳۳۲

حدیث - ۱۳۶

امام علیعليه‌السلام :

کِتابُ الرجُلِ عُنوانُ عَقلِهِ‌وبُرهانُ فَضلِهِ ؛

نوشته (و نامه) انسان ، نشانِ خِرد او و دلیل فضل اوست

غرر الحکم : ۷۲۶۰ منتخب میزان الحکمة : ۴۸۲

حدیث - ۱۳۷

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

کل جلوس فی المسجد لغو الا ثلاثة : قراءة مصل ، او ذکرالله اوسائل عن علم ؛

هر نشستی در مسجد لغو است مگر در سه حالت : خواندن قرآن ، گفتن ذکر خدا، سؤ ال(جستوی ) علم

(میزان الحکمه ، ج ۴، ص ۳۹۳، بحارالانوار، ج ۷۷، ص ۸۸).

حدیث - ۱۳۸

قال علیعليه‌السلام :

نوم علی یقین خیر من صلاة فی شک ؛

خوابیدن با علم و یقین بهتر از نماز و نیایش خدا با شک و تردید است

(نهج البلاغه ، فیض الاسلام ، ص ۱۱۳۰)

حدیث - ۱۳۹

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

نوم علی علم خیر من صلاة علی جهل ؛

خواب با علم بهتر از نماز با جهل است

(نهج الفصاحه ، م ۳۱۴۰، ص ۶۳۳)

حدیث - ۱۴۰

قال الصادقعليه‌السلام :

قال لقمان لابنه : لکل شی ء علامة یعرف بها و یشهد علیها و ان للدین ثلاث علامات : العلم و الایمان و العمل به ، (الی ان قال ) و للعامل ثلاث علامات الصلوة و الصیام و الزکوة ؛

حضرت لقمان به فرزندانش فرمود: برای هر چیزی علامتی است که به وسیله آن علامت شناخته می شود و به او شهادت داده می شود، به درستی که برای دین سه علامت است : ۱ - علم ۲ - ایمان ، ۳ - عمل به ایمان ، تا آن جا که فرمود: برای عامل به دین سه علامت است : ۱ - نماز ۲ - روزه ، ۳ - زکات

(مستدرک الوسائل ، ج ۱، ص ۱۸۳)

حدیث - ۱۴۱

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

کن عالما او متعلما او احب اهل العلم و لا تکن راعبا فتهلک ببعضهم؛

یا دانشمند باش یا دانشجوی یا دوست دار دانشمندان و دشمن علم و اهل آن مباش که به سبب آن هلاک می شوی.

اصول کافی، ج ۱، ص ۳۴.

حدیث - ۱۴۲

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

الحکمة ضاله المومن فخذ الحکمة و لو من اهل النفاق؛

دانش، گم شده ی مسلمانان است، پس دانش بیاموز، اگر چه از غیر مسلمان باشد.

نهج البلاغه، حکمت ۲۰۵.