حدیث - ۱۷

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

صَلاحُ العَیشِ التَّدبیرُ؛

سامان بخشِ گذرانِ زندگی ، برنامه ریزی است

غرر الحکم : ۵۷۹۴

حدیث - ۱۸

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

التَّدبیرُ نِصفُ المَعونَةِ؛

برنامه ریزی ، نیمِ دستمایه [ی زندگی] است

غرر الحکم : ۵۶۶

حدیث - ۱۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

قِوامُ العَیشِ حُسنُ التَّقدیرِ ، ومِلاکُهُ حُسنُ التَّدبیرِ؛

مایه پایداری زندگی ، خوب سنجیدن است و پایه آن ، برنامه ریزی است

غرر الحکم : ۶۸۰۷

حدیث - ۲۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

حُسنُ التَّدبیرِ وتَجَنُّبُ التَّبذیرِ مِن حُسنِ السِّیاسَةِ ؛

نشانه سیاستِ درست ، برنامه ریزی صحیح و پرهیز از ریخت و پاش است

غرر الحکم : ۴۸۲۱

حدیث - ۲۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

القَلیلُ مَعَ التَّدبیرِ أبقی مِنَ الکَثیرِ مَعَ التَّبذیرِ؛

مال اندک با برنامه ریزی، پایدارتر از مال فراوانی است که ریخت و پاش شود

غرر الحکم : ۱۹۴۸

حدیث - ۲۲

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

لَیسَ الجِهادُ أن یَضرِبَ بِسَیفِهِ فی سَبیلِ اللّه ِ ؛ إنَّمَا الجِهادُ مَن عالَ والِدَیهِ وعالَ وَلَدَهُ ، فَهُوَ فی جِهادٍ ومَن عالَ نَفسَهُ یَکُفُّها عَنِ النّاسِ فَهُوَ فی جِهادٍ ؛

جهاد [فقط] آن نیست که [کسی] در راه خدا شمشیر زند ؛ هر آینه جهاد ، آن [نیز ]است که فرد ، پدر و مادر و فرزندانش را سرپرستی کند ؛ پس چنین کسی در حال جهاد است و [نیز] آن کس که خود را تأمین می سازد تا از مردم بی نیاز باشد ، او هم در حال جهاد است

کنز العمّال : ۱۶ / ۴۶۹ / ۴۵۴۹۴

حدیث - ۲۳

امام سجادعليه‌السلام :

اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ، وَ احْجُبْنی عَنِ السَّرَفِ وَالْاِزْدِیادِ، وَ قَوِّمْنی بِالْبَذْلِ وَ الْاِقْتِصادِ، وَ عَلِّمْنی حُسْنَ التَّقْدیرِ، وَ اقْبِضْنی بِلُطْفِکَ عَنِ التَّبْذیرِ؛

بارخدایا! بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا از ولخرجی و زیاده روی دورکن و با بخشش و میانه روی، برپا و استوارم دار و اندازه نگه داشتن نکو را به من بیاموز و به لطف خویش از ریخت و پاش، بازم دار.

صحیفه سجادیه ، دعای ۳۰

حدیث - ۲۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :

مَنِ اقْتَصَدَ اَغْناهُ اللّه وَ مَنْ بَذَّرَ اَفْقَرَهُ اللّه وَ مَنْ تَواضَعَ رَفَعَهُ اللّه وَ مَنْ تَجَبَّرَ قَصَمَهُ اللّه؛

هر کس میانه‌روی کند، خداوند بی‌نیازش سازد و هر کس ریخت و پاش نماید، خداوند نادارش کند، هر کس فروتنی پیشه کند، خداوند بلندش نماید و هر کس بزرگی کند، خداوند خُردش نماید.

کافی، ج ۴ ، ص ۹۵، ح ۱

حدیث - ۲۵

امام رضاعليه‌السلام فرمودند:

انَّ الَّذِی یَطْلُبُ مِنْ فَضْلِ یَکُفُّ بِهِ عِیَالَهُ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ الْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ؛

آن که با کار و کوشش، در جست و جوی مواهب زندگی برای تأمین خانواده خویش است، پاداشی بزرگ تر از مجاهدان راه خدا دارد.

تحف العقول، ص۸۰۸

حدیث - ۲۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

جاهدوا المشرکین بأموالکم و أنفسکم و ألسنتکم؛

با اموال و جانها و مال های خود با مشرکان جهاد کنید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

التّوده و الإقتصاد و السّمت الحسن جزء من أربعه و عشرین جزء من النّبوّه؛

تأنی و صرفه جوئی و نیکنامی یک جزء از بیست و چهار جزء پیامبری است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ قلیل العمل مع العلم کثیر و کثیر العمل مع الجهل قلیل؛

کار اندک که با بصیرت و دانش انجام گیرد بسیار است و کار بسیار که با نادانی صورت پذیرد اندک است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۲۹

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اَفضَلُ النّاسِ عَقلاً اَحسَنُهُم تَقدیرا لِمَعاشِهِ وَ اَشَدُّهُمُ اهتِماما بِاِصلاحِ مَعادِهِ؛

عاقل ترین مردم کسی است که بهتر بتواند امور زندگی اش را برنامه ریزی کند و برای اصلاح آخرتش بیشتر همت نماید.

( غررالحکم، ح ۳۳۴۰. )

حدیث - ۳۰

پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

مَن سَعی عَلی عِیالِهِ فی طَلَبِ الحَلالِ فَهُوَ فی سَبیلِ اللّه ِ؛

هرکس در جست و جوی حلال، برای گذران زندگی خانواده اش بکوشد،[تلاشِ] او در راه خدا است.

کنز العمّال : ۴ / ۱۲ / ۹۲۵۲

قرض الحسنه

حدیث - ۱

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ ارادَ ان تُستَجابُ دعَوَتُهُ و اَن تکشِفَ کُرْبَتُه فَلیُفَرّج عَن مُعسرٍ.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند: کسی که مایل است خداوند دعایش را مستجاب نموده و غم و اندوهش را بزداید، پس باید تلاش کند که غم و اندوه انسان تنگدست را برطرف نماید.

«کنز العمال، ح ۱۵۳۹۸»

حدیث - ۲

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : رایتُ لیلةً اُسری بی علی بابِ الجَنّةِ مکتوباً الصّدَقَةُ بعَشْرِِ امثالِها و القرضُ بثمانیةَ عشرٍ. فقلتُ: یا جبرئیل .

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: شبی که به معراج برده شدم دیدم که روی درب بهشت این چنین نوشته بود: صدقه ده برابر پاداش دارد و قرض هیجده برابر. به جبرئیل گفتم: چرا قرض برتر از صدقه است؟ گفت: چون قرض گیرنده فقط به خاطر نیازش قرض می گیرد ولی سائل تقاضای کمک می کند، اگر چه بی نیاز باشد.

«کنز العمّال، ح ۱۵۳۷۴»

حدیث - ۳

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ اقرَضَ مومناً قرضاً ینتظِرُ بِهِ مَیْسورَهُ کانَ مالَهُ فی زکاةٍ و کانَ هو فی صلاةٍ منَ الملائکة‌ِ حتّی یودّیهُ الیه.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کس به مومنی قرض بدهد و منتظر بماند تا قرض گیرنده فراخی یابد، آن مال ثواب زکات خواهد داشت و قرض دهنده مورد درود فرشتگان می باشد تا این که قرضش ادا شود.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹»

حدیث - ۴

قال النبیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ یُمطِلُ عَلی ذی حَقٍّ حقَّهُ و هُوَ یقدِرُ علی اداءِ حقِّهِ فَعَلیهِ کلَّ یَومٍ خطیئَة‌ُ عَشّارٍ.

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که قادر به پرداخت حق دیگران است، اگر طلبکار را معطل کند، در مقابل هر روز تاخیر، گناه شخص باج گیر در نامه علمش ثبت خواهد شد.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۴۶»

حدیث - ۵

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَن یَسَّرَ عَلی مؤمِنٍ و هُوَ مُعْسِرٌ، یَسَّرهُ الله علیه حوائجهُ فی الدّنیا و الاخرَة.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که با انسان تنگدست مؤمن مدارا نماید (در گرفتن قرض خود به او مهلت داده و یا آن را ببخشد)، خداوند در برآوردن حوائج دنیا و آخرتِ او مدارا خواهد کرد.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۵۲»

حدیث - ۶

عن النبیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : کَما لا یَحلُّ لِغَریمک ان یُمطِلَکَ وَ هُوَ مُؤسِرٌ، فکذلِکَ لا یَحِلُّ لَکَ ان تُعسِرَهُ اذا علِمْتَ أَنَّهُ معسِرٌ.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: همان طور که برای کسی که از تو قرض گرفته و توانگر است (توان پرداخت قرضش را دارد)، جایز نیست که اداء آن را به تاخیر اندازد، برای تو هم جایز نخواهد بود که با اینکه می دانی او تنگدست است، از او مطالبه قرضت را بکنی.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹»

حدیث - ۷

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ ارادَ ان یُظلّهُ اللهُ فی ظلِّ عَرْشِهِ یومَ لا ظِلَّ اِلاّ ظلُّهُ فلینظُر مُغسِراً او لِیَدَعْ لَهُ عن حَقّهِ.

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که مایل است (در روز قیامت) زیر سایه خدا باشد، روزی که هیچ سایه ای جز سایه خدا نیست، پس به انسان تنگدستِ بدهکار مهلت دهد یا اینکه به نفع او از حقّش بگذرد.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۵۰»

حدیث - ۸

من وصایا امیر المومنینعليه‌السلام لابنه الحسنعليه‌السلام : وَ اغْتَنِم مَنِ اسْتَقَرضَکَ فی حالِ غناک لِیَجْعَلَ قضَاءَهُ لک فی یوم عُسْرَتِکَ.

امام علیعليه‌السلام در وصیت به فرزندشان امام حسنعليه‌السلام فرمودند: اگر کسی در حال بی نیازی ات از تو قرض خواست، آن را غنیمت بشمار تا اینکه در روز تنگدستی و احتیاج، او نیز قرض تو را جبران نماید.

«نهج البلاغه، نامه ۳۱»

حدیث - ۹

قال الامام الرّضاعليه‌السلام : انّ اجرَ القَرض ثمانیةَ عَشَرَ ضِعفاً من اجرِ الصّدقه لانّ القرضَ یصلُ الی مَنْ لا یَضع نفسَهُ للصَّدَقَه لأخذِ الصّدقه.

امام رضاعليه‌السلام فرمودند: پاداش قرض دادن هیجده برابر اجر صدقه است، زیرا قرض به کسی می رسد که خود را برای گرفتن صدقه، ضایع (و کوچک) نمی کند.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۴۰»

حدیث - ۱۰

قال الامام الباقرعليه‌السلام : کلُّ ذَنبٍ یکفُرُهُ القتلُ فی سبیلِ الله الاّ الدَّین لا کَفّارةَ لَه الاّ اداءُهُ او یَقضی صاحِبَهُ، او یَعفُوَ الذّی لَهُ الحقّ.

امام باقرعليه‌السلام فرمودند: هر گناهی با شهادت در راه خدا بخشیده و پاک می شود، مگر قرض که کفّاره ای ندارد جز اینکه توسط شخص بدهکار یا شخص دیگری پرداخت شود و یا اینکه طلب کار گذشت نماید.

«وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۸۳»

حدیث - ۱۱

قال الامام علی بن الحسینعليه‌السلام : طَلَبُ الحوائج اِلَی النّاسِ مَذَلَّةٌ لِلْحیاة و مذهبةٌ لِلْحَیاءِ و استخفافٌ بِالوَقارِ وَ هو الفقر الْحاضِر .

امام سجادعليه‌السلام فرمودند: دست نیاز به سوی مردم دراز کردن، سبب ذلّت و خواری در زندگی خواهد بود و نیز موجب از بین رفتن حیاء و خوار و ناچیز شدن شخصیت و وقار خواهد گشت به طوری که همیشه احساس نیاز و تنگدستی نماید و هر چه کمتر به مردم رو بیندازد و درخواست کمک کند، بیشتر احساس بی نیازی و خود کفائی خواهد داشت.

«بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۳۶»

حدیث - ۱۲

قال الامام الباقرعليه‌السلام : اربعٌ من کنُوزِ البرّ: کتمانُ الحاجَة وَ کِتمانُ الصّدقَة و کتمانُ الوَجَع و کتمان المُصیبةِ.

امام باقرعليه‌السلام فرمودند: چهار چیز از گنج های خیر و نیکی است: پوشاندن حاجت و نیاز خود از دیگران، دادن صدقه و کمک به افراد به صورت مخفیانه، کتمان رنج و ناراحتی ها و تحمل مصیبت.

«بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۷۵»

حدیث - ۱۳

قال الامام الصادقعليه‌السلام : «مَنْ اقرَضَ قَرْضاً فَضَرَبَ لَهُ اجَلاً فَلَمْ یُؤتَ بِهِ عندَ ذلِکَ الاجَلِ، فاِنَّ لَهُ من الثّوابِ .

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: هر گاه انسان به شخصی قرض دهد و برای باز پرداخت آن زمان مشخص نماید، چنانچه در موعد مقرر مال او پرداخت نشود، یک دینار صدقه، به ازای هر روز در نامه عملش ثبت خواهد شد.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹»

حدیث - ۱۴

قال الامام الصادقعليه‌السلام : اِنّ اللهَ عزوجلًَّ یُحِبُّ انظارَ المُعْسِر وَ مَنْ کانَ عزیمُهُ معسِراً فَعلیه ان ینظُرَهُ الی مَیْسَرةِ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: خداوند متعال مهلت دادن به تنگدست را دوست دارد و کسی که بدهکارش تنگدست است، باید به او مهلت دهد تا توانمند گردد.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۵۳»

حدیث - ۱۵

قال الامام الصادقعليه‌السلام : فان اعطاهُ اکثَرَ ممّا اخذَهُ من غیر شرطٍ بینهما فهو مباحٌ له، و لیسَ لَهُ عندَ اللهِ ثوابٌ فیما اقرَضَه.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: اگر قرض گیرنده بدون قرار قبلی، سودی به صاحب مال بدهد مباح است، ولی آن قرض دهنده پاداشی از خدا نخواهد گرفت.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۵۷»

حدیث - ۱۶

قالَ ابی موسی: قلت لابی عبداللهعليه‌السلام : جُعِلْتُ فداک یستقرِضُ الرجُلُّ و یحُجُ؟ قالَ: نَعَم، قلتُ: .

ابو موسی می گوید: به امام صادقعليه‌السلام عرض کردم، فدایت شوم، آیا شخصی می تواند قرض بگیرد و فریضه حج را با آن انجام دهد؟ فرمودند: آری. عرض کردم: آیا می تواند برای ازدواج قرض بگیرد؟ فرمودند: آری، قرض کند و ازدواج نماید و شب و روز منتظر روزی خدا باشد.

«وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۸۲»

حدیث - ۱۷

قال الامام الصادقعليه‌السلام : ما من مُومنٍ اقرَضَ مومناً یلتمسُ به وجه الله الاّحسب الله له أجرَه بحساب الصّدقة حتی یرجع الیه ماله.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: هیچ مومنی نیست که به خاطر خدا به مؤمن دیگر قرض دهد، جز آنکه خداوند هر روز ثواب صدقه دادن آنرا به حساب وی ثبت کند تا زمانی که آن مال به او باز گردد.

«الکافی، ج ۴، ص ۳۴»

حدیث - ۱۸

قال الامام الصادقعليه‌السلام : لِأَنْ اُقرِضَ قرضاً أَحَبُّ اِلیَّ من انْ أصِلَ بمثلِهِ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: قرض دادن مال را بیشتر دوست دارم تا آن که آن را ببخشم.

بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹

حدیث - ۱۹

قال الامام الصادقعليه‌السلام : عَلی بابِ الجنّةِ مکتوبٌ: القرضُ بثمانیةَ عَشْرٍ و الصَّدَقَةُ بِعشرَةٍ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: بر روی درب بهشت این گونه نوشته شده است: قرض دادن هیجده برابر پاداش دارد و صدقه ده برابر.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۸»

حدیث - ۲۰

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : الصّدقةُ بعشرَةٍ و القرضُ بثمانیةَ عشر و صِلَةُ الاخوان بعشرین و صلةُ الرّحم باربعةٍ و عشرین.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: پاداش صدقه ده برابر، پاداش قرض هیجده برابر، پاداش پیوند و ارتباط با برادران دینی بیست برابر و پاداش صلة رحم و پیوند با خویشاوندان، بیست و چهار برابر می باشد.

«الکافی، ج ۴، ص ۱۰»

حدیث - ۲۱

عن رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : وَ مَنْ اَقرَضَ اخاهُ المومِنَ بکلِّ درهمٍ أقرضَهُ وزنَ جبلِ اُحُدٍ و جَبَلِ رضوانٍ و طُورِ سیناءَ حسناتٍ .

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که به برادر مومن خود قرض بدهد، در برابر هر درهمی که قرض داده هم وزن کوه اُحد، رضوان و طور سینا، حسنات خواهد داشت و اگر برای باز پس گیری آن مدارا کند، از پلِ صراط همچون برق جهنده، بدون حساب و عذاب خواهد گذشت.

«ثواب الاعمال، ص ۴۱۴»

حدیث - ۲۲

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنِ احتاجَ الیه اخوهُ المُسلِم فی قرضٍ و هُوَ یَقدِرُ علیه فلَمْ یفعَل حرّم الله علیه ریحَ الجنةِ.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که برادر مسلمانش به او برای قرض احتیاج داشته باشد و او با وجود این که قادر به پرداخت این قرض است، از دادن آن امتناع کند، خداوند بوی بهشت را بر او حرام خواهد کرد.

«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۸»

حدیث - ۲۳

قال رسولِ اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَطَلُ الغنیِّ ظلمٌ.

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: تاخیر در پرداخت قرض توسط انسان توانمند و غنی، ظلم است.

«وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۹۰»

تجارت و معامله

حدیث - ۱

قال الامام عَلیعليه‌السلام : لا تِجارَةَ کَالْعَمَلِ الصّالِحِ وَ لا رِبْحَ کَالثَّوابِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: هیچ تجارتی همانند عمل صالح و هیچ سودی مانند پاداش الهی نیست.

«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۲»

حدیث - ۲

قال الامام عَلیعليه‌السلام : اِذا طُفِّفَتِ الْمَکاییلُ اَخَذَهُمُ اللهُ بِالسِّنِینَ وَ الْقَحْطِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: وقتی پیمانه‌ها را کاهش دهند خداوند ایشان را گرفتار قحط و کمبود سازد.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۰۷»

حدیث - ۳

قال الامام علیٌّعليه‌السلام : اَلْاَحْتِکارُ شَیْمَةُ الْاَشْرارِ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: احتکار راه و رسم اشرار است.

«میزان الحکمه، ج۲، ص۲۸۶»

حدیث - ۴

قال الامام عَلیعليه‌السلام : اَنَّهُ دَخَلَ السُّوقَ فَقالَ: یا مَعْشَرَ اللَّحّامِینَ مَنْ نَفَخَ مِنْکُمْ فِی اللَّحْمِ فَلَیْسَ مِنّا.

امام علیعليه‌السلام (هنگامی که داخل بازار شد) فرمودند: هان ای گوشت فروشان هر کدامتان که در گوشت بِدَمَد (و آن را چاق نشان دهد) از ما (مسلمانان) نیست.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۰۲»

حدیث - ۵

عَنْ اَمِیرِالْمُؤمِنینَعليه‌السلام : نَهی رَسُولُ اللهِ عَنْ بَیْعِ الْمُضْطَرِّینَ.

امیرالمؤمنینعليه‌السلام فرمودند: رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از خرید اموال اشخاصی که ناچار به فروش شده‌اند منع فرموده است.

«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۱»

حدیث - ۶

قال الامام عَلیعليه‌السلام : تَعَرّضُوا لِلتّجاراتِ فَاِنَّ لَکُمْ فیها غِنیً عَمَّا فِی اَیْدِی النّاسِ وَ اَنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ الْمُحْتَرِفَ الْاَمِینَ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: دست به انواع بازرگانی بزنید که تجارت‌ها عامل بی‌نیازی شما از اموال مردم است و براستی خداوند شخص صاحب حرفه درست‌کار را دوست دارد.

«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۰»

حدیث - ۷

قال الامام عَلیعليه‌السلام : اِذا طافَ فِی الْاَسْواقِ وَ وَعَظَهُمْ، یا مَعْشَرَ التُّجّار قَدِّمُوا الْاِسْتِخارَةَ وَ تَبَرَّکُوا بِالسُّهُولَةِ وَ اقْتَرِبُوا مِنَ الْمُتَتابِعینِ وَ تَزَیَّنُوا بِالْحِلْمِ وَ تَنازَهَوْا عَنِ الْیَمینِ وَ جانِبُوا الْکِذْبَ وَ .

امام علیعليه‌السلام وقتی در بازار می‌گشت و موعظه می‌فرمود چنین می‌گفت: هان ای گروه بازرگانان در آغاز از خدا خیر بخواهید و با سهل‌گیری برکت بجوئید و به خریداران نزدیک شوید (اخلاقاً و مکاناً) و به حلم و بردباری آراسته باشید و از سوگند باز ایستید و از دروغ دوری گزینید و از ستمگری کناره بگیرید و حق مظلومین را بپردازید و به ربا نزدیک نشوید و پیمانه و ترازو را کامل کنید و از اموال مردم کم نگذارید و در زمین فساد نکنید.

«بحارالانوار، ج۷۸، ص۵۴»

حدیث - ۸

قال الامام عَلیعليه‌السلام : یا مَعْشَرَ التُّجّارِ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ.

امام علیعليه‌السلام فرمودند: ای بازرگانان، اوّل فقاهت (شناخت دین و احکام معاملات)، سپس تجارت، اول فقاهت سپس تجارت، اول فقاهت سپس تجارت.

«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۰»

حدیث - ۹

عَنِ الامام الصّادِقِعليه‌السلام : اَلْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ اِلّا ما خالَفَ کتابَ اللهِ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: مسلمانان به شروط خود وفا دارند مگر شرطی که برخلاف کتاب خدا (قرآن) باشد.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۳۷»

حدیث - ۱۰

قال الامام الصّادِقُعليه‌السلام : اِنَّ اللهَ لَیُبْغِضُ الْمُنْفِقَ سَلْعَتَهُ بِالْأیمانَ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: همانا کسی که با کمک قسم کالای خود را بفروشد، مورد خشم خداست.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۹۹»

حدیث - ۱۱

قال الامام الصّادِقُعليه‌السلام : ثَلاثَةٌ یُدْخِلُهُمُ اللهُ الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِسابٍ، اِمامٌ عادِلٌ وَ تاجِرٌ صَدوقٌ و شَیْخٌ اَفْنی عُمْرَهُ فِی طاعَةِ اللهِ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: خداوند سه کس را بدون حساب وارد بهشت می‌نماید: پیشوای عادل، بازرگان راستگو، پیری که عُمر خود را در اطاعت خدا گذرانیده باشد.

«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۸»

حدیث - ۱۲

قال الامام الصّادِقُعليه‌السلام : التِّجارَةُ تَزِیدُ فِی الْعَقْلِ.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: تجارت مایه افزونی خرد است.

«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۱۸»

حدیث - ۱۳

قال الامام الصّادِقُعليه‌السلام : اَرْبَعَةٌ یَنْظُرُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ اِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ، مَنْ اَقالَ نادِماً اَوْ اَغاثَ لَهْفانَ اَوْ عَتَقَ نَسِمَةً اَوْ زَوَّجَ عَزَباً.

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: در روز قیامت چهار کس مورد رحمت خداوند متعال قرار می گیرند: کسی که معامله شخص نادمی را فسخ نماید، آن که اندوه زده‌ای را فریاد رسی کند، کسی که برده‌ای را آزاد سازد و یا کسی که زن یا مرد مجردی را همسر دهد.

«وسائل الشیعة، ج۱۲، ص۴»

حدیث - ۱۴

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اِذا اشْتَرَیْتَ بَیْعاً فَلا تَبِعْهُ حَتّی تَقْبِضَهُ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: وقتی چیزی خریدی پیش از آن که او را تحویل بگیری، نفروش.

«کنزالعمال، ج۴، ص۱۵»

حدیث - ۱۵

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ تَمَنّا عَلی اُمَّتِی الْغَلآءَ لَیْلَةً واحِدَةً اَحْبَطَ اللهُ عَمَلَهُ اَرْبَعینَ سَنَةً.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کس یک شب در آرزوی گرانی برای امت من باشد خداوند اعمال چهل سال او را تباه خواهد کرد.

«کنزالعمال، ج۴، ص۹۸»

حدیث - ۱۶

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : لا یَبعْ بَعْضُکُمْ عَلی بَیْعِ اَخیهِ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هیچ یک از شما بر علیه معامله برادر دینی اش، معامله نکند.

«کنزالعمال، ج۴، ص۶۹»

حدیث - ۱۷

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : یا صَاحِبَ الطَّعامِ، اَسْفَلُ هذا مِثْلَ اَعْلاهُ؟ مَنْ غَشَّ الْمُسْلِمینَ، فَلَیْسَ مِنْهُمْ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: ای فروشنده طعام، آیا زیر این کالا همانند روی آن است؟ هر کس به مسلمانان خیانت کند، مسلمان نیست.

«کنزالعمال، ج۴، ص۶۰»

حدیث - ۱۸

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلْمُسْلِمُ اَخُو الْمُسْلِمِ وَ لایَحِلُّ لِمُسْلِمٍ باعَ مِنْ اَخِیهِ بَیْعاً فِیهِ عَیْبٌ اِلّا بَیِّنَهُ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: مسلمان با مسلمان برادر است و جایز نیست به برادرش چیز معیوبی را بفروشد مگر آن که به او اعلام نماید.

«کنزالعمال، ج۴، ص۵۹»

حدیث - ۱۹

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلْمَغْبُونُ لا مَحْمُودٌ وَ لا مَأجُورٌ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که مغبون می‌شود نه نزد خلق پسندیده است و نه نزد خدا دارای پاداش است.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۹۴»

حدیث - ۲۰

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلنّاجِشُ خائِنٌ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که قیمت جنسی را بالا می‌برد بدون آن که قصد خرید داشته باشد، خائن است.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۸۱»

حدیث - ۲۱

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌ : لَعَنَ اللهُ الْخَمْرَ وَ عاصَرِها وَ غارِسَها وَ شارِبَها وَ ساقِیَها وَ بایِعها وَ مُشْتَریها وَ اکِلَ ثَمَنِها وَ حامِلَها وَ الْمحْمُولَ اِلَیْهِ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: خداوند لعن کرده است مشروب و فشارنده آن و کارنده درخت آن و نوشنده و ساقی آن و فروشنده و خریدار و مصرف کننده بهای آن و حامل آن و کسی که به سوی او می‌برند.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۴۴»

حدیث - ۲۲

نهی رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَنْ یَدْخُلَ الرَّجُلُ فِی سَوْمِ اَخِیهِ الْمُسْلِمِ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نهی فرمودند: از این که کسی در معامله برادر مسلمان خود داخل شود.

«وسائل الشیعة، ج۱۲، ص۳۳۸»

حدیث - ۲۳

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلبَیَّعانِ بِالخِیارِ حَتَّی یَفْتَرِقا.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: مشتری و فروشنده تا از هم جدا نشده‌اند اختیار فسخ (معامله را) دارند.

«وسائل الشیعة، ج۱۲، ص۲۴۵»

حدیث - ۲۴

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلْجالِبُ مَرْزُوقٌ وَ الْمُحْتَکِرُ مَلْعُونٌ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: تهیه کننده (نیازمندی های مردم، از لطف و رحمت الهی) بهره‌مند می‌گردد و احتکار کننده ملعون است.

«وسائل الشیعة، ج ۱۲، ص۳۱۳»

حدیث - ۲۵

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَیُّما رَجُلٍ اشْتَری طَعاماً فَکَسَبَهُ اَرْبَعِینَ صَباحاً، یُرِیدُ بِهِ غَلاءَ الْمُسْلِمِینَ ثُمَّ باعَهُ فَتَصَدَّقَ بِثَمَنِهِ، لَمْ یَکُنْ کَفّارَةً لِما صَنَعَ.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کس طعامی (غذایی) بخرد و چهل روز برای ایجاد گرانی نگهدارد، سپس بفروشد و قیمت آن را در راه خدا صدقه بدهد کفّاره احتکار خود را نداده است.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۹۸»

حدیث - ۲۶

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : غَبْنُ الْمُسْتَرْسِلِ رِباً.

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: مغبون ساختن (متضرر کردن) کسی که کار را به انصاف خود انسان سپرده، در حکم ربا است.

«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۰۴»

حدیث - ۷۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من أنظر معسرا إلی میسرته أنظره اللَّه بذنبه إلی توبته؛

هر که تنگدستی را مهلت دهد تا گشایش یابد خدا گناهش را مهلت دهد تا توبه کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من باع دارا ثمّ لم یجعل ثمنها فی مثلها لم یبارک له فیها؛

هر که خانه ای فروشد و با قیمت آن خانه دیگر نخرد، برکت نیابد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من نفّس عن غریمه أو محا عنه کان فی ظلّ العرش یوم القیامه؛

هر که به قرضدار خویش مهلت دهد یا قرض او را قلم گیرد روز قیامت در سایه عرش باشد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

مناوله المسکین تقی میته السّوء؛

عطا به مستمندان از مرگ بد جلوگیری می کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من یسّر علی معسر یسّر اللَّه علیه فی الدّنیا و الآخره؛

هر که به تنگدستی گشایش دهد خدا در دنیا و آخرت به او گشایش دهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من أقال نادما بیعه أقاله اللَّه تعالی عثرته؛

هر که معامله پشیمانی را اقاله کند خدا از گناهانش بگذرد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من أنظر معسرا و وضع عنه أظلّه اللَّه تحت ظلّ عرشه یوم لا ظلّ إلّا ظلّه؛

هر که تنگدستی را مهلت دهد و بار او را سبک کند خداوند روزی که سایه ای جز سایه او نیست، وی را به سایه عرش خویش در آورد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ما نقص مال من صدقه؛

مال از صدقه دادن نقصان نمی پذیرد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ما أطعمت زوجتک فهو لک صدقه، و ما أطعمت ولدک فهو لک صدقه، و ما أطعمت خادمک فهو لک صدقه، و ما أطعمت نفسک فهو لک صدقه؛

هر چه به همسر خویش بخورانی، صدقه کرده ای و هر چه به فرزند خویش بخورانی، صدقه کرده ای و هر چه به خدمتکار خویش بخورانی، صدقه کرده ای، هر چه بخویش خورانی صدقه کرده ای.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ما نقص مال من صدقه و لا عفی رجل عن مظلمه إلّا زاده اللَّه بها عزّا؛

هیچ مالی از صدقه کاهش نگیرد و هیچ کس از مظلمه ای نگذرد مگر خدا در قبال آن عزت وی بیفزاید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لا تستبطئوا الرّزق فإنّه لم یکن عبد لیموت حتّی یبلغه آخر رزق هو له، فاتّقوا اللَّه و أجملوا فی الطّلب: أخذ الحلال و ترک الحرام؛

مپندارید که روزی تان دیر می رسد که هیچ بنده ای نمیرد تا آخرین بهره روزی او برسد، از خدا بترسید و در طلب ملایمت کنید (ملایمت در طلب) گرفتن حلال و رها کردن حرام است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لو أذن اللَّه تعالی فی التّجاره لأهل الجنّه لاتّجروا فی البزّ و العطر؛

اگر خدا به اهل بهشت اجازه تجارت داده بود، تجارت پارچه و عطر می کردند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لعثره فی کسب حلال أفضل عند اللَّه من ضرب بسیف حولا کاملا؛

افتادنی در راه کسب حلال نزد خدا از یک سال شمشیر زدن بهتر است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۸۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الکاسب من یده خلیل اللَّه؛

کسی که به دست خویش کسب کند، دوست خداست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

طوبی لمن ذلّ فی نفسه و حسنت خلیقته و أنفق الفضل من ماله و أمسک الفضل من قوله و وسعته السّنّه و لم یعدها إلی البدعه؛

خوشا آن که در پیش خویش خوار است و خوی او نیک است و فزونی مال خویش ببخشد و فزونی گفتار خویش نگه دارد و پیر و سست باشد و از سنت به بدعت نرود.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الصّدقات بالغدوات یذهبن بالعاهات؛

صدقه صبحگاه مرض ها را می برد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الصّدقه علی وجهها و اصطناع المعروف و برّ الوالدین و صله الرّحم تحوّل الشّقاء سعاده و تزید فی العمر و تقی مصارع السّوء؛

صدقه به موقع و نیکوکاری و نیکی با پدر و مادر و پیوستگی خویشاوند بدبختی را به خوشبختی مبدل کند و عمر را افزایش دهد و از مرگ های بد جلوگیری کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الصّدقه تمنع میته السّوء؛

صدقه مانع مرگ بد می شود.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الصّدقه علی القرابه صدقه وصله؛

صدقه به خویشاوندان هم صدقه است هم پیوستگی خویشاوندان.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الصّدقه تطفی ء الخطیئه کما یطفی ء الماء النّار؛

صدقه گناه را خاموش می کند چنان که آب آتش را خاموش می کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

صدقه المرء المسلم تزید فی العمر و تمنع میته السّوء و یذهب اللَّه تعالی بها الفخر و الکبر؛

صدقه مرد مسلمان عمر را فزونی دهد و از مرگ بد جلوگیری کند و خدای والا به وسیله آن تفاخر و تکبر را ببرد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

رحم اللَّه امرءا اکتسب طیّبا و انفق قصدا و قدّم فضلا لیوم فقره و حاجته؛

خدا رحمت کند کسی را که کسب حلال کند و به اعتدال خرج کند و ما زاد آن را برای روز تنگ دستی و حاجت از پیش فرستد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

درهم الرّجل ینفق فی صحّته خیر من عتق رقبه عند موته؛

درهمی که انسان در حال صحت در راه خدا خرج کند بهتر از بنده ای است که هنگام مرگ آزاد کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۹۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

داووا مرضاکم بالصّدقه فإنّها تدفع عنکم الأمراض و الأعراض؛

بیماران خود را به وسیله صدقه علاج کنید زیرا صدقه امراض و اعراض را از شما دفع می کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خیر أبواب البرّ الصّدقه؛

بهترین راه های نیکی، صدقه دادن است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خیر الصّدقه ما أبقت غنی و الید العلیا خیر من الید السّفلی و ابداء بمن تعول؛

بهترین صدقه ها آن است که چیزی پس از آن بجای ماند، و دست دهنده بهتر از دست گیرنده است و صدقه را از نانخوران خود آغاز کن.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

خیارکم أحسنکم قضاء للدّین؛

بهترین شما کسانی هستند که قرض خود را بهتر ادا کنند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حوسب رجل ممّن کان قبلکم فلم یوجد له من الخیر شی ء إلّا أنّه کان رجلا موسرا و کان یخالط النّاس و کان یأمر غلمانه أن یتجاوزوا عن المعسر فقال اللَّه عزّ و جلّ لملائکته نحن أحقّ بذلک منه تجاوزوا عنه؛

یکی از پیشینیان را به حساب کشیدند و کار نیکی نداشت جز آن که مرد توانگری بود و با مردم داد و ستد داشت و به غلامان خود می گفت از مطالبه واماندگان درگذرید خداوند به فرشتگان گفت ما بگذشت از او سزاوارتریم، از او درگذرید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حصّنوا أموالکم بالزّکاه و داووا مرضاکم بالصّدقه و أعدّوا للبلاء الدّعاء؛

اموال خود را به وسیله زکات محفوظ دارید و مریضان خود را با صدقه علاج کنید و برای جلوگیری از بلا به دعا متوسل شوید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حرمه مال المسلم کحرمه دمه؛

حرمت مال مسلمان مانند حرمت خون اوست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الجالب إلی سوقنا کالمجاهد فی سبیل اللَّه و المحتکر فی سوقنا کالملحد فی کتاب اللَّه؛

آن که به بازار ما چیزی وارد می کند مانند آن کس است که در راه خدا جهاد می کند و آن که در بازار ما احتکار می کند مانند کسی است که در کتاب خدا کافر به شمار رفته است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

الثّلث و الثّلث کثیر إنّک أن تذر ورثتک أغنیاء خیر من أن تذرهم عالّه یتکفّفون النّاس و إنّک لن تنفق نفقه تبتغی بها وجه اللَّه إلّا أجرت بها حتّی ما تجعل فی فی أمرأتک؛

ضمن وصیت فقط ثلث مال خود را به دیگران ده و ثلث بسیار است تو اگر وارثان خود را بی نیاز واگذاری بهتر از آن است که فقیر و محتاج مردم باشند، تو هیچ خرجی در راه خدا نمی کنی مگر آنکه در مقابل آن پاداش می یابی حتی غذایی که به زن خود می خورانی.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ثلاثه یحبّهم اللَّه عزّ و جلّ: رجل قام من اللّیل یتلوا کتاب اللَّه و رجل تصدّق صدقه بیمینه یخفیها من شماله و رجل کان فی سریّه فانهزم أصحابه فاستقبل العدوّ؛

سه کسند که خدا آنها را دوست می دارد: کسی که شب برخیزد و کتاب خدا را بخواند و کسی که با دست راست خود صدقه دهد و آن را از دست چپ خود مخفی دارد و کسی که با گروهی به جنگ رود و یارانش بگریزند و او بسوی دشمن رود.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۰۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

ثلاث أقسم علیهنّ: ما نقص مال قطّ من صدقه فتصدّقوا و لا عفا رجل عن مظلمه ظلمها إلّا زاده اللَّه تعالی بها عزّا فاعفوا یزدکم اللَّه عزّا و لا فتح رجل علی نفسه باب مسأله یسأل النّاس إلّا فتح اللَّه علیه باب فقر؛

سه چیز است که در باره آن قسم می خورم: هیچ وقت مال از صدقه کاهش نگیرد پس صدقه بدهید و هیچ کس ستمی را که بر او رفته است نبخشد مگر آنکه خداوند عزت او را بیافزاید پس ببخشید تا خداوند عزت شما را بیفزاید و هیچ کس در سؤال را بر خود نگشاید و تن به سؤال ندهد مگر آنکه خداوند در فقر را بر او بگشاید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

التّدبیر نصف العیش و التّودّد نصف العقل و الهمّ نصف الهرم ؛

تدبیر یک نیمه معیشت است و مردم داری یک نیمه عقل است و غم یک نیمه پیری

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

التّاجر الصّدوق لا یحجب من أبواب الجنّه؛

برای تاجر راستگوی بر درهای بهشت حجابی نیست.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

التّاجر الصّدوق الأمین مع النّبیّین و الصّدّیقین و الشّهداء؛

تاجر راستگوی درستکار با پیامبران و صدیقان و شهیدان است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

التّاجر الأمین الصّدوق المسلم مع الشّهداء یوم القیامه؛

تاجر درستکار راست گوی مسلمان روز رستاخیز با شهیدان است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

تصدّقوا فسیأتی علیکم زمان یمشی الرّجل بصدقته فیقول الّذی یأتیه بها: لو جئت بها بالأمس لقبلتها فأمّا الآن فلا حاجه لی فیها فلا یجد من یقبلها؛

صدقه بدهید زیرا زمانی بیاید که انسان برای صدقه دادن برود و آن که صدقه را برای او برده اند گوید اگر دیروز آورده بودی قبول می کردم اما امروز بدان حاجت ندارم و کسی را نیابد که صدقه او را قبول کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

تصدّقوا فإنّ الصّدقه فکاککم من النّار؛

صدقه بدهید زیرا صدقه مایه آزادی شما از آتش جهنم است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

باکروا فی طلب الرّزق و الحوائج فإنّ الغدوّ برکه و نجاح؛

صبح زود در طلب روزی و حاجتهای خود بروید، زیرا صبح خیزی مایه برکت و رستگاری است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

باکروا بالصّدقه فإنّ البلاء لا یتخطّی الصّدقه؛

بامداد خود را با صدقه آغاز کنید زیرا بلا از صدقه نمی گذرد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أوّل ما یوضع فی میزان العبد نفقته علی أهله؛

نخستین چیزی که در ترازوی بنده می گذارند خرجی است که برای کسان خود کرده است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ ممّا یلحق المؤمن من عمله و حسناته بعد موته علما نشره و ولدا صالحا ترکه و مصحفا ورّثه أو مسجدا بناه أو بیتا لابن السّبیل بناه أو نهرا أجراه أو صدقه أخرجها من ماله فی صحّته و حیاته تلحقه من بعد موته؛

از جمله اعمال و نیکی های مؤمن که بعد از مرگ بدو می رسد دانشی است که منتشر کرده باشد و فرزند پارسائی است که به جا گذاشته باشد و قرآنی است که به ارث گذاشته باشد یا مسجدی که بنا کرده باشد یا خانه ای که برای کاروانیان بپا کرده باشد یا نهری که به کمک او جریان یافته باشد یا مالی که در دوران صحت و حیات از مال خویش جدا کرده باشد همه اینها پس از مرگ بدو می رسد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۲۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ صدقه السّرّ تطفی غضب الرّبّ و إنّ صله الرّحم تزید فی العمر و إنّ صنائع المعروف تقی مصارع السّوء؛

صدقه نهان خشم خدا را فرو می نشاند و نیکی با خویشاوندان عمر را افزون می کند و کارهای نیک از مرگهای بد جلوگیری می کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۲۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ اللَّه لیدرء بالصّدقه سبعین میته من السّوء؛

خداوند به وسیله صدقه هفتاد قسم مرگ بد را دفع می کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۲۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ اللَّه تعالی یقبل الصّدقه و یأخذها بیمینه فیربّیها لأحدکم کما یربّی أحدکم مهره، حتّی إنّ اللّقمه تصیر مثل أحد؛

خداوند صدقه را می پذیرد و آن را به دست راست خود می گیرد و برای شما بزرگ می کند همچنان که کره اسب خود را بزرگ می کنید تا آنجا که یک لقمه به اندازه کوه احد شود.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۲۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ العبد لیتصدّق بالکسره تربو عند اللَّه حتّی تکون مثل أحد؛

بنده یک پاره نان صدقه می دهد و پیش خدا بزرگ می شود تا مثل کوه احد می شود.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۲۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ الصّدقه لا تزید المال إلّا کثره؛

صدقه مال را افزون می کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۲۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ الصّدقه لتطفی عن أهلها حرّ القبور و إنّما یستظلّ المؤمن یوم القیامه فی ظلّ صدقته؛

صدقه گرمای قبر صدقه دهندگان را تخفیف می دهد و مؤمن روز رستاخیز در سایه صدقه خویش قرار می گیرد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۲۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ إبلیس یبعث أشدّ أصحابه و أقوی أصحابه إلی من یصنع المعروف فی ماله؛

شیطان محکم ترین و نیرومند ترین یاران خود را برای گمراهی کسی فرستد که با دارائی خود کار نیک انجام می دهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۲۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أنفقی و لا تحصی فیحصی اللَّه علیک و لا توعی فیوعی اللَّه علیک؛

خرج کن و حساب مکن که خدا بر تو حساب کند و بخل مورز که خدا بر تو بخل ورزد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۲۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أفضل الکسب بیع مبرور و عمل الرّجل بیده؛

بهترین کسب ها معامله ای است که نادرستی در آن نباشد و کاری است که مرد با دست خود انجام دهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۲۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أفضل الصّدقه ما کان عن ظهر غنی و الید العلیا خیر من الید السّفلی و ابدأ بمن تعول؛

بهترین صدقه ها این است که در حال بی نیازی صورت گیرد و دست دهنده بهتر از دست گیرنده است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۳۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أفضل الدّنانیر دینار ینفقه الرّجل علی عیاله؛

بهترین پولها پولی است که انسان برای نان خوران خود خرج می کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۳۱

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أفضل الأعمال الکسب من الحلال؛

بهترین کارها کسب حلال است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۳۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

اعملوا فکلّ میسّر لما خلق له؛

کار کنید زیرا هر کسی آنچه را برای آن ساخته شده به دست می آورد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۳۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

اعلم أنّه لیس منکم من أحد إلّا مال وارثه أحبّ إلیه من ماله. مالک ما قدّمت و مال وارثک ما أخّرت؛

بدانید که همه شما مال وارث خویش را از مال خویش بیشتر دوست دارید. مال تو آن است که از پیش می فرستی و مال وارث آن است که بجا میگذاری.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۳۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أعط السّائل و لو جاءک علی فرس و أعط الأجیر حقّه قبل أن یجفّ عرقه؛

به گدا چیزی بده و گر چه بر اسب به نزد تو آمد و مزد اجیر را پیش از آن که عرقش خشک شود بپرداز.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۳۵

أطیب الکسب عمل الرّجل بیده؛

بهترین کسب ها آن است که مرد با دست خود کار کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۳۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إذا أعطی اللَّه أحدکم خیرا فلیبدأ بنفسه و أهل بیته؛

وقتی خدا به یکی از شما چیزی داد در صرف آن از خود و کسان خود آغاز کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۳۷

امام حسن عسکریعليه‌السلام فرمودند:

پارساترین مردم کسی است که در کار شبهه‌ناک، توقف کند.

(تحف‌العقول/۴۸۹)

حدیث - ۱۳۸

امام سجادعليه‌السلام می فرمایند:

هر که به روزیی که خدا به او داده بسنده کند از ثروتمند‌ترین مردم است.

(تحف‌العقول/۲۸۲)

حدیث - ۱۳۹

قال رَسُولُ اللّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله :

اَلصَّدقَةُ بِعَشْر، وَ الْقَرْضُ بِثَمانِیَةَ عَشَرَ، وَ صِلَةُ الرَّحِمِ بِأرْبَعَةَ وَ عِشْرینَ؛

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

پاداش و ثواب دادنِ صدقه ده برابر درجه، ودادن قرض الحسنه هیجده درجه، و انجام صله رحم بیست و چهار درجه افزایش خواهد داشت.

مستدرک الوسائل، ج ۷، ص ۱۹۴، ح ۸۰۱۰

حدیث - ۱۴۰

قال رَسُولُ اللّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله :

مَنْ أنْظَرَ مُعْسِراً، کانَ لَهُ بِکُلِّ یَوْم صَدَقَةٌ؛

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

هر کس بدهکار ناتوانی را مهلت دهد برای هر روزش ثواب صدقه در راه خدا می باشد.

بحارالأنوار، ج ۱۰۰، ص ۱۵۱، ح ۱۷

حدیث - ۱۴۱

قال رَسُولُ اللّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله :

بَکِرُّوا بِالصَّدَّقَةِ، فَإنَّ الْبَلاءَ لا یَتَخَطاّها؛

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

صبحگاهان حرکت و کار خود را با دادن صدقه شروع نمائید چون که بلاها و آفت ها را بر طرف می گرداند.

بحارالانوار، ج ۹۳، ص ۱۷۷، ح ۸

حدیث - ۱۴۲

امام رضاعليه‌السلام می فرمایند:

من صلی و لم یزک لم تقبل صلوته؛

هر کس نماز بخواند، ولی زکات و مالیات اسلامی نپردازد، نمازش قبول نمی شود.

( بحار الانوار، ج ,۹۶ ص ۱۲ )

حدیث - ۱۴۳

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :

طوبی لمن اسلم وکان عیشه کفافاً وقواه شداداً؛

خوشبخت کسی است که اسلام را پذیرفته و به قدر معاش خود در آمد دارد وقوای بدنش نیرومند است.

بحار الانوار : ۷۲ / ۶۷

حدیث - ۱۴۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

طَلَبُ الْحَلالِ فَریضَةٌ عَلی کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ؛

کسب درآمد حلال، بر هر مرد و زن مسلمانی واجب است.

جامع الأخبار، ص ۳۸۹، ح ۱۰۷۹.

حدیث - ۱۴۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

مَنْ اَکَلَ مِنْ کَدِّ یَدِهِ حَلالاً فُتِحَ لَهُ اَبْوابُ الْجَنَّةِ یَدْخُلَ مِنْ اَیِّها شاءَ؛

هر کس از دسترنج حلال خود روزی بخورَد، درهای بهشت به روی او باز می‌شود تا از هر کدام که بخواهد، وارد شود.

جامع الأخبار، ص ۳۹۰، ح ۱۰۸۶

حدیث - ۱۴۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

اِسْتَنْزِلُوا الرِّزْقَ بِالصَّدقَةِ وَ الْبُکورُ مُبارَکٌ یَزیدُ فی جَمیعِ النِّعَمِ خُصوصاً فِی الرِّزْقِ وَ حُسْنُ الْخَطِّ مِنْ مَفاتیحِ الرِّزْقِ وَ طیبُ الْکَلامِ یَزیدُ فِی الرِّزْقِ؛

با صدقه دادن روزی را فرود آورید، سحرخیزی با برکت است و همه نعمت‌ها، مخصوصاً روزی را زیاد می‌کند، خط زیبا از درهای رزق است و خوش‌زبانی [هم] روزی را زیاد می‌کند.

بحارالأنوار، ج ۷۶، ص ۳۱۸

حدیث - ۱۴۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

اَکْثِروا مِنَ الصَّدَقَةِ تُرزَقُوا؛

صدقه زیاد بدهید، تا خداوند به شما روزی بدهد.

بحارالأنوار، ج ۷۷ ، ص ۱۷۶، ح ۱۰.

حدیث - ۱۴۸

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

آیا شما را از چیزی خبر ندهم که اگر به آن عمل کنید، شیطان از شما دور شود، چندان که مشرق از مغرب دور است؟ عرض کردند: چرا. فرمودند: روزه روی شیطان را سیاه می‌کند، صدقه پشت او را می‌شکند، دوست داشتن برای خدا و هم یاری در کار نیک، ریشه او را می‌کند و استغفار شاهرگش را می‌زند.

امالی صدوق، ص ۱۱۷

حدیث - ۱۴۹

حضرت رسوا اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

بَکِرُّوا بِالصَّدَّقَهِ، فَإنَّ الْبَلاءَ لا یتَخَطاّها؛

صبحگاهان حرکت و کار خود را با دادن صدقه شروع کنید، چون بلاها و آفت‌ها را بر طرف می‌کند.

بحارالانوار: ج ۹۳، ص ۱۷۷، ح ۸