باب (۶)- مواسات برادران

۱ - و صافی گوید که ابو جعفرعليه‌السلام بمن فرمود: ای ابا اسماعیل آیا دیده که پیش شما اگر مرد بی ردا می بود، بعضی از برادران ردای اضافی خویش را بدو میداد تا بی ردا نماند؟ گفتم چنین کسی ندیده ام فرمود اگر آن مرد بی آزاری می بود می شد که یکی از برادران ازار زیادی خویش را بدو دهد؟ تا ازاری بدست آرد؟ گفتم نه، پس دست به ران خویش زده فرمود اینان برادر نیستند.

۲ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام به مفضل فرمود: شیعیان ما را به دو خصلت بیازمای و هر که آن دو را دارا باشد با وی آمیزش کن و اگر نه از وی بپرهیز، سپس پرسیدند آن دو خصلت چیستند؟ فرمود نماز بوقت گذاردن و مواسات با برادران اگر چه با چیز کمی باشد.

۳ - راوی گفت نزد ابی عبد اللَّهعليه‌السلام بودم از مواسات مرد با برادران خویش و آنچه که باید در باره همدیگر بکنند یاد فرمود از این سخن به اندازه متأثر شدم که از قیافه من دریافت، پس فرمود این روش در زمانی خواهد بود که قائم قیام کند آنگاه بر آنان واجب است که همدیگر را ساز و برگ دهند و نیرومند سازند.

۴ - راوی گوید مردی دیر نزد رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم رفت فرمود ترا چه شده که دیر آمده ای؟ گفت ای رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم برهنگی مرا بازداشت، فرمود مگر تو را همسایه نبود که دارای دو جامه باشد و یکی را به تو عاریت دهد؟ گفت آری ای رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، فرمود پس او ترا برادر نیست.

۵- ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: ببین چه بدست آورده ای پس آن را ببرادران خویش ده، خداوند فرمود نکوئی بدیها را می برد.

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: سه چیز است که این امت نتوانند آورد: ۱ - مواسات با برادر در مال خویش. ۲ - با مردم از جانب خود انصاف دادن ۳ - یاد کردن خدا در هر حال، و این یاد آوری خدا گفتن سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر نیست بلکه اگر بچیزی برسند که حرام شده از خدا بترسند و از آن درگذرند.

۶- ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: یکدرهم به برادر مسلمان خود ببخشم بهتر میدانم که صد درهم صدقه دهم و یک لقمه که برادر مسلمانم بخورد خوشتر میدانم تا برده را آزاد کنم.

۷ - ابو جعفرعليه‌السلام فرمود: گرد هم آئید و از یک دیگر یاد کنید تا فرشتگان پیرامون شما را فرا گیرند خدا ببخشد کسی را که امر ما را احیا کند.

باب (۷) حقوق برادران در باره همدیگر

۱ - داود بن حفص گوید: نزد امام جعفر صادقعليه‌السلام بودیم و او عطسه کرد خواستیم به او دعای رحمت بگوئیم پس فرمود چرا دعا نکردید از جمله حقوق مؤمن بر برادرش چهار خصلت است که هر گاه عطسه کند بدو دعای رحمت گوید، و اگر ویرا بخواند بپذیرد و هر گاه بیمار گردد از وی دیدار کند و اگر بمیرد جنازه او را مشایعت نماید.

۲- ابان بن تغلب گفت با ابی عبد اللَّهعليه‌السلام طواف میکردم مردی از یاران مادر رسید که از من خواسته بود با وی پی کاری رویم و بمن اشاره کرد که ابو عبد اللَّه را بگذارم و با او بروم هنگامی که بطواف میپرداختم باز هم اشارتی بمن کرد و ابو عبد اللَّه او را دید و فرمود ای ابان این مرد تو را میخواهد؟ گفتم آری فرمود کیست گفتم مردیست از یاران ما، فرمود آیا او بر همان دینی است که تو داری گفتم آری فرمود طواف را قطع و با وی برو گفتم اگر چه طواف واجب باشد فرمود آری ابان گفت با آن مرد رفتم و دوباره نزد امام آمدم و از وی پرسیدم و گفتم از حقی که مؤمن بر مؤمن دارد مرا آگاه کن فرمود ای ابان از این درگذر و نخواه و بر زبان میاور گفتم فدایت شوم و مکرر پرسیدم فرمود ای ابان باید نیمی از دارائی خویش را بدو دهی آنگاه امام حالی که مرا دست داد دریافت و فرمود مگر نمیدانی که خداوند از خود گذشتگان را یاد کرد گفتم آری فرمود تو اگر مال خویشتن با او قسمت کنی تازه از خود نگذشتی و او را بر خود ترجیح ننهادی، گاهی او را بر خود برتری میدهی و از خود میگذری که از نیمه دیگر هم به وی بخشی.

۳- ابن اعین گفت که برخی از یاران ما نامه نوشتند و از ابی عبد اللَّهعليه‌السلام چیزهائی پرسیدند و بمن دستور دادند که از وی در باره حقی که مسلمان بر برادر دارد بپرسم، من از او پرسیدم پاسخی نداد چون آمدم که وی را وداع کنم گفتم از شما پرسش کردم و پاسخی نشنیدم فرمود می ترسم کافر شوید همانا سخت ترین چیزی که خداوند بر آفریدگان خود واجب کرده سه خصلت است: نخست اینکه از خود در باره دیگران انصاف دهد بحدی که در حق برادر خود چیزی را نپسندد مگر آنچه برای خود می پسندد. دیگر آنکه با برادر در مال برابری کند. سوم آنکه در هر حال خدا را بیاد آرد و این بگفتن سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه نیست بلکه یاد خدا او را از ارتکاب حرام باز دارد.

۴ - از ابی عبد اللَّه پرسیدند حق مسلمان بر مسلمان چیست؟ فرمود هفت

حق است که همه بر وی واجب است و اگر چیزی از آنها را ضایع سازد از دوستی و طاعت خداوند بیرون رفته و حق خدا را نگذارده باشد. به امام گفتم فدایت گردم آنها چیستند فرمود ای معلی من با تو مهربانم می ترسم آنها را ضایع کنی و نگاه نداری و بدانی و بکار نبندی بدو گفتم توانائی جز بخدا نیست فرمود آسان ترین آن حقوق آنست که در باره مسلمان آنچه را که برای خود دوست میداری بخواهی و آنچه را که برای خود نمی پسندی بر او هم نپسندی.

حق دوم اینکه از خشم وی بپرهیزی و خوشنودی او را بخواهی و از وی فرمانبری. حق سوم اینکه با جان و مال و زبان و دست و پای خود به وی یاری کنی. حق چهارم اینکه دیده بان و راهنما و آئینه و جامه او باشی. حق پنجم اینکه با گرسنه بودن او سیر نشوی و با تشنگی او سیراب نگردی و با برهنه بودن او لباس نپوشی. حق ششم اینکه تا او زن نگیرد تو زن نگیری. و اگر او را نوکری نباشد تو نوکری اختیار نکنی. باید نوکر خود را بفرستی تا جامه او را بشوید و خوردنی او را بپزد و جامه خواب او را بگسترد. حق هفتم اینکه به سوگند او وفا کنی و درخواست او را بپذیری بیمار او را دیدار کنی و در جنازه او حضور یابی، و اگر بدانی که او را نیازی هست برای انجام آن بشتابی و او را ناگزیر نسازی که آن را از تو بخواهد بلکه تو او را پیشی گیری هر گاه این را بکار بستی دوستی خود را بدوستی او و دوستی او را بدوستی خود پیوند داده ای.

۵- ابو عبد اللَّه فرمود: برای مرد بسی زشت است که برادر او حق وی را بشناسد ولی او حق برادری را نشناسد.

باب (۸) در اینکه برادر آئینه برادر خویش است

۱ - پیغمبر فرمود: مؤمن آئینه برادر خود بوده آزار از او دور می سازد.

باب (۹) اطعام برادران

۱ - پیغمبر خدا فرمود: هر که مؤمن گرسنه را سیر کند خداوند وی را از میوه های بهشت میخوراند، و هر که او را از تشنگی سیر آب کند خداوند وی را از می مشک بو بنوشاند و هر که او را جامه بپوشاند تا ریشه و نخی از آن جامه بر تن آن مؤمن است در ضمان خدا خواهد بود، بخدا سوگند همانا برآوردن حاجت

مؤمن از یکماه روزه و اعتکاف برتر است.

۲ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود همانا شاد نمودن مؤمن و سیر کردن وی و اندوه از وی بردن و ادای دین او از محبوبترین کارها نزد خداوند بزرگ است.

۳ - ابو جعفرعليه‌السلام فرمود: لقمه را به برادر دینی خود بخورانم بیشتر دوست میدارم تا ده گدا را سیر کنم، و ده درهم به برادر دینی خود بدهم بیشتر دوست دارم تا صد درهم بگدایان ببخشم.

۴ - نیز فرمود: سه چیز از بهترین کارهاست مسلمان گرسنه را سیر نمودن و غم از وی زدودن و او را از برهنگی پوشاندن.

۵ - پیغمبر فرمود: هر که سه تن از مسلمانان را بخوراند خداوند از طعام سه بهشت بدو خوراند: ملکوت آسمان: و فردوس، و باغ عدن که خداوند آن را بدست قدرت خود کاشت.

۶- ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: یک تن مسلمان را اطعام کنم بهتر میدانم که گروهی از مردم را بخورانم. گفتم گروه چیست؟ فرمود: صد هزار یا بیشتر.

۷- راوی گفت: نزد ابی عبد اللَّهعليه‌السلام یادی از یاران ما شد، من گفتم ناهار نمی شکنم و شام نمی خورم مگر اینکه دو یا سه تن یا کمتر یا بیشتر از آنان با من باشند پس فرمود: برتری آنان بر تو بیشتر است از برتری تو بر آنها، گفتم فدای تو شوم چرا! با اینکه من از خوردنی خود به آنها میخورانم و از مال خود به آنها می بخشم و عیال خویش را بخدمت آنها می گمارم، فرمود آنان هنگامی که بر تو وارد شدند روزی فراوانی برای تو آوردند و بیرون که رفتند با آمرزش تو رفتند.

باب (۱۰) خورانیدن برادران

راوی گفت حلوائی از خرما و روغن با خود گرفتم و نزد ابی عبد اللَّهعليه‌السلام بردم و او غذا میخورد آن را در جلو وی گذاردم به یاران خویش میخورانید و شنیدم که میگفت هر که لقمه شیرینی بمؤمنی بخوراند خداوند تلخی روز قیامت را از وی دور سازد.

باب (۱۱) سودمندی برادران

۱ - جعفر بن محمدعليه‌السلام فرمود: در دنیا دوست بسیار گیرید چه آنها در دنیّا و آخرت سودمندند:

در دنیا بکارها میرسند و در آخرت دوزخیان میگویند ما را شفاعت کنندگان و دوست صمیمی نیست.

باب (۱۲) انتفاع برادران

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: برادر فراوان گیرید زیرا هر مؤمنی را دعائی است مستجاب، و «: برادر بسیار گیرید زیرا هر مؤمن را شفاعتی است»»: بسیار با مؤمنان پیمان برادری بندید زیرا آنان در پیش خدا حقی دارند که روز قیامت برابر آن از وی پاداش گیرند.

۲ - امام رضاعليه‌السلام فرمود: هر که برادری دینی بدست آرد خانه ای در بهشت بچنگ آورده باشد.

باب (۱۳) مؤمن برادر مؤمن است

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: مسلمان مسلمان را برادر است و ستم بر وی نمیکند و از وی فرو گذار نکند.

۲ - نیز فرمود: مؤمن برادر مؤمن است چون یک تن که اگر یکی از اندام آن بدرد آید دیگر اعضا نیز رنج می بینند جانهای مؤمنان از یک روح است و جان مؤمن با روح خدا پیوسته تر است از شعاع آفتاب با خود آن. مؤمن راهنمای مؤمن است و با او خیانت نمیکند و ستم بر او روا نمیدارد از وی غیبت نمیکند و با وی خلاف وعده نمیکند.

باب (۱۴) سود رساندن برادران بیکدیگر

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: مؤمنان خدمتگزار یک دیگرند گفتم چگونه یک دیگر را خدمت میکنند فرمود یک دیگر را سود میرسانند.

باب (۱۵) دوری کردن برادران از یک دیگر

۱ - پیغمبر خدا فرمود: دو تن مسلمانی که از یک دیگر دوری گزینند و سه روز بگذرد، آشتی نکنند مگر آنکه از مسلمانی بیرون رفته باشد و میان آنها دوستی نباشد، پس هر یک که در سخن گفتن با برادر خویش پیشی گیرد در روز شمار هم پیشتر به بهشت خواهد رفت.

باب (۱۶) هراس برادران از یک دیگر

۱ - معصوم فرمود: سزاوار نیست که مؤمن از برادر خویش بهراسد (؟) مؤمن در دین خود عزیز است

باب (۱۷) دوستی برادران

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: گاهی دوستی برای خدا و پیغمبر است و گاهی برای دنیا دوستی که در راه خدا و پیغمبر باشد پاداش آن با خداست و اگر برای دنیا باشد چیزی نیست.

۲ - ابو جعفر فرمود: هر گاه مرد برای خدا کسی را دوست بدارد خداوند به این دوستی او پاداش میدهد اگر چه آن دوست در علم خدا از دوزخیان باشد و هر گاه برای خدا او را دشمن بدارد خداوند به همین دشمنی او پاداش میدهد اگر چه آن دشمن پیش خدا از بهشتیان باشد.

۳ - نیز فرمود: هر گاه میخواهی بدانی که در تو خیری هست به دل خویش بنگر اگر فرمانبران خدا را دوست و نافرمانان خدا را دشمن می دارد پس در تو خیری هست و خدا هم تو را دوست میدارد و اگر پیروان خدا را دشمن است و نافرمانان را دوست پس در تو خیری نیست و خدا با تو دشمن است و مرد با آن کسی است که دوست می دارد.

۴ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: دوست داشتن نیکان نیکان را برای نیکان ثواب است و دشمن داشتن بدان نیکان را فضیلت نیکان است دوست داشتن بدان نیکان را زینت نیکان است و دشمن داشتن نیکان بدان را خواری بدانست.

۵ - ابو عبد اللَّه بحمران فرمود: ای حمران: خدای را ستونی است از زبرجد که بالای آن به عرش بسته پائین آن در زیر زمین های هفتگانه می باشد و بر آن هفتاد هزار کاخ ساخته شده و در هر کاخی هفتاد هزار خانه قرار دارد و در هر خانه هفتاد هزار حوری می باشد که آنها را خداوند برای کسانی که دوستی و دشمنی آنها در راه او است آماده ساخته است.

باب (۱۸) ثواب خوشروئی با برادران

۱ - امام رضاعليه‌السلام فرمود: هر کس پی کاری برود و روی خویش را گلاب زند غبار خواری بر چهره وی ننشیند، و هر که از نیم خورده برادر مؤمن بخورد و از آن فروتنی خواهد خداوند وی را به بهشت خواهد برد، و هر که بر وی برادر مؤمن خویش لبخند زند خداوند برای وی پاداشی بنویسد و هر که خداوند برایش حسنه نوشت عذابش نخواهد کرد.

۲ - ابو جعفرعليه‌السلام فرمود: تبسم بر روی مؤمن نیکی است، و گرد از وی دور ساختن خوبی است و هیچ عبادتی از دلخوش کردن مؤمن نزد خدا بهتر نیست.

۳ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: هر که از چهره برادر مؤمن گردی گیرد خداوند بزرگوار برای وی ده پاداش بنویسد و هر که به روی مؤمن لب خند زند مزدی خواهد داشت.

باب (۱۹)- ثواب رسیدگی بکارهای برادران

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: هر که با برادر خویش پی کاری رود خواه انجام گیرد و خواه انجام نگیرد چنانست که خدای را پرستیده باشد.

۲ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: ای مفضل، آنچه گویم بشنو و بدان که راست است و آن را بکار بند و به برادران ارجمندت بگو: گفتم برادران ارجمند کیانند؟ فرمود: آنان که رسیدگی بکارهای برادران را خواهانند. سپس فرمود: هر کس یک حاجت برادر مؤمن خویش را برآورد خداوند در روز قیامت صد حاجت از وی برآورده ساز که نخستین آنها بهشت است؛ دیگر آنکه نزدیکان و آشنایان و برادران او را به بهشت ببرد ولی به این شرط که ناصبی نباشد. از آن پس مفضل از هر برادری از برادران خویش که کاری میخواست بدو میگفت مگر نمی خواهی از برادران ارجمند بشمار آیی؟

۳ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: انجام کار مؤمن از آزاد کردن هزار برده و بخشیدن بار هزار اسب در راه خدا بهتر است.

۴- نیز فرمود: هر کس حاجت مسلمان بر آورد خداوند برای وی ده پاداش بنویسد و ده گناه از وی محو کند و ده درجه وی را بلند کند و در روزی که سایه جز سایه خداوند نیست وی را در زیر سایه خود پناه دهد.

۵ - پیغمبر خدا فرمود: که خداوند گفته مؤمنان برادر یکدیگرند و بکار همدیگر میرسند و روز قیامت من نیازمندی آنان را برآورده خواهم ساخت.

۶ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: روز قیامت بنده ای را که هیچ نیکی نکرده می آورند و بدو میگویند بیندیش شاید مگر نیکی کرده باشی بیاد می آورد و میگوید پروردگارا کار نیکی از من سر نزد مگر اینکه فلان بنده مؤمن تو مرا دید و آبی از من خواست تا وضو سازد و نماز گذارد و من آب به او دادم آنگاه همان بنده مؤمن را می آورند و می پرسند او هم بیاد می آورد و میگوید آری پروردگارا او را دیدم و آب خواستم و بمن داد و با آن وضو ساختم و برای تو نماز گزاردم خداوند بزرگوار میفرماید تو را آمرزیدم بنده مرا به بهشت برید.

۷ - پیغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: خداوند بندگانی دارد در بهشت که ایشان را حکم قرار میدهد، پرسیدند آنها کیانند؟ فرمود: کسی که حاجت مؤمن را میان خود و خدا برآورده سازد.

باب (۲۰)- نهی درخواست کاری از برادران

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: از برادران خویش حاجت مخواهید که مبادا نپذیرند و شما خشم گیرید و کافر شوید.

باب (۲۱)- دیدار برادران

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: هیچ مسلمانی به دیدار برادر خویش نمیرود مگر اینکه خداوند او را میخواند که ای دیدارکننده خوش باش و بهشت تو را گوارا باد.

۲ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: سه کس در روز قیامت از خاصان خدا بشمار آیند: مردیکه برادر دینی خویش را دیدار کند که از زیارت کنندگان خدا است و اکرام آنان بر او واجب میباشد و هر چه بخواهد خداوند میدهد و مردیکه بمسجد درآید و در آن نماز کند و به انتظار نماز دیگر تعقیب بخواند که او میهمان خدا است و خدا را سزد که میهمان خویش را گرامی بدارد و کسانی که حج یا عمره گزارند چه آنان وارد بر خدایند و شایسته است که خداوند ایشان را اکرام نماید.

۳ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: ارتباط برادران با همدیگر در حضر به دیدار است و در سفر به نامه نگاری ۴ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: هر که تنها برای خدا و به امید وعده و به انتظار رسیدن به نعمتهای او برادر دینی خویش را دیدار کند خداوند هفتاد هزار فرشته بر او میگمارد که وی را بخوانند خوش باش و بهشت تو را گوارا باد.

۵ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: هر کس به بیرون شهر برود تا برادر خویش را ببیند منادی از آسمان ندا میدهد فلان پسر فلان از زیارت کنندگان خدا است.

ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: هیچ مسلمانی به دیدار برادر دینی خود در راه خدا نمیرود مگر آنکه خداوند بدو میگوید ای زیارت کننده خوش باش و بهشت تو را گوارا باد ۶ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: برادر دینی خود را دیدار کن زیرا وی چون دست تو است و دستها هر یک نگهدار دیگری می باشند.

ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: کسی که در راه خدا به دیدار برادر دینی خویش برود روز قیامت شادمان و اعجاب زده و لباسی از نور مانند پوشاک کتانی مصری در بر کرده می آید، و به هر جایی که بگذرد تابشی پیرامون او را روشن می سازد تا اینکه در پیشگاه خداوند می ایستد و خداوند بدو میگوید زه زه و در این هنگام عطایای فراوانی از طرف خدا بدو میرسد.

۸ - پیغمبر فرمود: سالها راه را بپیما و به پدر و مادر نکوئی کن و راه یک سال را برو و خویشاوندان را دل بدست آر و برای عیادت بیمار اگر یک میل راه هم بود برو و دو میل راه را بسپر و از تشییع جنازه باز نمان و برای اجابت دعوت از پیمودن سه میل مسافت دریغ مکن و در دیدار برادر دینی چهار میل راه را مانع مدان. برای دادرسی ستمدیدگان پنج میل هم شد بپیما و شش میل راه برو و غمدیده را یاری کن و تو را باید که آمرزش بخواهی.

باب (۲۲) توجه ببرادران

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: برادری که تو را از یاد نمیبرد بیشتر میسزد که از وی یاد آری، و آنکه تو را سودمند است و به دشمنت زیان بخش شایسته تر است که بدو توجه کنی و آنکه از وی ناگزیری سزاوارتر است که در برابرش شکیبا باشی.

باب (۲۳) دست دادن با برادران

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: همانا کسی قدر خدا و پیغمبر را نمی داند و قدر مؤمن را هم نخواهد دانست زیرا مؤمن برادرش را می بیند و با وی دست میدهد و خداوند بدانها می نگرد و تا از هم جدا نشوند گناهان آنها میریزد چون برگهائی که در اثر تند باد از درخت میریزد.

۲ - پیغمبر فرمود: اگر کسی از شما برادر خویش را ببیند دست دهد و سلام گوید چه خداوند فرشتگان را به این خصلت امتیاز داد پس عمل آنان را بکار بندید.

باب (۲۴) شاد کردن مؤمن

۱ - معصوم فرمود: کسی که مؤمنی را شاد ساخت گمان نبرد که تنها او را مسرور کرد بلکه بخدا سوگند ما را و بلکه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را هم خورسند نمود.

۲ - ابو جعفرعليه‌السلام فرمود: خداوند متعال با بنده خویش موسی مناجات کرد و از جمله بدو فرمود:

مرا بندگانیست که بهشت را بر آنها روا داشتم و آنان را در بهشت حکم قرار خواهم داد موسی پرسید کیانند؟ فرمود: آنان که مؤمنی را شاد سازند.

۳ - پیغمبر فرمود: بهترین کارها نزد خدا شاد کردن مؤمنان است.

۴ - ابو عبد اللَّه فرمود: یکی از محبوبترین کارها نزد خدا مسرور ساختن مؤمن است.

۵ - پیغمبر فرمود: بنده ای نیست که خاندان مؤمنی را شاد کند مگر آنکه خداوند از آن شادی برای وی مخلوقی می آفریند که نزدش می آید و هر گاه سختی بیند بدو میگوید ای دوست خدا مترس، از وی میپرسد کیستی اگر دنیا از آن من بود آن را سزاوار تو نمیدانستم پاسخ میدهد من همان شادی هستم که در دل فلان داخل کردی.

۶ - ابو عبد اللَّه فرمود: یکی از چیزهائی که خداوند دوست میدارد شاد کردن مؤمن است.

۷ - پیغمبر فرمود: کسی که مؤمنی را دیدار کند تا او را شاد سازد روز قیامت خداوند هم او را مسرور میکند و اگر برای غمگین کردن او از وی دیدار کند روز قیامت خداوند او را مغموم میکند و دور میسازد.

۸ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: کسی که برادر خویش را شاد سازد بخدا سوگند پیغمبر خدا را شاد ساخت، و کسی که پیغمبر را شاد سازد خدا را شاد کرده است و کسی که خدا را شاد کند بخدا سوگند که روز قیامت خدا او را در بهشت حکم خواهد ساخت.

۹ - پیغمبر فرمود: هر که مؤمنی را شاد کرد مرا مسرور ساخت و هر که مرا خورسند نمود خدا را شاد ساخت.

باب (۲۵) بخل بر برادران

۱ - علی بن الحسینعليه‌السلام فرمود: من از خدای خود شرم میبرم که یکی از برادرانم را ببینم و از خدا برای وی بهشت بخواهم ولی از دینار و درم هم بر وی دریغ کنم روز قیامت که شود بمن خواهند گفت که اگر بهشت از آن تو می بود بیشتر ب i آن بخل می ورزیدی.

باب (۲۶)- شکایت بردن پیش برادران

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام بحسن بن راشد فرمود. ای حسن: اگر تو را مشکلی پیش آمد نزد مخالفان به شکایت مرو چه اگر چنین کنی از خدا شکایت کرده ای بلکه درد خود را به یکی از برادرانت بگو زیرا از چهار خصلت بیرون نخواهی بود یا اینکه به مال تو را کمک میکنند یا به جاه و مقام تو را یاری میکنند و یا به مشورت در باره تو رای میدهند و یا دعائی خواهند کرد که برآوردنی است. ای حسن:

هر گاه از مؤمن حاجتی خواستی پیش از آنکه بهانه بیاورد برای وی بهانه هائی بیندیش و اگر پوزش خواست از وی بپذیر و اگر چه گمان کنی که امر بر خلاف گفته او است و اگر به منافق حاجتی بردی عذرش را نپذیر اگر چه بهانه او را تصدیق کنی.

باب (۲۷) ثواب کسی که برادرش را شاد کند

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: کسی که برادرش را شاد کند خداوند از آن شادی صورتی نیکو بیافریند که وی را از سختیهای دنیا و دشواریهای آخرت نگهداری کند و با او در گور و حشر و نشر می باشد تا اینکه وی را نزد پروردگار برساند آنگاه مؤمن بدو میگوید کیستی بخدا سوگند اگر دنیا را به تو میدادم پاداش کمکی که بمن کردی نمی شد پاسخ میدهد که من همان شادی هستم که در دنیا بدل برادر خویش وارد کردی.

باب (۲۸) دیدار برادران و رنجاندن آنان

۱ - پیغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود هر که برادر خود را دیدار کند تا ویرا رنجه سازد از او بدی خواهد دید.

باب (۲۹) نیکی ببرادران

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: مؤمن گاهی که بمیرد شش پیکر بگور او درآیند آنکه صورتی درخشانتر و روئی زیباتر و بوئی خوشتر و ساختی نیکوتر دارد بالای سر وی قرار میگیرد و اگر نکیر و منکر بخواهند از جلو بمؤمن درآیند پیکری که در جلو است آنها را مانع می شود و اگر بخواهند از پشت یا راست یا چپ یا از پیش پا و یا از بالای سر درآیند آنکه در پشت یا راست یا چپ یا جلو و یا بالای سر قرار گرفته مانع میگردد: آنگاه پیکری که نیکوروی تر و خوشبوتر و زیباتر است به دیگران میگوید

خدا شما را پاداش نیک دهاد شماها کیستید؟ آنکه در جلو است میگوید من نمازم و آنکه در پشت سر قرار گرفت میگوید من زکاتم و آنکه در طرف راست است میگوید من روزه ام و آنکه در سمت چپ قرار گرفت میگوید من حجم و آنکه برابر پاها قرار گرفت میگوید من آن نیکی هستم که به برادران خود کرده است پس آنها بوی میگویند تو کیستی و تو از ما زیباتر و خوشبوتری و ساخت تو از ما بهتر است وی میگوید من دوستی محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و خاندان محمدم

۲ - ابو عبد اللَّه فرمود: یکی از چیزهائی که خداوند بمؤمن اختصاص داد اینکه نیکی به برادر را بوی آموخت اگر چه اندک باشد و نیکی به فراوانی نیست و این را خداوند در قرآن بیان فرمود:

آنان اگر چه نیازمند باشند دیگران را بر خود برتری می نهند سپس فرمود هر که از بخل خود را باز دارد از رستگاران خواهد بود. و کسی که خداوند این خوی آموخت او را دوست داشته است و کسی را که خداوند دوست بدارد به پاداش وی در روز قیامت بی حساب وفا خواهد کرد سپس امام به جمیل (راوی) فرمود ای جمیل این حدیث را به برادرانت بگو چه در آن ترغیبی است به نکوئی.

باب (۳۰) کوشش در کارهای برادران

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: رفتن مسلمان در پی کار برادر مسلمان خویش از هفتاد طواف در خانه خدا بهترست ۲ - ابو جعفرعليه‌السلام فرمود: خداوند بزرگوار بموسی وحی کرد: برخی از بندگان من با نکوئی بمن تقرب میجویند و من آنان را در بهشت حکم قرار میدهم پس موسی پرسید پروردگارا آن نکوئی چیست فرمود اینکه در پی کار برادر مؤمن خویش برود اگر چه انجام نشود.

۳ - ابو جعفرعليه‌السلام فرمود هر که در پی کار برادر مسلمان خویش برود خداوند هفتاد و پنج هزار فرشته را وامیدارد که بر وی سایه بگسترانند و گامی برنمی دارد مگر آنکه خداوند برای او بدان گام حسنه می نویسد و به هر گام گناهی از وی محو میکند و درجه او را بالا میبرد و گاهی که آن کار را انجام دهد اجر یک حج و یک عمره برای او می نویسد.

۴ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: هر که برای کار برادر مسلمان خویش بکوشد و از آن خوشنودی خداوند را بخواهد خدا برایش هزار هزار حسنه می نویسد و خویشان و همسایگان و آشنایان و برادران او را و کسانی که به وی در دنیا نکوئی کردند می آمرزد روز قیامت که شود بدو میگویند بدوزخ در آی و هر که را از کسانی که بتو در دنیا نکوئی کردند یافتی باذن خدا بیرون آر مگر اینکه ناصبی باشد.

۵ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: هر که در کار برادر مسلمان خویش بکوشد و در آن جهد کند و خدا انجام آن را بدست وی قرار دهد خداوند برایش یک حج و یک عمره و اعتکاف و روزه دو ماه در مسجد حرام می نویسد و اگر بکوشد ولی خدا نخواهد که بدست او انجام پذیرد خداوند برایش یک حج و یک عمره می نویسد.

۶ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: هر که همراه برادر خویش برود خواه کارش را انجام دهد و خواه ندهد همچون کسی خواهد بود که یک عمر خدای را پرستیده باشد مردی پرسید پی حاجت برادر خود با وی بروم و طواف را هم قطع کنم؟ فرمود آری.

۷ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: برای کسی که پی کار برادر مسلمان خویش میرود ده حسنه نوشته می شود و ده گناه از او محو میگردد و ده درجه بالا برده می شود راوی گفت همین قدر میدانم که امام تا بدینجا رساند که این کار با آزاد کردن ده برده برابر است و از اعتکاف در مسجد حرام برتر می باشد.

۸ - ابو الحسنعليه‌السلام فرمود: خداوند بندگانی دارد در روی زمین که در انجام کارهای مردم میکوشند و آنان در روز قیامت ایمن می باشند و هر که مؤمنی را خورسند سازد خداوند در روز قیامت او را خوشدل خواهد ساخت.

۹ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: هر که برای انجام کاری همراه مردم برود ولی خیر خواهی نکند با خدا و رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم خیانت کرده است.

۱۰ - صفوان جمال گوید نزد ابی عبد اللَّهعليه‌السلام بودم مردی مکی میمون نام درآمد و از نداشتن کرایه شکایت نمود امام بمن فرمود برخیز و به برادرت کمک کن پس برخواستم و خداوند مشکل را آسان فرمود و کرایه او داده شد پس به مجلس بازگشتم امام بمن فرمود در باره کار برادرت چه کردی؟ گفتم خداوند آن را انجام فرمود پدر و مادرم فدای تو باد پس فرمود آگاه باش اگر تو به برادر مسلمانت کمک کنی نزد من بهتر است از اینکه یک هفته در خانه خدا طواف نمائی آنگاه فرمود مردی نزد حسن بن علیعليه‌السلام آمد و گفت پدر و مادرم فدای تو مرا در انجام کاری یاری ده پس امام موزه در پای کرد و با او رفت و به حسینعليه‌السلام گذشت در حالی که ایستاده بود و نماز میگذارد پس بدان مرد فرمود کجا بودی و چرا از حسینعليه‌السلام حاجت نخواستی گفت پدر و مادرم فدای تو از او خواستم ولی گفته شد که وی معتکف است پس حسنعليه‌السلام فرمود اگر او ترا کمک میکرد برایش از اعتکاف یکماه بهتر بود ۱۱- ابو الحسنعليه‌السلام فرمود: خدای را در روی زمین بندگانی است که پی کارهای مردم میروند و آنانند که در روز قیامت ایمن می باشند.

۱۲ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: خداوند می گوید آفریدگان من عیال من هستند و کسانی را بیشتر دوست دارم که بکارهای آنها بیشتر بپردازند و بهتر اصلاح کنند و در حاجتهای آنان بیش بکوشند.

۱۳- ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: اگر کسی پی کار برادر مؤمن خویش برود و آن را انجام کند برابر یک حج و یک عمره ثواب خواهد داشت و اگر او بکوشد ولی نیانجامد ثواب یک عمره خواهد داشت.

باب (۳۱) ثواب واگرداندن معامله به درخواست برادر

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: اگر مسلمانی در خرید پشیمان شود و از برادر مسلمان خود فسخ کردن آن معامله را بخواهد و او هم بپذیرد خداوند از لغزشش در روز قیامت درمیگذرد.

باب (۳۲) آزمایش برادران

۱ - ابو عبد اللَّهعليه‌السلام فرمود: کسی را دوست مشمار بلکه آشنایش بنام مگر اینکه وی را با سه خصلت بیازمائی که او را بخشم بیاوری و بنگری آیا خشم او را از حق به باطل می برد؟ و با او سفر کنی، و او را با درهم و دینار بیازمائی.

باب (۳۳) اطمینان ببرادران

۱ - کسی که بگرو بیشتر اعتماد کند تا ببرادر خداوند از وی بیزار است.