جهاد با نفس

جهاد با نفس6%

جهاد با نفس نویسنده:
گروه: اخلاق اسلامی

جهاد با نفس
  • شروع
  • قبلی
  • 96 /
  • بعدی
  • پایان
  •  
  • دانلود HTML
  • دانلود Word
  • دانلود PDF
  • مشاهدات: 25746 / دانلود: 3395
اندازه اندازه اندازه
جهاد با نفس

جهاد با نفس

نویسنده:
فارسی

این کتاب در موسسه الحسنین علیهما السلام تصحیح و مقابله شده است.


1

2

3

4

5

6

٥١ - باب استحباب اينكه كسى كه دورى از مفاسد معاشرت با ديگران براى او دشوار است غالبا در خانه خود به حقوق برادران دينى رسيدگى كند

حديث :

٥١١ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال : ان قدرتم ان لاتعرفوا فافعلوا و ما عليك ان لم يثن الناس عليك و ما عليك ان تكون مذموما عند الناس ‍ اذا كنت عندالله محمودا - الى ان قال : - ان قدرت على ان لا تخرج من بيتك فافعل فان عليك فى خروجك ان لاتغتاب و لا تكذب و لاتحسد و لاترائى و لاتتصنع و لاتداهن ثم قال : نعم صومعه المسلم بيته يكف فيه بصره و لسانه و نفسه و فرجه

ترجمه :

٥١١ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: اگر مى توانيد كه شناخته نشويد پس ‍ چنين كنيد، و وقتى كه تو در نزد خداوند پسنديده و ستوده اى ، ثنا نكردن مردم بر تو، چه زيانى به تو مى رساند و نكوهش نمودن مردم بر تو، چه ضررى براى تو دارد. تا آنجا كه فرمود: گر مى توانى كه از خانه ات بيرون نروى چنين كن زيرا بر تو سزاوار است كه در بيرون رفتنت به غيبت نيفتى و دروغ نگويى و حسد نورزى و ريا و خودنمايى نكنى و ظاهر سازى ننمايى و چاپلوسى نكنى ، وه كه خانه چه كنج عزلت خوبى براى مسلمان است كه در آن جلو چشم و زبان و نفس و عورت خود را مى گيرد (و آنها را از ارتكاب گناه باز مى دارد).

حديث :

٥١٢ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال : قال له رجل : جعلت فداك رجل عرف هذا الامر لزم بيته و لم تيعرف الى احد من اخوانه قال : كيف يتفقه هذا فى دينه ؟

ترجمه :

٥١٢ - مردى به امام صادقعليه‌السلام عرض كرد: فدايت شوم ، مردى از شيعيان هست كه به امامت شما آگاه است ولى پيوسته در خانه اش مى ماند و طالب شناخت هيچ يك از برادرانش نيست حضرت فرمود: چنين كسى چگونه در دينش فهم پيدا مى كند؟

حديث :

٥١٣ - عن ابى الحسن موسى بن جعفرعليه‌السلام فى حديث طويل انه قال : يا هشام الصبر على الوحده علامه قوه العقل فمن عقل عن الله اعتزل اهل الدنيا و الراغبين فيها و رغب فيما عندالله و كان الله انسه فى الوحشه و صاحبه فى الوحده و غناه فى العيله و معزه من غير عشيره

ترجمه :

٥١٣ - امام موسى بن جعفرعليه‌السلام در حديثى طولانى فرمود: اى هشام ! صبر نمودن بر تنهايى نشانه توانايى عقل است پس كسى كه خداوند را درك كند از اهل دنيا و ميل كنندگان به دنيا كناره گيرى مى كند و به آنچه كه در نزد خداوند است رغبت و ميل پيدا مى كند و خداوند مونس و حشت او و همدم تنهايى او مى شود و در هنگام فقر، غناى او به خداوند است و بدون اينكه قوم و قبيله اى داشته باشد خداوند عزت دهنده اوست

حديث :

٥١٤ - عن الفضيل قال سمعت ابا عبداللهعليه‌السلام يقول : طوبى لكل عبد لومه عرف الناس قبل ان يعرفوه

ترجمه :

٥١٤ - فضيل گويد: از امام صادقعليه‌السلام شنيدم كه فرمود: خوشا به حال هر بنده اى نكوهش كننده (كه نفس خويش را همواره بر دنياطلبى ملامت كند) و پيش از آنكه مردم او را بشناسند مردم را بشناسد.

حديث :

٥١٥ - عن اميرالمؤمنينعليه‌السلام فى حديث قال : طوبى لمن لزم بيته و اكل كسرته و بكى على خطيئته و كان من نفسه فى تعب و الناس منه فى راحه

ترجمه :

٥١٥ - اميرالمؤمنينعليه‌السلام در حديثى فرمود: خوشا به حال هر بنده نكوهش كننده (كه نفس خويش را همواره بر دنياطلبى ملامت كند) و پيش ‍ از آنكه مردم او را بشناسند مردم را بشناسد.

حديث :

٥١٦ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام عن آبائه عن علىعليه‌السلام قال : ثلاث منجيات تكف لسانك و تبكى على خططئتك و يسعك بيتك

ترجمه :

٥١٦ - امام صادقعليه‌السلام از پدرانش و ايشان از علىعليه‌السلام روايت كنند كه فرمود: سه چيز است كه مايه نجات است : زبانت را نگاه دارى و بر گناهت گريه كنى و خانه ات براى تو فراخ باشد (و به خاطر رفتار خود يا خانواده ات از خانه خود گريزان نباشى ).

(مرحوم شيخ حر عاملى گويد: وجه جمع بين اين اخبار و اخبارى كه از رهبانيت و بريدن از مردم نهى مى كنند اين است كه اخبار اين باب چنانكه در عنوان باب گذشت بر مواردى حمل مى شود كه دورى از مفاسد معاشرت با ديگران براى شخص دشوار است ). ٥٢ - باب تحريم اختتال الدنيا بالدين

٥٢ - باب حرام بودن فريفتن (مردمان ) دنيا به وسيله دين حديث :

٥١٧ - عن يونس بن طبيان قال سمعت ابا عبداللهعليه‌السلام يقول : قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : ان الله عزوجل يقول : ويل للذين يختلون الدنيا بالدين و ويل للذين يقتلون الذين يامرون بالقسط من الناس و ويل للذين يسير المومن فيهم بالتقيه اءبى يغترون ام على يجترءون ؟ فبى حلفت لا تيحن لهم فتنه تترك الحليم منهم حيران

ترجمه :

٥١٧ - يونس بن ظبيان گويد: از امام صادقعليه‌السلام شنيدم كه فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود كه : همانا خداوند عزوجل مى فرمايد: واى بر كسانى كه (مردمان ) دنيا را به وسيله دين مى فريبند و واى بر كسانى كه مردمانى را كه به عدل و داد فرمان مى دهند مى كشند و واى بر كسانى كه مومن در ميان آنان با حالت تقيه سير مى كند. آيا به خاطر (صبر و مداراى ) من فريفته مى گردند يا بر من دليرى مى كنند؟ پس به خودم سوگند كه براى آنان فتنه اى را مقدر مى كنم كه آن فتنه شخص بردبار را هم سرگشته و حيران مى گرداند.

حديث :

٥١٨ - عن رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم انه قال فى آخر خطبه خطبها: و من عرضت له دنيا و آخره فاختار الدنيا و ترك الاخره لقى الله و ليست له حسنه يتقى بها النار و من احد الاخره و ترك الدنيا لقى الله يوم القيامه و هو عنه راض

ترجمه :

٥١٨ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در آخرين خطبه اى كه خواند فرمود: هر كس كه دنيا و آخرت به او عرضه گردد و او دنيا را بر آخرت برگزيند خداوند را در حالتى ديدار خواهد كرد كه هيچ حسنه اى كه به وسيله آن از آتش دوزخ حفظ شود همراه او نيست ولى كسى كه آخرت را برگزيند و دنيا را ترك كند خداوند را در روز قيامت در حالتى ديدار خواهد كرد كه از وى خوشنود است

حديث :

٥١٩ - عن جعفر بن محمد عن ابيهعليه‌السلام قال : ان الله تبارك و تعالى انزل كتابا من كتبه على نبى من انبيائه و فيه انه سيكون خلق من خلقى يلحسون الدنيا بالدين يلبسون مسوك الضان على قلوب كقلوب الذئاب اشد مراره من الصبر و السنتهم احلى من العسل و اعمالهم الباطنه انتن من الجيف افبى يغترون ام اياى يخادعون ام على يجترون ؟ فبعزتى حلفت لاتيحن لهم فتنه تطا فى خطامها حتى تبلغ اطراف الارض تترك الحليم منهم حيران

ترجمه :

٥١٩ - امام صادقعليه‌السلام از پدر بزرگوارش روايت فرمود: همانا كه خداوند تبارك و تعالى كتابى از كتابهايش را بر پيامبرى از پيامبرانش فرو فرستاد و در آن كتاب آورد كه : به زودى گروهى از آفريدگان من پا به عرصه وجود خواهند گذارد كه دنيا را به وسيله دين مى ليسند و پوستهاى ميش را بر خود مى پوشند ولى قلبهايى همچون قلب گرگها دارند و دلهايى كه از (صبر زرد) هم تلخ ‌ترند و زبانهايشان شيرين تر از عسل و كردارهاى پنهانى آنان بدبوتر از مردار است آيا مرا فريب مى دهند يا به من نيرنگ مى زنند و يا اينكه بر من دليرى مى كنند پس به عزتم سوگند مى خورم كه براى آنان فتنه اى را مقدر مى كنم كه مهارش رهاست تا آنجا كه آن فتنه به اطراف و جوانب زمين مى رسد و شخص بردبار را (نيز) سرگردان و حيران وا مى گذارد.

٥٣ - باب وجوب تسكين الغضب عن فعل الحرام و ما يسكن به

٥٣ - باب وجوب آرام نمودن قوه غضب از اينكه موجب ارتكاب حرام شود و بيان آنچه كه غضب را بر طرف مى كند

حديث :

٥٢٠ - قال ابوعبداللهعليه‌السلام : انما المومن الذى اذا غضب لم يخرجه غضبه من حق و اذا رضى لم يدخله رضاه فى باطل و اذا قدر لم ياخذ اكثر مما له

ترجمه :

٥٢٠ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: به درستى كه مومن كسى است كه در هنگام خشم ، خشمش او را از حق بيرون نبرد و در هنگام خوشنودى ، خوشنودى اش وى را به باطل داخل نكند و در هنگام قدرت و توانايى بيش ‍از آنچه كه متعلق به خود اوست را نگيرد.

حديث :

٥٢١ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال : قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : الغضب يفسد الايمان كما يفسد الخل العسل

ترجمه :

٥٢١ - امام صادقعليه‌السلام روايت فرمود كه : رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرموده است : خشم ايمان را تباه مى كند همچنانكه سركه باعث تباهى و فساد عسل مى گردد.

حديث :

٥٢٢ - قال ابو عبداللهعليه‌السلام : الغضب مفتاح كل شر.

ترجمه :

٥٢٢ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: خشم كليد هر بدى است

حديث :

٥٢٣ - عن ميسر قال ذكر الغضب عند ابى جعفرعليه‌السلام قال : ان الرجل ليغضب فما يرضى ابدا حتى يدخل النار فايما رجل غضب على قوم و هو قائم فليجلس من فوره ذلك فانه يذهب عنه رجز الشيطان و ايما رجل غضب على ذى رحم فليدن منه فليمسه فان الرحم اذا مست سكنت

ترجمه :

٥٢٣ - ميسر گويد: در نزد امام باقرعليه‌السلام سخن از خشم به ميان آمد، حضرت فرمود: همانا (گاه باشد كه ) مرد خشمگين مى شود و هرگز خوشنود نمى شود مگر اينكه داخل دوزخ شود. پس هر مردى كه بر قومى خشم گرفت اگر در حالت ايستاده است سريعا بنشيند زيرا اين نشستن ، پليدى شيطان را از او مى زدايد و هر مردى كه بر خويشاوند خود خشمگين شد بايد به او نزديك شود و با او تماس حاصل كند زيرا اگر با خويشاوندان تماس حاصل شود آرامش پيدا مى كند.

حديث :

٥٢٤ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال : قال رجل للنبىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : يا رسول الله علمنى فقال : اذهب فلا تغضب

ترجمه :

٥٢٤ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: مردى به پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عرض كرد: اى رسول خدا! چيزى به من بياموز، حضرت فرمود: برو و خشمگين مشو.

حديث :

٥٢٥ - عن ابى جعفرعليه‌السلام قال : قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : من كف نفسه عن اعراض الناس اقال الله نفسه يوم القيامه و من كف غضبه عن الناس كف الله تبارك و تعالى عنه عذاب يوم القيامه

ترجمه :

٥٢٥ - امام باقرعليه‌السلام فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرموده است : كسى كه خود را از (ريختن ) آبروى مردمان نگهدارى كند خداوند نيز در روز قيامت از (عذاب ) او خوددارى مى كند و كسى كه خشمش را از مردمان باز دارد خداوند تبارك و تعالى در روز قيامت عذابش ‍ را از وى باز مى دارد.

حديث :

٥٢٦ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام فى حديث قال : سمعت ابى يقول : اتى رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم رجل بدوى فقال انى اسكن الباديه فعلمنى جوامع الكلم فقال : امرك ان لاتغضب فاعاد عليه الاعرابى المساله ثلاث مرات حتى رجع الرجل الى نفسه فقال : لااسال عن شى ء بعد هذا ما امرنى رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم الا بالخير قال و كان ابى يقول : اى شى ء اشد من الغضب ؟ ان الرجل ليغضب قيقتل النفس التى حرم الله و يقذف المحصنه

ترجمه :

٥٢٦ - امام صادقعليه‌السلام در حديثى فرمود: از پدرم شنيدم كه فرمود: مردى بيابانى نزد رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آمد و عرض كرد: من در بيابان زندگى مى كنم به من سخنى بياموز كه الفاظ آن اندك و معانى آن بسيار باشد. حضرت فرمود: تو را امر مى كنم كه خشمگين نشوى پس آن بيابان نشين سوال خود را تا سه مرتبه تكرار كرد تا اينكه آن مرد به خود بازگشت و با خود گفت : ديگر پس از اين چيزى نمى پرسم زيرا رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم جز به خير مرا دستور نداده است امام صادقعليه‌السلام فرمود: پدرم مى فرمود: چه چيزى از غضب كردن سخت تر و بدتر است ؟ زيرا شخص غضب مى كند و در نتيجه نفسى را كه خداوند آن را محترم دانسته مى كشد و يا در حالت غضب ، به زن شوهردار نسبت ناروا مى دهد.

حديث :

٥٢٧ - عن عبد الاعلى قال : قلت لابى عبداللهعليه‌السلام : علمنى عظه اتعظ بها فقال : ان رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اتاه رجل فقال : يا رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم علمنى عظه اتعظ بها فقال : انطلق فلا تغضب ثم عاد اليه فقال انطلق فلا تغضب ثلاث مرات

ترجمه :

٥٢٧ - عبدالاعلى گويد: به امام صادقعليه‌السلام عرض كردم : مرا موعظه اى بياموز تا از آن اندرز گيرم و عبرت پذيرم حضرت فرمود: مردى به خدمت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آمد و همين درخواست را از ايشان نمود و رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: برو و خشمناك مشو. سپس آن مرد تا سه مرتبه درخواست خود را تكرار نمود و حضرت نيز در هر بار فرمود: برو و خشمگين مشو.

حديث :

٥٢٨ - عن سيف بن عميره عمن سمع ابا عبداللهعليه‌السلام يقول : من كف غضبه ستر الله عورته

ترجمه :

٥٢٨ - سيف بن عميره از كسى كه از امام صادقعليه‌السلام شنيده بود روايت كند كه حضرت فرمود: كسى كه جلو خشمش را بگيرد خداوند نقصها و كاستى هاى او را مى پوشاند.

حديث :

٥٢٩ - عن ابى جعفرعليه‌السلام قال : مكتوب فى التوراه فيما ناجى الله به موسىعليه‌السلام يا موسى نن امسك غضبك عمن ملكتك عليه اكف عنك غضبى

ترجمه :

٥٢٩ - امام باقرعليه‌السلام فرمود: در كتاب تورات در ضمن رازگويى خداوند با حضرت موسىعليه‌السلام آمده است : اى موسى ! جلو خشمت را درباره كسى كه تو را صاحب اختيار او گردانيده ام بگير تا من نيز خشمم را از تو باز دارم

حديث :

٥٣٠ - قال ابو عبدالله : الغضب ممحقه لقلب الحكيم و قال : من لم يملك غضبه لم يملك عقله

ترجمه :

٥٣٠ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: خشم ، قلب شخص حكيم را تباه مى كند و فرمود: كسى كه مالك خشم خود نباشد مالك عقل خود نيست

حديث :

٥٣١ - عن ابى جعفرعليه‌السلام قال : ان هذا الغضب جمره من الشيطان توقد فى قلب ابن آدم و ان احدكم اذا غضب احمرت عيناه و انتفخت اوداجه و دخل الشيطان فيه فاذا خاف احدكم ذلك من نفسه فليلزم الارض فان رجز الشيطان ليذهب عنه عند ذلك

ترجمه :

٥٣١ - امام باقرعليه‌السلام فرمود: همانا اين خشم ، پاره آتشى از شيطان است كه در قلب فرزند آدم افروخته مى شود و همانا كسى از شما آنگاه كه خشمگين مى شود چشمانش سرخ و رگهايش بر آمده مى شود و شيطان در درون او وارد مى گردد پس هرگاه يكى از شما درباره خود از اين حالت خشم ترسان باشد به زمين بنشيند زيرا پليدى شيطان در اين هنگام از وجود او مى رود.

حديث :

٥٣٢ - عن ابى جعفرعليه‌السلام قال : من كف غضبه عن الناس كف الله عنه عذاب يوم القيامه

ترجمه :

٥٣٢ - امام باقرعليه‌السلام فرمود: كسى كه خشمش را از مردمان باز دارد خداوند نيز در روز قيامت عذابش را از او باز مى دارد.

حديث :

٥٣٣ - محمد بن على بن الحسينعليه‌السلام قال : مر رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بقوم يتشايلون حجرا فقال : ما هذا؟ فقالوا: نختبر اشدنا و اقوانا فقال : الا اخبركم باشدكم و اقواكم ؟ قالوا: بلى يا رسول الله قال : اشدكم و اقواكم الذى اذا رضى لم يدخله رضاه فى اثم و لا باطل و اذا سخط لم يخرجه سخطه من قول الحق و اذا ملك لم يتعاط ما ليس له بحق

ترجمه :

٥٣٣ - امام محمد باقرعليه‌السلام فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به گروهى گذر كرد كه سنگى را بلند كرده و حمل مى كردند، حضرت فرمود: اين چيست ؟ عرض كردند: با اين كار مقاوم ترين و قوى ترين را مى آزماييم حضرت فرمود: آيا شما را خبردار سازم كه مقاوم ترين و قوى ترين شما كيست ؟ عرض كردند: آرى اى رسول خدا. حضرت فرمود: مقاوم ترين و تواناترين شما كسى است كه هرگاه خوشنود باشد خوشنودى اش او را به گناه و باطل نيفكند و هرگاه خشمگين باشد خشمش او را از گفتن حق بيرون نبرد و هرگاه استيلا و تسلط پيدا كند چيزى را كه حق او نيست به ناحق نگيرد.

حديث :

٥٣٤ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال : قال الحواريون لعيسىعليه‌السلام : اى الاشياء اشد؟ قال : اشد الاشياء غضب الله عزوجل قالوا: بما نتقى غضب الله ؟ قال : بان لاتغضبوا. قالوا: و بدء الغضب ؟ قال : الكبر و التجبر و محقره الناس

ترجمه :

٥٣٤ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: حواريون به حضرت عيسىعليه‌السلام عرض كردند: سخت ترين چيز چيست ؟ حضرت فرمود: سخت ترين چيزها خشم خداوند عزوجل است عرض كردند: به چه وسيله اى از خشم خدا در امان باشيم ؟ فرمود: به اينكه بر ديگران خشم مگيريد. عرض كردند: آغاز و نقطع شروع خشم چيست ؟ فرمود: خود بزرگ بينى و تكبر و كوچك شمردن مردمان

حديث :

٥٣٥ - عن ابى جعفرعليه‌السلام قال : من كف نفسه عن اعراض ‍ الناس كف الله عنه عذاب يوم القيامه و من كف غضبه عن الناس اقاله الله نفسه يوم القيامه

ترجمه :

٥٣٥ - امام باقرعليه‌السلام فرمود: كسى كه خود را از (ريختن ) آبروى مردمان باز دارد خداوند عذاب روز قيامت را از او باز خواهد داشت و كسى كه خشمش را از مردم نگاه دارد خداوند در روز قيامت او را حفظ مى كند.

حديث :

٥٣٦ - عن الصادق جعفر بن محمد عن ابيهعليه‌السلام اله ذكر عنده الغضب فقال : ان الرجل ليغضب حتى ما يرضى ابدا و يدخل بذلك النار فايما رجل غضب و هو قائم فليجلس فانه سيذهب عنه رجس الشيطان و ان كان جالسا فليقم و ايما رجل غضب على ذى رحم فليقم اليه و ليدن منه و ليمسه فان الرحم اذا مست الرحم سكنت

ترجمه :

٥٣٦ - امام صادقعليه‌السلام از پدر بزرگوارش روايت كند كه در نزد ايشان درباره غضب سخن به ميان آمد و ايشان فرمود: همانا (گاه باشد كه ) مرد خشمگين مى شود تا جايى كه هرگز خشمش فرو نمى نشيند و خوشنود نمى شود و به خاطر آن به دوزخ داخل مى گردد پس هر مردى كه در حال ايستاده به خشم آمد بايد بنشيند زيرا در اين صورت به زودى پليدى شيطان از او بيرون مى رود و اگر نشسته بود بايد بايستد و هر مردى كه بر خويشاوند خود خشم گرفت بايد به سوى او رود و به او نزديك شود و با او تماس گيرد زيرا خويشاوند هنگامى كه خويشاوند خود را لمس كند آرامش مى يابد.

حديث :

٥٣٧ - قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : ثلاث من كن فيه يستكمل خصال الايمان الذى اذا رضى لم يدخله رضاه فى باطل و اذا غضب لم يخرجه غضبه من الحق و اذا قدر لم يتعاط ما ليس له

ترجمه :

٥٣٧ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: سه چيز هست كه هر كس ‍ اين سه چيز در او باشد خصلتهاى ايمان را به صورت كامل دارا گشته است : اينكه كسى در هنگام خوشنودى ، خوشنودى اش او را در باطل وارد نكند و اينكه در هنگام خشم ، خشمش او را از حق بيرون نبرد و اينكه در هنگام قدرت و توانايى چيزى را كه از آن او نيست به ناحق نگيرد. ٥٤ - باب وجوب ذكر الله عند الغضب

٥٤ - باب وجوب ياد كردن خداوند در هنگام خشم حديث :

٥٣٨ - قال ابو عبداللهعليه‌السلام : اوحى الله عزوجل الى بعض انبيا ئه يا ابن آدم اذكرنى فى غضبك اذكرك فى غضبى لا امحقك فيمن امحق و ارض بى منتصرا فان انتصارى لك خير من انتصارك لنفسك

ترجمه :

٥٣٨ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: خداى عزوجل به يكى از پيامبرانش وحى فرستاد كه : اى فرزند آدم ! مرا در هنگام خشمت ياد كن تا من نيز تو را در هنگام خشمم ياد كنم و تو را در زمره كسانى كه نابودشان مى سازم نابود نگردانم و به اينكه من انتقامت را از دشمنت بستانم راضى و خوشنود باشد زيرا انتقام گيرى من براى تو بهتر است از اينكه خودت دست بكار شوى و انتقام خود از وى بستانى

حديث :

٥٣٩ - و فى حديث آخر زاد: و اذا ظلمت بمظلمه فارض بانتصارى لك فان انتصارى لك خير من انتصارك لنفسك

ترجمه :

٥٣٩ - و در حديث ديگرى اضافه نموده است كه : و هرگاه مورد ستمى قرار گرفتى به انتقام گيرى من از آن ستمكار خوشنود باش زيرا انتقامى كه من به نفع تو مى گيرم بهتر از انتقامى است كه تو خود مى گيرى

حديث :

٥٤٠ - عن اسحاق بن عمار قال سمعت ابا عبداللهعليه‌السلام يقول : ان فى التوراه مكتوبا يا ابن آدم اذكرنى حين تغضب اذكرك عند غضبى فلا امحقك فيمن امحق و اذا ظلمت بمظلمه فارض بانتصارى لك فان انتصارى لك خير من انتصارك لنفسك

ترجمه :

٥٤٠ - اسحاق بن عمار گويد: از امام صادقعليه‌السلام شنيدم كه مى فرمود: همانا در تورات نوشته شده است كه : اى فرزند آدم ! مرا در هنگام خشمت به ياد آور تا تو را در هنگام خشمم به ياد آورم پس تو را در زمره هلاك شوندگان به هلاكت نمى رسانم و هرگاه مورد ستمى قرار گرفتى به انتقام من از دشمنت خوشنود باش زيرا انتقامى كه من به نفع تو از وى مى كشم بهتر از انتقامى است كه تو خود مى گيرى ٥٥ - باب تحريم الحسد و وجوب الجتنابه دون الغبطه

٥٥ - باب حرام بودن حسد و وجوب دورى از حسد و عدم حرمت غبطه

حديث :

٥٤١ - قال ابو جعفرعليه‌السلام : ان الرجل لياتى باذنى بادره فيكفر و ان الحسد لياكل الايمان كما تاكل النار الحطب

ترجمه :

٥٤١ - امام باقرعليه‌السلام فرمود: همانا (گاه باشد كه ) مردم كوچكترين تندى و تيزى خشم را به جاى مى آورد و در نتيجه كارش به كفر مى انجامد و همانا حسد ايمان را مى خورد همچنانكه آتش هيزم را مى خورد.

حديث :

٥٤٢ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال : ان الحسد لياكل الايمان كما تاكل النار الحطب

ترجمه :

٥٤٢ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: همانا كه حسد ايمان را مى خورد چنانكه آتش هيزم را مى خورد.

حديث :

٥٤٣ - عن داود الرقى قال : سمعت ابا عبداللهعليه‌السلام يقول : اتقوا الله و لايحسد بعضكم بعضا.

ترجمه :

٥٤٣ - داود رقى گويد: از امام صادقعليه‌السلام شنيدم كه مى فرمود: از خدا بترسيد و كسى از شما بر ديگرى حسد نورزد.

حديث :

٥٤٤ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال : قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : كاد الفقر ان يكون كفرا كاد الحسد ان يغلب القدر.

ترجمه :

٥٤٤ - امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه : رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: نزديك است كه فقر به كفر بيانجامد و نزديك است كه حسد بر قضا و قدر چيره شود.

حديث :

٥٤٥ - قال ابو عبداللهعليه‌السلام : آفه الدين الحسد و العجب و الفخر.

ترجمه :

٥٤٥ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: آفت ديندارى حسد و خودبينى و فخر فروشى است

حديث :

٥٤٦ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال : قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : قال الله عزوجل لموسى بن عمران : يا ابن عمران لا تحسدن الناس على ما اتينهم من فضلى و لاتمدن عينيك الى ذلك و لاتتبعه نفسك فان الحاسد ساخط لنعمتى صاد لقسمى الذى قسمت بين عبادى و من يك كذلك فلست منه و ليس منى

ترجمه :

٥٤٦ - امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه : رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: خداوند عزوجل به حضرت موسى بن عمرانعليه‌السلام فرمود: اين پسر عمران ! بر مردم به آنچه كه من از فضل خود به آنان داده ام حسد مبر و برداشته هاى آنان چشم مدوز و نفست را در پى آنها نفرست زيرا شخص ‍ حسود بر نعمت من خشمگين و ناخشنود است و از آن قسمتى كه بين بندگانم روا داشته ام روى گردان است و كسى كه چنين باشد نه من از آن اويم و نه او از براى من است

حديث :

٥٤٧ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال : ان المومن يغبط و لا يحسد و المنافق يحسد و لايغبط.

ترجمه :

٥٤٧ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: همانا مومن غبطه(١٤٢) مى خورد ولى حسد نمى ورزد و منافق حسد مى ورزد ولى غبطه نمى خورد.

حديث :

٥٤٨ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال : ثلاثه لم ينج منها نبى فمن دونه التفكر فى الوسوسه فى الخلق و الطيره و الحسد الا ان المومن لا يستعمل حسده

ترجمه :

٥٤٨ - امام صادقعليه‌السلام سه چيز است كه هيچ پيامبر و پايين تر از پيامبرى از آن سه چيز خلاصى ندارد: يكى انديشيدن در تحريكات شيطانى درباره امر آفرينش و ديگرى فال بد زدن و ديگرى حسد، جز اينكه مومن حسدش را اعمال نمى كند.

حديث :

٥٤٩ - عن جعفر بن محمد عن آبائهعليه‌السلام فى وصيه النبىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم لعلىعليه‌السلام قال : يا على انهاك عن ثلاث خصال الحسد و الحرص و الكبر.

ترجمه :

٥٤٩ - امام صادقعليه‌السلام از پدران بزرگوارش روايت كند كه : در وصيت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به علىعليه‌السلام آمده است كه : اى على ! تو را از داشتن سه خصلت نهى مى كنم : حسد ورزيدن و حرص و خودبزرگ بينى

حديث :

٥٥٠ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال : اصول الكفر ثلاثه الحرص و الاستكبار و الحسد.

ترجمه :

٥٥٠ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: ريشه هاى كفر سه چيز است : حرص و بزرگ منشى نمودن و حسد ورزيدن

حديث :

٥٥١ - عن ابى الحسن على به موسى الرضاعليه‌السلام عن آبائهعليه‌السلام قال : قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : دب اليكم داء الامم قلبكم البغضاء و الحسد.

ترجمه :

٥٥١ - امام رضاعليه‌السلام از پدران بزرگوارش روايت كند كه : رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: درد امت هاى پيشين به شما هم سرايت كرده است كه آن درد دشمنى نمودن و حسد ورزيدن است

حديث :

٥٥٢ - عن اميرالمؤمنينعليه‌السلام انه قال : حسد الصديق من سقم الموده

ترجمه :

٥٥٢ - اميرالمؤمنينعليه‌السلام فرمود: حسد ورزيدن دوست ، ناشى از ناسلام بودن دوستى است

حديث :

٥٥٣ - و قالعليه‌السلام : صحه الجسد من قله الحسد.

ترجمه :

٥٥٣ - اميرالمؤمنينعليه‌السلام فرمود: سلامت بدن نشانه كمى حسد است

حديث :

٥٥٤ - على بن جعفر عن اخيه موسى به جعفرعليه‌السلام عن ابيه عن جده قال : قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ذات يوم لاصحابه : الا انه قد دب اليكم داء الامم من قبلكم و هو الحسد ليس بحالق الشعر لكنه خالق الدين و ينجى فيه ان يكف الانسان يده و يخزن لسانه و لايكون ذا غمر على اخيه المومن

ترجمه :

٥٥٤ - على بن جعفر از برادرش موسى بن جعفرعليه‌السلام و ايشان از پدرش و ايشان از جدش روايت كند كه : رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم روزى به اصحابش فرمود: آگاه باشيد كه مرض امتهاى گذشته به شما نيز سرايت كرده و آن مرض حسد است اين مرض موى را نمى سترد (نمى تراشد) بلكه دين را مى تراشد و چيزى كه در حال حسد نجات بخش ‍ است اين است كه آدمى دستش را (از تجاوز به محسود) باز دارد و زبانش را نگاه دارد و نسبت به برادر مومن خود كينه نداشته باشد.

٥٦ - باب جمله مما عفى عنه

٥٦ - باب برخى از خصلتهايى كه مورد عفو و بخشش قرار گرفته اند

حديث :

٥٥٥ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال : قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : رفع عن امتى تسعه اشياء الخطا و النسيان و ما اكرهوا عليه و ما لايعلمون و ما لا يطيقون و ما اضطرو اليه و الحسد و الطيره و التفكر فى الوسوسه فى الخلق ما لم ينطقوا بشقه

ترجمه :

٥٥٥ - امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه : رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: از امت من (عقوبت بر) نه چيز برداشته شده است : خطا و فراموشى و كارى كه بر انجام آن مجبور شوند و آنچه كه نمى دانند و آنچه كه از توان و طاقت آنان بيرون است و آنچه كه در حال اضطرار انجام مى دهند و حسد (تا زمانى كه در دل باشد و آن را اعمال نكنند) و فال بد زدن و تفكر در انديشه هاى پريشان در امر آفرينش تا زمانى كه بر زبان نياورند (و در حد فكر باقى بماند).

حديث :

٥٥٦ - عن ايب عبداللهعليه‌السلام قال : قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : رفع عن امتى اربع خصال خطوها و نسيانها و ما اكرهوا عليه و ما لم يطيقوا و ذلك قول الله عزوجل : (ربنا لا تواخذنا ان نسينا او اخطانا ربنا و لا تحمل علينا اصرار كما حملته على الذين من قبلنا ربنا و لا تحملنا ما لا طاقه لنا به ) و قوله : (الا من اكره و قلبه مطمئن بالايمان ).

ترجمه :

٥٥٦ - امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه : رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: از امت من (عقوبت بر) چهار خصلت برداشته شده است : خطاى آنان و فراموش نمودنشان و آنچه كه بر انجام آن مجبور مى شوند و آنچه كه طاقت آن را ندارند و گفتار خداى عزوجل همين است كه مى فرمايد: (اى پروردگار ما! اگر فراموش كرديم يا به خطا رفتيم ما را مواخذه مكن اى پروردگار ما! بار آنگونه كه بر پيشينيان ما حمل نمودى بر ما حمل مكن و آنچه را كه طاقت و توان آن را نداريم بر گرده ما مگذار)(١٤٣) و گفتار خدا كه مى فرمايد: (مگر كسى كه مجبور شده است در حالى كه قلبش به ايمان آرميده است )(١٤٤).

حديث :

٥٥٧ - عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال : قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : وضع عن امتى تسع خصال الخطا و النسيان و ما لا يعلمون و ما لا يطيقون و ما اضطروا اليه و ما استكرهوا عليه و الطيره و الوسوسه فى التفكر فى الخلق و الحسد ما لم يظهر بلسان او يد.

ترجمه :

٥٥٧ - امام صادقعليه‌السلام روايت كند كه : رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: از امت من (عقوبت بر) نه خصلت برداشته شده است : خطا و فراموشى و آنچه كه نمى دانند و آنچه كه طاقتش را ندارند و آنچه كه در حال اضطرار انجام مى دهند و آنچه كه بر انجام آن مجبور مى شوند و فال بد زدن و انديشه هاى پريشان در امر آفرينش و حسد تا زمانى كه آثار حسد بر زبان يا دست آشكار نگردد.

٥٧ - باب تحريم التعصب على غير الحق

جنایت برای همیشه زیر پرده نمی ماند

نارضایتی و دل آزردگی عمر منحصر به زمان ابوبکر نبوده، تا زمان خلافت خویش ادامه داشت. روی این اصل پس از آن که عمر به خلافت رسید، سهمیه خود را به صاحبان اولیه آن رد کرد و دایماً از خالد تنفر داشت، خالد نیز سعی می کرد خود را از نظر عمر دور نگاه دارد. راستی آیا علت این انزجار تمام نشدنی عمر در این امر (امری که شاید نظیر آن کراراً واقع می شد و عمر از خود عکس العملی نشان نمی داد) چه بود؟ آیا این انزجار از روی اعتقاد و ایمانی بود که داشت؟ یا از روی دلسوزی نسبت به یک نفر مسلمان، این طور دل آزرده شده بود؟ من اینها را نمی دانم و اگر بدانم هم قضاوت نخواهم کرد! فقط می گویم مالک، مقتولی که عمر این قدر نسبت به او اظهار علاقه می کرد و از قاتل وی خالد تا این اندازه بیزاری می جست، با عمر سابقه رفاقت داشت. یعنی در زمان جاهلیت حلیف، هم قسم، هم عهد او بود و تقریباً سمت برادر خواندگی با هم داشتند. دیگر داوری با خود شما!

{صفحه37}

بالاخره هرچه بود، این قدر مسلم است که این تیرگی همین طور ادامه داشت و داشت تا روزی که (طبق روایت بزرگان امامیه از طریق معصومین خدا خواست قدری از اسرار و رموزی که حتی از چشم طرفین مخفی بود، آشکار نماید. آن روز روزی بود که عمر، خالد را در بعضی از بستان های خارج مدینه ملاقات نمود. شاید با یک حسرت و اندوه نسبت به مالک و در عین حال با یک کینه و غضبی نسبت به خالد گفت: ای خالد! تو بودی که مالک را کشتی خالد در جواب گفت: آسوده باش که اگر من مالک را برای تیرگی روابطی که بین من و او بود کشتم، (ضمناً از این جواب سرّ این اقدام خائنانه خالد معلوم می شود) در مقابل نیز یکی از کسانی را که بین شما و او روابط گل آلودی بود کشتم.

عجب! آن شخص کیست که قضیه کشته شدن او باید حتی از نظر مثل عمر هم مخفی باشد؟! معلوم نیست عمر در مقابل، چه عکس العملی از خود نشان خواهد داد! آیا دیگر از خطاهای خالد خواهد گذشت؟ آیا حرارت مصنوعی یا آن حرارتی که از روی جهات غیر دینی برای او ایجاد شده بود، تمام می شود؟ اینها پرسش هایی است که پاسخ آنها بعد از نقل قضیه بر شما معلوم خواهد شد، پس این قدر بدانید که وقتی خالد نام مقتول (مقتولی که عمر از کشته شدن او دلشاد شده و تا آن روز قاتل او را نمی شناخت) را برد یعنی همین که گفت ای عمر «سعد بن عباده» را نیز کشتم، حالت غریبی به عمر دست داد. برق خرسندی از چشمانش جستن نمود و خالد، همان خالدی را که تا به حال رانده درگاه محسوب می شد، خالدی را که دشمن خدا به حساب می آورد، به سینه چسبانیده، چون پدر مهربان که بر سر شفقت و مهربانی با فرزند دلبند خود باشد، او را نوازش نموده بدو گفت: ای خالد! تویی شمشیر خدا، تویی شمشیر رسول خدا،

{صفحه38}

دیگر ورق برگشت. خالدِ مبغوض خدا، محبوبِ خدا شد. و از امروز در نزد همه به شمشیر خدا مشهور گشت. راستی اگر از حق نگذریم، اگر کمی با انصاف باشیم باید حق بزرگی را که عمر به این گونه کردارهای خود به گردن ما دارد هرگز فراموش نکنیم، باید تصدیق کنیم که اگر این تصادفات نمی شد و این امتحانات را عمر نمی داد، حق داشتیم که از تظاهرات و ظاهر سازی های او در شک بیفتیم و نتوانیم به آسانی پیرامون او و کارهای او داوری کنیم.

خوب، این سعد بن عباده مگر چه سمتی داشت و با عمر چه کرده بود و از چه رو دشمن و مانع پیشرفت مقاصد عمر می شد که باید این طور خبر قتلش عمر را عوض کند؟ و چرا باید این خبر تا به حال از نظر عمر مخفی باشد؟

سعد بن عباده از انصار و رئیس قوم خزرج بود، و او اول کسی بود که (به واسطه جهاتی) پس از فوت رسول خدا، بلافاصله مردم یعنی انصار را دور خود جمع نموده، از آنها برای خود تقاضای بیعت نموده، ولی چون کار از دست او بیرون شد و ابوبکر بر سر کار آمد، وی از بیعت با ابوبکر امتناع ورزیده و پس از این که زمام کار به دست عمر افتاد، با عمر نیز بیعت ننمود. نهایت این که چون صاحب عشیره بود و طایفه او با اهمیت بودند از ترس! هیچ کس متعرض او نمی شد. گرچه ابتدا او را آزاد گذاشتند، ولی چنان چه از پسر او نقل می کنند وقتی آهنگ الزام و اجبار سعد بن عباده را برای پذیرفتن خلافت ابوبکر و بیعت کردن با او نمودند، پسر وی «قیس» خطاب به جمعیت گفت: من از روی مهربانی به شما پندی می دهم آن را بپذیرید! پدر من سوگند یاد کرده که هرگز با شما بیعت نکند، و به طور قطع او نسبت به سوگند خود وفادار خواهد بود، و با شما دست بیعت نخواهد

{صفحه39}

داد، مگر این که کشته شود. و او را نمی توانید بکشید، مگر این که اول فرزندان و اهل بیت او را بکشید و کشتن ایشان نیز عملی نشود، مگر این که تمام قبیله اوس کشته شوند، و اوس از بین نمی روند مگر این که تمام خزرجی ها نابود گردند، و خزرجی ها نابود نخواهند شد مگر این که تمام طوایف یمن نیست و مضمحل گردند. پس بیایید و زحمات خود را پایمال این خواهش نابجای خود نکنید و نگذارید امری را که تازه سر و صورتی پیدا کرده و پایه های آن نزدیک است استوار گردد، دو مرتبه متزلزل شود، ایشان نیز این اندرز را پذیرفتند و دست از وی کشیده، او را آزاد گذاشتند. سعد نیز در کمال آسایش زندگی می کرد و هیچ کس متعرض او نمی شد، تا زمان خلافت عمر. که اتفاقاً وقتی سعد به قصد مسافرت به شام از مدینه خارج شد، در بین راه در یکی از قراء غسان که از بلاد دمشق بود و بعضی از کسان او در آنجا سکنی داشتند، توقف نموده. خالد بن ولید (همین خالد که اول دشمن خدا و بعد شمشیر خدا شد) که در این موقع در شام بود، از حال سعد آگاه شده به قصد از پا درآوردن سعد به جهت تخلف او از بیعت ابوبکر، به همراهی یکی از مردان قریش که مثل خود او در تیراندازی معروفیت به سزایی داشت از شام حرکت نموده، خود را به محلی که سعد آنجا بود رسانیدند. و شبانه با پیش بینی های قبلی در دو طرف همان راهی که مسیر سعد از آنجا بود، خود را در بین درخت های مو، که مشرف بر مسیر بود مخفی نمودند. همین که سعد بی خیال بر اسب خود سوار و از این راه می گذشت با دو چوب تیر او را به سزای همراهی نکردن با یک باطل رسانیده، او را از پا درآوردند.

ولی از نظر این که کشف این مطلب به قیمت جان خالد و به بهای خلافت خلیفه تمام می شد، خالد برای پوشاندن این جنایت نیرنگ و حیله

{صفحه40}

غریبی به کار برد. یعنی چون عرب سخت به جن و تصرفات وی بر علیه انسان معتقد بود و افسانه های زیادی از عملیات آنان در بین آنها شایع بود، قتل او را به جن نسبت داده، برای اثبات این مدعا، دو شعر زیر را که اغلب اشعار منسوب به جن بر همین وزن سروده شده) در بین عرب انتشار داد:

قد قتلنا السید الخزرج سعد بن عباده

فر میناه بسهمینفلم تخط فواده(1)

و انصافاً هم از این نقشه آن طور که باید نتیجه گرفت. زیرا هرچه انسان فکر می کند، می بیند گرچه امروز هم برای لاپوشی جنایات در تمام دستگاه های حاکمه راه های سرسام آوری در پیش دارند و به منظور اختناق افکار، نقشه های حیرت آوری کشیده اند؛ ولی در عین حال کمتر جنایتی شده که تا این حد، یعنی تا حدی که اگر خود قاتل اقرار نکند حتی آن کسی هم که این قتل اصلاً به خاطر مبارک وی واقع شده آگاه نگردد.

بالاخره مالک بن نویره را از روی بدعت به نام این که کافر و از دین خدا برگشته، با ظلم و ستم هرچه شدیدتر کشتند. و همان طوری که گفتیم چون نوبت به عمر رسید، افرادی که از عشیره مالک بن نویره مانده بودند، جمع آوری نموده و آنچه از اموال و فرزندان ایشان در نزد مسلمین بود، به آنها باز گردانیده، بلکه بعضی از اهل روایت چنین گفته اند که زنان آنان را نیز که به عنوان کنیزی در دست مسلمین بودند، از آنها باز پس گرفته، بعضی از آنها را با شکم های باردار به شوهرهای خودشان رد نمود.

اکنون وقت آن رسیده که اقدام ابوبکر و رفتار عمر را با یکدیگر مقایسه نموده، در اطراف آن دقت بیشتری به عمل آوریم. یعنی وقت آن رسیده که

1- به تحقیق که ما سید و رئیس خزرجی ها سعد بن عباده را کشتیم، (به این ترتیب که) او را هدف دو چوب? تیر قرار داده آن تیرها از قلب وی تخطی ننمود.

{صفحه41}

از دوستان و یاران و کسانی که سنگ حقانیت آنها را به سینه می زنند، سؤال کنیم: آیا این دو رفتار متضاد و این دو عمل متقابل، که هر یک بر خلاف دیگری انجام یافت، کدام مطابق واقع و پسندیده خدا - و کدام مخالف و برخلاف دستور اسلام بود؟ چون ممکن نیست هر دو را در عمل خود ذی حق بدانیم، یعنی ممکن نیست بگوییم غنایمی که گرفته شد، هم بر مسلمانان حلال بوده «چون ابوبکر گرفته» و هم حرام بود، «چون عمر آنها را به صاحبان خود برگردانید». زیرا محال است یک چیز هم حلال باشد، هم حرام. پس ناگزیر باید گفت: اگر عمل عمر بر حق بود، ابوبکر بنا حق عده ای از مسلمانان را کشت و اموال آنها را به حرام به خورد سایر مسلمین داد و فرزندان و زنان آنان را نیز بر خلاف دستور خدا بین مسلمین تقسیم نمود، و بدین وسیله ظلم و ستم عظیم و جبران ناپذیری را مرتکب شده، حقانیت خود را جهت مقام شامخ خلافت به ثبوت رسانید. و اگر ابوبکر در عمل خود به صواب بوده و حق داشته که گروهی از مسلمین را کشته و اموال آنها را به دیگران بدهد، و سایر مسلمین نیز که این اموال را گرفته بودند رسماً مالک شده بودند و زنان و فرزندان مقتولین از روی استحقاق زیر دست آنها قرار گرفته و به تصرفشان در آمده بودند، پس به یقین عمر در کار خود به خطا رفته و به ناحق اموال و زنان را از صاحبان شرعی آن گرفته و به حرام به دست دیگران سپرده؛ فقط محض تسلی خاطر عده ای موجب نشر حرام و به دنیا آمدن فرزندان ناپاک شده است، بدین وسیله لیاقت خود را بر همه ظاهر ساخت. پس ای کسانی که خود را دوستدار این پیشوایان و پشتیبان این علمداران می دانید، بیایید و به خاطر وجدان ذره ای انصاف داده خود، را از قید بند و عادت چندین صد ساله برهانید و از پرده پوشی و توجیه و تأویلاتی که در این قبیل کارهای ظاهر الفساد راه

{صفحه42}

ندارد، دست بردارید تا بتوانید میزان کار هر طایفه و حقانیت آنها را آن طور که هست، به دست آورده به پیروی از حق سعادتمند گردید.

بدعت سوّم

چنان چه گفته شد این تشکیلات فقط به رضای خاطر عده بخصوصی سر و صورتی به خود گرفت، و گروهی از این تشکیلات نارضا و بعضی رسماً مخالف بودند. در بین مخالفین کسی که بیش از همه مخالفتش مورد اهمیت بود و نظر عموم را به خود متوجه می کرد، مولی الموحدین علی امیرالمؤمنینعليه‌السلام بود.

بدیهی است مخالفت چنین شخصی که مجسمه حقیقت و درستی است و اسلام از زحمات او قوامی یافته و اساساً پیشرفت اسلام رهین خدمات و فتوحات و از خود گذشتگی های اوست، بسیار شایان توجه بوده و به طور قطع هم آن روز «جمیع امت» چشم به رفتار مولی دوخته، هریک به یک طور پیش بینی می نموده اند. عده ای رسماً انتظار مخالفت علنی را داشته، می خواستند از آب گل آلود به نفع خود ماهی بگیرند. و به عکس عده ای به منظور حفظ اسلام صلاح را در سکوت و آرامش دیده، هیچ مایل نبودند اسلام در آغاز سن و در آن وقتی که هنوز استخوان های لطیف او قوامی به خود نگرفته، دچار این مرض مهلک شود، و از این رو دائماً در صدد چاره جویی بوده، برای اصلاح واقعی نقشه ای عاقلانه طرح می کردند. گروهی هم از وقوع این مخالفت سخت بیمناک بوده، دائماً در فکر جلوگیری از غوغای احتمالی بوده، به همین منظور هر چه را سبب پیشرفت مخالفین می دیدند، و هرکس را مانع ترقیات خود می یافتند به هر وسیله بود، در برانداختن او می کوشیدند.

{صفحه43}

طبیعی است که برای انجام این نقشه و برای بی دست و پا کردن مخالفین حتی المقدور باید کوشید بزرگترین عامل و یگانه وسیله پیشرفت را از دست آنها بیرون آورد. یعنی باید کاری کرد که پول از آنها قطع شود و آنها را حتی به نان شب نیازمند نمود، تا فکر به چنگ آوردن روزی همه چیز را از خاطر آنها ببرد. یا اگر کسانی هم در بین آنها هوشیار و دلسوز یافت شوند، به واسطه احتیاج نتوانند کاری انجام دهند. روی همین اصل است که استعمار طلبان همیشه با مستعمراتی های ستمکش بدبخت همین روش را پیش گرفته، هرگز نمی گذارند فکر آنها از حدود احتیاجات شبانه روزی تجاوز نموده، به فکر استقلال و آزادی خود بیفتند و یا اگر هم به فکر افتادند آن قدر محصور و بیچاره باشند، که قدرت تکان خوردن نداشته باشند.

پس بالاخره باید نقشه ای ریخت که علیعليه‌السلام یگانه رقیب و دشمن این تجاوزات ناعادلانه تهی دست شود، و کسی گرد او را نگیرد، گرچه خود علیعليه‌السلام از مالیه دنیایی بهره ای ندارد، ولی چون همسر پاک او ثروتی دارد که برای پیشرفت مقاصد علیعليه‌السلام کمک خواهد بود، پس باید به هر قیمتی که هست و به هر اسمی که ممکن است آن را گرفت. گو این که خدا راضی نباشد! و به فرض این که این کار بدعت در دین و ظلم و ستم عظیمی باشد (هرچه باشد باشد)، مگر نه این است که باید از خدا نترسید؟ از وجدان شرم نداشت؟ مگر نه این است که فقط در راه استحکام ارکان هوی باید کوشید و برای حفظ مقام شخصی خود باید زحمت کشید؟ چرا! این اصل مسلم را نباید از دست داد و در راه رسیدن به آن از هیچ عملی نباید دریغ داشت. ولی چیزی که هست باید حتی المقدور مواظبت نمود که به اندام جنایت لباس پاکی پوشانید و خیانت را به یک ظاهر فریبنده ای آرایش

{صفحه44}

نمود، تا هرکس هرگز مطلب را درنیافته، جنایت کار و خیانت پیشه زیاد مورد تهاجم این و آن واقع نشود. پس باید برای گرفتن اموال همسر مولی، یعنی برای چپاول دارایی فدک دختر پیغمبر از طریق شرع وارد شد. باید گفت: ای دختر پیغمبر تو به تنهایی نمی توانی این اموال را تصاحب نمایی. این اموال صدقه و حق جمیع مسلمین است. چون خود پیغمبر فرموده ما پیغمبران از خود ارث به جای نگذاشته هرچه از ما بماند صدقه است.

باری تمام این سخنان که باید گفته شود گفته شد، و تمام این نقشه ها عملی گشت. و بالاخره حضرت زهراعليها‌السلام ( از حق شخصی خود محروم شد. ولی بدیهی است مثل حضرت زهراعليها‌السلام ( هرگز به سادگی حاضر نیست حقوق خود را از دست داده و از حق خود دفاع نکند. یعنی هرگز ظلم را بر خود نمی خرد. اگرچه برای ما امروز اهمیتی ندارد که دیگران حقوق ما که سهل است، هستی ما را هم بخورند و ما به راحتی دست روی دست گذاشته بنشینم، و گو این که برای ما مانعی ندارد که برای رسیدن به مقام بی حقیقتی یا به خیال اندوخته کردن چرک دست دیگران، در راه نابود ساختن خود و ملتی با دشمنان خود کمک کنیم. ولی این معنا برای مثل حضرت زهراعليها‌السلام ( بسیار اهمیت دارد. باید هرگز راضی نشود کسی به ظلم و ستم، ذره ای از حق او را غضب کند. باید تا حد امکان با غاصب و ستمگر مبارزه فرماید. باید این لباس شرعی (پیغمبر ارث نمی گذارد) و فریبنده ای را که به اندام این جنایت پوشانده اند، تا آنجا که ممکن است با دلایل متقنه بیرون آورد...

از این رو آن حضرت «طبق روایت جمیع تابعین و یاران ابوبکر» در پاسخ این گفتار فرمود: پدرم رسول خدا فدک را به من اهدا نموده و بخشیده، یعنی به فرض این که این سخن ما پیغمبران ارث نمی گذاریم»

{صفحه45}

صحیح باشد، این زمین به ارث به من نرسیده و بخششی است که در زمان حیات رسول خدا به من شده.

خوب! آیا همین سخن برای اثبات مطلب کافی بود؟ آیا ابوبکر قول صدیقه طاهرهعليها‌السلام را پذیرفت یا «نعوذ بالله» گفتار حضرتش را بر دروغ حمل کرد؟ بدیهی است که اگر ابوبکر باطناً هم تصدیق داشته باشد و از اصل قضیه آگاه باشد، (کما این که بود) نباید به این سادگی، بلکه به هیچ وجه این سخن، سخنی را که با تمام نقشه های او مخالفت دارد بپذیرد. باید حتی المقدور اشکال تراشی کند تا به هر قیمتی که هست (ولو به قیمت حتک حرمت کسانی که خدا و رسول آنها را محترم شمرده اند) بر مقصود خود فایق گردد. این بود که از حضرت شاهد طلبید. حضرت ام ایمن را شاهد آورد. وی بر صدق امر گواهی داد، ولی باز ابوبکر نپذیرفته، گفت: ام ایمن زن است و شهادت زن در مقام قضاوت پذیرفته نیست و حال آنکه تمام راویان معترفند که حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله فرموده: ام ایمن از اهل بهشت است. سپس مولی الموحدین علی ابن ابی طالبعليه‌السلام تشریف آورده. بر حقانیت این امر گواهی داد. ابوبکر این را هم نپذیرفت و گفت این شوهر تو است و به نفع خود گواهی می دهد و حق را به سوی خود می کشد و حال آنکه همه راویان عامه بر این اتفاق دارند.(1)

1- این حدیث را عده ای از حافظین احادیث و خبرنگاران عالی قدر از پیغمبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله روایت نموده برای اطمینان پاره ای از آنها را متذکر می شویم:

خطیب بغدادی در تاریخ، به طریق خود از ام سلمه (ج4 ص321)- حافظ هیثمی در مجمع الزوائد (ج7 ص236) که همان جا روایت آن را به بزار نسبت می دهد. حافظ ابن مردویه در مناقب و سمعانی در فضایل الصحابه، هر دو از عایشه نقل می کنند. باز ابن مردویه در مناقب و دیلمی در فردوسی از عایشه، نهایت به این عبارت که «الحق لن یزال مع علی و علی مع الحق لن یختلفا و لن یغترقا) (حق برای همیشه با علی و علی با حق بوده هرگز از هم جدا نخواهند شد) ابن قتیبه در الامامه والسیاسه (ج1 ص68) از محمد بن ابی بکر از عایشه بدین عبارت که علی مع الحق و الحق مع علی و زمخشری در بیع الابرار به این عبارت که علی مع الحق و القرآن، و الحق و القرآن مع علی ولن یفترقا حتی یراد علی الحوض) علی با حق و قرآن، و حق و قرآن با علی بوده تا هنگام وصول به حوض هرگز از یکدیگر جدا نخواهند شد. خوارزمی (قافله سالار خطباء) نیز در مناقب به همین عبارت از طریق ابن مردویه نقل می کند. شیخ الاسلام خوئی در فرائد المسمطین از طریق حافظ ابوبکر بیهقی و حاکم ابو عبدالله نیشابوری روایت می کند.

از عجایب روزگار این که با وجود این اخبار و با این همه طرق متعدده که در نقل این حدیث مشاهده شد، باز سلسله جنبان گمراهان «ابن تمیمه» در منهاج السنه خود (ص167- 168) گفته این حدیث بزرگترین دروغ ها و نادانی ها بوده. هیچ کس از پیغمبر نه به اسناد صحیح و نه به اسناد ضعیف نقل ننموده، بلکه این از سخنانی است که رسول خدا منزه تر است از این که بر زبان مبارکش جاری سازد.

{صفحه46}

که رسول خدا فرموده علی با حق و حق در همه جا با علی است و هرگز از هم جدایی ندارند، تا روز پاداش به حوض برسند. باری! ابوبکر شهادت علیعليه‌السلام را نپذیرفت و آن حضرت را بر خلاف گفته پیغمبر، مرد نادرست و هوا خواهی دانست. اینها همه به جای خود، به گفته خدا نیز که به طهارت و پاکی مولی علیعليه‌السلام و حضرت زهراعليها‌السلام گواهی داده، پشت پا زد و شهادت خدا را که فرموده(1) (فقط خدا می خواهد ناپاکی را از شما اهل بیت برده و شما را به یک پاکی با عظمتی پاک و پاکیزه بگرداند) تکذیب نموده.(2) خوب ای اهل انصاف، اکنون با این وصف، یعنی با این که رسول خدا به درستی علیعليه‌السلام گواهی می دهد و پس از آن که خدا به پاکی آن حضرت از هرگونه نادرستی شهادت خود را اظهار می دارد، دیگر جای آن هست که کسی آن حضرت را «نعوذ بالله» نادرست و ناپاک بداند. آیا اگر

*******

1- یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا.

2- زیرا تمام مفسرین اجماع دارند که منظور این آی? اهل بیت همان اهل بیتی که یقینا علیعليه‌السلام و فاطمهعليها‌السلام داخل در آن هستند، می باشند.

{صفحه47}

کسی چنین اعتقادی پیدا کند رسماً خدا را تکذیب ننموده است! آیا اگر کسی خدا را تکذیب نمود، بدون خلاف و بدون شک کافر نشده! چرا! به خدا اعتقاد چنین شخصی به اتفاق تمام فرق اسلام از حدود اعتقادات مسلمین خارج و به یقین کافر خواهد بود.

پس با این وصف، ما از چه رو این خلافت ها را به حق و این خلیفه ها را پاک بدانیم؟ با چه وجدان و با کدام شعوری از این ناپاکی ها، از این گناهان، از این کردارهای کفرآمیز اغماض و چشم پوشی کنیم؟ و تا چه حد در حق خود و جامعه ستم نماییم؟ آخر تعصب و عادت هم برای خود حدی دارد، تا کی باید نیروی عقل تسلیم این اهریمن نازیبا و مخوف شود؟ بگذریم.

بالاخره چون بنای ابوبکر بر ایراد گرفتن و نپذیرفتن بود، کوشش حضرت زهرا سودی نبخشید و یقین شد که دیگر سخن گفتن با چنین شخصی نتیجه پذیر نیست، و مسلّم شد که اگر خدا هم به صدق این گفتار گواهی بدهد (کما این که داد) فایده ای ندارد. (چنانچه فایده ای هم نداشت.) پس آیا هنوز جا دارد که حضرت شاهد دیگری بیاورد؟ و باز برای استرداد حق خود دست و پاکند؟ نه به طور قطع اگر تمام مسلمین هم به این مطلب گواهی می دادند، ابوبکر هر یک را به نوبه خود به بهانه ای رد می نمود، زیرا کسی که شهادت خدا را رد کند، از مخلوق اندیشه ای ندارد! از این رو حضرت زهرا سخت برآشفت و با حالتی غضب آلود مجلس را ترک فرموده، قسم یاد کرد که دیگر با او و با رفیق او (عمر) سخن نگوید، تا وقتی که پدر بزرگوار خود را ملاقات نموده، شکایت این عمل جابرانه را به وی بنماید. باری این ظلم جراحت مهلکی بر قلب آن حضرت وارد ساخت و غمی و افسردگی پایان ناپذیری در دل داغدار حضرتش به وجود

{صفحه48}

آورد، و سرانجام از این ماتمکده اش رهایی بخشید.

این روایت شهرت دارد که حضرت را کسی بعد از فوت رسول خدا تا زمان مرگ خندان و دلشاد ندیدند، ولی درست معلوم نیست که آیا این افسردگی ممتد فقط مولود فقدان اسفناک پیغمبر عالمیان بوده؟ یا در اثر این غضب حق (خلافت از علیعليه‌السلام و فدک از حضرت زهراعليها‌السلام غصب حقی که نتیجه مستقیم آن ابطال زحمات چندین ساله پیغمبر بود، به وجود آمد؟ یا هر دو باعث پیدایش این نگرانی شدند؟ هیچ یک از این ها به طوری که شک را از بین ببرد معلوم نیست. ولی این معنی مسلم است که این غصب مفرط و این چشم آرام نشدنی آخرین اثر خود را به صورت یک وصیت جانگدازی ظاهر نمود و به شکلی که تا اندازه ای پرده ابهام را از روی دردهای درونی حضرت زهرا برمی داشت، آشکار ساخت. یعنی این افسردگی کار را به جایی رسانید که دخت پیغمبر به مولی المتقین وصیت کرد که جسد پاکش را شبانه به خاک بسپارد، تا هیچ یک از این غاصبین موفق به نماز گذاردن بر جنازه اطهرش نشوند. روی این اصل حضرت مولی آخرین شعاع خیره کننده ای را که از رسول خدا به جای مانده بود، در آن ظلمت شب و در آن تاریکی موحش در خاک، و در مقابل غم و غصه های عالم را در دل خود پنهان نمود و امانتی را که در دست داشت، با صدها خون جگر به صاحبش رد فرمود.

صبح آن شب مردمی که تازه به پرسش از حال دختر پیغمبر آمده بودند، برخلاف انتظار از دفن پنهانی آن حضرت آگاه شده، بر مولی اعتراض نموده، گفتند: چه باعث شد که چنین کردی؟ حضرت در پاسخ آنها فرمود: وی به من چنین وصیت نموده من هم حاضر نبودم بر خلاف وصیت او رفتار نمایم. زیرا رسول خدا فرمود: (این روایت از زبان تمام راویان شیعه

{صفحه49}

و سنی شنیده می شود) «فاطمهعليها‌السلام پاره جگر من است، کسی که او را اذیت نموده(1) [من را اذیت کرده است] پس من روا نداشتم با سرپیچی از این وصیت، رسول خدا را اذیت کرده، با او مخالفت ورزیده باشم! از این جواب احوال مردم دگرگون شده، گروهی در آتش مصیبت و حرمان از موفقیت به نماز گذاردن می سوختند، و جمعی از عاقبت وخیم این وصیت هراسناک بوده و بر خجلت و شرمساری و سرشکستگی خود در نزد رسول خدا اندیشه می کردند. پاره ای از مردم (یعنی آن مردمی که خدا را هم راستگو نمی دانستند!) تا اندازه ای این کار را مستند به مولی الکاملین دانسته، از وی مکدر و رنجیده خاطر شدند و در اندیشه جبران افتادند. از این رو عمر که فرد شاخص این عده محسوب می شد، به مردم دستور داد جستجو کنید تا قبر آن حضرت را پیدا نموده آن را نبش کنیم و بر آن حضرت نماز بگذاریم. ولی ایشان هرچه جستند کمتر یافتند، هرچه کوشیدند به حیرت بیشتری دچار شدند، بالاخره قبر برای همیشه از نظرها پنهان شد و تمام جنایات را به پنهانی خود آشکار ساخت. مجهول ماند و به مجهول ماندن خود تمام جنایتکارها را معروف ساخت. از دیدها غایب شد و به غیبت خود تمام حقایق و رموز و اسراری را که دیروز و امروز و فردا در اطراف آن صحبت ها شده و خواهد شد، ظاهر نمود. راستی (همان طوری که در جواب یکی از دوستان از سرّ پنهان شدن قبر حضرت زهرا سؤال می نمود گفتم) اگر این قبر از دیده ها پنهان نمی شد و امروز ما محل آن را به خوبی می دانستیم، از کجا به دردهای کشنده ای که آن حضرت در

1- این حدیث از جهت معنی از احادیث متواتره اهل سنت بوده، مهمترین خبرنگاران آنها در باب مناقب آن حضرت ضبط نموده اند. بخاری. مسلم. ترمذی. احمد. ابوداود از صاحبان صحاح و ابن حجر در وصواعق کنجی در کفایه الطالب.

{صفحه50}

کانون سینه مبارکش در زیر پرده های صبر مخفی نموده و سرانجام موجب غروب نمودن آن شمس خاندان رسالت شد، می رسیدیم؟! از چه راهی می توانستم تعیین کنیم که حضرت از تشکیلات آن زمان نارضا بود و از آن جا به ما مسلّم می شد که حق آن حضرت را غصب نموده؟ از کجا ظلم و سمت آنها نسبت به پاره جگر رسول خدا بر ما واضح می شد؟! از کجا به طور مسلم از نقشه ها و کارها و دسیسه بازی ها و حقه و نیرنگ های این خلفا اطلاع حاصل می کردیم؟! چون اگر قبر پنهان نمی شد، علاوه بر این که ممکن بود با هزاران دوز و کلک روی جنایتهای خود را بپوشانند و با اخبار جعلی حاکی از خشنودی حضرت زهرا، امر را مشتبه کنند، علاوه بر این اگر چند روایتی هم از طریق شیعه بعضی حقایق را می گفت (نه تنها نمی توانست طرف را قانع کند بلکه) برای خود ما هم یقین آور نبود. ولی اکنون هر فرد مسلمان نه! بلکه هرکسی که از پنهان شدن این قبر آگاه می شود، فوراً از خود سرّ این مطلب را جویا شده، می پرسد چرا باید قبر نوع مسلمین صدر اسلام که شاید اغلب آنها معروفیتی هم نداشتند یا اگر هم داشتند معروفیت آنها طرف مقایسه با شهرت دخت پیغمبر نبود، (چرا باید قبر آنها) معلوم باشد و قبر یگانه فرزندی که خدا او را مدح نموده و رسول خدا آن قدر به او اظهار علاقه می فرمود، از نظرها غایب باشد؟ چرا باید مسلمین که آن قدر به نگهداری آثار گذشتگان خود علاقمند بودند، از این معنی آگاه نباشند؟ مسلماً این امر یک امر عادی که بتوان به سادگی آن را تلقی نمود نیست، حتماً باید یک جهت مهمی داشته باشد. این پرسشها همین طور ادامه دارد تا بالاخره اگر شخص، اندکی کنجکاو باشد برای پاسخ این سؤالات خود از پا ننشسته و نه تنها سر این مطلب، بلکه در خلال این پژوهش، اسراری بر او مشکوف خواهد شد. باری! شمه ای از

جنایات مسلم آن دو بزرگوار!! گفته شد! و قدری از کردارهای کفرآمیز اینان بیان گشت. ولی چون ممکن است هنوز کسانی پیدا شود که این بیانات آنها را قانع ننموده باشد، از این رو می گوییم با در نظر گرفتن خبر پیش گفته «هرکس فاطمهعليها‌السلام را اذیت کند مرا اذیت نموده و هرکس مرا اذیت کند خدا را اذیت کرده» و باتوجه به روایت مروی از عامه که «یا فاطمه پروردگار عالم به موجب خشم تو خشمگین و به خرسندی تو خرسند می شود»(1) و با پیجویی از علل پنهان ماندن قبر صدیقه کبری و به عبارت ساده تر با اعتراف به این که حضرت زهرا به واسطه ستم ها و جفاهایی که از این جفاکاران نسبت به حضرتش شده بود، راضی نشد اینها بر جنازه اش نماز بگذارند و حاضر نشد حتی از قبر او هم اطلاعی حاصل نمایند، (با وجود اینها) دیگر جای شبهه نیست که ایشان مغضوب خدا بوده و با این کردار زشت به یقین رسول خدا و خدا را اذیت نموده اند. جای هیچ سخن نیست که اینها همان کسانی هستند که پروردگار عالم در دفتر محاسبات خود صفحه روشنی برای رسیدگی به حالشان باز نموده، در آن دفتر پاداش اینها یعنی این کسانی را که به خدا و پیغمبر اذیت نموده اند این طور بیان می کند که:«ان الذین یوذون الله و رسوله لعنهم الله فی الدنیا و الاخره و اعد لهم عذابا مهینا» یعنی به طور مسلم، کسانی که خدا و رسول او را اذیت نموده اند، خدای در دنیا و آخرت آنان را لعنت نموده و عذاب نکبت آور و خوار کننده ای برای ایشان مهیا ساخته است. پس با این وصف دیگر گمان نمی رود کسی، مگر کسانی که تصمیم دارند با

*******

1- این روایت را ابن حجر العسقلانی در اصابه در ترجمه حضرت فاطمه سلام الله علیها نقل نموده و نبهانی در الشرف الموئد ص 59 روایت آن را به طبرانی و غیر آن از رجال (به اسناد حسن) نسبت می دهد.

{صفحه52}

خرد و داوری آن سخت دشمنی نموده و همه جا نیروی حقیقت برانداز و حق کش عادت را بر آن ترجیح دهند، قادر باشد راه اصلاحی برای سرو صورت دادن به ستمکاری این ستمگران پیدا نماید.

باری! تا به حال خطا و گناه ابوبکر را در این شناختیم که وی در این قضاوت خود حضرت را راستگو ندانسته و حضرت امیر را خود خواه و دروغگو تصور کرده و خدا را نیز تکذیب نموده؛ ولی هیچ از این صحبت نشد که آیا ابوبکر صرف نظر از این که حضرت زهرا طرف مخاصمه او بودند و صرف نظر از این که آن حضرت راستگو بوده و دیگر جا از برای تقاضای شاهد از ایشان نبود، صرف نظر از اینها (به طوری که اگر به فرض یک نفر آمد دروغگو و ناپاکی چنین ادعایی را بر ابوبکر می کرد) آیا ابوبکر حق داشت از او شاهد بخواهد؟ آیا حق داشت این ادعا را نپذیرد؟ یا نه!

این پرسش مربوط به یک مسأله قضایی است که وظیفه قاضی را هنگام ترافع تعیین نموده، معلوم می نماید که قاضی باید از کدام یک از طرفین گواه خواسته و کدام یک را ملزم به سوگند خوردن بنماید. همین مسأله را چنانچه علمای شیعه روایت می کنند مولی به طور دلپذیری پس از آنکه ابوبکر شهادت آن حضرت را نپذیرفت، با ابوبکر مطرح فرموده به سادگی خطای منکر او را بر او هویدا ساخت، به وی فرمود:

علیعليها‌السلام : ای ابوبکر آنچه از تو می پرسم به راستی پاسخ گوی.

ابوبکر: بگو

علیعليها‌السلام : ای ابوبکر اگر دو نفر ترا در نزاعی که بین آنها بر سر چیزی واقع شده، حاکم قرار دادند، در صورتی که آن مال مورد نزاع در دست یکی از آنها بوده، دیگری بر آن هیچ گونه تسلطی نداشته باشد، آیا تو قبل از آن که طرفین سخنان خود را بگویند و قبل از آن که حقیقت امر مکشوف

{صفحه53}

شود و قبل از آن که صاحب حقیقی آن معلوم گردد، این مال را از آن کسی که اکنون در دست دارد خارج می کنی و به دیگری می دهی؟

ابوبکر: نه

علیعليها‌السلام : خوب از کدام یک گواه و شاهد تقاضا نموده، بر کدام یک سوگند مقرر می کنی.

ابوبکر: از آن کسی که مدعی مالکیت این مال است شاهد خواسته و آن دیگری را که تکذیب این ادعا را نموده و مدعی را دروغگو می داند، به سوگند خوردن الزام می نمایم. چه این که رسول خدا فرمود، وظیفه مدعی شاهد آوردن و وظیفه منکر قسم خوردن است.

علیعليها‌السلام ای ابوبکر پس چرا بین ما و دیگران در مقام داوری خود فرق می نهی؟! از چه رو نسبت به آنها حکمی می نمایی و برای ما برخلاف آن رفتار می کنی؟!

ابوبکر؟ چطور؟ از کجا؟ چگونه فرق گذاشته ام؟

علیعليه‌السلام در پاسخ ابوبکر فرمایشی فرمود که: توضیح آن نیازمند به دانستن یک مسأله قضا نیست. اما آن مسأله اگر دو نفر (مثلاً حسن و محمود) به شرکت مالک مالی بودند. سپس شخص دیگری (مثلاً احمد) در سهمیه حسن تصرف نمود و خود را صاحب حق دانست، به طوری که حسن برای رفع مزاحمت احمد ناگزیر باید شاهد بیاورد، در این صورت حسن نمیتواند شریک خود محمود را شاهد بگیرد و به طور خلاصه هیچ شریکی نمی تواند بر صدق شریک خود در آن مال مشترک گواه باشد و همچنین هیچ کس نمی تواند بر ادعای خودش شهادت بدهد. اکنون جواب مولی و نتیجه این گفتگو:

علیعليها‌السلام تو با وجود این که گواهی شریک را بر نفع شریک جایز

{صفحه54}

نمی دانی، با این وصف در این قضاوت پذیرفتی، زیرا آن کسانی که گمان می کنند رسول خدا فرموده این مال صدقه است، با تو (به فرض این که این گمان واقعیت داشته باشد) در این صدقه شرکت دارند. با این وصف شهادت آنها یعنی شرکا را پذیرفتی و قضیه را به نفع خود خاتمه دادی و علاوه بر این آنچه از رسول خدا مانده به حکم قانون اسلامی (که نسبت به همه یکسان است) باید تا وقتی دلیلی بر خلاف آن نرسیده، در دست ما باشد. گذشته از این ها ما با کسی نزاعی نداریم و مدعی نیستیم تا در اثبات حق خود محتاج به شاهد آوردن باشیم. چون این مال قانوناً در دست ما است و اگر کسی با ما ادعایی دارد باید برای اثبات دعوی خود شاهد، شاهدی که خود در این مال نصیب و بهره ای نداشته باشد، شاهدی که بر فرض قبول شهادت او، بهره و نفعی عاید او نگردد، چنین شاهدی آورده و ما که منکریم (همان طور که قبلاً گفته شد) برای اثبات انکار خود باید سوگند یاد کنیم.

پس ای ابوبکر به راستی که از گفته خدا و رسول او سرپیچی نمودی. شهادت کسانی را که از این مال نصیب می بردند، و این شهادت به سود آنها تمام می شد و به عبارت کوتاه تر شهادت گروهی را که به نفع خود و به سود شریک خود شهادت دادند و به حکم قانون اسلام و طبق اقرار تو، شهادت آنان مقبول نیست، پذیرفتی و از ما که منکر بودیم تقاضای شاهد نمودی، پس آیا این عمل تو جز ستم و زورگویی چیز دیگری بود؟!- پس مولی به منظور این که پرده حقه و نیرنگی را که ایشان بر روی تبه کاری های خود کشیده بودند بالا زده، گناه کاری های آنان را بیش از پیش برملا نماید، فرمود ای ابوبکر آیا اگر چند نفر شاهد عادل عمل خلاف عفت را نعوذ بالله به حضرت طاهره کبری نسبت داده و بر آن گواهی دهند، چه ترتیب

{صفحه55}

اثری بر گفته های ایشان می دهدی؟

ابوبکر: به خدا قسم اگر شهودی چنین شهادت دهد من زهرا را حد خواهم زد.

علیعليها‌السلام : بنابراین ای ابوبکر تو از دین خدا و رسول او خارج می شوی.

ابوبکر: چرا؟

علیعليها‌السلام زیرا تو شهادت خالق«انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس» (جز این نیست که خدا خواسته پلیدی و نادرستی را از شما ببرد) را زیر پا نهاده مخلوق ناچیز او را تصدیق می نماییم. یعنی خدا که فرموده ناپاکی را از فاطمه دور نموده ام دروغگو می پنداری. و گفته کسانی را که به ناپاکی آن حضرت نعوذ بالله گواهی می دهند می پذیری.

ابوبکر: چون از پاسخ علیعليه‌السلام عاجز ماند، تاب مقاومت در مقابل حق نیاورد، آخرین جواب و آخرین دفاع خود را در این دید که از مجلس برخواسته برود و علی را با حق تنها گذارد.

اکنون ای اهل انصاف، شما را به خدا لحظه ای غبار تعصب از دیده عقل خود پاک کنید و دقیقه ای این تبه کاری ها را آن طوری که هست بنگرید و خود داوری کنید:

آیا ظلم و ستم از این بدتر و جنایت از این ننگین تر که کسی از بازماندگان رسول خدا برای ارثی که به حکم خدا و طبق قانون اسلام در دست آنها است شاهد تقاضا کند؟ آیا بدعت از این بالاتر که اهل بیتی را که خدا به پاکی آنها گواهی داده ناپاک بداند؟ آیا جفا از این بیشتر که این مجسمه های عدالت و درستی را این قدر ظالم و نادرست معرفی کند که حتی به خود اجازه بدهد یک چنین تهمت شرم آوری به آنها بسته، بگوید آنچه را شما درخواست می کنید صدقه (صدقه ای که به حکم رسول خدا)

{صفحه56}

«بر ما اهل بیت صدقه حلال نیست» بر آنها حرام بوده) می باشد. یعنی شما این قدر سودخواه و دنیاپرست و بی اعتنا به دین هستید که حتی باک از آنچه بر شما حرام شده ندارید.

نه بدعت از آن فضیح تر ممکن نیست، که نص گفته خدا و صریح فرمایشات پیغمبر او را زیر پا نهاده، به منظور رسیدن به آمال خائنانه خود با بی شرمی تمام آن پاکان را غاصب و خاین بداند.

بالاخره خلاصه، حساب ابوبکر در این جا این شد که یا واقعاً این مال را صدق و حق مسلمین می دانسته و حضرت زهراعليها‌السلام را در این دعوی بر خلاف حق می دیده، بنابراین تکذیب خدا نموده و کافر شده. و یا این که ایشان را در این دعوی به حق می دانسته و با این وصف حق آنها را غضب کرده و ایشان را از حقوق خود محروم نموده، در این صورت چون به فاطمهعليها‌السلام ستم نموده به خدا ستم کرده (و طبق خبر و آیه پیش گفته) مستحق لعنت ایزدی گشته.

شاید از این که ما در پیرامون این خبر: (ما پیغمبران ارث نمی گذاریم) که ابوبکر برای اسکات خاندان رسالت نقل نمود، صحبت نکردیم، بعضی به اشتباه آن را صحیح تلقی کرده، از این که حضرت زهراعليها‌السلام با در دست داشتن یک چنین خبری باز مدعی ارث بوده دچار حیرت و تردید شوند؛ ولی ما به ایشان اطمینان می دهیم که بیدادگران این قدر به قرآن نادان بودند (یا خدا برای رسوا کردن آنها به طوری چشم و گوش آنها را کور و کر نموده بود) که ندانستند این خبر با صریح قرآن مخالفت دارد، یعنی ندانسته و از روی جهل با وجود این که خداوند فرموده«ورث سلیمان داود» یعنی سلیمان از داود ارث برد و با وصف این که از زکریا خبر می دهد که او گفته«فهب لی من لدنک ولیا یرثنی وارث من آل یعقوب و اجعله رب

{صفحه57}

رضیا» خداوند یک جانشین، جانشینی که از من و از آل یعقوب ارث ببرد، به من ببخش و او را خدای من! مطیع و فرمانبر قرار ده، با این همه باز گفتند رسول خدا فرموده«نحن معاشر الانبیاء لانورث» ما گروه پیغمبران از خود ارث نمی گذاریم.

خوشبختانه، با وجود این که ممکن بود طوری خبر را جعل کنند که حتی دانشمندان را به شبهه بیندازند یعنی با این که ممکن بود در عوض «ما گروه پیغمبران» و نسبت دادن آن به تمام انبیاء - فقط نسبت به خاتم الانبیاء داده «انا لااورث» من «پیغمبر شما» ارث نمی گذارم، می گفتند که هم مدعای خود را ثابت نموده و هم با قرآن مخالفت صریحی نداشته باشد، (با این که اینها همه ممکن بود) باز از آن راهی که خدا نمی خواست حق پوشیده بماند، ایشان طوری خبر را جعل کردند که هرکسی می تواند به سادگی به رسوایی ایشان پی ببرد.

بلی حق پوشیده نشد و راه وصول به آن برای همه همان طور بلامانع ماند. ولی کسانی که مایل نبوده و نیستند گوش به حق فرا دارند، بلکه حق پوشی و ژاژخواهی را وظیفه اولیه خود قرار داده اند، ناچار به این حد قانع نشده توجیهات خنده آوری برای وفق دادن این خبر به قرآن نموده گفته اند:

مقصود این دو آیه که از ارث گذاردن دو پیغمبر خبر می دهد، این است که سلیمان از داود و یحیی از زکریا نبوت را به ارث برده اند والا آنها بالاتر از این بودند که زخارف دنیایی را برای پیغمبری چون خود به ارث بگذارند. راستی این توجیه کار هرکس نیست و این بیان از هر دانشمندی ساخته نیست بلکه این تحقیق فیلسوفانه و این بیان محققانه یک حماقت زیاد و یک نادانی فوق العاده ای احتیاج دارد که در هرکسی این دو نعمت

{صفحه58}

یافت نمی شود. شاید این لهجه ما باعث تعجب شما بشود ولی یقین بدانید که حمایت نا به جا باید بیش از اینها مورد استهزا واقع گردد. زیرا معلوم نیست اینان تا چه اندازه با فکر دشمن و تا چه پایه از عقل بیگانه بودند که این قدر حاضر نشدند فکر کنند که اگر نبوت هم مانند سایر چیزها ارثی می بود، باید (با در نظر گرفتن تقسیمات ارث) حضرت آدم پیغمبری خود را به ارث در تمام فرزندان خود گذاشته و روی این حساب الان هرکدام از ماها یک پیغمبر مستقلی باشیم؛ زیرا به طور قطع اگر قرار شد نبوت ارثی باشد هیچ کس نمی تواند ادعا کند که خدا این ارث را به میل خود به بعضی داده و بعضی را از آن محروم نموده وگرنه دیگر آن را ارث نباید نامید. باید گفت این هم یک تفضلی است خدا داد که مربوط به مسأله ارث (یعنی بهره بردن بازماندگان از میت طبق میزان معین) نمی باشد. این بود شمه ای از گواهی هایی که خود این خبر بر نادرستی و مجعول بودن خود می داد؛ ولی خوشبختانه یا بدبختانه این شواهد تمام شدنی نبوده و این اعتراضات خاتمه پذیر نیست. بلکه از بس امر ناحق و نادرست باطن شومی دارد هر چه انسان زیادتر به آن بپردازد به نادرستی های دنباله دارتری برخورد می نماید، و هرچه بخواهد سر و ته مطلب را به هم بیاورد به یک رخنه های مرمت ناپذیر دیگری که نمی تواند از آنها بگذرد مواجه می گردد. مسلم غیر از این هم نباید از امر ناحق انتظار داشته باشیم. زیرا ناحق با همه چیز ناسازگار و از هر طرف که به آن بنگریم سراسر کژی و قامت نازیبای آن سراپا مورد انتقاد است، گو این که چنانچه امروز به چشم خود می بینیم همین ناحق هم ممکن است برای مدت کوتاهی مورد توجه عده ای از نادرستان قرار گرفته و هواخواهانی چند در حفظ آن تلاش نمایند. ولی باید خرسند بود که تنها گردش روزگار به سرعت هرچه تمام تر ناپایداری

{صفحه59}

این هواخواهی و سستی این هواخواهان سودپرست را ظاهر نموده و به اندک مدتی یعنی همین که این ستمگران از میان رفتند، یا دستشان از انجام مقاصد شوم خود کوتاه شد، کم کم پرده های خائنانه و مکارانه ای

که با مهارت هرچه تمام تر روی این کثافات انداخته بودند، بالا زده و آن جنایات پوشیده را کاملاً عریان نموده، با دست غیبی یک صفحه تیره و تاریک و ننگ آور تاریخ را ورق می زند...

اینها همه مقدمه این بود که اگر ما سر سخن را از راه دیگری باز نموده برای حلاجی پنبه تیره رنگ کردار ابوبکر یک وسایل تازه ای به میدان آوردیم، شما اظهار کسالت و ملالت ننموده در این پیچ و خم های راه انتقاد دست از دامن ما نکشیده و به اشتیاق رسیدن به منزلگه مقصود قدم به قدم ما را مشایعت کنید. زیرا ما می خواهیم بگوییم اگر از تمام اشکالات صرف نظر نموده، و خبر را صحیح و ابوبکر را عادل و قضاوت او را بی اشکال بدانیم، باز گفتگوی ما با او انجام نپذیرفته، باید از ابوبکر بپرسیم ای ابوبکر! اگر زیر کاسه نیم کاسه ای نبود و اگر خبر صحیح و شما هم واقعاً منظورتان اصلاح و رفتار بر طبق گفته رسول خدا بود، چرا سایر ماترک و اموالی را که از رسول خدا در دست علیعليه‌السلام بود نگرفتی، چرا (همان طوری که ناقلین اخبار معترفند) شمشیر و استر و عمامه و زره آن حضرت (همان زره ای که هنگام فوت رسول خدا در گرو بوده، مولی آن را از گرو درآورد) را از علیعليه‌السلام مطالبه ننمودی؟! اگر واقعاً اموال رسول خدا صدقه و حق جمیع مسلمین بود پس چرا آن را در دست کسی که با جماع صدقه بر او حرام است باقی نهادی؟ اگر بگویی علیعليه‌السلام به زور آنها را تصاحب کرده، خواهیم گفت: بنابراین کشتن علیعليه‌السلام از نظر این که آنچه طبق (ضرورت دین) بر وی حرام بود حلال دانسته، بنا به فرمایش رسول خدا که من غیر

{صفحه60}

دینه فاقتلوه (هرکس دین خود را تغییر داد باید او را بکشید)، (قتل او) بر تمام مسلمین واجب بوده ایشان نیز از جهت مباح دانستن این واجب مسلم و قطعی و تغییر دادن این حکم خدا، مرتد و از دین خارج شدیم روی این میزان تمام (حتی شما ای ابوبکر) واجب القتل شده اید. اینجا جایی است که باید به خدا پناه برد.

باز اگر کسی با این همه افتضاحات دست از طرف داری نکشیده، برای تبرئه ابوبکر سلاح دیگری به خود بسته گفت: ممکن است حضرت رسول این اموال را در زمان خود به علیعليه‌السلام بخشیده و روی این اصل ابوبکر از آنها چشم پوشی نمود؛ خواهیم گفت:

اولاً: برای پذیرفتن یک چنین ادعایی به دلیل روشنی که شما فاقد آن هستید نیازمندیم.

ثانیاً: اگر چنین بود چرا آن موقعی که عباس عموی پیغمبر حضرت امیر را به نزد ابوبکر آورده، به گمان این که این اموال حق اوست و او از این میراث بر علی مقدم است زره و استر و شمشیر و عمامه را مطالبه می نمود، چرا مولی در جواب او نفرموده این اموال را رسول خدا به من بخشیده و تو بر آن حقی نداری؟ چرا برای اثبات حقانیت به دلیل دیگری متمسک شده پس مسلم و مسلم، ابوبکر از این غصب فدک منظور دیگری داشت و همه کوشش او برای خانه نشین کردن رقیب خود بود. نهایت این که برای ماست مالی نمودن جنایت خود خبری که سرانجام مشت او را باز نمود، خبری که نیرنگ و حقه بازی او را هویدا ساخت، جعل نموده، از راه شرعی و مقدس مأبی وارد میدان شد. ولی سپاس خدای را که طبق وعده خود نور حق را از لابلای خروارها ظلمت تابان نموده، راه را بر حقیقت پژوهان سهل و ساده و هموار کرد.

{صفحه61}

سپس ای کسانی که مدعی هستید رسول خدا فرموده ما پیغمبران ارث نگذاشته، آنچه از ما باقی مانده صدقه است. از شما می پرسیم آیا این فرمایش را به اهل بیت خود گوشزد نموده یا نه، اگر بگویید به آنها گفته و با این وصف یعنی با وجود این که صدقه بر آنان حرام بوده و رسول خدا نیز آنها را نهی نموده بود، باز به حکم خدا بی اعتنایی نموده، حرامی را تقاضا می نمودند به طور قطع خدا را تکذیب نموده اید، و اگر بگویید رسول خدا «پناه به خدا» حیله ای به کار بسته، این حکم یعنی حکمی که مخصوص به اهل بیت بوده از آنها پوشانیده، کاری کرد که ایشان از روی نادانی قیام ناحقی کرده، برای به دست آوردن حرامی تلاش نموده خود را رسوا ساخته، بدون تردید به رسول خدا و احکام آن کافر شده از دین خارج شده اید. پس چاره ای نیست جز این که تصدیق کنید؛ این حق کشی، و این بدعت یکی از خدمات شایانی بوده که خلیفه اول در زمان خلافت خود انجام داده و عالمی را رهین منت خود نمود!...


9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29