چهل داستان و چهل حدیث از امام عسکری (علیه السلام)

چهل داستان و چهل حدیث از امام عسکری (علیه السلام)50%

چهل داستان و چهل حدیث از امام عسکری (علیه السلام) نویسنده:
گروه: امام حسن عسکری علیه السلام

چهل داستان و چهل حدیث از امام عسکری (علیه السلام)
  • شروع
  • قبلی
  • 63 /
  • بعدی
  • پایان
  •  
  • دانلود HTML
  • دانلود Word
  • دانلود PDF
  • مشاهدات: 7781 / دانلود: 3251
اندازه اندازه اندازه
چهل داستان و چهل حدیث از امام عسکری (علیه السلام)

چهل داستان و چهل حدیث از امام عسکری (علیه السلام)

نویسنده:
فارسی

برنامه امامعليه‌السلام در زندان

مرحوم قطب الدّين راوندى، طبرى و برخى ديگر از بزرگان به نقل از ابوهاشم جعفرى حكايت كند:

در آن دورانى كه من با عدّه اى ديگر از سادات در زندان معتصم عبّاسى به سر مى بردم، حضرت ابومحمّد، امام حسن عسكرىعليه‌السلام نيز با ما زندانى بود.

حضرت به طور دائم روزه داشت و يكى از غلامانش هنگام افطار مقدارى غذا براى آن حضرت مى آورد، همين كه موقع افطار مى رسيد و مى خواست غذا ميل نمايد، ما را در كنار خود دعوت مى نمود و همگى با آن حضرت افطار مى كرديم.

روزى از روزها من روزه بودم و ضعف شديدى مرا فرا گرفته بود، آن روز را من به تنهائى با مقدارى كَعك افطار كردم؛ و قسم به خداوند سبحان! كه كسى از اين جريان من اطّلاعى نداشت، سپس آمدم و در جمع افراد، كنار حضرت نشستم.

امامعليه‌السلام به يكى از افراد دستور داد: مقدارى غذا براى ابوهاشم بياور تا ميل كند، گر چه افطار كرده است.

پس من خنده ام گرفت، فرمود: اى ابوهاشم! چرا خنده مى كنى؟

و سپس افزود: هر موقع در خود احساس ضعف كردى، مقدارى گوشت تناول كن تا نيرو يابى و تقويت بشوى، ضمناً توجّه داشته باش كه در كَعك هيچ قوّتى نيست.

بعد از آن به حضرت عرضه داشتم: همانا خدا و پيامبر و شما اهل بيت رسالت، صادق و با حقيقت هستيد.

ابوهاشم جعفرى در ادامه حكايت افزود: در آن روزى كه خداوند متعال مقدّر كرده بود كه امام عسكرىعليه‌السلام از زندان آزاد شود، ممورى آمد و به حضرت اظهار داشت: آيا ميل دارى كه امروز نيز براى شما - همانند روزهاى قبل - افطارى بياورم؟

امامعليه‌السلام فرمود: مانعى نيست، آن را بياور، ولى فكر نمى كنم كه فرصت باشد، از آن بخورم.

پس ماءمور، مقدار غذائى را همانند قبل براى حضرت آورد؛ ولى نزديك غروب در حالى كه حضرت روزه بود، آزاد شد و به ما فرمود: افطار مرا ميل كنيد، گوارايتان باد(٣٠)

تأثير معنويت، پيش بينى آزادى

در آن زمانى كه امام حسن عسكرى صلوات اللّه عليه در زندان معتصم عبّاسى قرار داشت، ماءمورين زندان، انواع و اقسام شكنجه هاى جسمى و روحى را براى حضرت اجرا مى كردند.

روزى عدّه اى از جاسوس ها و مأمورين حكومتى، وارد بر زندانبانِ امام حسن عسكرىعليه‌السلام شدند و گفتند: تا مى توانى بر او سخت گيرى كن و او را تحت فشارهاى گوناگون قرار بده.

زندانبان - كه شخصى به نام صالح بن وصيف بود - گفت: نمى دانم چگونه و با چه وسيله اى او را تحت شكنجه و فشار قرار بدهم!

همين دو سه روز قبل، دو نفر از افراد فاسد و شرور را - جهت شكنجه و آزار او - به زندان فرستادم.

وليكن هر دو نفرشان دگرگون شدند و اهل نماز و روزه و عبادت قرار گرفتند، آن هم با حالتى عجيب و حيرت انگيز، وقتى آن دو نفر را احضار كردم و به آن ها گفتم: شما دو نفر نتوانستيد آن مرد را تحت فشار قرار دهيد و او را منحرف كنيد؟

گفتند: تو فكر مى كنى كه او يك مرد عادى است؟

او به طور دائم روزه مى گيرد و نماز به جا مى آورد و تمام شب مشغول عبادت و مناجات مى باشد و حاضر نيست، سخنى به جز ذكر خدا بگويد، هنگامى كه نزد او مى رفتيم تمام بدن ما به لرزه مى افتاد و حالات او، ما را نيز دگرگون كرد.

وقتى مامورين حكومت، اين مطالب را از زندانبانِ امام حسسن عسكرىعليه‌السلام شنيدند با سرافكندگى خاموش شدند و برگشتند(٣١)

همچنين مرحوم كلينى، طبرسى، ابن حمزه طوسى و... به نقل از ابوهاشم جعفرى حكايت كند:

در آن زمانى كه در زندان بودم، چون مرا با زنجير بسته بودند، بى طاقت شدم و ناراحتى خود را در ضمن نامه اى به امام حسن عسكرىعليه‌السلام نوشته و برايش ارسال نمودم.

امامعليه‌السلام در جواب فرمود: همين امروز آزاد خواهى شد و نماز ظهر را در منزل خود به جا مى آورى، لحظاتى بعد از آن مامورى آمد و مرا آزاد كرد.

و چون در فشار زندگى قرار داشتم خواستم قبل از آزادى خود، نامه اى ديگر براى حضرت بفرستم و تقاضاى مقدارى پول كنم، وليكن شرم و حيا مانع شد و تقاضاى خود را ننوشتم.

همين كه به منزل رسيدم و طبق پيش بينى حضرت، نماز ظهر را در منزل خواندم، شخصى مقدار صد دينار آورد و اظهار داشت: اين مقدار را حضرت ابومحمّد، امام حسن عسكرىعليه‌السلام به همراه نامه اى فرستاده است.

نامه را گرفتم و گشودم، در آن مرقوم فرموده بود: شرم و حيا را كنار بگذار و هر موقع نياز پيدا كردى، درخواست كن كه آنچه دوست داشته باشى به آن خواهى رسيد.

و مرحوم طبرسى افزوده است كه در سال ٢٥٨ به همراه عدّه اى از سادات و نيز امام حسن عسكرى صلوات اللّه عليه در زندان معتزّ - خليفه عبّاسى - بوده اند(٣٢)

مرگ چهار دختر با يك كيسه پول

يكى از اهالى كوفه كه معروف به احمد بن صالح بود حكايت كند:

من داراى چهار دختر بودم و نسبت به مخارج و هزينه زندگى آن ها سخت در مضيقه بودم و توان تمين مايحتاج آن ها را نيز نداشتم.

در سال ٢٥٩ عازم شهر سامراء گشتم و چون به سامراء رسيدم، به منزل حضرت ابومحمّد، امام حسن عسكرىعليه‌السلام وارد شدم تا شايد توسّط آن حضرت، كمكى بشوم و بتوانم با كمك حضرت لباس و آذوقه اى براى آن ها تهيّه كنم.

همين كه وارد منزل حضرت شدم، بدون آن كه سخنى بگويم، به من خطاب نمود و فرمود: اى احمد! دخترانت در چه وضعيّتى هستند؟

عرض كردم: در خير و خوبى و سلامتى.

امامعليه‌السلام فرمود: يكى از آن ها كه آمنه نام دارد، همين امروز از دار دنيا رفت، و آن ديگرى كه به نام سكينه است فردا مى ميرد، و دوتاى ديگر آن ها - يعنى؛ خديجه و فاطمه - در اوّلين روز همين ماهى كه در پيش است از دنيا مى روند.

و چون با شنيدن اين خبر گريان شدم، امامعليه‌السلام اظهار داشت: براى چه گريه مى كنى؟

آيا براى دلسوزى و غم مرگ آن ها گريان شدى؟

و يا براى آن كه در كنار آن ها نيستى و نمى توانى آن ها را كفن و دفن نمائى، اين چنين گريه مى كنى؟

عرض كردم: هنگامى كه از نزد آن ها آمدم هيچ گونه خرجى و لباس و خوراك نداشتند.

حضرت فرمود: بلند شو، ناراحت نباش، من به وكيل خود - عثمان بن سعيد - گفته ام: مقدارى پول براى تجهيز كفن و دفن آن ها بفرستد و چون هزينه خاك سپارى آن ها انجام گرديد، هنوز ته كيسه، مبلغ سه هزار درهم باقى مى ماند و اين همان مقدارى است كه تو براى درخواست آن آمده اى.

گفتم: اى سرورم! قصد داشتم مبلغ سه هزار درهم از شما تقاضا كنم براى جهيزيّه و ازدواج آن ها؛ وليكن شما آن را هزينه رفتن به خانه آخرتشان قرار دادى.

به هر حال مدّتى در سامراء ماندم تا اوّلين روز ماه فرا رسيد و دو مرتبه خدمت حضرت رسيدم، همين كه در محضر ايشان نشستم، فرمود: اى احمد بن صالح، خداوند تو را در مرگ چهار دخترت صبر و سلامتى دهد، ديگر صلاح نيست اينجا بمانى، حركت كن و به سمت كوفه روانه شو.

پس حركت كردم و چون به كوفه رسيدم، دريافتم كه تمام غيب گوئى هاى حضرت، صحّت داشت و مقدار سه هزار درهم در كيسه، براى من باقى مانده بود كه آن ها را بين فقراء و مستمندان تقسيم كردم.(٣٣)

به جاى اسب، يك قاطر تندرو

همچنين مرحوم قطب الدّين راوندى، طبرسى و بعضى ديگر از بزرگان به گفته يكى از نوادگان امام سجّادعليه‌السلام - به نام علىّ بن زيد - حكايت كنند:

مرا اسبى چابك و زيبااندام بود، كه بسيار آن را دوست مى داشتم و افراد در مجالس و مجامع، آن را زبان زد خود قرار مى دادند.

روزى به محضر مبارك امام حسن عسكرىعليه‌السلام وارد شدم، حضرت ضمن فرمايشاتى اظهار نمود: اسبى كه دارى در چه حالى است؟

عرضه داشتم: اسب را دارم و هم اكنون سوار آن شدم و تا منزل شما آمده ام و آن را جلوى منزل شما بسته ام.

بعد از آن فرمود: همين امروز قبل از آن كه خورشيد غروب كند، اگر توانستى اسب خود را بفروش و يا با ديگرى تبديل كن و سعى نما كه در اين امر تخير نيندازى.

در همين بين، يك نفر وارد مجلس شد و حضرت كلام خود را قطع نمود و ديگر مطلبى بيان نكرد و من از جاى خود بلند شدم و در حالى كه در فكر فرو رفته بودم، از منزل حضرت خارج و روانه منزل خود شدم و جريان فرمايش امامعليه‌السلام را براى برادرم بازگو كردم.

برادرم گفت: من درباره پيش بينى امام حسن عسكرىعليه‌السلام چيزى نمى دانم.

با اين حال، تصميم گرفتم كه اسب را بفروشم و در بين افراد اعلان كردم اسب من در معرض فروش است، ولى چون غروب آفتاب فرا رسيد و نماز مغرب را به جا آوردم، پيش خدمتم آمد و گفت: اى سرورم! همين الا ن اسب، صداى عجيبى كرد و افتاد و مُرد.

بسيار ناراحت و غمگين شدم و فهميدم كه حضرت در فرمايش خود چنين موضوعى را پيش بينى نموده بود تا ضررى بر من وارد نشود.

پس از گذشت چند روزى خواستم كه به محضر مبارك امامعليه‌السلام شرفياب شوم، با خود گفتم: اى كاش يك حيوانى مَركب سوارى داشتم تا سوار آن مى شدم.

وقتى وارد مجلس حضرت شدم و نشستم پيش از آن كه سخنى بگويم، فرمود: بلى، ما به جاى آن اسب، حيوانى به تو خواهيم داد؛ و سپس به غلام خود - كه كُميت نام داشت - دستور داد و فرمود: قاطر مرا تحويل علىّ بن زيد بده.

و سپس به من خطاب كرد و فرمود: اين قاطر، از اسب تو عمرش بيشتر و تندروتر خواهد بود(٣٤)

چه قسمتى از گوسفند لذيذتر است

در زمان امام حسن عسكرى صلوات اللّه عليه دو نفر به نام هاى احمد و عبّاس با يكديگر درباره استقرار اعضاء بدن روى زمين در حال سجده و چگونگى آن در حال نماز اختلاف پيدا كردند.

احمد گويد: چون در اين مشاجره به نتيجه اى نرسيديم كه آيا بينى هم هنگام سجده بايد روى زمين قرار گيرد، يا خير؟

عازم منزل امام عسكرىعليه‌السلام شديم.

در بين راه در حالى كه حضرت سوار مركب خود بود، برخورد كرديم، همين كه حضرت متوجّه ما شد، ايستاد و روى خود را به طرف ما نمود و سپس ‍ انگشت سبّابه خود را بر پيشانى نهاد و اشاره نمود كه سجده فقط به وسيله پيشانى تحقّقق مى يابد، نه به وسيله بينى؛ و بعد از آن به راه خود ادامه داد و رفت.

پس از مدّتى كه از اين جريان گذشت، نيز بر سر گوشت مشاجره شد كه كدام قسمت گوشت گوسفند لذيذتر و سالمتر است، كه همچنين به نتيجه نرسيديم.

ناگهان خادم حضرت ابومحمّد، امام حسن عسكرىعليه‌السلام بر ما وارد شد و بدون آن كه ما سخنى بگوئيم و يا سؤالى كرده باشيم، خادم حضرت قطعه گوشت گوسفندى كه كِتف و دست حيوان بود از جلوى ما برداشت و گفت:

مولايم فرمود: آن قسمتى كه نزديك به سر و گردن باشد، سالمتر و لذيذتر است و آغشته به مراض نمى باشد، و امّا ران را نصيحت نمود كه حتى الا مكان استفاده نشود.(٣٥)

احمد گويد: امامعليه‌السلام بدون آن كه ما سؤالى كرده باشيم و يا پيامى داده باشيم، در جريان امور قرار داشت و براى تقويت قلوب و از بين بردن هر گونه شكّى پاسخ ما را مطرح فرمود و رفع مشاجره گرديد(٣٦)

آشنائى به تمام لغات و زبان ها و ديگر علوم

مرحوم شيخ مفيد، كلينى، راوندى و يعضى ديگر از بزرگان در كتاب هاى خود آورده اند:

يكى از خادمان حضرت ابوالحسن، امام علىّ هادىعليه‌السلام - به نام نصير خادم - حكايت كند:

بارها به طور مكرّر مى ديدم و مى شنيدم كه حضرت ابومحمّد، امام حسن عسكرىعليه‌السلام در حيات پدر بزرگوارش با افراد مختلف، به لُغت و لهجه تركى، رومى، خزرى و... سخن مى گويد.

مشاهده اين حالات، براى من بسيار تعجّب آور و حيرت انگيز بود و با خود مى گفتم: اين شخص - يعنى؛ امام عسكرىعليه‌السلام در شهر مدينه به دنيا آمده و نيز خانواده و آشنايان او عرب بوده و هستند، جائى هم كه نرفته است، پس چگونه به تمام لغت ها و زبان ها آشنا است و بر همه آن ها تسلّط كامل دارد؟! تا آن كه پدرش امام هادىعليه‌السلام به شهادت رسيد؛ و باز هم مى ديدم كه فرزندش، حضرت ابومحمّد عسكرىعليه‌السلام با طبقات مختلف و زبان ها و لهجه هاى گوناگون سخن مى گويد، روز به روز بر تعجّب من افزوده مى گشت كه از چه طريقى و به چه وسيله اى حضرت به همه زبان ها آشنا شده است؟!

تا آن كه روزى در محضر مبارك آن حضرت نشسته بودم و بدون آن كه حرفى بزنم، فقط در درون خود، اين فكر را گذراندم كه حضرت چگونه به همه لغت ها و زبان ها آگاه و آشنا شده است؟!

كه ناگهان امام حسن عسكرىعليه‌السلام به من روى كرده و مرا مورد خطاب قرار داد و فرمود: خداوند تبارك و تعالى حجّت و خليفه خود را كه براى هدايت و سعادت بندگانش تعيين نموده است داراى خصوصيّات و امتيازهاى ويژه اى مى باشند، همچنين علم و آشنائى به تمام لهجه ها و لغت ها حتّى به زبان حيوانات را دارند.

و نيز معرفت به نَسَب شناسى و آشنائى به تمام حوادث و جريانات گذشته و آينده را كه خداوند متعال از باب لطف به حجّت و خليفه خود عطا كرده است، دارند به طورى كه هر لحظه اراده كنند، همه چيز و تمام جريانات را مى داند.

سپس امام حسن عسكرىعليه‌السلام در ادامه فرمايشاتش افزود: چنانچه اين امتيازها و ويژگى ها نبود، آن وقت فرقى بين آن ها و ديگر مخلوق وجود نداشت؛ و حال آن كه امام و حجّت خداوند بايد در تمام جهات از ديگران برتر و والاتر باشد(٣٧)

بقاء آثار حركات بر اشياء

يكى از راويان حديث به نام ابوالحسن، علىّ بن عاصم كوفى - كه نابينا بوده است - حكايت نمايد:

روزى در شهر سامراء خدمت حضرت ابومحمّد، امام حسن عسكرىعليه‌السلام شرفياب شدم و روى زيراندازى نشستم كه بسيار نرم و لطيف بود، به حضرت عرض كردم: اين چيست و از كجا آورده ايد؟

امامعليه‌السلام فرمود: اى عاصم! روى چيزى قدم نهاده اى و نشسته اى كه بسيارى از پيامبران الهى و اوصياء و امامان: بر آن قدم نهاده و روى آن نشسته اند.

عرضه داشتم: اى مولا و سرورم! به احترام اين پوستى كه روى آن قدم نهادم، بعد از اين لحظه با خود تعهّد مى نمايم تا زمانى كه زنده باشم، ديگر كفشى را نپوشم.

عاصم كوفى افزود: بعد از آن كه امام حسن عسكرىعليه‌السلام مطالب مهمّى را پيرامون آن پوست حيوانى - كه به عنوان فرش از آن استفاده مى شد - مطرح فرمود.

من بدون آن كه چيزى را بر زبان خود جارى كنم، بلكه فقطّ در فكر و ذهن خود گذراندم و گفتم كه: اى كاش امكان داشت من آثار نبياء و وصياءعليهم‌السلام را مى ديدم.

در اين افكار بودم، كه ناگهان متوجّه گشتم منزل حضرت، غرق در انواع نورهاى رنگارنگ شده و نظر مرا به خود جلب كردند.

سپس امامعليه‌السلام به من فرمود: اى عاصم! آيا مايل هستى كه آثار قدم هاى پيامبران الهى و امامانعليهم‌السلام را - كه بر اين فرش قدم نهاده اند - مشاهده كنى؟

عرضه داشتم: بلى، یا ابن رسول اللّه! اى مولا و سرورم! بسيار علاقه دارم كه آن ها را مشاهده نمايم.

پس از آن، حضرت با دست مبارك خويش بر صورت و چشم هايم كشيد و بينائى چشم هايم را باز يافتم.

ناگهان قدم هاى بسيارى را روى آن فرش ديدم و امام عسكرىعليه‌السلام جاى پاى هر يك از پيامبران و امامان را از حضرت آدم تا آخرين پيامبر حضرت محمّد صلوات اللّه عليهم اجمعين؛ و همچنين اثر جاى پاى اميرالمؤمنين علىّعليه‌السلام را تا آخرين معصوم يعنى؛ حضرت مهدى موعودعليه‌السلام معرّفى و به من ارائه نمود(٣٨)

عاصم كوفى افزود: بعد از مشاهده آن آثار، بدون آن كه امام عسكرىعليه‌السلام متوجّه شود، با خود گفتم: اين ها خيالات و توهّمات است كه من احساس مى كنم، ناگهان حضرت به من خطاب نمود: اى اصم! نَه، اين ها خيالات و توهّمات نيست، بلكه عين حقيقت مى باشد.

و سپس امام عسكرىعليه‌السلام در ادامه فرمايشات خود فرمود: تمامى پيامبران الهىعليهم‌السلام يكصد و بيست و چهار هزار نفر بوده اند، كه هر كدام ايشان داراى وصىّ و خليفه هستند؛ و اوصياء پيامبر خاتم صلوات اللّه عليهم، نيز دوازده نفر مى باشند.

پس هركس به آن ها بيفزايد يا از آن ها كسر نمايد و يا حتّى، چنانچه درباره يكى از آن ها شكّ داشته باشد، همانند شكّ درباره خداوند متعال و إنكار او مى باشد.

در پايان، امام عسكرىعليه‌السلام به من فرمود: اى عاصم! چشم هاى خود بر هم بگذار؛ و من نيز طبق دستور حضرت چشم هايم را بستم و همانند قبل نابينا گشتم و ديگر جائى را نمى ديدم؛ و در نهايت از آن حضرت تشكّر كردم و سپاس به جاى آوردم كه مرا هدايت و راهنمائى فرمود

آگاهى از تصميم و كمك قابل توجّه

همچنين مرحوم شيخ مفيد، كلينى و بعضى ديگر از بزرگان رضوان اللّه تعالى عليهم آورده اند:

يكى از نوه هاى امام موسى كاظمعليه‌السلام به نام محمّد حكايت كند:

در روزگارى، زندگى بر ما سخت شد و به جهت تنگ دستى ديگر توان تمين هزينه هاى لازم زندگى را نداشتم.

در يكى از روزها پدرم علىّ بن ابراهيم - كه فرزند موسى بن جعفرعليه‌السلام است - اظهار داشت: به شهر سامراء برويم، نزد حضرت ابومحمّد، امام حسن عسكرىعليه‌السلام تا شايد به ما كمكى نمايد؛ و در نتيجه بتوانيم زندگى عادى خود را سپرى نمائيم.

گفتم: آيا آن حضرت را مى شناسى؟

پدرم در جواب گفت: خير، او را نديده ام و نمى شناسم؛ بلكه فقط اوصاف او را شنيده ام.

در هر صورت با توكّل به خداوند متعال حركت كرديم؛ در مسير راه، پدرم گفت: چقدر خوب است كه حضرت مقدار پانصد درهم به ما عطا نمايد تا دويست درهم آن را لباس و پوشاك خريدارى كنيم و دويست درهم براى آرد و آذوقه و يكصد دينار بقيّه اش را جهت ديگر هزينه هاى زندگى خود و خانواده مان باشد.

پس از صحبت پدرم، من نيز در فكر و ذهن خويش گذراندم كه اى كاش سيصد دينار هم به من عطا نمايد تا الاغى را براى سوارى، خريدارى نموده و نيز مقدارى لباس تهيّه كنم و مقدارى هم براى ديگر مخارج و مايحتاج زندگى باشد.

وقتى وارد شهر سامراء شديم، به سمت منزل امام حسن عسكرىعليه‌السلام رفتيم؛ و چون جلوى منزل حضرت رسيديم، جمعيّت انبوهى جهت ملاقات و ديدار آن حضرت اجتماع كرده بودند.

متحيّر بوديم كه با آن جمعيّت چگونه مى توان با امامعليه‌السلام ملاقات كرد، در اين افكار بوديم كه ناگهان درب منزل حضرت باز شد و شخصى بيرون آمد و اظهار داشت: علىّ بن ابراهيم و فرزندش محمّد وارد منزل حضرت شوند.

همين كه داخل منزل رفتيم، امامعليه‌السلام را ديديم كه در گوشه اى نشسته است، پس سلام كرديم و در روبه روى حضرت نشستيم.

پس از آن كه حضرت جواب سلام داد، به پدرم، فرمود: اى علىّ بن ابراهيم! چرا تاكنون نزد ما نيامده اى؟

پدرم عرضه داشت: دوست نداشتيم مزاحم شما بشويم، مخصوصاً در اين موقعيّت حسّاسى كه به سر مى بريد.

و چون مقدارى در خدمت امامعليه‌السلام نشستيم، پس از صحبت هائى كه انجام گرفت، بلند شديم و خداحافظى كرديم و از محضر مبارك حضرت بيرون رفتيم.

بعد از آن كه از مجلس خارج شديم، بلافاصله غلام حضرت ما را صدا كرد و يك كيسه تحويل پدرم داد و گفت: اين پانصد درهم كه براى لباس و آرد و آذوقه و ديگر هزينه هاى زندگى خود و خانواده ات، كه مى خواستى و آرزو كرده بودى.

و سپس يك كيسه كوچك تر هم به من داد و گفت: اين سيصد درهم نيز براى خريد الاغ و لباس و مخارج منزل تو است.

و بعد از آن افزود: به همين زودى خيراتى به تو مى رسد.

پس از گذشت مدّتى كوتاه، به بركت امامعليه‌السلام ، همسر خوبى گرفتم و در يك معامله نيز هزار دينار سود بردم.(٤٠)

بهترين تأثير حجامت در بدترين اوقات

مرحوم كلينى، راوندى، شيخ حرّ عاملى و برخى ديگر از بزرگان در كتاب هاى خويش آورده اند:

در يكى از روزها حضرت ابومحمّد، امام حسن عسكرىعليه‌السلام شخصى را - هنگام وقت ظهر - به دنبال يكى از پزشكان نصرانى فرستاد تا نزد وى آيد.

همين كه پزشك نصرانى به محضر حضرت وارد شد، امامعليه‌السلام به وى دستور داد: فلان رگ مرا بزن.

پزشك گويد: امامعليه‌السلام رگى را به من معرّفى نمود كه هرگز نام آن را نشنيده و نمى شناختم، به همين جهت با خود گفتم: خيلى عجيب است كه چنين شخصيّتى معروف مى خواهد در بدترين اوقات، حجامت كند و رگ بزند، آن هم به وسيله رگى كه شناخته شده نيست.

به هر حال امر حضرت را اطاعت كردم و همان رگى را كه معرّفى نمود زدم و خون جارى گشت؛ و پس از لحظاتى روى آن را بستم.

بعد از آن، فرمود: همين جا در منزل منتظر بمان تا تو را خبر نمايم، چون نزديك عصر فرا رسيد مرا صدا نمود و دستور داد: همان رگ را باز كن تا خون بيايد.

من نيز دستور آن حضرت را انجام دادم و چون مقدارى خون داخل طشت ريخته شد، فرمود روى رگ را ببند و همين جا منتظر باش تا مجدّداً تو را خبر كنم.

همين كه نيمه شب شد، مرا صدا زد و اظهار داشت: بيا روى رگ را باز كن تا باز هم خون بيايد.

در اين لحظه، من بيشتر از اوّل تعجّب كردم و با خود گفتم: اين چه كارى است كه انجام مى دهد؟!

ولى خجالت كشيدم كه علّت آن را جويا شوم، بالا خره دستور حضرت را عملى كردم؛ وليكن در اين مرتبه خونى سفيد رنگ - همانند نمك - از بدن حضرت خارج شد كه تعجّب مرا چند برابر نمود، سپس فرمود: روى آن را ببند و همين جا در منزل منتظر باش.

چون صبح شد به يكى از افراد منزل، دستور داد كه مبلغ سه دينار به من تحويل دهد، آن را گرفتم و از منزل خارج شده و از آن جا مستقيماً نزد استاد خود بخت يشوع نصرانى - آمدم و جريان را برايش تعريف كردم.

وقتى استادم، مطالب مرا شنيد، بسيار تعجّب كرد و گفت: به خدا سوگند! نمى فهمم چه مى گوئى!؟

و در علم طبّ و حجامت تاكنون چنين مطلب و روشى را نديده و نشنيده ام، بايد پيش فلان طبيب فارسى برويم تا ببينيم او در اين باره نظرش ‍ چيست و چه مى گويد.

پس از آن، از شهر سامراء عازم شهر بصره شديم و از بصره به وسيله قايق، مسير اهواز را پيموديم تا وارد اهواز گشتيم و روانه منزل پزشك معروف اهوازى شديم و تمام جريان را برايش بازگو كرديم.

او هم پس از آن كه مطالب ما را شنيد، با حالت تعجّب به ما نگاه كرد و گفت: چند روزى به من مهلت دهيد.

من پس از چند روز كه به او مراجعه كردم، اظهار داشت: آنچه را مطرح كردى، غير از حضرت عيسى مسيحعليه‌السلام كسى ديگر چنين كارى نكرده است و اين كار دوّمين مرتبه مى باشد كه به دست دوّمين نفر انجام گرفته است.

و در نهايت، آن پزشك نصرانى اسلام آورد و تا زمانى كه امام حسن عسكرىعليه‌السلام زنده بود، در خدمت آن حضرت بود(٤١)

مُهر امامت بر ريگ ها

مرحوم شيخ طوسى، راوندى، ابن شهرآشوب و برخى ديگر از بزرگان رضوان اللّه عليهم به نقل از داود بن قاسم جعفرى معروف به ابوهاشم جعفرى حكايت كنند:

روزى در محضر مبارك حضرت ابومحمّد، امام حسن عسكرىعليه‌السلام نشسته بودم، كه شخصى از اهالى يمن اجازه ورود خواست و حضرت اجازه ورود داد.

پس از لحظه اى، مردى زيبا اندام و بلند قد وارد شد و به امامعليه‌السلام سلام كرد و حضرت جواب او را داد و فرمود: بنشين.

سپس آن مرد كنار من آمد و نشست و من بدون آن كه با كسى سخن بگويم، در ذهن خويش گذراندم و باخود گفتم: اى كاش مى دانستم كه اين مرد كيست و از كجا آمده است؟

پس ناگهان امام عسكرىعليه‌السلام مرا مخاطب قرار داد و فرمود: اى ابوهاشم! اين فرزند همان اَعرابيّه اى است كه به نام اُمّ غانم يمانيّه، معروف مى باشد كه ريگ ها را نزد پدران من مى برد و ايشان، بر آن ريگ ها مُهر امامت مى زدند.

بعد از آن، حضرت به آن شخص يمنى رو كرد و فرمود: ريگ هائى را كه آورده اى، بياور.

پس آن مرد، مقدارى ريگ در آورد و خدمت امامعليه‌السلام نهاد؛ و حضرت با مُهر امامت خويش، همچون پدران بزرگوارش بر آن ريگ ها مُهر امامت خود را زد.

ابوهاشم جعفرى در ادامه سخن خود گفت: مثل اين كه هم اكنون من اثر و نوشته مهر امام عسكرىعليه‌السلام را بر آن ريگ دارم مى بينيم كه نوشته است:

((الحسن بن علىّ)).

بعد از آن، به شخص يمنى خطاب كرده و گفتم: آيا تاكنون حضرت ابومحمّدعليه‌السلام را ديده اى؟

در جواب اظهار داشت: خير، به خدا سوگند! كه تاكنون همديگر را نديده ايم، همانا مدّت زمانى است كه من شيفته ديدار و زيارت وجود مباركش مى باشم، تا آن كه جوانى - كه تا به حال او را نديده بودم - نزد من آمد و اظهار داشت: برخيز كه به آرزوى خويش رسيده اى، و اكنون مى بينى كه در محضر مقدّس و مبارك ايشان حضور دارم.

ابوهاشم جعفرى در پايان افزود: سپس از جاى خود برخاست و به حضرت خطاب نمود و گفت: من شهادت مى دهم كه تو همچون اميرالمؤمنين علىّ و ديگر ائمّه اطهار صلوات اللّه عليهم، بر حقّ بوده و مى باشيد؛ همانا كه حكمت الهى و امامت، در اين زمان به تو منتهى گشته است؛ چون شما ولىّ خدا هستى.

سپس ابوهاشم گفت: از اسمش سؤال كردم؟ در پاسخ گفت: نام من مهجع بن صلت بن عقبة بن سمعان بن غانم بن اُمّ غانم مى باشد، فرزند همان زن يمانيّه اى كه به صاحب ريگ معروف است.(٤٢)

بعد از آن ابوهاشم جعفرى اشعارى را در اين باره سرود(٤٣)

دو نوع پوشش و اظهار حجّت

عدّه اى از اهالى كوفه براى تحقيق و بررسى پيرامون مسئله امام و حجّت خداوند متعال، شخصى را به نام كامل - فرزند ابراهيم مدنى - به شهر سامراء فرستادند.

كامل گويد: هنگام حركت با خود گفتم: كسى نمى تواند وارد بهشت شود، مگر آن كه همانند من معرفت و لياقت داشته باشد و به سمت سامراء حركت نمودم.

موقعى كه به سامراء رسيدم و به منزل سرورم حضرت ابومحمّد، امام حسن عسكرىعليه‌السلام وارد شدم، حضرت را ديدم كه لباسى سفيد و نرم و لطيف پوشيده است، در ذهن خود گفتم: حضرت اين نوع لباس لطيف را مى پوشد؛ ليكن به ماها دستور مى دهد تا لباسى همانند فقيران و تهى دستان بپوشيم.

در همين افكار بودم، بدون آن كه مطلبى را ظاهر سازم و يا سخنى بگويم، كه ناگهان امامعليه‌السلام نگاهى بر من انداخت و تبسّمى نمود؛ و پس از آن آستين خود را بالا زد و اظهار داشت: اى كامل! نگاه كن.

هنگامى كه نگاه كردم، متوجّه شدم كه حضرت زير لباس هايش، لباسى زِبر و خشن پوشيده است.

سپس فرمود: اين نوع لباسى را كه در ظاهر مى بينى، براى حفظ موقعيّت اجتماعى شماها است و آن ديگرى را كه در زير لباس هايم مى بينى، براى خود پوشيده ام.

كامل گويد: نسبت به افكار غلطى كه برايم پيش آمده بود، بسيار شرمنده و سرافكنده شدم و سر جاى خود نشستم.

پس از گذشت لحظه اى، ناگهان متوجّه شدم كه نسيمى به وزيدن گرفت و با وزش باد، پرده اى كه جلوى درب خروجى آويزان كرده بودند كنار رفت؛ و در همين بين، چشمم بر كودكى رشيد افتاد، در سنين چهارده سالگى كه همانند ماه، روشن و نورانى بود.

آن گاه كودك مرا صدا نمود: اى كامل بن ابراهيم!

من با شنيدن اين سخن تعجّب كرده و بر خود لرزيدم و گفتم: بله، بله، اى سرورم! چه مى فرمائى!؟

فرمود: آمده اى تا درباره حجّت خدا تحقيق كنى! و اين كه مى خواهى بدانى آيا كسانى امثال تو وارد بهشت مى شوند؟

اظهار داشتم: بلى، قسم به خدا! به همين منظور آمده ام.

بعد از آن فرمود: و نيز آمده اى تا درباره طايفه مفوّضه و عقائدشان تحقيق و بررسى نمائى؟

سپس در ادامه فرمايش خود افزود: اى كامل! آن ها دروغ مى گويند، قلب هاى ما اهل بيت - عصمت و طهارت - جايگاه اراده و مشيّت الهى است و ما چيزى بدون اراده و بدون مشيّت خداوند متعال نمى دانيم، پس ‍ چنانچه او اراده نمايد، ما نيز اراده مى كنيم.

پس از آن پرده به حالت اوّل خود بازگشت و ديگر آن مولود عزيز - مهدى موعودعليه‌السلام را نديدم.

بعد از اين جريان، حضرت ابومحمّد، امام عسكرىعليه‌السلام نيز تبسّمى نمود و اظهار داشت: اى كامل! ديگر منتظر چه هستى؟

آيا درباره حجّت خداوند به نتيجه نرسيدى؟!

آن كودكى را كه مشاهده نمودى، مهدى و حجّت خدا بعد از من مى باشد و آنچه را كه تو در فكر و ذهن خود گذرانده بودى، برايت بازگو كرد؛ و نيز پاسخ مطالب تو را داد.

پس از جاى خود برخاستم و با خوشحالى و سرور از اين كه توانستم به مقصود خود دست يابم از محضر مقدّس و مبارك حضرت خداحافظى كرده و بيرون آمدم.(٤٤)

حدیث - ۶۷

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

رحم الله رجلا قام من اللیل فصلی و ایقظ امراءته فصلت ، فان ابت نضح فی وجهها الماء، رحم الله امراءة قامت من اللیل فصلت و ایقظت زوجها، فان ابی نضحت فی وجهه الماء؛

خدا رحمت کند، مردی را که شب از خواب برخیزد و نماز شب بخواند و همسرش را نیز براین عمل تشویق نماید، و اگر بیدار نشد (با اجازه قبلی او) به صورت وی آب بپاشد و او را بیدار کند و همچنین خدا بیامرزد زنی که در شب برخیزد و نماز شب بخواند وشوهرش را نیز بدین عمل وادار کند و اگر از جای برنخواست (با اذن قبلی او) آب به صورتش بپاشد، تا او را بیدار کند.

(میزان الحکمه ، ج ۵، ص ۴۱۸).

حدیث - ۶۸

قال الصادقعليه‌السلام :

حتی یتم له تسع سنین ، فاذا تمت له علم الوضو وضرب علیه وامر بالصلوة و ضرب علیها، فاذا، تعلم ، الوضوء و الصلاة غفرالله لوالدیه ؛

وقتی (فرزندتان ) به سن نه سالگی برسد، پس وقتی که نه سالش تمام شد، وضو را به او یاد بدهید واگر کوتاهی کرد او را ادب کنید، و او را امر به نماز کنید و اگر کوتاهی کرد او را ادب کنید پس زمانیکه فرزند وضو و نماز را یاد گرفتید، خدا پدر و مادرش را می آمرزد.

(وسائل الشیعه ، ج ۳، ص ۱۳).

حدیث - ۶۹

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مرو صبیانکم بالصلوة اذا کانو ابناء ست سنین و اضربوهم اذا کانوا ابناء سبع سنین و فرقوا بینهم فی المضاجع کانوا ابناء عشر سنین؛

فرزندان خود را در سن شش سالگی به نماز وادار کنید، و در هفت سالگی آنان را (در صورت نخواندن ) تنبیه کنید، ودر سن ده سالگی رختخواب آنان را جدا کنید.

(مستدرک الوسائل ، ج ۱ ص ۱۷۱).

حدیث - ۷۰

قال الصادقعليه‌السلام :

فاذا تعلم الوضوء و الصلاة غفرالله لوالدیه ؛

چون فرزندی وضو و نماز را یاد گیرد، خداوند (به پاداش آن ) پدر و مادر او را می آمرزد.

(وسائل الشیعه ، ج ۳، ص ۱۳).

حدیث - ۷۱

قال علیعليه‌السلام :

علموا صبیانکم الصلاة ؛

نماز را به فرزندانتان بیاموزید.

(جامع احادیث الشیعه ، ج ۴ ص ۴۶).

حدیث - ۷۲

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مروا صبیانکم بالصلوة اذا بلغوا سبع سنین و اضربوهم علی ترکها اذا بلغوا تسعا ؛

فرزندان هفت ساله تان را به نماز وادار کنید و نه سالگان را اگر ترک نماز نمودند تاءدیب کنید.

(سفینة البحار، ج ۲ ص ۲۵).

حدیث - ۷۳

قال الباقرعليه‌السلام :

انا ناءمر صبیننا بالصلاة اذا کانوا بنی خمس سنین فمروا صبیانکم بالصلاة اذا کانوا بنی سبع سنین ؛

فرزندان ما وقتی پنج ساله می شوند، امر می کنیم که نماز بخوانند، پس شما هم هنگامی که فرزندانتان به هفت سالگی رسیدند، آنها را نماز خواندن امر کنید.

(وسائل الشیعه ، ج ۳ ص ۱۲).

حدیث - ۷۴

قال علیعليه‌السلام :

علموا صبیانکم الصلاة وخدوهم بها اذا بلغوا ثمانی سنین ؛

نماز را به فرزندان خویش تعلیم دهید، و چون به هشت سالگی رسیدند، آنان را وادار به خواندن این فریضه الهی نمایند.

(وسائل الشیعه ، ج ۳، ص ۱۲).

حدیث - ۷۵

أکرموا أولادکم و أحسنوا آدابهم؛

فرزندان خود را گرامی شمارید و نیکو تربیت شان کنید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أعینوا أولادکم علی البرّ من شاء إستخرج العقوق من ولده؛

فرزندان خود را در خوب شدن کمک کنید زیرا هر که بخواهد می تواند نافرمانی را از فرزند خود بیرون آورد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

اعدلوا بین أولادکم بالنّحل کما تحبّون أن یعدلوا بینکم فی البرّ و اللّطف؛

شما که می خواهید فرزندانتان در نیکی و محبت با شما به عدالت رفتار کنند در کار بخشش با آنها به عدالت رفتار کنید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۸

قال الباقرعليه‌السلام :

انا نأمر صبیاننا بالصلاة اذا کانوا بنی خمس سنین، فمروا صبیانکم بالصلاة اذا کانوا بنی سبع سنین.

امام باقرعليه‌السلام فرمود:

هنگامی که فرزندان ما پنج ساله شدند دستور می‌دهیم نماز بخوانند، پس شما هم وقتی فرزندانتان به هفت سالگی رسیدند آنها را به نماز دستور دهید.

وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۱۲

حدیث - ۷۹

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :

حق الولد علی والده ان یعلمه الکتابة والسباحة والرمایة وان لا یرزقه الا طیباً وان یزوجه اذا بلغ؛

حق فرزند (پسر) بر عهده پدرش این است که به او نوشتن، شنا کردن وتیراندازی را آموزش دهد و روزی او را تنها از راه حلال وپاکیزه تهیه نماید.

نهج الفصاحه : ح ۱۳۹۴

حدیث - ۸۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

اَلنّاسُ مَعادِنُ وَ الْعِرْقُ دَسّاسٌ وَ اَدَبُ السُّوءِ کَعِرْقِ السُّوءِ؛

مردم، همانند معدن‌ها مختلف‌اند و اصل و نسب در انسان بسیار مؤثر است و تربیت بد، همانند اصل و نسبِ بد است.

نهج الفصاحه، ح ۳۱۴۶.

حدیث - ۸۱

پیامبر اعظمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حق فرزند بر پدرش این است که برای او اسم خوب انتخاب کند، خوب تربیتش نماید و در کار شایسته‌ای مستقرش سازد.

الحدیث - ، ص ۲.

حدیث - ۸۲

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

هیچ پدری مالی بهتر از ادب نیک،به فرزند خود نداده است.

(نهج الفصاحه ، ح۲۶۱۳)

حدیث - ۸۳

امام کاظمعليه‌السلام می فرمایند :

قالَ بَعْضُهُم: شَکْوَتُ اِلی ابِی الْحَسَنِ موسیعليه‌السلام ابنا لی ، فَقالَ : لا تَضْرِبْهُ، وَاهْجُرْهُ وَ لا تُطِلْ ؛

کسی گفت : از فرزندم به امام کاظمعليه‌السلام شکایت کردم ایشان فرمودند : او را نزن بلکه با او قهر کن ولی نه به مدّت طولانی

عدّة الداعی ، ص ۷۹.

حدیث - ۸۴

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

مَنْ قَـبَّلَ وَلَدَهُ کَـتَبَ اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ حَسَنَةً وَمَنْ فَرَّحَهُ فَرَّحَهُ اللّه‌ُ یَوْمَ الْقیامَةِ، وَمَنْ عَلَّمُهُ الْقُرآنَ دُعیَ بِالاَْبـَوَیْنِ فَیُکْسَیانِ حُلَّتَیْنِ یُضی‌ءُ مِنْ نورِهِما وُجوهُ اَهْلِ الْجَنَّةِ ؛

هر کس فرزندش را ببوسد ، خداوند عزّوجلّ برای او ثواب می‌نویسد و هر کسی که او را شاد کند ، خداوند روز قیامت او را شاد خواهد کرد و هر کس قرآن به او بیاموزد ، پدر و مادرش دعوت می‌شوند و دو لباس بر آنان پوشیده می‌شود که از نور آنها ، چهره‌های بهشتیان نورانی می‌گردد

کافی ، ج ۶، ص ۴۹، ح۱.

حدیث - ۸۵

امام کاظمعليه‌السلام می فرمایند :

تُسْتَحَبُّ عَرامَةُ الصَّبیِّ فی صِغَرِهِ لِیَکونَ حَلیما فی کِـبَرِهِ، ما یَنْبَغی اَنْ یَکونَ اِلاّ هکَذا ؛

خوب است بچّه در کودکی بازی‌گوش باشد تا در بزرگ‌سالی بردبار گردد و شایسته نیست که جز این باشد

کافی ، ج ۶، ص ۵۱.

حدیث - ۸۶

امام علیعليه‌السلام می فرمایند :

مَنْ سَاَلَ فی صِغَرِهِ اَجابَ فی کِبَرِهِ ؛

هر کس در خردسالی سئوال کند، در بزرگ‌سالی‌اش پاسخ می‌دهد

غرر الحکم ، ح ۸۲۷۳.

حدیث - ۸۷

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اَلْوَلَدُ سَیِّدٌ سَبْعَ سِنینَ، وَ عَبْدٌ سَبْعَ سِنینَ، وَ وَزیرٌ سَبْعَ سِنینَ؛

فرزند هفت سال سروَر، هفت فرمانبردار، و هفت سال وزیر است

مکارم الاخلاق، ص ۲۲۲

حدیث - ۸۸

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

مَنْ کانَ عِنْدَهُ صَبِیٌّ فَلْیَتَصابَ لَهُ ؛

هر کس با کودک سروکار دارد ، با او کودکانه رفتار کند

من لا یحضره الفقیه ، ج ۳، ص ۴۸۳.

حدیث - ۸۹

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

طَهِّروا اَولادَکُمْ یَوْمَ السّابِـعِ فَاِنَّهُ اَطْیَبُ وَ اَطْهَرُ و اَسْرَعُ لِنَباتِ اللَّحْمِ، وَ اِنَّ الأَْرْضَ تَنْجُسُ مِنْ بَولِ الاَْغْلَفِ اَرْبَعینَ صَباحا ؛

روز هفتم [تولّد] ، فرزندتان را [با ختنه] پاک کنید ، چرا که مایه تمیزی و پاکیزگی بیشتر و رویِش شتابنده‌ترِ گوشت است و زمین ، چهل روز از بول شخص ختنه نشده ، آلوده می‌ماند

کافی ، ج۶، ص۳۵، ح۲.

حدیث - ۹۰

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اَحِبُّوا الصِّبْیانَ وَ ارْحَمُوهُمْ ، وَ اِذا وَ عَدتُموهُمْ شَیْئا فَفُوا لَهُمْ ، فَاِنَّهُمْ لا یَدْرونَ اِلاّ اَ نَّـکُمْ تَرْزُقونَهُمْ ؛

کودکان را دوست بدارید و با آنان مهربان باشید و هرگاه به آنان وعده دادید ، به آن وفا کنید ، زیرا آنان ، روزی دهنده خود را کسی غیر از شما نمی‌دانند

کافی ، ج ۶، ص ۴۹، ح ۳.

حدیث - ۹۱

امام علیعليه‌السلام می فرمایند :

اَلاِْفْراطُ فِی الْمَلامَةِ یَشُبُّ نیرانَ اللَّجاجِ ؛

زیاده‌روی در سرزنش کردن ، آتش لجاجت را شعله‌ور می‌سازد

تحف العقول ، ص ۸۴

حدیث - ۹۲

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اِذا بَلَغَ اَوْلادُکُمْ سَبْعَ سِنینَ فَفَرِّقوا بَیْنَ فُرُشِهِمْ؛

هرگاه کودکانتان به هفت‌سالگی رسیدند، رخت‌خواب‌هایشان را جدا کنید.

مستدرک علی الصحیحین ، ج ۱، ص ۳۱۷.

حدیث - ۹۳

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند :

اِذا بَلَغَتِ الجاریَةُ سِتَّ سِنینَ فَلا تُقَبِّلها وَالْغُلامُ لا یُقَـبِّلُ الْمَرْاَ ةَ اِذا جاوَزَ سَبْعَ سِنینَ ؛

چون دختر [نامحرم] شش ساله شد ، او را مبوس و پسر نیز چون از هفت سالگی گذشت ، زن [نامحرم] را نبوسد

مکارم الأخلاق ، ج ۱، ص ۴۷۹، ح ۱۶۵۹

حدیث - ۹۴

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

وَالَّذی نَفْسی بِیَدِهِ لَوْ اَنَّ رَجُلاً غَشِیَ امْرَاَتَهُ وَ فِی الْبَیْتِ صَبیٌّ مُسْتَیْقِظٌ یَراهُما وَیَسْمَعُ کَلامَهُما وَنَفَسَهُما ما اَفْلَحَ اَبَدا ؛ اِذا کانَ غُلاما کانَ زانیا اَوْ جاریَةً کانَتْ زانیَةً؛

سوگند به کسی که جانم به دست اوست ، اگر کسی با همسرش درآمیزد و در اتاق ، کودکی بیدار باشد که آنان را ببیند و سخن گفتن و صدای نَفَس آنان را بشنود ، هرگز رستگار نمی‌شود اگر پسر باشد ، مردی زناکار و اگر دختر باشد ، زنی زناکار می‌گردد

کافی، ج ۵، ص ۵۰۰، ح ۲.

حدیث - ۹۵

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اَدِّبُوا اَوْلادَکُمْ فی بُطونِ اُمَّهاتِهِمْ. قیلَ: وَکَیْفَ ذلِکَ یا رَسُولَ اللّه‌ِ؟ فَقالَ: بِاِطْعامِهِمُ الْحَلالَ؛

فرزندانتان را در رحم مادرانشان تربیت کنید. سئوال شد: این چطور ممکن است، ای رسول خدا؟ فرمودند: با خوراندن غذای حلال (به مادرانشان)

جُنگ مهدوی، ص .۱۳۲

حدیث - ۹۶

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اِنَّ الْوَلَدَ الصّالِحَ رَیْحانَةٌ مِنْ رَیاحینِ الْجَنَّةِ؛

فرزند شایسته ، گُلی از گل‌های بهشت است

کافی ، ج ۶، ص ۳، ح ۱۰.

حدیث - ۹۷

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند :

مَنْ قَرَاَ الْقُرآنَ وَ هُوَ شابٌّ مُؤمِنٌ اِخْتَلَطَ الْقُرآنُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ وَ جَعَلَهُ اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ مَعَ الْسَّفَرَةِ الْکِرامِ الْبَرَرَةِ ، وَ کانَ الْقُرآنُ حَجیزا عَنْهُ یَوْمَ الْقیامَةِ ؛

هر جوان مؤمنی که در جوانی قرآن تلاوت کند ، قرآن با گوشت و خونش می‌آمیزد و خداوند عزّوجلّ او را با فرشتگان بزرگوار و نیک قرار می‌دهد و قرآن نگهبان او در روز قیامت ، خواهد بود

کافی ، ج ۲، ص ۶۰۳ ، ح ۴

حدیث - ۹۸

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند :

لَسْتُ اُحِبُّ اَنْ اَرَی الشّابَّ مِنْـکُمْ اِلاّ غادیاً فی حالَیْنِ : اِمّا عالِماً اَوْ مُتَعَلِّما ، فَاِنْ لَمْ یَفْعَلْ فَرَّطَ ، فَاِنْ فَرَّطَ ضَیَّعَ ، وَ اِنْ ضَیَّعَ اَثِمَ ، وَ اِنْ اَثِمَ سَـکَنَ النّارَ وَ الَّذی بَعَثَ مُحَمَّدا بِالْحَقِّ ؛

دوست ندارم جوانانِ شما را جز در دو حالت ببینم : دانشمند یا دانش‌اندوز اگر جوانی چنین نکند ، کوتاهی کرده و اگر کوتاهی کرد ، تباه ساخته و اگر تباه ساخت ، گناه کرده است و اگر گناه کند ، سوگند به آن کس که محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را به حق برانگیخت ، دوزخ‌نشین خواهد شد

امالی طوسی ، ص ۳۰۳، ح ۶۰۴

حدیث - ۹۹

امام علیعليه‌السلام می فرمایند :

اَوْلَی الاَْشْیاءِ اَنْ یَتَعَلَّمَهَا الاَْحْداثُ، الاَْشْیاءُ الَّتی اِذا صاروا رِجالاً اِحْتاجوا اِلَیْها؛

شایسته‌ترین چیزهایی که جوانان باید آنها را بیاموزند، چیزهایی هستند که در بزرگسالی به آنها نیاز دارند.

شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید، ج ۲۰، ص ۳۳۳، ح ۸۱۷

حدیث - ۱۰۰

قالَ رَجُلٌ: یا رَسولَ اللّه‌ِ! ما حَقُّ ابْنی هذا؟ قالَ: تُحْسِنُ اسْمَهُ وَ اَدَبَهُ وَ تَضَعُهُ مَوْضِعا حَسَنا؛

مردی به رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عرض کرد: حق این فرزند بر من چیست؟ پیامبر فرمودند: اسم خوب برایش انتخاب کنی، به خوبی او را تربیت نمایی و به کاری مناسب و پسندیده بگماری.

عدّة الداعی، ص ۷۶.

حدیث - ۱۰۱

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اوصیکُمْ بِالشُّبّانِ خَیْرا فَاِنَّهُمْ اَرَقُّ اَفـْئِدَةً اِنَّ اللّه‌َ بَعَثَنی بَشیرا وَ نَذیرا فَحالَـفَنِی الشُّبّانُ وَ خالَفَنِی الشُّیوخُ؛

شما را به نیکی با جوانان سفارش می‌کنم، چرا که آنان، دل‌های رقیق‌تری دارند، به راستی که خداوند، مرا بشارت دهنده و هشدار دهنده برانگیخت، جوانان با من هم پیمان شدند و پیران با من به مخالفت برخاستند.

سفینة البحار، ج ۲، ص ۱۷۶.

حدیث - ۱۰۲

امام علیعليه‌السلام می فرمایند :

فی وَصِیَّتِهِ لاِبْنِهِ الحَسَنِعليه‌السلام اِنَّما قَلْبُ الْحَدَثِ کَالاَْرضِ الخالیَةِ ما اُ لْقیَ فیها مِنْ شَیْ‌ءٍ قَبِلَتْهُ فَبادَرتُکَ بِالاَْدَبِ قَبْلَ اَنْ یَقْسُوَ قَلْبُکَ وَیَشْتَغِلَ لُبُّکَ ؛

امام علیعليه‌السلام :

در وصیّت به فرزندش امام حسنعليه‌السلام : دل جوان ، مانند زمین کشت‌ناشده است آنچه در آن افکنده شود، می‌پذیرد از این رو ، پیش از آن‌که دلت سخت گردد و خِرَدَت سرگرم شود ، به تربیت تو همت گماشتم.

نهج البلاغة ، از نامه ۳۱

حدیث - ۱۰۳

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

اِذا عاتَبتَ الحَدَثَ فَاترُک لَهُ مَوضِعا مِن ذَ نبِهِ لِئَلاّ یَحمِلَهُ الاخراجُ عَلَی المُکابَرَةِ؛

هرگاه جوان را توبیخ کردی ، برخی خطاهای او را نادیده بگیر، تا توبیخ تو، او را به مقابله وادار نسازد.

شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ، ج ۲۰، ص ۳۳۳، ح ۸۱۹

حدیث - ۱۰۴

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

عَلَیکَ بِالأَحداثِ فَإِنَّهُم أسرَعُ إلی کُلِّ خَیرٍ؛

جوانان را دریاب، زیرا که آنان سریع‌تر به کارهای خیر روی می‌آورند.

کافی، ج ۸، ص ۹۳، ح ۶۶

حدیث - ۱۰۵

یا اباهارون ! انا ناءمر صبیاننا بتسبیح فاطمة - علیهاالسلام - کما ناءمرهم بالصلاة ، فالزمه ، فانه لم یلزمه عبد فشقی؛

ای اباهارون! ما بچه های خود را همان طور که به نماز امر می کنیم ، به تسبیح حضرت فاطمهعليها‌السلام نیز امر می کنیم تو نیز بر آن مداومت کن ، زیرا بنده شقی (و بدبخت معنوی ) بدان پای بند نمی شود.

(فروع کافی ، کتاب الصلاة ص ۳۴۳، ح ۱۳).

حدیث - ۱۰۶

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من ولدله مولود فلیؤ ذن فی اذنه الیمنی ، و لیقم فی الیسری ، فان ذلک عصمة من الشیطان ؛

کسی که فرزندی به او داده شد (به دنیا آمد) در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بگوید، زیرا این عمل ، نوزاد را از شر شیطان حفظ می نماید.

(بحارالانوار، ج ۸۴، ص ۱۶۲)

حدیث - ۱۰۷

قال الصادقعليه‌السلام :

المولود اذا ولد یوذن فی اذنه الیمنی و یقام فی الیسری ؛

فرزند وقتی به دنیا آمد، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه بگویید.

(مکارم الاخلاق ، ص ۲۶۱)

حدیث - ۱۰۸

قال الصادقعليه‌السلام :

حتی یتم له تسع سنین ، فاذا تمت له ، علم الوضوء و اضرب علیه و اءمر بالصلوة واضرب علیها، فاذا تعلم الوضوء و الصلاة غفر الله لوالدیه ، ان شاء الله ؛

وقتی فرزندانتان به سن نه سالگی رسید، پس وقتی که نه سالش تمام شد وضو را به او یاد بدهید و اگر کوتاهی کرد او را ادب کنید و او را امر به نماز کنید و اگر کوتاهی کرد او را ادب کنید. پس وقتی فرزند وضو ونماز را یاد گرفت ، خدا پدر و مادرش را می آمرزد، ان شاء الله

(وسائل الشیعه ، ج ۳، ص ۱۳)

حدیث - ۱۰۹

امام علیعليه‌السلام :

حَقُّ الوَلَدِ علَی الوالِدِ أن یُحَسِّنَ اسمَهُ ، ویُحسِّنَ أدَبَهُ ، ویُعَلِّمَهُ القرآنَ؛

از جمله حقوق فرزند بر پدر ، این است که نامی نیکو بر او بنهد و بخوبی تربیتش کند و قرآن را به او بیاموزد

نهج البلاغة : الحکمة ۳۹۹ منتخب میزان الحکمة : ۴۶۰

حدیث - ۱۱۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

اَدِّبوا اَولادَکُمْ عَلی ثَلاثِ خِصالٍ : حُبِّ نَبیِّکُمْ و حُبِّ اَهْلِ بَیْتِهِ وَ عَلی قِراءَةِ الْقُرآنِ ؛

فرزندانتان را به سه چیز ادب کنید: عشق به پیامبرتان، عشق به خاندان او، و قرآن خواندن.

غرر الحکم، ح ۴۴۸۸

حدیث - ۱۱۱

امام محمد باقرعليه‌السلام فرمودند:

فرزندان ، به واسطه صالح بودن پدرانشان ( از انحراف ) محفوظ می‌مانند

یحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج ۶۸ ، ص ۲۳۶

حدیث - ۱۱۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من ربّی صغیرا حتّی یقول: لا إله إلّا اللَّه لم یحاسبه اللَّه؛

هر که طفلی را تربیت کند تا لا اله الا اللَّه گوید خدا از او حساب نخواهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لأن یؤدّب رجل ولده خیر له من أن یتصدّق بصاع؛

این که مردی فرزند خویش را ادب کند برای وی بهتر است از پیمانه ای صدقه کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

عرامه الصّبیّ فی صغره زیاده فی عقله فی کبره؛

سرکشی طفل در دوران کودکی مایه فزونی عقل او در بزرگی است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حقّ الولد علی والده أن یحسّن اسمه و یزوّجه إذا أدرک و یعلّمه الکتاب؛

حق پسر بر پدر آن ست که نام او را نیک کند و همین که به بلوغ رسید زنش دهد و خط نوشتن بدو بیاموزد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حقّ الولد علی الوالد أن یعلّمه الکتابه و السّباحه و الرّمایه و أن لا یرزقه إلّا طیّبا و أن یزوّجه إذا بلغ؛

حق پسر بر پدر آن است که نوشتن و شنا کردن و تیر انداختن به او بیاموزد و جز غذای خوب بدو نخوراند و همین که بالغ شد به او زن بدهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حقّ الولد علی الوالد أن یحسّن اسمه و یحسّن موضعه و یحسّن أدبه؛

حق پسر بر پدر آن است که نام او را نیک و جای او را نیک و ادب او را نیک کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أیّما ناشئ نشأ فی طلب العلم و العباده حتّی یکبر أعطاه اللَّه یوم القیامه ثواب اثنین و سبعین صدّیقا؛

هر طفلی که در طلب علم و عبادت بزرگ شود خداوند ثواب هفتاد و دو صدیق به او عطا کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ من حقّ الولد علی والده أن یعلّمه الکتابه و أن یحسن اسمه و أن یزوّجه إذا بلغ؛

از جمله حقوق فرزند بر پدر آن است که او را نوشتن آموزد و نام او را خوب انتخاب کند و هنگام بلوغ به او زن بدهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۲۰

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

مَن تَسَمّی بِاسمی یَرجو بَرَکَتی وَ یُمنی، غَدَت عَلَیهِ البَرَکَةُ وَ راحتَ اِلی یَومِ القیامَةِ؛

هر کس به نام من نامگذاری کند و برکت و خجستگی مرا امید داشته باشد، برکت به سوی او خواهد آمد و تا قیامت (باقی) خواهد بود.

کنزالعمّال، ح ۴۵۲۲۱

حدیث - ۱۲۱

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

اَدِّبوا اَولادَکُمْ عَلی ثَلاثِ خِصالٍ : حُبِّ نَبیِّکُمْ و حُبِّ اَهْلِ بَیْتِهِ وَ عَلی قِراءَةِ الْقُرآنِ؛

فرزندانتان را به سه چیز ادب کنید: عشق به پیامبرتان، عشق به خاندان او، و قرآن خواندن.

غرر الحکم، ح ۴۴۸۸

حدیث - ۱۲۲

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أکرِموا أولادَکُم و أحسِنوا آدابَهُم؛

فرزندانتان را گرامی بدارید و نیکو تربیت شان کنید.

عوالی اللآلی ، ج ۱ ، ص ۲۵۴

حدیث - ۱۲۳

حضرت علیعليه‌السلام می فرمایند:

اِنَّ النّاسَ اِلی صالِحِ الاَدَبِ اَحوَجُ مِنهُم اِلَی الفِضَّةِ وَ الذَّهَبِ؛

مردم، به ادب (فرهنگ و تربیتِ) درست ، نیازمندترند، تا به طلا و نقره

غرر الحکم، ح ۳۵۹۰

حدیث - ۱۲۴

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

لا تَقسِروا اَولادَکُم عَلی آدابِکُم ، فَاِنَّهُم مَخلوقونَ لِزَمانٍ غَیرِ زَمانِکُم

آداب و رسوم خود را به فرزندانتان تحمیل نکنید، زیرا آنان برای زمانی غیر از زمان شما آفریده شده‌اند

شرح ابن ابی الحدید ، ج۲۰، ح۱۰۲

حدیث - ۱۲۵

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

لا أدَبَ مَعَ غَضَب

با خشم، تربیت ممکن نیست.

غرر الحکم ، ح ۱۰۵۲۹

حدیث - ۱۲۶

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

بادِرُوا أولادََکُم بِالحدیث - قَبلَ أن یَسبِقَکُم إلَیهِمُ المُرجِئَةُ؛

در آموزش حدیث به فرزندانتان شتاب کنید پیش از آنکه مرجئه (منحرفان) زودتر از شما به سراغ آنها بروند.

کافی، ج ۶، ص ۴۷

حدیث - ۱۲۷

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

أدِّبُوا أوْلادَکُمْ عَلَیَ ثَلاثٍ: حُبِّ نَبِیکُمْ، وَحُبِّ أهلِ بَیتِهِ، وَعَلیَ قِرَاءَةِ الْقُرآنِ؛

فرزندانتان را با سه خصلت تربیت کنید: دوستی پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، دوستی اهل بیت ایشانعليه‌السلام و تلاوت قرآن.

لجامع الصغیر، ج ۱، ص ۱۴

حدیث - ۱۲۸

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

عَلَیک بِالاحداثِ فَإنَّهُم اسرَعُ إلی کلِّ خَیرٍ؛

نوجوانان را در یاب، که این گروه در پذیرش هر خوبی ، بیشتر شتاب می کنند.

(الکافی ، ج ۸ ، ص ۹۳)

حدیث - ۱۲۹

حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

اَوسِعوا لِلشَّبابِ فِی المَجلِسِ وَ اَفهِموهُمُ الحدیث - فَاِنَّهُمُ الخُلوفُ وَ اَهلُ الحدیث ؛

برای جوانان در مجالس جای باز کنید، و امور نو و جدید را به آنان تفهیم کنید، چرا که این گروه جایگزین شما و درگیر مسائل جدید خواهند شد.

(الفردوس ، ج ۱، ص ۹۸، ح ۳۲۰ )

حدیث - ۱۳۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اِنَّ النّاسَ اِلی صالِحِ الادَبِ اَحوَجُ مِنهُم اِلَی الفِضَّةِ وَ الذَّهَبِ؛

مردم، به ادب (فرهنگ و تربیتِ) درست ، نیازمندترند، تا به طلا و نقره.

(مکارم الأخلاق، ص ۱۷)

حدیث - ۱۳۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

کفاک أدباً لِنفسِک اجتِنابُ ما تَکرَهُهُ مِن غَیرِک؛

برای تربیت کردن خود همین بس که از آنچه در دیگران نمی‌پسندی، دوری کنی.

(بحار الأنوار، ج ۷۰، ص ۷۳)

حدیث - ۱۳۲

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

أولَی الأشیاءِأن یتَعَلَّمَها الأحداثُ الأشیاءُالَّتِی إذا صاروُارِجالاً إحتاجوا إلَیها؛

بهترین چیزی که نوجوانان باید فراگیرند، چیزهایی است که در بزرگسالی خود به آنها نیاز خواهند داشت.

(شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۲، ص۳۳۳)

حدیث - ۱۳۳

امام سجادعليه‌السلام فرمودند:

کثرةُ النُّصحِ یدعو إلی التُّهمَةِ؛

نصیحت زیاد، موجب بدبینی می‌شود.

بحار الأنوار، ج۷۲، ص۶۶

حدیث - ۱۳۴

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

مَن قَرَا القُرآن و هو شابٌّ مُؤمِنٌ ، اختَلَطَ القُرآنُ بلَحمِهِ و دَمِهِ؛

هر جوان مؤمنی که قرآن بخواهد، قرآن با گوشت و خون او را در می آمیزد.

الامام صادقعليه‌السلام الوسائل ۱۴/۲

حدیث - ۱۳۵

بهترین میراث پدران برای فرزندان، ادب است نه مال و ثروت؛ زیرا ثروت از بین می رود و ادب می ماند.

اصول کافی، ج۸، ص ۱۵۰.

حدیث - ۱۳۶

حضرت امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

بهترین میراث پدران برای فرزندان، ادب است نه مال و ثروت؛ زیرا ثروت از بین می رود و ادب می ماند.

اصول کافی، ج۸، ص ۱۵۰.

حدیث - ۱۳۷

حضرت امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

بهترین شرافت و افتخار خانوادگی، ادب نیکو است.

غررالحکم، ح ۲۹۴۹.

حدیث - ۱۳۸

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اِذا بَلَغَ اَوْلادُکُمْ سَبْعَ سِنینَ فَفَرِّقوا بَیْنَ فُرُشِهِمْ؛

هرگاه کودکانتان به هفت‌سالگی رسیدند، رخت‌خواب‌هایشان را جدا کنید.

مستدرک علی الصحیحین ، ج ۱، ص ۳۱۷، ح ۷۲۱

حدیث - ۶۷

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

رحم الله رجلا قام من اللیل فصلی و ایقظ امراءته فصلت ، فان ابت نضح فی وجهها الماء، رحم الله امراءة قامت من اللیل فصلت و ایقظت زوجها، فان ابی نضحت فی وجهه الماء؛

خدا رحمت کند، مردی را که شب از خواب برخیزد و نماز شب بخواند و همسرش را نیز براین عمل تشویق نماید، و اگر بیدار نشد (با اجازه قبلی او) به صورت وی آب بپاشد و او را بیدار کند و همچنین خدا بیامرزد زنی که در شب برخیزد و نماز شب بخواند وشوهرش را نیز بدین عمل وادار کند و اگر از جای برنخواست (با اذن قبلی او) آب به صورتش بپاشد، تا او را بیدار کند.

(میزان الحکمه ، ج ۵، ص ۴۱۸).

حدیث - ۶۸

قال الصادقعليه‌السلام :

حتی یتم له تسع سنین ، فاذا تمت له علم الوضو وضرب علیه وامر بالصلوة و ضرب علیها، فاذا، تعلم ، الوضوء و الصلاة غفرالله لوالدیه ؛

وقتی (فرزندتان ) به سن نه سالگی برسد، پس وقتی که نه سالش تمام شد، وضو را به او یاد بدهید واگر کوتاهی کرد او را ادب کنید، و او را امر به نماز کنید و اگر کوتاهی کرد او را ادب کنید پس زمانیکه فرزند وضو و نماز را یاد گرفتید، خدا پدر و مادرش را می آمرزد.

(وسائل الشیعه ، ج ۳، ص ۱۳).

حدیث - ۶۹

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مرو صبیانکم بالصلوة اذا کانو ابناء ست سنین و اضربوهم اذا کانوا ابناء سبع سنین و فرقوا بینهم فی المضاجع کانوا ابناء عشر سنین؛

فرزندان خود را در سن شش سالگی به نماز وادار کنید، و در هفت سالگی آنان را (در صورت نخواندن ) تنبیه کنید، ودر سن ده سالگی رختخواب آنان را جدا کنید.

(مستدرک الوسائل ، ج ۱ ص ۱۷۱).

حدیث - ۷۰

قال الصادقعليه‌السلام :

فاذا تعلم الوضوء و الصلاة غفرالله لوالدیه ؛

چون فرزندی وضو و نماز را یاد گیرد، خداوند (به پاداش آن ) پدر و مادر او را می آمرزد.

(وسائل الشیعه ، ج ۳، ص ۱۳).

حدیث - ۷۱

قال علیعليه‌السلام :

علموا صبیانکم الصلاة ؛

نماز را به فرزندانتان بیاموزید.

(جامع احادیث الشیعه ، ج ۴ ص ۴۶).

حدیث - ۷۲

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مروا صبیانکم بالصلوة اذا بلغوا سبع سنین و اضربوهم علی ترکها اذا بلغوا تسعا ؛

فرزندان هفت ساله تان را به نماز وادار کنید و نه سالگان را اگر ترک نماز نمودند تاءدیب کنید.

(سفینة البحار، ج ۲ ص ۲۵).

حدیث - ۷۳

قال الباقرعليه‌السلام :

انا ناءمر صبیننا بالصلاة اذا کانوا بنی خمس سنین فمروا صبیانکم بالصلاة اذا کانوا بنی سبع سنین ؛

فرزندان ما وقتی پنج ساله می شوند، امر می کنیم که نماز بخوانند، پس شما هم هنگامی که فرزندانتان به هفت سالگی رسیدند، آنها را نماز خواندن امر کنید.

(وسائل الشیعه ، ج ۳ ص ۱۲).

حدیث - ۷۴

قال علیعليه‌السلام :

علموا صبیانکم الصلاة وخدوهم بها اذا بلغوا ثمانی سنین ؛

نماز را به فرزندان خویش تعلیم دهید، و چون به هشت سالگی رسیدند، آنان را وادار به خواندن این فریضه الهی نمایند.

(وسائل الشیعه ، ج ۳، ص ۱۲).

حدیث - ۷۵

أکرموا أولادکم و أحسنوا آدابهم؛

فرزندان خود را گرامی شمارید و نیکو تربیت شان کنید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أعینوا أولادکم علی البرّ من شاء إستخرج العقوق من ولده؛

فرزندان خود را در خوب شدن کمک کنید زیرا هر که بخواهد می تواند نافرمانی را از فرزند خود بیرون آورد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

اعدلوا بین أولادکم بالنّحل کما تحبّون أن یعدلوا بینکم فی البرّ و اللّطف؛

شما که می خواهید فرزندانتان در نیکی و محبت با شما به عدالت رفتار کنند در کار بخشش با آنها به عدالت رفتار کنید.

نهج الفصاحه

حدیث - ۷۸

قال الباقرعليه‌السلام :

انا نأمر صبیاننا بالصلاة اذا کانوا بنی خمس سنین، فمروا صبیانکم بالصلاة اذا کانوا بنی سبع سنین.

امام باقرعليه‌السلام فرمود:

هنگامی که فرزندان ما پنج ساله شدند دستور می‌دهیم نماز بخوانند، پس شما هم وقتی فرزندانتان به هفت سالگی رسیدند آنها را به نماز دستور دهید.

وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۱۲

حدیث - ۷۹

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :

حق الولد علی والده ان یعلمه الکتابة والسباحة والرمایة وان لا یرزقه الا طیباً وان یزوجه اذا بلغ؛

حق فرزند (پسر) بر عهده پدرش این است که به او نوشتن، شنا کردن وتیراندازی را آموزش دهد و روزی او را تنها از راه حلال وپاکیزه تهیه نماید.

نهج الفصاحه : ح ۱۳۹۴

حدیث - ۸۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

اَلنّاسُ مَعادِنُ وَ الْعِرْقُ دَسّاسٌ وَ اَدَبُ السُّوءِ کَعِرْقِ السُّوءِ؛

مردم، همانند معدن‌ها مختلف‌اند و اصل و نسب در انسان بسیار مؤثر است و تربیت بد، همانند اصل و نسبِ بد است.

نهج الفصاحه، ح ۳۱۴۶.

حدیث - ۸۱

پیامبر اعظمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حق فرزند بر پدرش این است که برای او اسم خوب انتخاب کند، خوب تربیتش نماید و در کار شایسته‌ای مستقرش سازد.

الحدیث - ، ص ۲.

حدیث - ۸۲

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

هیچ پدری مالی بهتر از ادب نیک،به فرزند خود نداده است.

(نهج الفصاحه ، ح۲۶۱۳)

حدیث - ۸۳

امام کاظمعليه‌السلام می فرمایند :

قالَ بَعْضُهُم: شَکْوَتُ اِلی ابِی الْحَسَنِ موسیعليه‌السلام ابنا لی ، فَقالَ : لا تَضْرِبْهُ، وَاهْجُرْهُ وَ لا تُطِلْ ؛

کسی گفت : از فرزندم به امام کاظمعليه‌السلام شکایت کردم ایشان فرمودند : او را نزن بلکه با او قهر کن ولی نه به مدّت طولانی

عدّة الداعی ، ص ۷۹.

حدیث - ۸۴

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

مَنْ قَـبَّلَ وَلَدَهُ کَـتَبَ اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ حَسَنَةً وَمَنْ فَرَّحَهُ فَرَّحَهُ اللّه‌ُ یَوْمَ الْقیامَةِ، وَمَنْ عَلَّمُهُ الْقُرآنَ دُعیَ بِالاَْبـَوَیْنِ فَیُکْسَیانِ حُلَّتَیْنِ یُضی‌ءُ مِنْ نورِهِما وُجوهُ اَهْلِ الْجَنَّةِ ؛

هر کس فرزندش را ببوسد ، خداوند عزّوجلّ برای او ثواب می‌نویسد و هر کسی که او را شاد کند ، خداوند روز قیامت او را شاد خواهد کرد و هر کس قرآن به او بیاموزد ، پدر و مادرش دعوت می‌شوند و دو لباس بر آنان پوشیده می‌شود که از نور آنها ، چهره‌های بهشتیان نورانی می‌گردد

کافی ، ج ۶، ص ۴۹، ح۱.

حدیث - ۸۵

امام کاظمعليه‌السلام می فرمایند :

تُسْتَحَبُّ عَرامَةُ الصَّبیِّ فی صِغَرِهِ لِیَکونَ حَلیما فی کِـبَرِهِ، ما یَنْبَغی اَنْ یَکونَ اِلاّ هکَذا ؛

خوب است بچّه در کودکی بازی‌گوش باشد تا در بزرگ‌سالی بردبار گردد و شایسته نیست که جز این باشد

کافی ، ج ۶، ص ۵۱.

حدیث - ۸۶

امام علیعليه‌السلام می فرمایند :

مَنْ سَاَلَ فی صِغَرِهِ اَجابَ فی کِبَرِهِ ؛

هر کس در خردسالی سئوال کند، در بزرگ‌سالی‌اش پاسخ می‌دهد

غرر الحکم ، ح ۸۲۷۳.

حدیث - ۸۷

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اَلْوَلَدُ سَیِّدٌ سَبْعَ سِنینَ، وَ عَبْدٌ سَبْعَ سِنینَ، وَ وَزیرٌ سَبْعَ سِنینَ؛

فرزند هفت سال سروَر، هفت فرمانبردار، و هفت سال وزیر است

مکارم الاخلاق، ص ۲۲۲

حدیث - ۸۸

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

مَنْ کانَ عِنْدَهُ صَبِیٌّ فَلْیَتَصابَ لَهُ ؛

هر کس با کودک سروکار دارد ، با او کودکانه رفتار کند

من لا یحضره الفقیه ، ج ۳، ص ۴۸۳.

حدیث - ۸۹

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

طَهِّروا اَولادَکُمْ یَوْمَ السّابِـعِ فَاِنَّهُ اَطْیَبُ وَ اَطْهَرُ و اَسْرَعُ لِنَباتِ اللَّحْمِ، وَ اِنَّ الأَْرْضَ تَنْجُسُ مِنْ بَولِ الاَْغْلَفِ اَرْبَعینَ صَباحا ؛

روز هفتم [تولّد] ، فرزندتان را [با ختنه] پاک کنید ، چرا که مایه تمیزی و پاکیزگی بیشتر و رویِش شتابنده‌ترِ گوشت است و زمین ، چهل روز از بول شخص ختنه نشده ، آلوده می‌ماند

کافی ، ج۶، ص۳۵، ح۲.

حدیث - ۹۰

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اَحِبُّوا الصِّبْیانَ وَ ارْحَمُوهُمْ ، وَ اِذا وَ عَدتُموهُمْ شَیْئا فَفُوا لَهُمْ ، فَاِنَّهُمْ لا یَدْرونَ اِلاّ اَ نَّـکُمْ تَرْزُقونَهُمْ ؛

کودکان را دوست بدارید و با آنان مهربان باشید و هرگاه به آنان وعده دادید ، به آن وفا کنید ، زیرا آنان ، روزی دهنده خود را کسی غیر از شما نمی‌دانند

کافی ، ج ۶، ص ۴۹، ح ۳.

حدیث - ۹۱

امام علیعليه‌السلام می فرمایند :

اَلاِْفْراطُ فِی الْمَلامَةِ یَشُبُّ نیرانَ اللَّجاجِ ؛

زیاده‌روی در سرزنش کردن ، آتش لجاجت را شعله‌ور می‌سازد

تحف العقول ، ص ۸۴

حدیث - ۹۲

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اِذا بَلَغَ اَوْلادُکُمْ سَبْعَ سِنینَ فَفَرِّقوا بَیْنَ فُرُشِهِمْ؛

هرگاه کودکانتان به هفت‌سالگی رسیدند، رخت‌خواب‌هایشان را جدا کنید.

مستدرک علی الصحیحین ، ج ۱، ص ۳۱۷.

حدیث - ۹۳

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند :

اِذا بَلَغَتِ الجاریَةُ سِتَّ سِنینَ فَلا تُقَبِّلها وَالْغُلامُ لا یُقَـبِّلُ الْمَرْاَ ةَ اِذا جاوَزَ سَبْعَ سِنینَ ؛

چون دختر [نامحرم] شش ساله شد ، او را مبوس و پسر نیز چون از هفت سالگی گذشت ، زن [نامحرم] را نبوسد

مکارم الأخلاق ، ج ۱، ص ۴۷۹، ح ۱۶۵۹

حدیث - ۹۴

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

وَالَّذی نَفْسی بِیَدِهِ لَوْ اَنَّ رَجُلاً غَشِیَ امْرَاَتَهُ وَ فِی الْبَیْتِ صَبیٌّ مُسْتَیْقِظٌ یَراهُما وَیَسْمَعُ کَلامَهُما وَنَفَسَهُما ما اَفْلَحَ اَبَدا ؛ اِذا کانَ غُلاما کانَ زانیا اَوْ جاریَةً کانَتْ زانیَةً؛

سوگند به کسی که جانم به دست اوست ، اگر کسی با همسرش درآمیزد و در اتاق ، کودکی بیدار باشد که آنان را ببیند و سخن گفتن و صدای نَفَس آنان را بشنود ، هرگز رستگار نمی‌شود اگر پسر باشد ، مردی زناکار و اگر دختر باشد ، زنی زناکار می‌گردد

کافی، ج ۵، ص ۵۰۰، ح ۲.

حدیث - ۹۵

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اَدِّبُوا اَوْلادَکُمْ فی بُطونِ اُمَّهاتِهِمْ. قیلَ: وَکَیْفَ ذلِکَ یا رَسُولَ اللّه‌ِ؟ فَقالَ: بِاِطْعامِهِمُ الْحَلالَ؛

فرزندانتان را در رحم مادرانشان تربیت کنید. سئوال شد: این چطور ممکن است، ای رسول خدا؟ فرمودند: با خوراندن غذای حلال (به مادرانشان)

جُنگ مهدوی، ص .۱۳۲

حدیث - ۹۶

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اِنَّ الْوَلَدَ الصّالِحَ رَیْحانَةٌ مِنْ رَیاحینِ الْجَنَّةِ؛

فرزند شایسته ، گُلی از گل‌های بهشت است

کافی ، ج ۶، ص ۳، ح ۱۰.

حدیث - ۹۷

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند :

مَنْ قَرَاَ الْقُرآنَ وَ هُوَ شابٌّ مُؤمِنٌ اِخْتَلَطَ الْقُرآنُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ وَ جَعَلَهُ اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ مَعَ الْسَّفَرَةِ الْکِرامِ الْبَرَرَةِ ، وَ کانَ الْقُرآنُ حَجیزا عَنْهُ یَوْمَ الْقیامَةِ ؛

هر جوان مؤمنی که در جوانی قرآن تلاوت کند ، قرآن با گوشت و خونش می‌آمیزد و خداوند عزّوجلّ او را با فرشتگان بزرگوار و نیک قرار می‌دهد و قرآن نگهبان او در روز قیامت ، خواهد بود

کافی ، ج ۲، ص ۶۰۳ ، ح ۴

حدیث - ۹۸

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند :

لَسْتُ اُحِبُّ اَنْ اَرَی الشّابَّ مِنْـکُمْ اِلاّ غادیاً فی حالَیْنِ : اِمّا عالِماً اَوْ مُتَعَلِّما ، فَاِنْ لَمْ یَفْعَلْ فَرَّطَ ، فَاِنْ فَرَّطَ ضَیَّعَ ، وَ اِنْ ضَیَّعَ اَثِمَ ، وَ اِنْ اَثِمَ سَـکَنَ النّارَ وَ الَّذی بَعَثَ مُحَمَّدا بِالْحَقِّ ؛

دوست ندارم جوانانِ شما را جز در دو حالت ببینم : دانشمند یا دانش‌اندوز اگر جوانی چنین نکند ، کوتاهی کرده و اگر کوتاهی کرد ، تباه ساخته و اگر تباه ساخت ، گناه کرده است و اگر گناه کند ، سوگند به آن کس که محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را به حق برانگیخت ، دوزخ‌نشین خواهد شد

امالی طوسی ، ص ۳۰۳، ح ۶۰۴

حدیث - ۹۹

امام علیعليه‌السلام می فرمایند :

اَوْلَی الاَْشْیاءِ اَنْ یَتَعَلَّمَهَا الاَْحْداثُ، الاَْشْیاءُ الَّتی اِذا صاروا رِجالاً اِحْتاجوا اِلَیْها؛

شایسته‌ترین چیزهایی که جوانان باید آنها را بیاموزند، چیزهایی هستند که در بزرگسالی به آنها نیاز دارند.

شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید، ج ۲۰، ص ۳۳۳، ح ۸۱۷

حدیث - ۱۰۰

قالَ رَجُلٌ: یا رَسولَ اللّه‌ِ! ما حَقُّ ابْنی هذا؟ قالَ: تُحْسِنُ اسْمَهُ وَ اَدَبَهُ وَ تَضَعُهُ مَوْضِعا حَسَنا؛

مردی به رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عرض کرد: حق این فرزند بر من چیست؟ پیامبر فرمودند: اسم خوب برایش انتخاب کنی، به خوبی او را تربیت نمایی و به کاری مناسب و پسندیده بگماری.

عدّة الداعی، ص ۷۶.

حدیث - ۱۰۱

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :

اوصیکُمْ بِالشُّبّانِ خَیْرا فَاِنَّهُمْ اَرَقُّ اَفـْئِدَةً اِنَّ اللّه‌َ بَعَثَنی بَشیرا وَ نَذیرا فَحالَـفَنِی الشُّبّانُ وَ خالَفَنِی الشُّیوخُ؛

شما را به نیکی با جوانان سفارش می‌کنم، چرا که آنان، دل‌های رقیق‌تری دارند، به راستی که خداوند، مرا بشارت دهنده و هشدار دهنده برانگیخت، جوانان با من هم پیمان شدند و پیران با من به مخالفت برخاستند.

سفینة البحار، ج ۲، ص ۱۷۶.

حدیث - ۱۰۲

امام علیعليه‌السلام می فرمایند :

فی وَصِیَّتِهِ لاِبْنِهِ الحَسَنِعليه‌السلام اِنَّما قَلْبُ الْحَدَثِ کَالاَْرضِ الخالیَةِ ما اُ لْقیَ فیها مِنْ شَیْ‌ءٍ قَبِلَتْهُ فَبادَرتُکَ بِالاَْدَبِ قَبْلَ اَنْ یَقْسُوَ قَلْبُکَ وَیَشْتَغِلَ لُبُّکَ ؛

امام علیعليه‌السلام :

در وصیّت به فرزندش امام حسنعليه‌السلام : دل جوان ، مانند زمین کشت‌ناشده است آنچه در آن افکنده شود، می‌پذیرد از این رو ، پیش از آن‌که دلت سخت گردد و خِرَدَت سرگرم شود ، به تربیت تو همت گماشتم.

نهج البلاغة ، از نامه ۳۱

حدیث - ۱۰۳

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

اِذا عاتَبتَ الحَدَثَ فَاترُک لَهُ مَوضِعا مِن ذَ نبِهِ لِئَلاّ یَحمِلَهُ الاخراجُ عَلَی المُکابَرَةِ؛

هرگاه جوان را توبیخ کردی ، برخی خطاهای او را نادیده بگیر، تا توبیخ تو، او را به مقابله وادار نسازد.

شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ، ج ۲۰، ص ۳۳۳، ح ۸۱۹

حدیث - ۱۰۴

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

عَلَیکَ بِالأَحداثِ فَإِنَّهُم أسرَعُ إلی کُلِّ خَیرٍ؛

جوانان را دریاب، زیرا که آنان سریع‌تر به کارهای خیر روی می‌آورند.

کافی، ج ۸، ص ۹۳، ح ۶۶

حدیث - ۱۰۵

یا اباهارون ! انا ناءمر صبیاننا بتسبیح فاطمة - علیهاالسلام - کما ناءمرهم بالصلاة ، فالزمه ، فانه لم یلزمه عبد فشقی؛

ای اباهارون! ما بچه های خود را همان طور که به نماز امر می کنیم ، به تسبیح حضرت فاطمهعليها‌السلام نیز امر می کنیم تو نیز بر آن مداومت کن ، زیرا بنده شقی (و بدبخت معنوی ) بدان پای بند نمی شود.

(فروع کافی ، کتاب الصلاة ص ۳۴۳، ح ۱۳).

حدیث - ۱۰۶

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

من ولدله مولود فلیؤ ذن فی اذنه الیمنی ، و لیقم فی الیسری ، فان ذلک عصمة من الشیطان ؛

کسی که فرزندی به او داده شد (به دنیا آمد) در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بگوید، زیرا این عمل ، نوزاد را از شر شیطان حفظ می نماید.

(بحارالانوار، ج ۸۴، ص ۱۶۲)

حدیث - ۱۰۷

قال الصادقعليه‌السلام :

المولود اذا ولد یوذن فی اذنه الیمنی و یقام فی الیسری ؛

فرزند وقتی به دنیا آمد، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه بگویید.

(مکارم الاخلاق ، ص ۲۶۱)

حدیث - ۱۰۸

قال الصادقعليه‌السلام :

حتی یتم له تسع سنین ، فاذا تمت له ، علم الوضوء و اضرب علیه و اءمر بالصلوة واضرب علیها، فاذا تعلم الوضوء و الصلاة غفر الله لوالدیه ، ان شاء الله ؛

وقتی فرزندانتان به سن نه سالگی رسید، پس وقتی که نه سالش تمام شد وضو را به او یاد بدهید و اگر کوتاهی کرد او را ادب کنید و او را امر به نماز کنید و اگر کوتاهی کرد او را ادب کنید. پس وقتی فرزند وضو ونماز را یاد گرفت ، خدا پدر و مادرش را می آمرزد، ان شاء الله

(وسائل الشیعه ، ج ۳، ص ۱۳)

حدیث - ۱۰۹

امام علیعليه‌السلام :

حَقُّ الوَلَدِ علَی الوالِدِ أن یُحَسِّنَ اسمَهُ ، ویُحسِّنَ أدَبَهُ ، ویُعَلِّمَهُ القرآنَ؛

از جمله حقوق فرزند بر پدر ، این است که نامی نیکو بر او بنهد و بخوبی تربیتش کند و قرآن را به او بیاموزد

نهج البلاغة : الحکمة ۳۹۹ منتخب میزان الحکمة : ۴۶۰

حدیث - ۱۱۰

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

اَدِّبوا اَولادَکُمْ عَلی ثَلاثِ خِصالٍ : حُبِّ نَبیِّکُمْ و حُبِّ اَهْلِ بَیْتِهِ وَ عَلی قِراءَةِ الْقُرآنِ ؛

فرزندانتان را به سه چیز ادب کنید: عشق به پیامبرتان، عشق به خاندان او، و قرآن خواندن.

غرر الحکم، ح ۴۴۸۸

حدیث - ۱۱۱

امام محمد باقرعليه‌السلام فرمودند:

فرزندان ، به واسطه صالح بودن پدرانشان ( از انحراف ) محفوظ می‌مانند

یحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج ۶۸ ، ص ۲۳۶

حدیث - ۱۱۲

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

من ربّی صغیرا حتّی یقول: لا إله إلّا اللَّه لم یحاسبه اللَّه؛

هر که طفلی را تربیت کند تا لا اله الا اللَّه گوید خدا از او حساب نخواهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۳

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

لأن یؤدّب رجل ولده خیر له من أن یتصدّق بصاع؛

این که مردی فرزند خویش را ادب کند برای وی بهتر است از پیمانه ای صدقه کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۴

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

عرامه الصّبیّ فی صغره زیاده فی عقله فی کبره؛

سرکشی طفل در دوران کودکی مایه فزونی عقل او در بزرگی است.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۵

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حقّ الولد علی والده أن یحسّن اسمه و یزوّجه إذا أدرک و یعلّمه الکتاب؛

حق پسر بر پدر آن ست که نام او را نیک کند و همین که به بلوغ رسید زنش دهد و خط نوشتن بدو بیاموزد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۶

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حقّ الولد علی الوالد أن یعلّمه الکتابه و السّباحه و الرّمایه و أن لا یرزقه إلّا طیّبا و أن یزوّجه إذا بلغ؛

حق پسر بر پدر آن است که نوشتن و شنا کردن و تیر انداختن به او بیاموزد و جز غذای خوب بدو نخوراند و همین که بالغ شد به او زن بدهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۷

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

حقّ الولد علی الوالد أن یحسّن اسمه و یحسّن موضعه و یحسّن أدبه؛

حق پسر بر پدر آن است که نام او را نیک و جای او را نیک و ادب او را نیک کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۸

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أیّما ناشئ نشأ فی طلب العلم و العباده حتّی یکبر أعطاه اللَّه یوم القیامه ثواب اثنین و سبعین صدّیقا؛

هر طفلی که در طلب علم و عبادت بزرگ شود خداوند ثواب هفتاد و دو صدیق به او عطا کند.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۱۹

پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

إنّ من حقّ الولد علی والده أن یعلّمه الکتابه و أن یحسن اسمه و أن یزوّجه إذا بلغ؛

از جمله حقوق فرزند بر پدر آن است که او را نوشتن آموزد و نام او را خوب انتخاب کند و هنگام بلوغ به او زن بدهد.

نهج الفصاحه

حدیث - ۱۲۰

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

مَن تَسَمّی بِاسمی یَرجو بَرَکَتی وَ یُمنی، غَدَت عَلَیهِ البَرَکَةُ وَ راحتَ اِلی یَومِ القیامَةِ؛

هر کس به نام من نامگذاری کند و برکت و خجستگی مرا امید داشته باشد، برکت به سوی او خواهد آمد و تا قیامت (باقی) خواهد بود.

کنزالعمّال، ح ۴۵۲۲۱

حدیث - ۱۲۱

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

اَدِّبوا اَولادَکُمْ عَلی ثَلاثِ خِصالٍ : حُبِّ نَبیِّکُمْ و حُبِّ اَهْلِ بَیْتِهِ وَ عَلی قِراءَةِ الْقُرآنِ؛

فرزندانتان را به سه چیز ادب کنید: عشق به پیامبرتان، عشق به خاندان او، و قرآن خواندن.

غرر الحکم، ح ۴۴۸۸

حدیث - ۱۲۲

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:

أکرِموا أولادَکُم و أحسِنوا آدابَهُم؛

فرزندانتان را گرامی بدارید و نیکو تربیت شان کنید.

عوالی اللآلی ، ج ۱ ، ص ۲۵۴

حدیث - ۱۲۳

حضرت علیعليه‌السلام می فرمایند:

اِنَّ النّاسَ اِلی صالِحِ الاَدَبِ اَحوَجُ مِنهُم اِلَی الفِضَّةِ وَ الذَّهَبِ؛

مردم، به ادب (فرهنگ و تربیتِ) درست ، نیازمندترند، تا به طلا و نقره

غرر الحکم، ح ۳۵۹۰

حدیث - ۱۲۴

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

لا تَقسِروا اَولادَکُم عَلی آدابِکُم ، فَاِنَّهُم مَخلوقونَ لِزَمانٍ غَیرِ زَمانِکُم

آداب و رسوم خود را به فرزندانتان تحمیل نکنید، زیرا آنان برای زمانی غیر از زمان شما آفریده شده‌اند

شرح ابن ابی الحدید ، ج۲۰، ح۱۰۲

حدیث - ۱۲۵

امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

لا أدَبَ مَعَ غَضَب

با خشم، تربیت ممکن نیست.

غرر الحکم ، ح ۱۰۵۲۹

حدیث - ۱۲۶

امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

بادِرُوا أولادََکُم بِالحدیث - قَبلَ أن یَسبِقَکُم إلَیهِمُ المُرجِئَةُ؛

در آموزش حدیث به فرزندانتان شتاب کنید پیش از آنکه مرجئه (منحرفان) زودتر از شما به سراغ آنها بروند.

کافی، ج ۶، ص ۴۷

حدیث - ۱۲۷

پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

أدِّبُوا أوْلادَکُمْ عَلَیَ ثَلاثٍ: حُبِّ نَبِیکُمْ، وَحُبِّ أهلِ بَیتِهِ، وَعَلیَ قِرَاءَةِ الْقُرآنِ؛

فرزندانتان را با سه خصلت تربیت کنید: دوستی پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، دوستی اهل بیت ایشانعليه‌السلام و تلاوت قرآن.

لجامع الصغیر، ج ۱، ص ۱۴

حدیث - ۱۲۸

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

عَلَیک بِالاحداثِ فَإنَّهُم اسرَعُ إلی کلِّ خَیرٍ؛

نوجوانان را در یاب، که این گروه در پذیرش هر خوبی ، بیشتر شتاب می کنند.

(الکافی ، ج ۸ ، ص ۹۳)

حدیث - ۱۲۹

حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:

اَوسِعوا لِلشَّبابِ فِی المَجلِسِ وَ اَفهِموهُمُ الحدیث - فَاِنَّهُمُ الخُلوفُ وَ اَهلُ الحدیث ؛

برای جوانان در مجالس جای باز کنید، و امور نو و جدید را به آنان تفهیم کنید، چرا که این گروه جایگزین شما و درگیر مسائل جدید خواهند شد.

(الفردوس ، ج ۱، ص ۹۸، ح ۳۲۰ )

حدیث - ۱۳۰

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

اِنَّ النّاسَ اِلی صالِحِ الادَبِ اَحوَجُ مِنهُم اِلَی الفِضَّةِ وَ الذَّهَبِ؛

مردم، به ادب (فرهنگ و تربیتِ) درست ، نیازمندترند، تا به طلا و نقره.

(مکارم الأخلاق، ص ۱۷)

حدیث - ۱۳۱

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

کفاک أدباً لِنفسِک اجتِنابُ ما تَکرَهُهُ مِن غَیرِک؛

برای تربیت کردن خود همین بس که از آنچه در دیگران نمی‌پسندی، دوری کنی.

(بحار الأنوار، ج ۷۰، ص ۷۳)

حدیث - ۱۳۲

امام علیعليه‌السلام فرمودند:

أولَی الأشیاءِأن یتَعَلَّمَها الأحداثُ الأشیاءُالَّتِی إذا صاروُارِجالاً إحتاجوا إلَیها؛

بهترین چیزی که نوجوانان باید فراگیرند، چیزهایی است که در بزرگسالی خود به آنها نیاز خواهند داشت.

(شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۲، ص۳۳۳)

حدیث - ۱۳۳

امام سجادعليه‌السلام فرمودند:

کثرةُ النُّصحِ یدعو إلی التُّهمَةِ؛

نصیحت زیاد، موجب بدبینی می‌شود.

بحار الأنوار، ج۷۲، ص۶۶

حدیث - ۱۳۴

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

مَن قَرَا القُرآن و هو شابٌّ مُؤمِنٌ ، اختَلَطَ القُرآنُ بلَحمِهِ و دَمِهِ؛

هر جوان مؤمنی که قرآن بخواهد، قرآن با گوشت و خون او را در می آمیزد.

الامام صادقعليه‌السلام الوسائل ۱۴/۲

حدیث - ۱۳۵

بهترین میراث پدران برای فرزندان، ادب است نه مال و ثروت؛ زیرا ثروت از بین می رود و ادب می ماند.

اصول کافی، ج۸، ص ۱۵۰.

حدیث - ۱۳۶

حضرت امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:

بهترین میراث پدران برای فرزندان، ادب است نه مال و ثروت؛ زیرا ثروت از بین می رود و ادب می ماند.

اصول کافی، ج۸، ص ۱۵۰.

حدیث - ۱۳۷

حضرت امام علیعليه‌السلام می فرمایند:

بهترین شرافت و افتخار خانوادگی، ادب نیکو است.

غررالحکم، ح ۲۹۴۹.

حدیث - ۱۳۸

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اِذا بَلَغَ اَوْلادُکُمْ سَبْعَ سِنینَ فَفَرِّقوا بَیْنَ فُرُشِهِمْ؛

هرگاه کودکانتان به هفت‌سالگی رسیدند، رخت‌خواب‌هایشان را جدا کنید.

مستدرک علی الصحیحین ، ج ۱، ص ۳۱۷، ح ۷۲۱


4

5

6