امام علی (علیه السلام) و مسائل سياسى / الگوهای رفتاری جلد ۲

امام علی (علیه السلام) و مسائل سياسى / الگوهای رفتاری0%

امام علی (علیه السلام) و مسائل سياسى / الگوهای رفتاری نویسنده:
گروه: امام علی علیه السلام

امام علی (علیه السلام) و مسائل سياسى / الگوهای رفتاری

نویسنده: محمد دشتى
گروه:

مشاهدات: 13296
دانلود: 2183


توضیحات:

جلد 1 جلد 2 جلد 3 جلد 4
جستجو درون كتاب
  • شروع
  • قبلی
  • 103 /
  • بعدی
  • پایان
  •  
  • دانلود HTML
  • دانلود Word
  • دانلود PDF
  • مشاهدات: 13296 / دانلود: 2183
اندازه اندازه اندازه
امام علی (علیه السلام) و مسائل سياسى / الگوهای رفتاری

امام علی (علیه السلام) و مسائل سياسى / الگوهای رفتاری جلد 2

نویسنده:
فارسی

پی نوشت ها

۱ - تاكنون هزاران فيش تحقيقاتى از حدود ۷۰۰ عنوان در يك هزار جلد، كتاب پيرامون حضرت امام علىعليه‌السلام فراهم آمده است.

۲ - خطبه ۱۷۵/ (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌ )، نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف

۳ - ينابيع المودة ص ۴۰ قالت فاطمه(س): نظر رسُول اللَّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌ الى علىٍّعليه‌السلام و قال: «هذا و شيعتُهُ فى الجنَّة »

۴ - نامه ۴۵/۵ نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف

۵ - خطبه ۲۰۹/۳ نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف

۶ - سكولاريسم Secularism سكولر ( Seculaire, Secular ) در زبان هاى انگليسى و فرانسوى بمعنى دنيوى (آنچه كه مربوط به اين جهان خاكى است) و مشتق از كلمه لاتن سكولوم ( Saeculum ) است به معنى امور اين دنيا. و سكولاريسم يعنى دنياپرستى يا اعتقاد به اصالت امور دنيوى ورد آنچه كه غير از آن است. بنابراين شامل رد مذهب نيز مى شود و غالباً مرادف با سپ تيسم استعمال مى گردد. اين اصطلاح در انگلستان زياد بكار مى رود زيرا ابتدا در قرن ۱۹ جمعى شكاك و آتئيست (منكرين خدا) در حدود يكهزار نفر جمع آمده تشكيلاتى تحت نظر هولى اوك ( Jacob HolyoakeGeorge ) مؤسس اين فرقه كه شاگرد رابرت اوون ( Robert Owen ) بود به وجود آوردند. فكر ايشان آن بود كه از خصومت شديد كه هدف آن بحد افراد حمله به كليساها باشد اجتناب نموده و در آن نوع جمعيت ها شركت ننمايند بلكه هدف خود را هدفى مثبت معرفى كردند و آن توجه به امور اين جهان خاكى بود. اين فرقه در تحت رهبرى برادلا ( Brallau ) پيشرفت قابل توجهى نمود ولى در حال حاضر چندان پيشرفتى ندارد. اكنون عبارت از مجمعى است از خداناپرستان (آتئيست ها) و بيشتر اشخاصى مجذوب آن مى شوند كه ميل دارند انتقادى شديدتر و متجاوزانه تر به مذهب و كليساها بعمل آيد. (برگرفته از كتاب مكتب هاى سياسى نوشته پاسارگاد)

۷ - مثنوى معنوى، نسخه رمضانى

۸ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

كتاب النهاية ج ۱ ص ۲۱۵ (ماده الثقلة): ابن أثير شافعى (متوفاى ۶۰۶ ه.)

منهاج البراعة ج ۲ ص ۱۵: راوندى (متوفاى ۵۷۳ ه.)

شرح نهج البلاغه ج ۷ ص ۲۸۵: ابن ابى الحديد (متوفاى ۶۵۶ ه.)

الغارات ج ۲ ص ۶۲۵ و۶۲۶: ابن هلال ثقفى (متوفاى ۲۸۳ ه.)

انساب الاشراف ج ۱ ص ۴۲۳: بلاذرى (متوفاى ۲۷۹ ه.)

بحارالانوار ج ۳۴ ص ۹۶: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ ه.)

ارشاد ص ۱۴۵: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ ه.)

تاريخ يعقوبى (ابن واضح) ج ۲ ص ۱۷۳: يعقوبى (متوفاى ۲۹۲ ه.)

۹ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است: غررالحكم ج ۵ ص ۱۰ و ۱۱: آمدى (متوفاى ۵۸۸ ه.)

بحارالانوار ج ۳۴ ص ۲۴۰ و۲۳۹ ح ۹۹۹: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ه.)

اصول كافى ج ۱ ص ۱۳۵ و ۱۳۸ و ۱۴۱: كلينى (متوفاى ۳۲۸ ه.)

فروع كافى ج ۵ ص ۳۷۳: كلينى (متوفاى ۳۲۸ ه.)

بحارالانوار ج ۱۶ ص ۳۸۱ ح ۹۴: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ه.)

ربيع الابرار ج ۱ ص ۴۴۵ ح ۲ ب ۱۵: زمخشرى معتزلى (متوفاى ۵۳۸ه.)

توحيد ص ۳۱ ح ۱ ب ۲: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۱ه.)

۱۰ - انبياء ۱۰۱

۱۱ - يوسف آيه ۵۳

۱۲ - چون انسان از نظر روان و فطرت خداجوست، و در روانشناسى امروز نيز بُعد مذهبى را يكى از ابعاد وجودى روح آدمى پذيرفته اند، اگر موانعى نباشد، انسان از نظر روان و فطرت به سوى خدا گرايش دارد و خدا را در همه جا مى جويد.

۱۳ - خطبه ۱ / ۳۴ نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف

۱۴ - اسناد و مدارك حكمت ۷۳ به شرح زير است:

كتاب مستطرف ج ۱ ص ۲۰: ابشيهى (متوفاى ۸۵۰ ه.)

منهاج البراعة ج ۳ ص ۲۸۱: ابن راوندى (متوفاى ۵۷۳ ه.)

اصول كافى ج ۱ ص ۳۳۵: كلينى (متوفاى ۳۲۸ ه.)

اعلام الدين ص ۹۲: ديلمى (متوفاى قرن ۸ ه.)

بحارالانوار ج ۲ ص ۵۶ ب ۱۱ ح ۳۳: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ه.)

ربيع الابرار ج ۴ ص ۲۱ ح ۳۸: زمخشرى معتزلى (متوفاى ۵۳۸ ه.)

۱۵ - اسناد و مدارك خطبه ۴ به شرح زير است:

ارشاد ص ۱۳۵ ج ۱ ص ۲۴۸: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ ه.)

المسترشد فى الامامة ص ۴۰۸ ط جديد: طبرى شافعى (متوفاى ۳۱۰ ه.)

منهاج البراعة ج ۱ ص ۱۳۵: قطب راوندى (متوفاى ۵۷۳ ه.)

كتاب صناعتين ص ۲۵۷: ابوهلال عسكرى (متوفاى ۳۹۵ ه.)

بحارالانوار ج ۳۲ ص ۲۳۷ ح ۱۸۹ ب ۴: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ ه.)

غررالحكم ج ۶ ص ۵۵ و ۲۳۴: آمدى (متوفاى ۵۸۸ ه.)

احتجاج ج ۱ ص ۹۵: طبرسى (متوفاى ۵۸۸ ه.)

ينابيع المودة ص ۲۷ ط قديم وج ۱ ص ۸۳ ب ۳: قندوزى حنفى (متوفاى ۱۲۹۴ ه.)

بحار الانوار ج ۲۹ ص ۵۶۱ و۵۶۲ و۵۶۳: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ه.)

الخصائص ص ۱۰۷: سيد رضى (متوفاى ۴۰۶ ه.)

۱۶ - عميد، حسن، فرهنگ فارسى عميد، جلد دوم، انتشارات اميركبير تهران، چاپ سوم، ۷۴،ص ۹۵۳.

۱۷ - طلوعى، محمود، فرهنگ جامع ميامى، چاپ اول، انتشارات سخن، بى جا.

۱۸ - موسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، فلسفه سياست،چاپ سوم، چاپ اعتماد، قم، ص ۸۵.

۱۹ - شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد، ذيل خطبه ۴۰، ج ۲، ص ۳۰۸.

۲۰ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

كتاب الام: امام شافعى (متوفاى ۲۰۴ هجرى)

تاريخ طبرى ج ۶ ص ۴۱: طبرى (متوفاى ۳۱۰ هجرى)

وت القلوب ج ۱ ص ۵۳۰: ابوطالب مكى (متوفاى ۳۸۲ هجرى)

تاريخ دمشق: ابن عساكر (متوفاى ۵۷۳ هجرى)

مجمع الزوائد ج ۶ ص ۲۴۲: حافظ هيثمى (متوفاى ۸۰۷ هجرى)

تاريخ ج ۲ ص ۱۳۶: ابن واضح (متوفاى ۲۹۲ هجرى)

أنساب الاشراف ج ۲ ص ۳۵۲ و ۱۱۴: بلاذرى (متوفاى ۲۷۹ هجرى)

الكامل ج ۲ ص ۱۵۳: مبرد (متوفاى ۲۸۵ هجرى)

تاريخ ج ۱ ص ۱۶۷: يعقوبى (متوفاى ۲۸۴ هجرى)

كتاب صفين ص ۲۶۶: نصربن مزاحم (متوفاى ۲۰۲ هجرى)

عقدالفريد ج ۱ ص ۲۱۱: ابن عبدربه (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

تذكرة الخواص ص ۹۹: ابن الجوزى (متوفاى ۵۶۷ هجرى)

ذخائر العقبى ص ۱۱۰: محب الدين طبرى (متوفاى ۶۹۴ هجرى)

دعائم الاسلام ج ۱ ص ۴۵۸: قاضى نعمان (متوفاى ۳۶۳ هجرى)

بحارالانوار ج ۸ ص ۶۰۴ كمپانى: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

۲۱ - موسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى ره، فلسفه سياست، چاپ اعتماد، قم، ص ۸۶.

۲۲ - دكتر بهشتى، حكومت در اسلام، قم انتشارات قدس، ص ۱۸ - ۱۵

۲۳ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

اخبار الطوال ص ۱۳۴: دينورى (متوفاى ۲۸۲ هجرى)

كتاب الفتوح ج ۲ ص ۳۷: ابن اعثم كوفى (متوفاى ۳۱۴ هجرى)

تاريخ طبرى ج ۴ ص ۲۳۷: طبرى (متوفاى ۳۱۰ هجرى)

ارشاد ص ۱۲۰ / ج ۱ ص ۲۰۰: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ هجرى)

منهاج البراعة ج ۲ ص ۶۷: ابن راوندى (متوفاى ۵۷۳ هجرى)

نسخه خطى سال ۴۹۹ هجرى ص ۱۱۹: نوشته ابن مؤدب

نسخه خطى سال ۴۲۱ هجرى ص ۱۱۶

تجارب الامم ج ۱ ص ۴۱۹: ابن مسكويه (متوفاى ۴۲۱ هجرى)

كتاب الفتوح: مدائنى (متوفاى ۲۲۵ هجرى)

بحارالانوار ج ۴۰ ص ۱۹۳: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

بحارالانوار ج ۸ ص ۳۱۷ كمپانى: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

۲۴ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

روضه كافى ج ۸ ص ۳۵۲: مرحوم كلينى (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

منهاج البراعة ج ۲ ص ۳۴۸:ابن راوندى (متوفاى ۵۷۳ هجرى)

نسخه خطى نهج البلاغه ص ۱۸۴: نوشته سال ۴۲۱ هجرى

دعائم الاسلام ج ۲ ص ۵۳۹:قاضى نعمان (متوفاى ۳۶۳ هجرى)

بحار الانوار ج ۸ ص ۷۰۷ و ج ۲۷ ص ۲۵۱: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

بحار الانوار ج ۱۷ ص ۹۳: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

بحار الانوارج ۴۱ ص ۳۶۰: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

۲۵ - امام خمينى، ولايت فقيه، حكومت اسلامى تهران، انتشارات اميركبير، ۱۳۶۰، ص ۲۸.

۲۶ - ابابكر در جمادى الاخر سال ۱۳ هجرى و عُمر در ذى الحجه سال ۲۳ هجرى از دنيا رفت.

۲۷ - سعد بن ابى وقاص كه يكى از شوراى شش نفره بود.

۲۸ - عبدالرحمن بن عوف، شوهر خواهر عثمان، كه حق وتو در شورا داشت. زيرا عمر دستور داد اگر اختلاف در شورا پديد آمد، ملاك، رأى داماد عثمان است.

۲۹ - طلحه و زبير، كه از رذالت و پستى، بر امام شورادند و جنگ جمل را به وجود آوردند.

۳۰ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

كتاب الجمل ص ۶۲ و ۹۲: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ هجرى)

الفهرست ص ۹۲: نجاشى (متوفاى ۴۵۰ هجرى)

الفهرست ص ۲۲۴: ابن نديم (متوفاى ۴۳۸ هجرى)

الانصاف فى الامامة: ابى جعفر ابن قبه رازى (متوفاى ۳۱۹ هجرى)

معانى الاخبار ص ۳۴۳: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۰ هجرى)

علل الشرايع ص ۱۴۴: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۰ هجرى)

عقد الفريد ج ۴: ابن عبدربه (متوفى ۳۲۸ هجرى)

بحارالانوار ج ۸ ص ۱۲۰ (كمپانى): مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۰۳۷ - ۱۱۱۰ ه.)

شرح نهج البلاغه: قطب راوندى (متوفاى ۵۷۳ هجرى)

المناقب: ابن جوزى (متوفاى ۶۵۴ هجرى)

۳۱ - همان ماخذ.

۳۲ - يوسف / ۵۵.

۳۳ - ص / ۲۶.

۳۴ - بقره، ۲۴۷.

۳۵ - بقره، ۲۵۱.

۳۶ - حج، ۴۱.

۳۷ - پيام قرآن، آيه الله مكارم شيرازى: ج.۱، ص ۲۷.

۳۸ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

تاريخ طبرى ج ۶ ص ۱۳۶ و ۳۰۹۱ و ۳۰۹۳: طبرى (متوفاى ۳۱۰ هجرى)

منهاج البراعة ج ۲ ص ۱۴۴: ابن راوندى (متوفاى ۵۷۳ هجرى)

شرح ابى الحديد ج ۹ ص ۲۹۵: ابى الحديد (متوفاى ۶۵۶ هجرى)

نسخه خطى نهج البلاغه ص ۱۴۵: نوشته سال ۴۲۱ هجرى

نسخه خطى نهج البلاغه ص ۱۴۹: نوشته ابن مؤدب سال ۴۹۹ هجرى

كتاب صفين ص ۱۱۹: نصربن مزاحم (متوفاى ۲۰۲ هجرى)

بحارالانوار ج ۳۲ ص ۸۱: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

بحارالانوار ج ۸ ص ۴۰۸ كمپانى: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

۳۹ - پيام قرآن، آيه اللَّه مكارم شيرازى، ج ۱، ص ۲۹.

۴۰ - مدارك گذشته

۴۱ - الحاقه، ۴۶-۴۴.

۴۲ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

محاسن ج ۱ ص ۲۰۸: علامه برقى (متوفاى ۲۸۰ هجرى)

اصول كافى ج ۱ ص ۵۴: مرحوم كلينى (متوفاى ۳۲۹ هجرى)

روضه كافى ص ۵۸ ج ۳: مرحوم كلينى (متوفاى ۳۲۹ هجرى)

تاريخ ج ۲ ص ۱۳۶: ابن واضح (متوفاى ۲۲ هجرى)

بحارالانوار ج ۱ ص ۱۵۹ و ج ۲ ص ۲۹۰: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

بحارالانوار ج ۸ ص ۷۰۵ و ۶۶۵: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

دستور معالم الحكم ص ۱۳۲: قاضى قضاعى (متوفاى ۴۵۴ هجرى)

البصائر و الذخائر ص ۳۲: توحيدى (متوفاى ۳۸۰ هجرى)

مشكاة الانوار ص ۲۲۳: طبرسى (متوفاى ۵۴۸ هجرى)

تاريخ ج ۲ ص ۱۹۷: يعقوبى (متوفاى ۲۸۴ هجرى)

تيسير المطالب ص ۱۹۱: يحيى بن الحسين (متوفاى ۴۲۴ هجرى)

۴۳ - بهشتى، احمد، حكومت در قرآن بى جا، بى تا، انتشارات طريق القدس.

۴۴ - كتاب اليقين ص ۱۹۶:سيد بن طاووس (متوفاى ۶۶۴ هجرى) فروع كافى ج ۴ ص ۱۹۸ و ۱۶۸ / ج ۱ ص ۲۱۹:مرحوم كلينى (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

من لايحضره الفقيه ج ۱ ص ۱۵۲:شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۰ هجرى)

ربيع الابرار ص ۱۱۳ ج ۱:زمخشرى (متوفاى ۵۳۸ هجرى)

اعلام النبوة ص ۹۷:ماوردى (متوفاى ۴۵۰ هجرى)

بحار الانوار ج ۱۳ ص ۱۴۱ و ج ۶۰ ص ۲۱۴:مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

منهاج البراعة ج ۲ ص ۲۰۶:ابن راوندى (متوفاى ۵۷۳ هجرى)

نسخه خطى نهج البلاغه ص ۱۸۰:نوشته سال ۴۲۱

نسخه خطى نهج البلاغه ص ۲۱۶:نوشته ابن مؤدب سال ۴۹۹ هجرى

دلائل النبوة:بيهقى (متوفاى ۵۶۹ هجرى)

كتاب السيرة والمغازى:ابن يسار

كتاب خصال ج ۱ ص ۱۶۳ حديث

۴۵ - حكمت ۱۶۰ نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف

۴۶ - سوره حشر آيه ۵۹

۴۷ - سوره بقره آيه ۲۹

۴۸ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

أنساب الاشراف ج ۵ ص ۶۰: بلاذرى (متوفاى ۲۷۹ هجرى)

تاريخ طبرى ج ۵ ص ۹۶: طبرى (متوفاى ۳۱۰ هجرى)

تاريخ طبرى ج ۶ ص ۲۹۳۸: طبرى (متوفاى ۳۱۰ هجرى)

عقدالفريد ج ۴ ص ۳۰۸: ابن عبدربه (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

عقدالفريد ج ۲ ص ۲۷۳: ابن عبدربه (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

كتاب الجمل ص ۱۰۰: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ هجرى)

۴۹ - خطبه ۳۳ / ۲

۵۰ - قصص، ۴.

۵۱ - زخرف، ۵۴.

۵۲ - همان مأخذ.

۵۳ - مدرك گذشته

۵۴ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

تذكرة الخواص ص ۱۲۰: ابن الجوزى (متوفاى ۵۶۷ هجرى)

دعائم الاسلام ص ۵۳۱ ج ۲: قاضى نعمان (متوفاى ۳۶۳ هجرى)

كتاب النهاية ج ۳ ص ۱۵۴: ابن أثير (متوفاى ۶۰۶ هجرى)

كتاب النهاية ج ۵ ص ۲۷۰: ابن أثير (متوفاى ۶۰۶ هجرى)

كتاب مناقب: ابن الجوزى (متوفاى ۵۶۷ هجرى)

بحارالانوار ج ۱۷ ص ۱۱۱: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

بحارالانوار ج ۲۵ ص ۱۶۷ و ج ۸ ص ۶۹۲ كمپانى: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

۵۵ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

كتاب ارشاد ص ۱۴۲: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ هجرى)

كتاب النهاية ج ۳ ص ۴۶۷: ابن أثير (متوفاى ۶۰۶ هجرى)

منهاج البراعة ج ۲ ص ۵۵: ابن راوندى (متوفاى ۵۷۳ هجرى)

شرح ابى الحديد ج ۸ ص ۳۱: ابى الحديد (متوفاى ۶۵۶ هجرى)

شرح ابن ميثم بحرانى ج ۳ ص ۱۶۴: بحرانى (متوفاى ۶۷۹ هجرى)

نسخه خطى نهج البلاغه مربوط به سال ۴۲۱ هجرى ص ۱۱۰

نسخه خطى نهج البلاغه مربوط به سال ۴۹۹ هجرى ص ۱۱۳ نوشته ابن مؤدب

مجمع البحرين (ماده نوى): طريحى (متوفاى ۱۰۸۵ هجرى)

مروج الذهب ج ۳ ص ۱۵: مسعودى (متوفاى ۳۴۶ هجرى)

اخبار الطوال ص ۱۴۱: دينورى (متوفاى ۲۸۲ هجرى)

بحارالانوار ج ۳۲ ص ۴۹: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

غررالحكم ج ۵ ص ۴۱۰: مرحوم آمدى (متوفاى ۵۸۸ هجرى)

۵۶ - اسناد و مدارك اين نامه به شرح زير است:

الامامة والسياسة ج ۱ ص ۱۵۴: ابن قتيبة (متوفاى ۲۷۶ هجرى)

الغارات ج ۱ ص ۳۰۲: ابن هلال ثقفى (متوفاى ۲۸۳ هجرى)

المسترشد ص ۹۵: طبرى (متوفاى ۳۱۰ هجرى)

كشف المحجة ص ۱۷۳: سيد بن طاووس (متوفاى ۶۶۴ هجرى)

رسائل: مرحوم كلينى (متوفاى ۳۲۸ هجرى) طبق نقل سيد ابن طاووس

جمهرة رسائل العرب: احمد زكى صفوت

عقد الفريد ج ۲ ص ۱۳۵: ابن عبدربه (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

مروج الذهب ج ۲ ص ۳۵: مسعودى (متوفاى ۳۴۶ هجرى)

تاريخ طبرى ج ۶ ص ۴۸: طبرى (متوفاى ۳۱۰ هجرى)

كتاب النهاية (باب الباء): ابن أثير (متوفاى ۶۳۰ هجرى)

كتاب محاسن ص ۴۱: بيهقى (متوفاى ۵۶۹ هجرى)

كتاب أمالى: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۰ هجرى)

غرر الحكم ص ۳۲۹ / ج ۳ ص ۸۴ و ۳۹۳: مرحوم آمدى (متوفاى ۵۸۸ هجرى)

معدن الجواهر ص ۲۲۶: كراجكى (متوفاى ۴۴۹ هجرى)

منهاج البراعة ج ۲ ص ۱۵۲: ابن راوندى (متوفاى ۵۷۳ هجرى)

كتاب رسائل (طبق نقل سيد بن طاووس): مرحوم كلينى (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

بحار الانوار ج ۲۸ ص ۳۱۰: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

۵۷ - اسناد و مدارك اين نامه به شرح زير است:

كتاب صفين جزء دوم ص ۸۰: نصر بن مزاحم (متوفاى ۲۰۲ هجرى)

تاريخ دمشق ج ۵۶ ص ۶۳ و ۹۷۶: ابن عساكر (متوفاى ۵۷۳ هجرى)

أنساب الاشراف ص ۲۷۹: بلاذرى (متوفاى ۲۷۹ هجرى)

عقد الفريد ج ۲ ص ۳۳: ابن عبدربه (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

اختصاص ص ۱۳۸/۱۳۲: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ هجرى)

بحارالانوارج ۸ ص ۵۸۷: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

۵۸ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

كتاب الجمل ص ۶۲ و ۹۲: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ هجرى)

الفهرست ص ۹۲: نجاشى (متوفاى ۴۵۰ هجرى)

الفهرست ص ۲۲۴: ابن نديم (متوفاى ۴۳۸ هجرى)

لانصاف فى الامامة: ابى جعفر ابن قبه رازى (متوفاى ۳۱۹ ه.)

معانى الاخبار ص ۳۴۳: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۰ هجرى)

علل الشرايع ص ۱۴۴: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۰ هجرى)

عقد الفريد ج ۴: ابن عبدربه (متوفى ۳۲۸ هجرى)

بحارالانوار ج ۸ ص ۱۲۰ (كمپانى): مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۰۳۷ - ۱۱۱۰ ه.)

شرح نهج البلاغه: قطب راوندى (متوفاى ۵۷۳ هجرى)

المناقب: ابن جوزى (متوفاى ۶۵۴ هجرى)

الغارات: ابن هلال ثقفى (متوفاى ۲۸۳ هجرى)

الفرقة الناجية: قطيفى (متوفاى ۹۴۵ هجرى)

ارشاد ص ۱۳۵ ج ۱ ص ۲۸۴ و ۲۸۶: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ هجرى)

المغنى: قاضى عبدالجبار (متوفاى ۴۱۵ هجرى)

نثر الدرر: وزير ابوسعيد آبى (متوفاى ۴۲۲ هجرى)

نزهة الاديب: وزير ابوسعيد آبى (متوفاى ۴۲۲ هجرى)

الشافى ص ۲۰۳: سيد مرتضى (متوفاى ۴۳۶ هجرى)

الامالى: هلال بن محمدبن الحفار (متوفى ۴۱۷ ه.)

الامالى: شيخ الطائفة طوسى (متوفاى ۳۸۵-۴۶۰ ه.)

تذكرة الخواص ص ۱۳۳: سبط ابن الجوزى (متوفاى ۶۵۴ هجرى)

تحف العقول ص ۳۱۳: ابن شعبه حرانى (متوفاى ۳۸۰ هجرى)

شرح الخطبة الشقشقية: سيد مرتضى (متوفاى ۴۳۶ هجرى)

الافصاح فى الامامة ص ۱۷: شيخ مفيد؛ (متوفاى ۴۱۳ هجرى)

الاحتجاج ص ۲۸۱ و ۱۹۱ ج ۱: طبرسى (متوفاى ۵۸۸ هجرى)

المحاسن و الادب: علامه برقى (متوفاى ۲۸۰ هجرى)

المستقصى ج ۱ ص ۳۹۳: زمخشرى (متوفاى ۵۳۸ هجرى)

مجمع الامثال ج ۱ ص ۱۹۷: ميدانى (متوفاى ۵۱۸ هجرى)

المجلى ص ۳۹۳: ابن ابى جمهور احسائى (متوفاى ۹۰۹ ه.)

المواعظوالزواجر (نقل از كتاب الغدير ج ۷ ص ۸۲): ابن سعيد عسكرى (متوفاى ۲۹۱ ه.)

ابن خشاب مى گويد: به خدا قسم من اين خطبه را در كتابهايى ديدم كه ۲۰۰ سال قبل از تولد سيد رضى نوشته شده اند...: (ماهو نهج البلاغه ص ۹۸ شهرستانى)

كتاب الانصاف: ابن كعبى بلخى (متوفاى ۳۱۹ هجرى)

الاوائل: ابن هلال عسكرى (متوفاى ۳۹۵ هجرى)

غررالحكم ج ۳ ص ۴۶: مرحوم آمدى (متوفى ۵۸۸ هجرى)

غررالحكم ج ۶ ص ۲۳۲ و ۲۵۶: مرحوم آمدى (متوفى ۵۸۸ هجرى)

رسائل العشر ص ۱۲۴: شيخ طوسى (متوفاى ۴۶۰ هجرى)

۵۹ - ابابكر در جمادى الاخر سال ۱۳ هجرى و عُمر در ذى الحجة سال ۲۳ هجرى از دنيا رفت.

۶۰ - سعد بن ابى وقاص كه يكى از شوراى شش نفره بود.

۶۱ - عبدالرحمن بن عوف، شوهر خواهر عثمان، كه حق وتو در شورا داشت. زيرا عمر دستور داد اگر اختلافى در شورا پديد آمد، ملاك، رأى داماد عثمان است.

۶۲ - طلحه و زبير، كه از رذالت و پستى، بر امام شورادند و جنگ جمل را به وجود آوردند.

۶۳ - اسناد و مدارك اين نامه به شرح زير است:

كتاب الغارات ص ۲۳۵ و ۲۴۹: ابن هلال ثقفى (متوفاى ۲۸۳ هجرى)

تحف العقول ص ۱۷۶ و ۱۷۷: ابن شعبه حرانى (متوفاى ۳۸۰ هجرى)

كتاب المجالس ص ۱۳۷: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ هجرى)

كتاب أمالى ص ۲۴: شيخ طوسى (متوفاى ۴۶۰ هجرى)

بشارة المصطفى ص ۵۲: طبرى (متوفاى ۵۵۳ هجرى)

مجموعه ورام ص ۶۲ و ۴۸۹: شيخ ورام (متوفاى ۶۰۵ هجرى)

جمهرة رسائل العرب ج ۱ ص ۴۸۷: احمد زكى صفوت

تاريخ طبرى ج ۶ ص ۳۲۴۶: طبرى (متوفاى ۳۱۰ هجرى)

كتاب أمالى ص ۱۵۲ و ۱۵۳: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ هجرى)

بحار الانوار ج ۲ ص ۱۱۰: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

منية المريد (بنقل بحار): شهيد ثانى (متوفاى ۹۶۵ هجرى)

بحار الانوار ج ۸ ص ۲۸۶ و ۳۲۴ كمپانى: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

ارشاد القلوب ص ۱۰۸: مرحوم ديلمى (متوفاى ۷۷۱ هجرى)

بحار الانوار ج ۸۰ ص ۲۳: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

غرر الحكم ج ۳ ص ۴۷ و ۶۰: مرحوم آمدى (متوفاى ۵۸۸ هجرى)

غرر الحكم ج ۲ ص ۹۱ و ۲۸۲ و ۲۸۳: مرحوم آمدى (متوفاى ۵۸۸ هجرى)

۶۴ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

أنساب الاشراف ج ۵ ص ۶۰: بلاذرى (متوفاى ۲۷۹ هجرى)

تاريخ طبرى ج ۵ ص ۹۶: طبرى (متوفاى ۳۱۰ هجرى)

تاريخ طبرى ج ۶ ص ۲۹۳۸: طبرى (متوفاى ۳۱۰ هجرى)

عقدالفريد ج ۴ ص ۳۰۸: ابن عبدربه (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

عقدالفريد ج ۲ ص ۲۷۳: ابن عبدربه (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

كتاب الجمل ص ۱۰۰: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ هجرى)

تجارب الامم ج ۱ ص ۴۷۸: ابن مسكويه (متوفاى ۴۲۱ هجرى)

جمل واقدى: واقدى (متوفاى ۲۰۷ هجرى)

عقدالفريد ج ۳ ص ۹۲: ابن عبدربه (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

بحارالانوار ج ۸ ص ۳۷۴ كمپانى: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

۶۵ - كفتار، حيوانى كه فراوانى پشم گردن او ضرب المثل بود، و اگر مى خواستند فراوانى چيزى را بگويند با نام موهاى يال كفتار مطرح مى كردند.

۶۶ - ناكثين (اصحاب جمل) مانند: طلحه و زبير.

۶۷ - مارقين (خوارج) به رهبرى حرقوص پسر زهير كه به ذو الثديه مشهور بود و جنگ نهروان را پديد آورد.

۶۸ - قاسطين، معاويه و ياران او كه جنگ صفين را بر امام تحميل كردند.

۶۹ - قصص آيه ۸۳

۷۰ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

استيعاب ج ۲ ص ۲۱۱: ابن عبدالبر (متوفاى ۳۳۸ هجرى)

اسد الغابة ج ۲ ص ۶۱: ابن أثير (متوفاى ۶۳۰ هجرى)

كتاب الجمل ص ۱۴۳: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ هجرى)

كتاب الجمل (طبق نقل شيخ مفيد): واقدى (متوفاى ۲۰۷ هجرى)

كتاب النهاية ج ۳ ص ۳۱۸/ج ۱ ص ۱۷۱: ابن أثير (متوفاى ۶۳۰ هجرى)

الامامة والسياسة ج ۱ ص ۱۵۴: ابن قتيبة (متوفاى ۲۷۶ هجرى)

الغارات ج ۱ ص ۳۰۲: ابن هلال ثقفى (متوفاى ۲۸۳ هجرى)

كتاب مسترشد ص ۹۵: طبرى امامى (متوفاى ۳۱۰ هجرى)

كشف المحجة ص ۱۷۳: سيدبن طاووس (متوفاى ۶۶۴ هجرى)

جمهرة رسائل العرب: احمدزكى صفوت

تاريخ طبرى ج ۶ ص ۳۱۴۳: طبرى (متوفاى ۳۱۰ هجرى)

كتاب ارشاد ص ۱۱۸/ج ۱ ص ۲۳۸ و ۲۴۵ و ۲۵۵: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ ه.)

عقد الفريد ج ۲ ص ۱۳۵: ابن عبد ربه (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

مروج الذهب ج ۲ ص ۳۵۸: مسعودى (متوفاى ۳۴۶ هجرى)

الاصابة ج ۲ ص ۲۱۳ و ج ۱ ص ۱۷۷: عسقلانى (متوفاى ۸۵۲ هجرى)

بحارالانوار ج ۸ ص ۴۱۶ و ج ۳۲ ص ۸۳ و ۴۶۲ و ۵۱: مرحوم مجلسى(متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

كتاب أمالى ج ۱ ص ۱۷۲: شيخ طوسى (متوفاى ۴۶۰ هجرى)

كتاب مناقب ص ۱۱۷: خوارزمى (متوفاى ۹۹۳ هجرى)

كتاب وافى ۲۷ (كتاب الجهاد): علامه فيض كاشانى

فروع كافى ج ۵ ص ۵۳: مرحوم كلينى (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

كتاب الجمل ص ۱۲۹: شيخ طوسى (متوفاى ۴۶۰ هجرى)

ربيع الابرار باب ۱۷: زمخشرى (متوفاى ۵۳۸ هجرى)

احتجاج ج ۱ ص ۴۳۷/۱۶۱: مرحوم طبرسى (متوفاى ۵۸۸ هجرى)

رسائل (طبق نقل ابن طاووس): مرحوم كلينى (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

كتاب أمالى: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۰ هجرى)

معدن الجواهر ۲۶۶: كراجكى (متوفاى ۴۴۹ هجرى)

۷۱ - ضبُع، يعنى «كفتار» كه در اغفال شدن ضرب المثل بود، با سر وصداهايى كه شكارچيان به وجود مى آوردند سر در لانه فرو برده، از خطرات پيرامون خود غافل مى شد و شكار مى گرديد و آنگاه ضرب المثل براى انسان بى اطلاع گرديد.

۷۲ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

النهاية ج ۳ ص ۲۴۴ (ماده عصب): ابن أثير (متوفاى ۶۳۰ هجرى)

شرح قطب راوندى ج ۱ ص ۱۹۱: ابن راوندى (متوفاى ۵۷۳ هجرى)

نسخه خطى ابن مؤدب: سال ۴۹۹ هجرى ص ۲۰

نسخه خطى نهج البلاغه: نوشته شده در سال ۴۲۱ هجرى ص ۲۲

بحارالانوار ج ۸ ص ۱۵۴ (قديم): مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

۷۳ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

كتاب أمالى ص ۱۳۴: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۰ هجرى)

المحاسن والمساوى ج ۱ ص ۸۵: بيهقى (متوفاى ۴۵۸ هجرى)

اعجازالقرآن ص ۱۸۹: باقلانى (متوفاى ۳۷۲ هجرى)

عقدالفريد ج ۱ ص ۲۰۷: ابن عبدربه (متوفاى ۳۲۸ هجرى)

شرح قطب راوندى ج ۱ ص ۲۴۴: ابن راوندى (متوفاى ۵۷۳ هجرى)

نسخه خطى نهج البلاغه: نوشته ابن مؤدب سال ۴۹۹ هجرى ص ۳۱

نسخه خطى نهج البلاغه: نوشته شده سال ۴۲۱ هجرى ص ۳۴

بحارالانوار ج ۳۹ ص ۳۵۱: مرحوم مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

۷۴ - ناسخ التواريخ اميرالمؤمنينعليه‌السلام ج ۱ ص ۱۹۱، و تاريخ طبرى ج ۳ ص ۵۲۴، و وسائل الشيعه ج ۱۱ ص ۲۵، و شرح ابن ابى الحديد ج ۱ ص ۲۵۰.

۷۵ - مروج الذهب ج ۲ ص ۳۷۱

۷۶ - كامل ابن اثير ج ۳ ص ۲۵۶

۷۷ - ارشاد شيخ صدوق ص ۱۳

۷۸ - شب هاى پيشاور ص ۷۸۲ - و - ديوان منسوب به اميرالمؤمنينعليه‌السلام ص ۱۷۰ -و منتهى الآمال ص ۲۰۷

۷۹ - تارخ طبرى ج ۳ ص ۵۴۳، و مستدرك الوسائل ج ۲ ص ۲۵۱

۸۰ - تاريخ طبرى ج ۴ ص ۵۳

۸۱ - عبقرية الامام ص ۱۵۶

۸۲ - شرح ابن ابى الحديد ج ۷ ص ۳۸

۸۳ - ارشاد شيخ مفيد ص ۷۲

۸۴ - منهاج البراعة ج ۱۶ ص ۳۶۳

۸۵ - شرح ابن ابى الحديد ج ۴ ص ۴۸۹

۸۶ - اثبات الهداة ج ۴ ص ۴۸۱

۸۷ - اثبات الهداة ج ۴ ص ۵۰۰ و ۵۰۷، (در نقل ديگرى دارد كه در مسجد قبا با قدرت اعجاز، رسول خدا را به او نماياند و از زبان پيامبر حقائق را شنيد.)

۸۸ - نهج البلاغه المعجم المفهرس حكمت ۱۹۰

۸۹ - حكمت ۱۹۰ نهج البلاغه معجم المفهرس

۹۰ - تاريخ يعقوبى ج ۲ ص ۱۷۱، و بحارالانوار ج ۱۸، و كامل ابن أثير ج ۳

۹۱ - ناسخ التواريخ اميرالمؤمنينعليه‌السلام ج ۱ ص ۲۴۹

۹۲ - كامل بهائى ص ۲۵۱، و ناسخ اميرالمؤمنينعليه‌السلام ج ۳

۹۳ - اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

كتاب صفين ص ۲۰۱ و ۲۰۸: نصربن مزاحم (متوفاى ۲۱۲ ه.)

شرح نهج البلاغه ج ۳ ص ۳۲۵: ابن ابى الحديد (متوفاى ۶۵۶ ه.)

منهاج البراعة ج ۱ ص ۲۶۴: ابن راوندى (متوفاى ۵۷۳ ه.)

مروج الذهب ج ۲ ص ۳۷۷: مسعودى (متوفاى ۳۴۶ ه.)

بحارالانوار ج ۳۲ ص ۴۴۲ ح ۳۸۷-۳۹۴: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ه.)

۹۴ - خطبه ۵۱ نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف

۹۵ - كتاب صفين، ابن مزاحم، و شرح ابن ابى الحديد ج ۱ ص ۳۲۹

۹۶ - ناسخ التواريخ اميرالمؤمنينعليه‌السلام ج ۱ ص ۲۱۳

۹۷ - ناسخ التوارخ اميرالمؤمنينعليه‌السلام ج ۱ ص ۱۸۸ و ۱۸۹، و مروج الذهب ج ۲ ص ۳۷۹، و الجمل شيخ مفيد ص ۲۲۱، و تاريخ طبرى ج ۳ ص ۵۴۷، و تذكرةالخواص ص ۸۱

۹۸ - ناسخ التواريخ اميرالمؤمنينعليه‌السلام ج ۱ ص ۲۲۱

۹۹ - كوكب درى ج ۱ ص ۱۳۹

۱۰۰ - خطبه ۲۲۹ نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف، اسناد و مدراك اين خطبه به شرح زير است:

استيعاب ج ۲ ص ۷۸ ش ۷۷۷ وص ۳۱۸ ش ۱۲۸۹: ابن عبدالبر مالكى (متوفاى ۳۳۸ ه.)

اسد الغابة ج ۲ ص ۶۱ (ترجمه طلحه): ابن أثير شافعى (متوفاى ۶۰۶ ه.)

كتاب الجمل ص ۲۶۷ خطبه علىعليه‌السلام بذى قار: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ ه.)

كتاب الجمل (طبق نقل شيخ مفيد): واقدى (متوفاى ۲۰۷ ه.)

كتاب النهاية ج ۳ ص ۳۱۸/ج ۱ ص ۱۷۱: ابن أثير شافعى (متوفاى ۶۰۶ ه.)

الامامة والسياسة ج ۱ ص ۱۵۴: ابن قتيبة (متوفاى ۲۷۶ ه.)

كشف المحجة: سيدبن طاووس (متوفاى ۶۶۴ ه.)

تاريخ طبرى ج ۶ ص ۳۱۴۳: طبرى شافعى (متوفاى ۳۱۰ ه.)

كتاب ارشاد ص ۱۳۴ ج ۱ ص ۲۳۸ و۲۴۵ و۲۵۵: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ ه.)

عقد الفريد ج ۲ ص ۱۳۵: ابن عبد ربه مالكى (متوفاى ۳۲۸ ه.)

مروج الذهب ج ۲ ص ۳۵۸: مسعودى (متوفاى ۳۴۶ ه.)

الاصابة ج ۲ ص ۲۱۳ و ج ۱ ص ۱۷۷: عسقلانى شافعى (متوفاى ۸۵۲ ه.)

بحارالانوار ج ۸ ص ۴۱۶وج ۳۲ ص ۵۲ وص ۱۱۶: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ ه.)

كتاب أمالى ج ۱ ص ۱۷۲: شيخ طوسى (متوفاى ۴۶۰ ه.)

كتاب مناقب ص ۱۱۷: خوارزمى حنفى (متوفاى ۵۶۸ ه.)

كتاب وافى (كتاب الجهاد): علامه فيض كاشانى

فروع كافى ج ۵ ص ۵۳: كلينى (متوفاى ۳۲۸ ه.)

كتاب الجمل ص ۱۲۹: شيخ طوسى (متوفاى ۴۶۰ ه.)

ربيع الابرار باب ۱۷: زمخشرى معتزلى (متوفاى ۵۳۸ ه.)

احتجاج ج ۱ ص ۴۳۷/۱۶۱: طبرسى (متوفاى ۵۸۸ ه.)

رسائل (طبق نقل ابن طاووس): كلينى (متوفاى ۳۲۸ ه.)

كتاب أمالى: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۱ ه.)

معدن الجواهر: كراجكى (متوفاى ۴۴۹ ه.)

۱۰۱ - همين عبدالله بن عمر كه با علىعليه‌السلام بيعت نكرد، پس از حاكميت حجاج به كوفه رفت، و گفت: از پيامبر شنيدم كه هركس بميرد و امام خود را نشناسد، مسلمان نمرده است. حجاج گفت: اى احمق!پس چرا با على بيعت نكردى؟ تو را چوبه دار به اينجا آورده است. سفينة البحار ج ۲ ص ۱۳۶.

۱۰۲ - ناسخ التواريخ اميرالمؤمنينعليه‌السلام ج ۱ ص ۱۵ - ۱۶

۱۰۳ - بحارالانوار ج ۴۱ ص ۹۰ و ۷۳

۱۰۴ - مناقب آل ابيطالب ج ۳ ص ۱۳۸

۱۰۵ - بحارالانوار ج ۴۱ ص ۹۰ و ۷۳

۱۰۶ - نامه ۵۴ نهج البلاغه معجم المفهرس

۱۰۷ - الغدير ج ۱۹ ص ۲۴۴

۱۰۸ - اسناد و مدارك حكمت ۳۱۱ به شرح زير است:

كتاب مسترشد ص ۶۷۴ ح ۳۴۶: طبرى امامى (متوفاى ۳۱۰ ه.)

كتاب المعارف ص ۵۸۰: ابن قتيبة (متوفاى ۲۷۶ ه.)

كتاب خصال ج ۱ ص ۲۱۹ ح ۴۴ باب الاربعه: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۱ ه.)

كتاب ارشاد ص ۱۶۵ ص ۱۸۵ قديم: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ ه.)

حلية الاولياء ج ۵ ص ۲۶ ذيل روايت ۲۹۳: ابونعيم اصفهانى (متوفاى ۴۰۲ ه.)

بحار الانوار ج ۳۲ ص ۹۶ ح ۶۶: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ ه.)

أمالى ص ۱۰۶ ح ۱ م ۲۶: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۱ه.)

ربيع الابرار ج ۲ ص ۳۷۲ ح ۱۴۴ ب ۲۹: زمخشرى معتزلى (متوفاى ۵۳۸ه.)

۱۰۹ - ارشاد شيخ مفيد ص ۳۵۲ ج ۱

۱۱۰ - نگاهى به زندگانى دوازده امام علىعليه‌السلام ص ۱۱۱: علامه حلى ترجمه محمدى اشتهاردى

۱۱۱ - سوره زمر، آيه ۶۵

۱۱۲ - سوره اعراف آيه ۲۰۴

۱۱۳ - سوره روم،آيه ۶۰

۱۱۴ - شرح ابن ابى الحديد ج ۲، ص ۳۱۱

۱۱۵ - حكمت ۴۲۰ نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف، اسناد و مدارك اين حكمت به شرح زير است:

كتاب خصال ص ۶۲۷: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۱ ه.)

تحف العقول ص ۱۲۵: ابن شعبه حرانى (متوفاى ۳۸۰ ه.)

منهاج البراعة ج ۳ ص ۴۲۳: ابن راوندى (متوفاى ۵۷۳ ه.)

غرر الحكم ج ۴ ص ۵۸۵ و ج ۲ ص ۶۰۴: آمدى (متوفاى ۵۸۸ ه.)

بحار الانوار ج ۱۰۱ ص ۳۹ ح ۴۲ ب ۹۱ ب ۲۶: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ ه.)

بحارالانوار ج ۳۳ ص ۴۳۴ ح ۶۴۳: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ه.)

نثرالدر ج ۱ ص ۳۲۶: وزير ابى سعد آبى (متوفاى ۴۲۱ه.)

۱۱۶ - عقاب الاعمال ص ۳۲۰ - و - خطبه ۲۰۰ نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف، اسناد و مدارك اين خطبه به شرح زير است:

اصول كافى ج ۲ ص ۳۳۸ ح ۸: كلينى (متوفاى ۳۲۸ ه.)

منهاج البراعة ج ۲ ص ۳۰۶: ابن راوندى (متوفاى ۵۷۳ ه.)

كتاب ارشادص ۱۴۱: شيخ مفيد (متوفاى ۴۱۳ ه.)

كتاب صفين ص ۲۰۴: نصر بن مزاحم (متوفاى ۲۱۲ ه.)

أنساب الاشراف ص ۱۸۶ / ۱۷۴: بلاذرى (متوفاى ۲۷۹ ه.)

بحار الانوار ج ۴۰ ص ۱۹۳ وج ۴۱ ص ۱۲۹: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ ه.)

بحار الانوار ج ۷۲ ص ۲۹۰ ح ۱۴: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ ه.)

روضه كافى ج ۸ ص ۲۴ ح ۴: كلينى (متوفاى ۳۲۸ ه.)

سنن ج ۴ ص ۱۲۲ ب ۲۸ ح ۱۵۸۱: ترمذى (متوفاى ۲۹۷ه.)

كتاب الوافى ج ۵ ص ۹۲۳: فيض كاشانى (متوفاى ۱۰۹۱ه.)

بحارالانوار ج ۳۳ ص ۱۹۷ و۴۸۳ ب ۱۷: مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ه.)

ينابيع المودة ص ۱۷۷ ب ۵۱ وج ۱ ص ۴۵۴: قندوزى حنفى (متوفاى ۱۲۹۴ه.)

۱۱۷ - مناقب ابن شهر آشوب ج ۱ ص ۳۲۲

۱۱۸ - نامه ۶۲ نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف

۱۱۹ - روضه كافى ص ۵۸ و ۶۳، و تاريخ الخلفاء سيوطى ۱۳۶

۱۲۰ - خطبه ۳ نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف، و الانصاف، نوشته ابن قبة (كه قبل ار سيد رضى فوت كرده بود.)

۱۲۱ - تاريخ كامل ابن اثير، و نهج البلاغه خطبه ۱۳۰

۱۲۲ - نهج البلاغه خطبه ۱۳۰، و روضه كافى ص ۲۰۶، و شرح ابن ابى الحديد ج ۲ ص ۳۷۵، و تاريخ يعقوبى ج ۲ ص۱۲۰

۱۲۳ - مناقب خوارزمى ص ۵۲، و حكومت در اسلام ص ۳۲۴

۱۲۴ - الغدير ج ۸ ص ۳۰۰، من لايحضره الفقيه ج ۲ ص ۲۵۶

۱۲۵ - اسناد اين وصيت نورانى به شرح زير است:

ارشاد القلوب ديلمى (بنقل كوكب الدرى ص ۲۶۳): ديلمى (متوفاى ۷۷۱ هجرى)

مجمع النورين ص ۱۴۷: ابولحسن مرندى

بيت الاحزان ص ۱۱۳ (قسمتى از خطبه): شيخ عباس قمى (متوفاى ۱۳۵۹ هجرى)

بحارالانوار ج ۴۳ ص ۲۰۴ و ۲۰۷ (قسمتى از حديث را آورد): علامه مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

كشف الغمة ج ۱ ص ۴۹۴: مرحوم اربلى (متوفاى ۶۹۲ هجرى)

علل الشرايع ج ۱ ص ۱۷۶: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۱ هجرى)

۱۲۶ - عن على بن احمد عن ابى العباس احمدبن بن يحيى عن عمرو ابن ابى المقدام و زياد بن عبيداللَّه قالا عن اباعبداللَّه (ع)

۱۲۷ - اسناد اين كلام نورانى به شرح زير است:

بحارالانوار ج ۴۳ ص ۲۰۹ و ج ۷۸ ص ۲۵۳ و ۲۵۶ و ج ۲۸ ص ۳۰۴: علامه مجلسى (متوفاى ۱۱۱۰ هجرى)

علل الشرائع ج ۱ ص ۱۸۸: شيخ صدوق (متوفاى ۳۸۱ هجرى)

اعيان الشيعه ص ۳۲۱ جلد ۱: سيد امين عاملى (متوفاى ۱۳۷۱ هجرى)

احتجاج ص ۵۹: طبرسى (متوفاى ۵۸۸ هجرى)

اعلام الورى ص ۱۴۹: طبرسى (متوفاى ۵۸۸ هجرى)

طبقات ابن سعد ج ۷ ص ۷۹: ابن سعد واقدى (متوفاى ۲۳۰ هجرى)

مجمع الزوائد ج ۹ ص ۲۱۰: حافظ هيثمى (متوفاى ۸۰۷ هجرى)

الاصابة ج ۴ ص ۳۶۷: ابن حجر عسقلانى شافعى (متوفاى ۸۵۲ هجرى)

عوالم ج ۱۱ ص ۶۰۷: علامه بحرانى اصفهانى

۱۲۸ - شرح نهج البلاغه خوئى ج ۱۳ ص ۲۱

۱۲۹ - اصول كافى ج ۲ ص ۳۳۶

۱۳۰ - خطبه ۳ نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف

۱۳۱ - بحارالانوار ج ۳۲ ص ۶۱

۱۳۲ - نامه ۶۲ نهج البلاغه

۱۳۳ - كنزالعمّال ج ۵ ص ۷۲۴ حديث ۱۴۲۴۳

۱۳۴ - شرح ابن ابى الحديد ج ۲۰ ص ۳۲۶

۱۳۵ - شرح ابن ابى الحديد ج ۹ ص ۱۶

۱۳۶ - تاريخ طبرى ج ۱/ ۲۱۳۸

۱۳۷ - انساب الاشراف ج ۵ ص ۱۹

۱۳۸ - نامه ۱ نهج البلاغه معجم المفهرس

۱۳۹ - مباى حكومت اسلامى ص ۲۱۹، آية اللَّه سبحانى

۱۴۰ - خطبه ۲۲۹/۱ نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف

۱۴۱ - تاريخ طبرى ج ۴ ص ۵۶۵، -و كامل ابن أثير ج ۳ ص ۵۸۲، -و شرح ابن ابى الحديد ج ۱ ص ۲۹۱

۱۴۲ - نهج البلاغه المعجم المفهرس، خطبه ۲۲۹/۲

۱۴۳ - نورالثقلين ج ۳ ص ۳۲۹

۱۴۴ - خطبه ۸۴ نهج البلاغه معجم المفهرس

۱۴۵ - نابغه: زن معروفه، آلوده دامن، كه اسم مادر عمر و عاص بود، زن اسيرى بود كه عبدالله بن جدعان او را خريد چون فاسد و بى پروا بود او را رها كرد، وقتى عمر و عاص متولد شد، ابولهب، امية بن خلف، هشام بن مغيره، ابوسفيان، عاص بن وائل، هر كدام ادعا داشتند كه عمرو، فرزند اوست: ربيع الابرار، زمخشرى.

۱۴۶ - عمرو عاص در اين فكر بود كه در ميدان صفين روزى خودى نشان دهد، تا آن كه سوار نقاب دارى از سپاه امام علىعليه‌السلام به ميدان آمد، عمرو فكر كرد حريف اوست، با سرعت در مقابل سرباز نقاب دار ايستاد و گرد و خاك كرد، وقتى حمله آغاز شد دانست كه آن نقاب دار، علىعليه‌السلام است، درمانده شد چه كند؟ مقاومت كند كشته مى شود، فرار كند آبرويش مى رود، هنوز انتخاب نكرده بود كه حمله سريع و ناگهانى حضرت اميرالمؤمنين علىعليه‌السلام به او مهلت نداد، از روى اسب سرنگون شد، مرگ را با چشم خود ديد، ناگاه زشت ترين حيله را به كار گرفت، كه عورت خود را آشكار كرد، و امام علىعليه‌السلام او را در پستى و رسواييش واگذارد، عمرو عاص با سرعت فرار كرد و خود را نجات داد، و در ميان دو لشگر آن روز، و در تاريخ بشريت آبروى خود را بُرد.

۱۴۷ - نامه ۱۷/۳ نهج البلاغه معجم المفهرس

۱۴۸ - خطبه ۱۳۵ نهج البلاغه معجم المفهرس

۱۴۹ - أخنس پدر مغيره از مشركين بود كه در روز فتح مكه بظاهر مسلمان شد، برادر او ابوالحكم در جنگ اُحُد به دست حضرت اميرالمؤمنين علىعليه‌السلام كشته شد، كه همواره كينه امام علىعليه‌السلام را در دل داشت، حال در حكومت عثمان نفوذ كرده و به پول و مقام رسيده و تا آنجا دل گرم شد كه در برابر حضرت اميرالمؤمنين علىعليه‌السلام ايستاد و جسارت كرد.

۱۵۰ - خطبه ۱۹ نهج البلاغه معجم المفهرس

۱۵۱ - حائك: يعنى پارچه باف، چون دور از مردم درانزواى كامل به پارچه بافى مشغول بودند تبديل به انسان هاى متكبر و مغرور مى شدند كه پيام ضرب المثل در ترجمه آمد.

۱۵۲ - خباب: پدرش از بهترين صحابه پيامبر بود. در بدر حضور يافت و از كسانى است كه در اول اسلام در مكه به خاطر خدا شكنجه و عذاب ديد. او از بنى سعد بن مناة بن تميم است. اسارت نصيب او گرديد. او را در مكه به اُمُّ اُثمار خُزاعى فروختند.

و اُم أثمار مادر ابى نيار سباع بن عبد عزاى خُزاعى غُشانى هم پيمان بنى زُهره است. اُمُّ أثمار او را آزاد ساخت.

مادر سباع در مكه، ختنه مى كرد و حمزه در روز اُحُد به فرزندش سباع گفت:

اى فرزند ختنه كننده، بيا جلو، چون با يكديگر مصاف نمودند، حمزه او را ضربه زد و كشت.

۱۵۳ - كامل ابن أثير جلد ۳ ص ۳۱۶

۱۵۴ - كامل ابن أثير جلد ۳ ص ۳۱۷

۱۵۵ - خطبه ۱۲۱ نهج البلاغه معجم المفهرس

۱۵۶ - خطبه ۱۲۲ نهج البلاغه معجم المفهرس مؤلف

۱۵۷ - مروج الذهب ج ۲ ص ۳۷۲

۱۵۸ - انساب الاشراف ج ۲ ص ۲۷۱، و، الامام على ج ۴

۱۵۹ - مروج الذهب ج ۳ ص ۳۷۲، و ناسخ كتاب صفين ص ۹۲، و وقعه صفين ص ۳

۱۶۰ - رحبه (به فتح راء يا بضم آن و سكون حاء و فتح باء) يكى از محله هاى كوفه است.(معجم البلدان ج ۲ ص ۷۶۳).

۱۶۱ - ناسخ كتاب صفين ص ۹۳

۱۶۲ - ارشاد شيخ مفيد ج ۱ ص ۲۴۹، و، ناسخ كتاب صفين ص ۹۳،و وقعه صفين ص ۴

۱۶۳ - خطبه ۴۱ نهج البلاغه معجم المفهرس

۱۶۴ - خطبه ۲۰۰ نهج البلاغه، معجم المفهرس

۱۶۵ - شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۰ ص ۲۱۳

۱۶۶ - شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج ۱۰ ص ۹ ۲۲۸.

۱۶۷ - فلسفه سياست ص ۴۶.

۱۶۸ - رضا داورى، مقاله عقل سياسى، مجله مشكوة شماره ۱۱ پائيز ۱۳۶۱ ص ۶۳.

۱۶۹ - سوره احزاب آيه ۶

۱۷۰ - علىٌّ و بنوه ص ۴۰

۱۷۱ - يوسف آيه ۵۳.

۱۷۲ - نساء آيه ۵۹

۱۷۳ - صف آيه ۳

۱۷۴ - عبدالرحمن بن عوف، شوهر خواهر عثمان، كه حق وتو در شورا داشت. زيرا عمر دستور داد اگر اختلاف در شورا پديد آمد، ملاك، رأى داماد عثمان است.

۱۷۵ - شقشقة هدرت: ضرب االمثل است. (شقشقه، چيزى شبيه بادكنك كه به هنگام خشم شتر، از زير گلوى او بيرون مى زند و پس از آرام گرفتن ناپديد مى گردد) پيام اين ضرب االمثل همان است كه در ترجمه آورديم.