شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

تقويم عبادى

نویسنده: مهدى مهريزى
^{فارسی ۲۰۱۳-۰۵-۰۶ ۱۶:۱۱:۰۴}

مقدمه


تقويم عبادى

نويسنده : مهدى مهريزى

مقدمه

اين مقدمه ، با انگيزه تبيين هدف و روش كار و بر طرف ساختن پاره اى از ابهامات ، تنظيم شده است . لذا توجه بدان لازم است .

١. تقويم عبادى

علت نامگذارى اين مجموعه به تقويم عبادى ، ذكر نكاتى چند را مى طلبد: ١. زمان ، يكى از پديدهاى عالم خلقت است و در قرآن ، چنين آمده است : خلق اليل و النهار ، خداوند، شب و روز را آفريد.
٢. در قرآن ، واژه شهر (ماه) ، دوازده بار تكرار شده است ؛ يعنى درست به اندازه ماههاى سال ! واژه يوم و يوما ٣٦٥ بار تكرار شده است ؛ يعنى درست به اندازه روزهاى سال ! نيز واژه يوم به صورت مثنى و جمع يومين ، ايام ، اياما سى بار تكرار شده است ؛ يعنى به اندازه روزهاى يك ماه ! پس مى توان گفت : اين نظم و هماهنگى در كتاب خدا دلالت بر تقويم دارد.
٣. زمان بر كار انسان اثر مى گذارد و عمل انسان ، محتواى زمان را مى سازد. يك تقويم ، زمان را شمارش مى كند و تقويم ديگر، محتواى زمان را تقويم زمانى از لحاظات و ساعات و روز و هفته و ... و سخن مى گويد؛ اما تقويم عملى ، از رشد واقعى آدمى .
٤. در تقويم عبادى ، ابعاد رشد معنوى انسان اعم از فردى و اجتماعى مطرح است .
آنان كه تقويم عملى انسان را با خوشگذرانى ، راحت طلبى ، سرگرمى و ... سپرى مى كنند. شناختى والاتر از اين ، از انسان ندارند و به گوهر ارزشمند زمان پى نبرده اند. اما بهره گرفتن از زمان و غنيمت شمردن آن : دستور مكتبى است كه انسان را خوب شناخته است ؛ مكتبى كه در مورد ايام مى گويد: من روز جديدى و نو هستم . نيك و عمل كن ، تا روز قيامت ، به نفع تو گمراهى دهم . (١) مكتبى مى گويد: آنكه دو روزش مساوى باشد، مغبون ، و آنكه روز دومش بدتر باشد، ملعون است . هر كه در خود احساس ‍ رشد و زيادتى نكند، رو به نقصان است و براى او مرگ بهتر از زندگى است . (٢) زيرا در اين مكتب ، زنده بودن اصل نيست ؛ خوب زنده بودن مهم است . لذا امام سجاد (ع) در دعاى مكارم الاخلاق فرموده است :
و عمرتى مادام عمرى بذله فى طاعتك فاذاكان عمرى مرتعا للشيطان فاقبضنى اليك قبل ان يسبق مقتك الى
خدايا! عمرم را تا هنگامى كه در راه طاعت و بندگى تو صرف مى شود، طولانى گردان . طولانى گردان . چنانچه چراگاه شيطان گرديد، مرا به سوى خودت ببر، قبل از آنكه خشم تو بر من وارد شود. از نظر اين مكتب ، خودش ‍ بودن ملاك نيست ؛ خوب بودن اهميت دارد. بنابراين ، براى رسيدن به خوبى ها، از خوشى ها بايد گذشت . به فرموده خداى متعال در قرآن :
لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون . (٣)
هرگز به نيك بختى و سعادت ابدى نخواهيد رسيد، مگر از آنچه مورد علاقه شماست ، انفاق كنيد.

٢. طاعت و بندگى در فرهنگ اسلامى

مفهوم طاعت و عبادت و واژه هاى مشابه آن ، مصاديقى گسترده در فرهنگ اسلامى دارد و منحصر به انجام دادن بعضى اعمال است ، مانند: نماز، روزه ، غسل ، زيارت و ... نيست ؛ زيرا در اين فرهنگ ، عمل ارزش خود را در هماهنگى با هدف آفرينش باز مى يابد و چون ابعاد عمل انسانى مختلف است و بعضى فردى و بعضى اجتماعى است ، دسته اى سياسى و پاره اى خانوادگى است ، براى رسيدن به كمال و سعادت ، بايد همه آنها با هدف بزرگ و برتر زندگى ، همگون باشند. در نتيجه ، هر كارى در هر يك از ابعاد زندگى كه اين توافق را داشت ، با ارزش و طاعت محسوب مى شود. پس ‍ گستردگى (طاعت) به گستردگى زندگى انسان است . بندگى خداوند نيز دز قلمرو خاصى از كارها مانند روزه ، نماز، و ... محدود نيست ؛ گر چه اينها مظاهر بارز نيايش است .
١. تلاش براى اداره زندگى خانوادگى ، جهاد در راه خداست . (٤)
٢. گام برداشتن براى رفع نيازمندى هاى برادران مسلمان ، از هفتاد طواف خانه خدا برتر است . (٥)
٣. تبسم در چهره برادران دينى ، حسنه است . (٦)
٤. نگاه محبت آميز فرزند به چهره پدر و مادر، عبادت است . (٧)
٥. سلام كردن و با نرمى سخن گفتن با برادران مسلمان ، عبادت محسوب مى شود. (٨)
٦. عبادت ، ده جز است كه طلب روزى حلال ، نه جز آن محسوب مى شود. (٩)
٧. سخن عدل نزد حاكم ستمگر، جهادى برتر است (١٠)
٨. نكاه كردن به چهره رهبر عدل گستر، عبادت است . (١١)
٩. آن كه نفع و سودش براى مردم بيشتر باشد، نزد خداوند محبوب تر است . (١٢) ١٠. برداشتن خار از سر راه مسلمانان ، سبب داخل شدن او به بهشت مى گردد. (١٣)
١١. مسواك زدن ، خداوند رحمان را خشنود مى سازد. (١٤)
١٢. با يك تير سه نفر وارد بهشت مى شوند: سازنده سلاح كه با نيت خير آن را ساخته است ؛ آن كه آن را تهيه مى نمايد؛ و رزمنده اى كه تير را به سوى دشمن رها مى سازد. (١٥)

٣. ميزان پاداش عمل

گاه ديدن پاره اى روايات ، اين سئوال را براى نشان انسان به وجود مى آورد كه : چگونگى انجام عملى ، مزد و پاداشى بزرگ به دنبآل دارد؟ مثلا چگونه خواندن يك نماز، با سال ها عبادت ، برابر است ؟ و با يك روز روزه گرفتن ، ارزش شصت روز عبادت را دارد؟ با يك ساعت فكر كردن ، از هفتاد سال عبادت ، برتر است ؟ براى يافتن پاسخ اين سوال ها، بايد به شرايط قبولى عمل و كار انسان در فرهنگ اسلام بنگريم . براى پذيرش اعمال ، شرايطى معين شده است ؛ از جمله :
١. نيت خالص
نيت و انگيزه ، ركن اساسى كار است و اعمال با آن سنجيده مى شوند. از حضرت على (ع) روايت شده است : النيته اساس العمل . (١٦)
نيت ، ركن كار است .
و از ايشان نقل شده است كه : يحشر الناس على نياتهم . (١٧)
انسانها بر اساس نياتشان در روز قيامت ، محشور مى شوند.
و باز ايشان فرموده اند: لا يكمل صالح العمل الابصالح النيه . (١٨)
كردار نيك ، جز با عمل صالح ، كامل نمى شود.
امام صادق (ع) نيز مى فرمايد: لابد للعبد من خالص النيه فى كل حركه و سكون ، لا نه اذالم يكن هذا المعنى كان غافلا. (١٩)
انگيزه صاف ، در هر فعاليت و آرامشى ضرورى است ؛ و گرنه انسان را در غفلت خواهد بود. روشن است كسى در زندگى ، انگيزه يا انگيزه اش فاسد است كه از ارزشهاى انسانى و الهى بى خبر باشد؛ اما آن كه قدر و منزلت خويش را شناخته است ، به اين بسنده نمى كند.
٢. تقوا
قرآن مى فرمايد: انما يتقبل الله من المتقين . (٢٠)
خداوند، تنها عمل تقوا پيشگان را مى پذيرد.
كار خوب انسان در فضاى آلوده وجودش ، مثل خوردن غذاى سالم در هواى كثيف و ظرف آلوده است كه شخص ، بهره كافى از آن نمى برد. اگر انسان پاك نباشد، كار خوب او بى اثر و قهرا مورد قبول خداوند هم نيست .
٣. پذيرفتن ولايت امامان معصوم (ع)
در سخنان گهربار معصومان (ع) ، ولايت از پايه هاى دين ، بلكه مهم ترين پايه و ركن شمرده مى شود. امام صادق (ع) فرموده است : اگر كسى روزه ها روزه باشد و شب ها را به عبادت سپرى كند، اما ولايت امام زمان خويش را نداشته باشد، هيچ عملى از او پذيرفته نيست . (٢١)
اگر زمينى از آب و اكسيژن كافى برخوردار باشد، اما خورشيد بر آن نتابد، به بار مى نشيند؛ بلكه آب و اكسيژن نيز به هدر رفته است .
٤. هماهنگى شكل عمل با دين
همان طور كه به نيت بايد توجه داشت ، از شكل و قالب عمل عم نبايد غافل بود. گاه قالب خاصى از عمل اثر گذار است ، مانند: نماز روزه و حج و ... اگر انسان عمدا به شكل و قالب آنها خلل رساند، عملش باطل است . گناه نيز شكل خاصى برايشان تعيين نشده ؛ اما نبايد دستورات ديگر دينى مغايرت داشته باشند؛ مثلا گرچه براى عزادارى امام حسين (ع) شكل خاصى بيان نشده است ، اما نبايد موجب آزار ديگران شود و يا توام با نقل حوادث غير واقعى باشد. از سوى ديگر، بايد توجه نمود كه كميت عمل ، ملاك نيست ، بلكه بعد از دسترسى شكل و قالب به اندازه محتوا و روح عمل ، يعنى نيت ، پاداش داده مى شود. بر همين اساس ، پيامبر اكرم اسلام (ص) در جنگ خندق ، پس از كشتن عمروبن عبدود توسط على (ع) او فرموده : اگر كار تو با اعمال تمام امت من مقايسه شود، عمل تو با ارزش تر است ؛ زيرا همه مشركان ، خوار و مومنان عزيز گشتند. (٢٢)
بر همين اساس : وقتى حضرت على (ع) انگشتر خود را به سائل مى دهد، اين آيه نازل مى شود:
انما وليكم الله و رسوله و الذين امنوا الذين يقيمون الصلاه ويوتون الزكاه و هم راكعون (٢٣)
ولى و سرپرست شما، تنها خداو رسول و آن مومنانى هستند كه نماز به پا مى دارند و به فقيران ، در حال ركوع صدقه مى دهند. (٢٤)
و براى ارج نهادن به ايثار حضرت زهرا (س) و خانواده اش در بخشش ‍ خداى افطار خود، سوره ( انسان) نازل مى گردد.
بنابراين ، پاداش عظيم ، براى اعمال صالحى است كه :
١. با قصد قربت همراه باشد.
٢. توام با تقوا و پرهيز از گناهان انجام گيرد.
٣. در چارچوب پذيرش ولايت امامان معصوم (ع) شكل يابد.
٤. هماهنگ با قوانين الهى باشند.
به علاوه ، خداوند متعال ، مبدا وجود و بخشش است و چه اشكالى دارد كه پروردگار كريم ، بر پايه كرم خود و بدون تضييع حقوق ديگران ، در برابر عملى اندك ، پاداشى بزرگ عنايت كند؟

٤. تزاحم كارها

امام على (ع) در نهج البلاغه فرموده است : اذا ضربت النوافل بالفرائض ‍ فارفضوها
هر گاه كارهاى مستحب به امور واجب ضرر رسانند، مستحب ها را رها كنيد.
برخى از كارها را مى توان با هم انجام داد و پرداختن به يكى ، مانع انجام دادن ديگرى نيست ، مانند، پاسخ دادن به سوال كسى در هنگام راه رفتن . اما دسته اى ديگر به گونه اى هستند كه پرداختن به يكى ، مانع از انجام دادن ديگرى است ، مانند نماز خواندن و صحبت كردن ، كه انجام دادن يكى مانع از كار ديگرى است . در مورد دسته دوم ، يكى را بايد برگزيد؛ اما كدام را و با چه ضابطه اى ؟ هر كس به اين نكته باور دارد كه در تزاحم كارها، بايد مهم تر را انتخاب كند. مثلا اگر كارى واجب ، يا عملى مستحب ، تزاحم داشت ، عمل واجب مقدم است ؛ همين طور است تزاحم عمل حرام با مستحب . ولى گاهى شناخت مهم تر، دشوار و انسان از انتخابش ناتوان است ، مثلا اين كه هر دو عمل واجب باشند و يا هر دو مستحب باشند. دانشمندان اسلامى ، ميزان را بيان كرده اند كه به واسطه آنها انسان از ترديد و حيرت ، رهايى مى يابد؛ از جمله :
الف) كارى كه جايگزين ندارد، بر كارى كه جايگزين دارد، مقدم است ، مثلا: ساختن مدرسه بر ساختن حسينيه در جايى كه مسجد هم هست ، اولويت دارد؛ يا اينكه مسافرت لازم در ماه رمضان ، بر روزه گرفتن ، مقدم است .
ب) اگر كارى فوريت زمانى دارد و قابل تاخير نيست ، بر كار ديگرى كه وقتش وسيع است ، مقدم است ، مثلا اگر در اول وقت نماز، جان انسانى در خطر باشد، حفظ جان او بر نماز اول وقت ، مقدم است ؛ و يا مثلا حفظ نظام اسلامى با هر كارى تزاحم پيدا كند، مقدم است . همچنين اداى حقوق مردم ، بر تكاليف عبادى مقدم است .
٥. نحسى زمان
مرحوم علامه طباطبائى ، در تفسير الميزان ، بحث مبسوطى در مورد نحسى زمان دارد كه خلاصه اى از آن را در اين جا مى آوريم :
نحسى روز يا قسمتى از زمان ، بدان است كه پيامد حوادثى كه در آن واقع شود، شر و بد باشد، و كارها با گونه اى از آن ، براى انجام دهنده ، ميمون و مبارك نباشد.
الف) از ديدگاه عقل : از نظر عقلى ، نحسى زمان ، قابل اثبات نيست ، همانطور كه نمى شود آن را نفى كرد؛ زيرا ما بر علل و اسباب حوادث ، احاطه نداريم .
ب) از ديدگاه دين : در قرآن آمده و مربوط به قوم عاد است :
١. انا ارسلنا عليهم ريحا صرصرا فى يوم نحس مستمر. (٢٥)
ما براى هلاك مردم عاد، تندبادى در روز نحس پايدار فرستاديم .
٢. فارسلنا عليهم ريحا صرصرا فى ايام نحسات . (٢٦)
ما براى هلاك قوم عاد، باد تندى در روزگار شوم فرستاديم .
در مقابل كلمه (مبارك) براى شب قدر و شب نزول قرآن به كار رفته است :
انا انزلناه فى ليله مباركه (٢٧) قرآن را در شب مبارك نازل نموديم .
تنها چيزى كه از دو آيه فهميده مى شود، اين است كه نحسى و شومى ، مخصوص زمان عذاب است و با گردش زمان شوم ، تكرار مى گردد. و همان طور كه از آيه اخير استفاده مى شود، مبارك بودن به جهت وقوع امور بزرگ در زمانى خاص مى باشد. روايات پيرامون نحسى و مباركى فراوان است . در اكثر آنها علت نحسى ، وقوع حادثه اى ناگوار در آن زمان ذكر شده است ، مانند: رحلت پيامبر اكرم (ص) ، شهادت امام حسين (ع) ، افكنده حضرت ابراهيم (ع) در آتش ؛ و در پاره اى از روايات ، فال بد زدن ، منشا نحسى دانسته شده است كه راه علاج هر دو نحسى در احاديث بيان گشته است :
علاج نوع اول ، رو آوردن به خداوند با دعا، صدقه ، خواندن نماز و قرآن . علاج نوع دوم ، كنار زدن آن حال ت روانى و يا پناه بردن به پروردگارا نماز، دعا، صرقه ... مى باشد.
نحس دانستن اين زمانها كه در روايات آمده است ، براى اين است كه با ترك لذايذ و امور عادى زندگى ، تقوا و روح دينى تقويت گردد و بى اعتنايى به اين امور، يك نوع شقاوت دينى و نحسى به حساب مى آيد. همان طور كه معناى مبارك بودن بعضى زمانها اين است كه عبادت و كار نيك در آن زمان ، فضيلت بيشتر پاداش افزون ترى دارد. خلاصه از اين آيات و روايات - فهميده نمى شود كه زمان ، داراى ويژگى ها تكوينى است كه بعضى از آن نيك و بخشى ديگر نحس مى باشد. (٢٨)

٦. عيد

عيد، دو معنا دارد: ١) باز آمدن ٢) باز گشتن .
عيد در اصطلاح عامه ، به معناب زمان سرور و شادى است . در فرهنگ اسلامى ، سرور و شادى از عيد گرفته نشده ؛ ولى به سرور و شادى حقيقى كه با ارزشهاى والاى انسانى متناسب است ، توجه شده است . برپايه فرهنگ دينى ، انسان ، پاك زاده شده است و در اين جهان ، بايد آن نهاد پاك را پروراند و رشد دهد و هر زمان كه بدين مهم دست يافت ، عيد اوست ؛ چون به اصل خويش بازگشته است لذا:
عارفان ، هردمى دو عيد كنند
عنكبوتان ، مگس قديد (٢٩) كنند
آنچه از اولياى پاك خداوند رسيده ، گوياى همين امر است :
عيد روزى است كه معصيت خداوند در آن نشود، و روزى است كه خداوند، طاعت انسان را بپذيرد. (٣٠)
بنا براين ، آن روزى كه خداوند بيشتر براى انسان جلوه كند و عظمت او بيشتر درك شود، آن روز عيد است . لذا پيامبر اكرم اسلام (ص) فرموده است : زينوا اعياد كم بالتكبير (٣١) عيدهايتان را با تكبير و بزرگ دانستن خداوند، زينت دهيد.

٧. آغاز سال قمرى

مبدا تقويم اسلامى ، هجرت پيامبر اكرم اسلام (ص) از مكه به مدينه است و هجرت ، در روز نخست ماه ربيع الاول سال سيزدهم بعثت آغاز شد؛ اما در آغاز سال قمرى اختلاف است . عده اى محرم و بعضى هم ماه رمضان را آغاز سال قمرى دانسته اند. مرحوم سيد ابن طاووس مى گويد: براى تاريخ و امور زندگى محرم آغاز سال است ؛ اما نسبت به برنامه هاى شرعى و عبادات ، ماه رمضان ؛ زيرا خداوند در قرآن ، تنها آن را ذكر كرده و با عظمت از آن ياد كرده است : شهر رمضان الذى انزل فيه القرآن . (٣٢)
ماه رمضان همان ماه است كه در آن ، قرآن فرو فرستاده ، شده است .
در روايات نيز ماه رمضان ماه اول سال ذكر شده است . (٣٣)

٨. چند تذكر درباره اين تقويم

١. هدف از تهيه و تدوين اين تقويم ، بيان بعض دستورات و آدابى است كه با زمان پيوند دارند، نه همه دستورات دينى .
٢. از ميان دستوراتى كه با زمان پيوند دارند، مواردى گزينش و انتخاب شده است .
٣. كارهاى واجب و حرام و مكروه ، با همين عناوين ذكر شده اند؛ امادر كارهاى مستحب ، عنوان استحباب ذكر نشده است .
٤. فتوا، طبق نظر مبارك حضرت امام خمينى (ره) نقل شده اند.
٥. در ترجمه دعاها، بيشتر از ترجمه مرحوم الهى قمشه اى استفاده شده است .
٦. در تاريخ وقايع ، نظر مشهور مورد مورد توجه بوده است .
٧. در ضمن بيان آداب روزهاى ماه ، به تناسب روز تولد و يا وفات چهارده معصوم (ع) ، خلاصه اى از زندگى هر يك آورده شده است .

فصل اول : برنامه روزانه

در اين فصل برنامه شبانه روز يك مسلمان ، به طور خلاصه ذكر مى شود:

١. خواندن نماز واجب

پيامبر اكرم مى فرمايد: كسى كه به نمازهايش بى توجه باشد، از من نيست و به خدا سوگند روز قيامت ، بر من وارد نمى شود. (٣٤)

٢. خواندن نمازهاى مستحب . (٣٥)

٣ گفتن تسبيحات حضرت زهرا (س) بعد از هر نماز

در روايتى از امام صاددق (ع) نقل شده است : تسبيح فاطمه (س) بعد از هر نماز، از هزار ركعت نماز، نزد من محبوب تر است . (٣٦) اين تسبيح عبارت است از: گفتن ٣٤ مرتبه اله اكبر، ٣٣ مرتبه الحمد لله و ٣٣ مرتبه سبحان الله .

٤. خواندن تعقيبات بعد نماز

الف) پس از نماز صبح :
الهم صل على محمد و آل محمد واهدنى لما اختلف فيه من الحق اذنك انك تهدى من تشا الى صراط مستقيم . (٣٧)
بار خدايا! رحمت فرست بر محمد و آل محمد و راهنمايى كن مرا در آنچه مورد اختلاف است به حق ، با اجازه خود؛ زيرا تو هر كه را خواهى ، به راه راست ، راهنمايى .
ب) پس از نماز ظهر:
لا اله العظيم الحليم لا اله الا الله رب العرش الكريم الحمد لله رب العالمين . اللهم انى اسئلك موجبات رحمتك و عزائم مغفرتك و الغنيمه من كل بر و السلامه من كل اثم . اللهم لا تدع لى دنيا الا غفرته و لا هما الا فرجته و لا سقما الا شفيته و لا عيبا الا سترته و لا رزقا الا بسطته و لا خوفا الا امنته و لا سو الا صرفته و لا حاجه هى لك رضا ولى فيها صلاح الا قضيتها يا ارحم الراحمين امين رب الالمين !
نيست معبودى به حق ، جز خداى بزرگ و بردبار. نيست معبودى به حق ، جز پروردگار عرش كريم . سپاس براى پروردگار عالميان است . بار خدايا! من از و خواهم موجبات رحمتت و تصميمات آمرزش تو و بهره از هر نيكى وسلامتى از هر گناه . بار خدايا! گناهى را بر من منه ، جز آنكه بيامرزى و اندوهى مده ، مگر كه به شادى تبديل كنى ، و هيچ بيمارى اى ، مگر كه بهبود بخشى و هيچ عيبى ، مگر كه بپوشى ، و هيچ رزقى ، مگر كه فراوان كنى ، و هيچ ترسى ، مگر كه امنيت دهى ، و هيچ بدى اى ، جز آنكه بگردانى آن را، و هر حاجتى كه پسند تو و صلاح من باشد، برآور آن را، اى مهربان ترين مهربانان ، اجابت كن اى پروردگار عالميان .!
ج) پس از نماز عصر:
استغفرالله الذى لا اله الا هو الحى القيوم الرحمن الرحيم ذوالجلال و الاكرام واسئله ان يتوب على توبه عبد ذليل خاضع فقير بائس مسكين مستكين مستجر لايملك لنفسه نفعا و لا ضراو لا موتا و لا حياه و لا نشورا. اللهم انى اعوذ بك من نفس لا تشيع ، و من قلب لا يخشع ، من علم لا ينفع ، و من صلاه لا ترفع ، و من دعا لا يسمع . اللهم انى اسئلك السير بعد العسر و الفرج بعد الكرب و الرجا بعد الشده . اللهم ما بنا من نعمه فمنك لا اله الا انت استغفرك و اتوب اليك . (٣٨)
آمرزش جويم از خدايى كه پرستيده شايسته اى جر او نيست . زنده اى است پاينده و بخشاينده و مهربان و صاحب جلال و كرم ؛ و از او مى خواهم مرا پذيرا باشد. چونان بنده خوار فروتن درويش فگار گداى وامانده پناهنده اى كه براى خود، مالك سود و زيان و مرگ و زندگانى و رستاخيز نيست . بارخدايا! به تو پناه مى برم از نفسى كه سير نمى شود، و از دلى كه نهراسد و از دانشى كه بهره ندهد و از نمازى كه بالا نرود.
د) پس از نماز مغرب :
اللهم انى اسئلك موجبات رحمتك و عزائم مغفرتك و النجاه من النار و من كل بليه و الفوز بالجنه و الرضوان الى دار السلام و جوار نبيك محمد - عليه و اله السلام - اللهم ما بنا من نعمه فمنك لا اله الا انت استغفرك و اتوب اليك . (٣٩)
بار خدايا! از تو مى خواهم وسايل رحمتت را و تصميمات آمرزش تو را، و نجات از آتش و از هر بلايى را، و كاميابى به بهشت و رضوان در خانه سلامت و همسايگى پيامبرت محمد - كه بر او و خاندانش درود باد - بار خدايا! آنچه نعمت داريم از توست ، خدايى جز تو نيست ، از تو طلب آمرزش مى كنم و به سوى تو توبه مى كنم .
ه) پس از نماز عشا:
اللهم ان مغفرتك ارجى من عملى و ان رحمتك اوسع من ذنبى . اللهم ان كان ذنبى عندك عظيما فعفوك اعظم من ذنبى . اللهم ان لم اكن اهلا ان ابلغ رحمتك فرحمتك اهل ان تبلغنى و تسعنى لا نها وسعت كل شى و برحمتك يا ارحم الراحمين .!
بار خدايا! به راستى آمرزشت اميد بخش تر از كردار من است و به راستى رحمت تو وسيع تر از گناه من است . بارخدايا! اگر گناه من نزد تو بزرگ است ؛ اما عفو و گذشت تو بزرگتر از گناه من است . بارخدايا! اگر من اهل نيستم كه به رحمت تو نائل شوم ، وليكن رحمت تو شايسته است به من رسد و مرا فرا گيرد؛ زيرا رحمت تو همه چيز را فرا گرفته است ، به مهر تو اى مهربان ترين مهربانان !
اين دعا، از تعقيبات مشترك است كه مى توان آن را پس از نمازهاى ديگر هم خواند.

٥. نخوابيدن بين طلوع فجر و طلوع آفتاب

ابو حمزه ثمالى از امام سجاد (ع) در باره خواب بين طلوع فجر و طلوع آفتاب چنين نقل مى كند: من خوابيدن در اين ساعات را دوست ندارم ؛ زيرا خداوند، رزق و روزى بندگان را در اين ساعات تقسيم مى كند، و به دست ما جارى مى شود. (٤٠)

٦. قرآن خواندن

امام صادق (ع) فرموده است : قرآن عهد و پيمان خداوند است با بندگان . بر مسلمان است كه در اين عهد، نظر كند و هر روز، پنجاه آيه از آن را تلاوت كند. (٤١) چه زيباست كه مسلمان ، هر صبح : خانه اش را با تلاوت كتاب آل هى : منور گرداند و بركت را به منزلش فرود آورد. (٤٢)

٧. ذكرهاى صبح و شام

الف) گفتن ده مرتبه :
سبحان اله و الحمد لله و لا اله الا اله و الله اكبر.
پاك و منزه است خدا و سپاس براى اوست و خدايى جز او نيست و خدا بزرگ است .
ب) گفتن سه مرتبه :
اللهم مقلب القلوب و الابصار، ثبت قلبى على دينك و لا تزع قلبى بعد اذهديتنى ، و هب لى لدنك رحمته انك انت الوهاب و اجرنى من النار برحمتك . اللهم امدذلى فى عمرى و واسع على فى رزقى و انشر على رحمتك و ان كنت عندك فى ام الكتاب شقيا، فاجعلنى سعيدا فانك تمحو ما تشا و تثبت و عندك ام الكتاب .
بار خدايا! كه دلها و ديده ها را بگردانى ، دلم را بر خودت ثابت بدار، و كج مساز دلم را پس از آنكه به راهم آوردى ، و ببخش مرا از پيش خودت به مهر، كه تو بخشنده و پناهم بده از آتش به مهر و رحمت خودت . بار خدايا! طولانى عمر مرا، و گشايش فرما روزيم را، و مبسوط گردان بر من رحمت خودت را. اگر در علم شقى و بدبخت بوده ام ، مرا خوش بخت و سعادتمند گردان ؛ زيرا تو مى توانى هر چيز را محو و پاك نمايى و يا اثبات و به جادارى ، و در نزد توست ام الكتاب (سرنوشت) .
ج) گفتن ده مرتبه قبل از طلوع و غروب خورشيد:
اعوذ بالله السميع العليم من همزات الشياطين ، و اعوذ بالله من ان يحضرون ان اله هو السميع العليم .
پناه مى برم به خداى شنوا و دانا از وسوسه ها و نيرنگ هاى پنهانى شياطين ، و پناه مى برم به خدا از اين كه در برم حاضر شوند؛ زيرا خدا شنوا و داناست .

٨. خواندن زيارت امام زمان (ع) در هر صبح

اللهم بلغ مولاى صاحب الزمان - صلوات اله عليه - عن جميع المومنين و المومنات فى مشارق الارض و مغاربها و برها و بحرها و سهلها و جبلها حيهم و ميتهم و عن و الدى و ولدى و عنى من الصلوات و التحيات زنه عرش اله و مداد كلماته و منتهى رضاو عدد ما احصاه كتابه و احاط به علمه . اللهم انى اجداد له فى اليوم و فى كل عهدا و عقدا و بيعه فى رقبتى . اللهم كما شرفتنى بهذا التشريف و فضلتى بهذه الفضيله و خصتنى بهذه النعمه فصل على مولاى وسيدى صاحب الزمان و اجعلنى من المستشهدين بين يديه طائعا غير مكروه فى الصف الذى نعت اهله فى فى كتابك فقلت صفا كانهم بنيان مرصوص على طاعتك و طاعه رسولك و اله - عليم السلام - اللهم هذه بيعه له عنقى الى يوم القيامه . (٤٣)
خدايا! برسان به مولايم صاحب الزمان كه درودهاى خدا بر او باد - از جميع مومنين و مومنات ، در مشرق و مغرب ، خشكى و دريا، صحرا و كوه ها، از زنده و مرده آنها و از والدين و فرزندان من و از من ، از صلوات و تحيات ، به وزن عرش خدا و شمارش كلمات خدا و نهايت رضا و خشنودى ، به عدد آنچه در كتاب آفرينش او به شمارش آمده و علم او آن را احاطه كرده است . خدايا! من تجديد مى كنم براى او در اين روز و در هر روز عهد و بيعتى را بر گردن خود دارم . خدايا! چنانچه شرافتمندم كردى بر اين شرافت ، و فضيلت و مخصوصم كردى بر اين نعمت ، پس رحمت فرست ، بر مولايم و سيدم صاحب الزمان ، و مرا از ياران و پيروان و دفاع كنندگان از اون قرار بده ، و قرار ده مرا از شهيدان در برابرش به دلخواه و از روى ميل ، نه به زور در صفى كه ستوده اى اهل آن را در كتاب خود و فرمودى : (صفى چون بنياد در هم پيوسته) بر روش طاعت خودت و طاعت و رسولت و خاندانش - كه بر آنان درود باد - بار خدايا! اين بيعت او در گردن من است تا روز قيامت .

٩. صدقه دادن

از امام صادق (ع) نقل شده است كه فرموده : هر كس صبح صدقه بدهد، خداوند، نحسى آن روز را از او بر طرف مى كند. (٤٤)
در روايت ديگر ياآمده است : صبح زود صد قه دهيد كه بلاها از آن عبور نمى كند. (٤٥)

١٠. انديشه و تلاش براى رفع گرفتاريهاى اجتماعى

رسول اكرم (ص) فرموده است :
من اصبح و لايتهم بامور المسلمين فليس بمسلم . (٤٦)
هر كه صبح برخيزد و به امور مسلمانان اهتمام نورزد و در انديشه آنان نباشد، مسلمان نيست .
و نيز از ايشان نقل شده كه فرموده : بر مسلمانان لازم است كه هر روز صدقه اى بپردازند. بعضى اعتراض كردند كه اين تونايى براى همه نيست . فرمود: برداشتن مانع ، از معابر عمومى صدقه است ؛ راه به كسى نشان دادن ، صدقه است ؛ عيادت بيمار، صدقه است . (٤٧)

١١. خواندن زيارت عاشورا

امام باقر (ع) بعد از تعليم اين زيارت به علقمه فرمود:
اگر مى توانى هر روز، امام حسين (ع) را با اين جملات زيارت نما. (٤٨)

١٢. رعايت اعتدال در خوردن و پرهيز از پر خورى

سقراط بسيار كم خوراك بود. يكى از فلاسفه به او نوشت : تو عقيده دارى كه بر هر جاندارى بايد ترحم كرد، خودت يكى ارز جاندارانى و بر خود ترحم نمى كنى . سقراط در جواب به او نوشت : من مى خورم تا زنده بمانم ؛ ولى تو زنده مى مانى تا بخورى !
از اميرالمؤ منين (ع) نقل شده است كه فرمود: كسى كه در خوردن ميانه روى كند، سلامتش افزون و انديشه اش صالح خواهد بود. (٤٩)

١٣. هميشه با وضو بودن

پيامبر گرامى (ص) چنين سفارش كرده است :
زياد با طهارت باشيد، تا عمرت طولانى گردد، و اگر توانستى در تمام شب و روز با طهارت باشى ، چنين كن ؛ زيرا اگر با طهارت بميرى ، شهيدى . (٥٠)

١٤. رعايت آداب خوابيدن

الف) محاسبه . امام صادق (ع) فرموده است : هنگامى كه به بستر مى روى ، نگاه كن و ببين كه در روز، چه به دست آوردى و به ياد آور كه خواهى مرد و معاد و قيامتى هست . (٥١)
و پيامبر (ص) فرموده است : ليسس منا يحاسب نفسه فى كل يوم . (٥٢)
از ما نيست آن كه در هر روز، خود را حسابرسى نكند.
ب) شستن دست و صورت قبل از خواب . پيامبر (ص) فرموده است : شب نخوابيد در حالى كه دستهايتان آلوده به چربى است ؛ و گرنه اگر ناراحتى اى به شما رسيد، خود را ملامت كنيد. (٥٣)
ج) با وضو خوابيدن . امام صادق (ع) چنين نقل كرده است : هر كه با وضو به بستر رود، بسترش مسجد اوست . (٥٤)
در روايت ديگر آمده است : آن كه با وضو مى خوابد، گويا شب را به بندگى خدا احيا نموده است . (٥٥)
د) تخلى پيش از خوابيدن . حضرت امير (ع) به امام حسين (ع) اين سفارش ‍ را كرد تا به طبيب ، نيازمند نگردد. (٥٦)
ه) مسواك زدن . پيامبر اكرم (ص) ، هنگام خواب مسواك مى كرد. (٥٧)
در روايتى ديگر آمده است كه پيامبر (ص) هنگام خواب ، مسواك را بالاى سر خود مى گذاشت ، تا وقتى از خواب برخواست ، اول مسواك بزند. (٥٨)
و) خواندن سوره اخلاص و تكاثر هنگام خواب . (٥٩)

١٥. سحر خيزى و تهجد

بهترين ساعات براى نيايش و تصفيه دل ، سحر است . هر كه شب پر بارترى داشته باشد، روزش پر ثمرتر است ، و آن كه از اين فيض محروم باشد، مانند درخت بى ريشه است ؛ زيرا خداوند مى فرمايد:
ان ناشئه الليل هى اشد وطا و اقون قيلا
قطعا برخواستن شب ، رنجش بيشتر و گفتار در آن هنگام راستين تر است .
نماز شب بهترين شاهد اخلاص ، و صفاى قلب ، و دعوى صدق ايمان است . سيره پرهيزگاران و نيكان نيز بر اين بوده است كه :
كانوا قليلا من الليل ما يهجعون و بالاسحار هم يستغفرون . (٦٠)
مقدار كمى از شب را مى خوابند، و از خداوند در سحرگاه ، طلب مغفرت مى كنند.
در مناجاتى خداوند به حضرت موسى (ع) فرمود: دروغ مى گويد آن كه گمان مى كند من را دوست دارد، ولى چون شب شود، خواب جايگزين راز و نياز او مى گردد. (٦١) در روايتى ديگر آمده است كه شخصى خدمت اميرالمؤ منين (ع) آمد و عرض كرد: موفق نمى شوم نماز شب بخوانم . حضرت فرمود: گناهانت تو را به بند كشيده اند. (٦٢)

فصل دوم : برنامه هفتگى

زندگى از دهر و دهر از زندگى
لا تسبوا الدهر فرمان نبى است
در كتاب جمال الاسبوع ، از امام هادى (ع) چنين نقل شده است :
روزى يكى از دوستان امام ، در زندان به ديدن وى رقت و معناى اين سخن پيامبر (ص) را كه لا تعادوا الايام فتعاديكم ؛ با روزها دشمنى نكنيد كه آنها نيز با شما دشمنى خواهند كرد ، از ايشان پرسيد. حضرت در جواب فرمود: مراد از ايام ما هستيم تا آسمانها و زمين پا بر جاست . شنبه به نام رسول خداست ؛ يكشنبه به نام اميرالمؤ منين (ع) ، دوشنبه به نام حسن و حسين (ع) ، سه شنبه به نام على بن حسين و محمد بن على و جعفر بن محمد (ع) ، چهارشنبه به نام موسى بن جعفر و على بن موسى و محمد بن على (ع) و من (امام هادى (ع) ) ، پنج شنبه به نام فرزندم حسن (ع) و جمعه به نام فرزندم مهدى (عج) است . (٦٣)
حال به بيان آداب روزهاى هفته مى پردازيم :

شنبه

١. خواندن دعاى روز
بسم الله الرحمن الرحيم
بسم الله كلمه المعتصمين و مقاله المتحرزين و اعوذ بالله تعالى من جور الجائرين و كيد الحاسدين و بغى الظالمين و احمده فوق حمد الحامدين . اللهم انت الواحد بلاشريك و الملك بلا تمليك لا تضاد فى حكمك و لا تنازع فى ملكك . اسئلك ان تصلى على محمد عبدك و رسولك و ان توزعنى من شكر نعماك ما تبلغ بى غايه رضاك و ان تعيننى على طاعتك و لزوم عبدتك و استحقاق مثوبتك بلطف عنايتك و ترحمنى بصدى عن معاصيك ما احييتنى و توفقنى لما ينفعى ما ابقيتنى و ان تشرح بكتابك صدرى و تحط بتلاوته وزرى و تمنحنى السلامه فى دينى و نفسى و لا توحش بى اهل انسى و تتم احسانك فيما بقى من عمرى كما احسنت فيما مضى منه يا ارحم الراحمين !
به نام خداوند بخشنده مهربان
به نام خدا، كلمه پناهندگان ، و گفتار پناه گيرندگان ؛ و پناه مى برم به خداى بزرگ از ستم ظالمان و نيرنگ حسودان ظلم ظالمان ؛ و سپاس مى گويم او را برتر از سپاس سپاسگزاران . بار خدايا! تويى تنها بدون شرك و پادشاه بدون تمليك . ضديت نشود با حكم تو. از تو خواهم كه درود فرستى بر محمد، بنده تو و فرستاده تو و تو به من بدهى از سپاسگزارى نعمت هايت آنچه كه بدان ، مرا به نهايت رضايت و خشنودى خودت برسانى و تا كمك كنى كه مرا بر طاعت و فرمانبرى خودت ملازم بودن به عبادت و بندگى ات و شايستگى و ثواب و پاداش تو به وسيله لطف و عنايت خودت ؛ و رحم كنى بر من كه مرا باز دارى از گناهانت تا زنده ام ، و توفيق دهى به آنچه سود رساند تا عمر دهى . و اين كه به كتاب خودت سينه ام را گشايش دهى ، و به وسيله خواندن قرآن ، گناهانم را بريزى و ببخشى و من سلامتى را در دين و جانم ، و اين كه هراسناك نكنى از من ، اهل انس را، و تمام كنى احسان خودت را در باقى مانده عمرم ، چنانچه احسان كردى در گذشته آن ، اى مهربان ترين مهربانان !
٢. خواندن زيارت پيامبر اكرم (ص)
اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريك له و اشهد انك رسوله و انك محمد بن عبدالله و اشهد انك قد بلغت رسالات ربك و نصحت لامتك و جاهدت فى سبيل الله بالحكمه و الموعظه الحسنه و اديت الذى عليك من الحق و انك قد روفت بالمومنين و غلظت على الكافرين و عبدت الله مخلصا حتى اتيك اليقين فبلغ الله بك اشرف محل المكرمين . الحمد لله الذى استنقذنا بك من الشرك و الضلال . اللهم صل على محمد و اله و اجعل صلواتك و صلوات ملائكتك و انبيائك و المرسلين و عبادك الصالحين و اهل السماوات و الارضين و من سبح لك يا رب العالمين من الاولين و الاخرين على محمد عبدك و رسولك و نبيك و امينك و نجيبك و صفيك و صفوتك و خاصتك و خالصتك و خيرتك و من خلقك و اعطه الفضل و الفضيله و الوسيله و الدرجه الرفيعه و ابعثه مقاما محمودا يغبطه به الاولون و الاخرون . اللهم انك قلت ولوانهم اذ ظلموا انفسهم جاوك فاستغفروا الله و استغفر لهم الرسول لوجدوا الله توابا رحيما. الهى فقد اتيت نبيك مستغفرا تائبا من ذنوبى فصل على محمد و اله و اغفرها لى . يا سيدنا اتوجه بك و باهل بيتك الى الله تعالى ربك و ربى ليغفرلى !
پس سه مرتبه بگو: انا الله و انا اليه راجعون .
پس بگو:
اصبنا بك يا حبيب قلوبنا فما اعظم المصيبه بك حيث انقطع عنا اوحى و حيث فقدناك فانالله و انا اليه راجعون . يا سيدنا يا رسول الله صلوات الله عليك و على ال بيتك الطيبين الطاهرين ، هذا يوم السبت و هو يومك و انافيه ضيفك و جارك فاضفنى و اجرنى فانك كريم تحب الضيافه و مامور بالاجاره فاضفنى و احسن ضيافتى و اجرنا و احسن اجارتنا بمنزله الله عندك و عند ال بيتك و بمنزلتهم عنده و بما استودعكم من علمه فانه اكرم الاكرمين ! (٦٤)
شهادت مى دهم كه خدايى جز خداى يگانه نيست ، شريكى براى او نيست ؛ و گواهى مى دهم تو رسول او هستى ، و تو محمد، فرزند عبدالله هستى ؛ و گواهى مى دهم كه تو رسانيدى ايام هاى پرواردگارت را، و اندرز دادى امتت را، و جهاد كردى در راه خدا به حكمت و پند نيكو، و ادا كردى هر آن چه به عهده ات بود از حق ؛ و تو به مومنان ، مهربانى و بر كافران ، سختگيرى ؛ و بندگى كردى خدا را با اخلاص ، تا يقين برايت آمد و خدا تو را به اشرف مقام مكرمان رسانيد. سپاس خدا را كه ما را به وسيله تو از شرك و گمراهى رها ساخت . بار خدايا! درود فرس بر محمد و آل او؛ و مقرر فرما درودهاى خود و درودهاى فرشتگان پيامبران و رسولان و بندگان شايسته خودت را و اهل آسمان ها و زمين ها و هر كه تو را تسبيح گويد، اى پروردگار جهانيان ، از اولين و آخرين ، بر محمد، بنده ات و رسولت و پيامبرت و امين خودت و نجيب و دوستت و برگزيده ات و بنده پاك و مخصوص در گاهت و خاص و خالص تو و بهترين از خلقت ؛ و عطا كن به او برترى و فضيلت و وسيله شفاعت و درجه بلند، و برسان او را به درجه ستوده اى كه رشك قبرند از اولين و آخرين . خدايا! تو گفته اى كه آنها كه گاهى بر خود ستم مى كردند، نزد تو مى آمدند و از تو آمرزش مى خواستند و رسول هم آمرزش ‍ آنها را مى خواست ، هر آينه ، خدا را بسيار توبه پذير و مهربان مى يافتند. خدايا! من براى تو و آمرزش از گناه ، نزد پيغمبرت آمده ام . پس رحمت فرست بر محمد و آلش و گناهانم را بيامرز. اى سرور ما! رو به تو دارم و به خاندان تو و به سوى خداى تعالى روم كه پروردگار من است تا بيامرزد مرا. سپس سه مرتبه بگو: ما از خداييم و به سوى خدا مى رويم .
پس بگو: سوگوار توايم اى حبيب دلهاى ما! چه اندازه بزرگ است سوگوارى بر تو كه وحى از ما بريده شد و تو را از دست داديم . پس به درستى كه ما از خداييم و به سوى او بر مى گرديم . اى سرور ما. اى رسول خدا، صلوات و درود خدا بر تو و بر خاندان پاك تو! امروز شنبه است و آن ، روز توست و من در آن ، مهمان تو هستم و پناهنده توام ، پس ميهمان نوازى كن و مرا پناه بده ؛ زيرا تو كريمى و مهمان دوست و مامور پناه دادن هستى . ميهمان نوازى ام كن و به منزلت خدا نزد تو و نزد خاندانت ، و به مقامى كه نزد او دارد، و به آن علمى كه به شما سپرده ؛ زيرا او كريم ترين كريمان است . ٣. رفتن بانوان بر سر مزار شهدا. در روايتى آمده است كه حضرت زهرا (س) ، صبح روزهاى شنبه بر سر مزار شهدا مى رفت

يكشنبه

١. خواندن دعاى روز
بسم الله الرحمن الرحيم
بسم الله الذى لا ارجوالا فضله و لا اخشى الا عدله و لا اعتمد الا قوله و لا امسك بحبله بك استجير يا ذالعفو و الرضوان من الظلم و العدوان و من غير الزمان و تواتر الاحزان و طوارق الحادثان و من انقضاء المده قبل التاهب و العده و اياك استرشد لما فيه الصلاح و الاصلاح و بك استعين فيما يقترن النجاح و الانجاح و اياك ارغب فى لباس العافيه و تماميها و شمول السلامه و دوامها و اعوذبك يا رب من همزات اشياطين و احترز بسلطانك من جور السلاطين فتقبل ما كان من صلاتى و صومى و الجعل غدى و ما بعد افضل من ساعتى و يومى و اعزنى فى عشيرتى و قومى و احفظئى فى يقظتى و نومى فانت الله خير حافظاو انت ارحم الراحمين . اللهم انى ابرء اليك فى يومى هذا و ما بعد من الاحاد من الشراك و الالحاد و اخلص لك دعاتى تعرضا للاجابه و اقيم على طاعتك رجال لاثابه فصل على محمد خير خلقك الداعى الى حقك و اعزنى بعزك الذى لايضام و احفظنى بعينك التى لا تنام و اختم بالانقطاع اليك امرى و بالمغفره عمرى انك انت الغفور الرحيم !
به نام خداوند بخشنده مهربان
به نام خدايى كه اميد ندارم جز به فضل او، و نترسم جز از عدل و دادخواهى او، و اعتماد ندارم ، مگر به گفته او، و تمسك نكنم ، مگر به رشته او به تو پناه مى برم اى صاحب گذشت و رضوان ، از ظلم و دشمنى و از دگرگونى هاى دوران ، و پى در پى بودن احزان و از حوادث ناگوار، و از گذشت عمر پيش از آمادگى و توشه گيرى . به تو راه مى جوييم به سوى آنچه مايه كاميابى و كامروا ساختن است ؛ و به تو مايل هستم كه مرا لباس عافيت و تن درستى كامل بپوشانى ، و فراگيرى و سلامت و دوامش را؛ و به تو پناه آرم اى پروردگار، از نيرنگ هاى پنهانى شياطين و، سپر گيرم با سلطه و قدرت تو از ستم شاهان . پس بپذير هر آنچه بوده است از نمازم و روزه ام . و بگردان فردايم را و پس از آن برتر از اين ساعتم و اين روزم ، و عزيزم گردان در ميان خويشان و قوم خودم ، و حفظ كن من را در بيدارى و خوابم . تو اى مهربان ترين مهربانان هستى . بار خدايا! من تبرئه و بيزارى مى جويم در اين روز يكشنبه هاى بعد، از شرك و ناشايسته ها و بت پرستى ها و بى دينى ، و خالص انگارى براى تو دعايم را براى دريافت اجابت ، و مى ايستم بر طاعت تو به اميد بخشش و ثواب و پاداش پس درود فرست بر محمد كه بهترين خلق توست و دعوت كننده به سوى حقانيت توست ، و مرا عزيز دار به عزت خودت كه ستم ناپذير است ، و حفظ كن مرا به ديده خودت ؟ خواب نگيرد. به پايان رسان كارم را با بريدگى از ديگران ، و عمرم را به آمرزش و معرفت خودت ختم كن .
٢. خواندن زيارت حضرت على (ع)
السلام على الشجره النبوه و الدوحه الهاشميه المضيئه المثمره بالنبوه المونقه بالامامه و على ضجيعيك ادم و نوح - عليها السلام - السلام عليك و على اهل بيتك الطيبين الطاهرين . السلام عليم على الملائكه المحدقين بك و الحافين بقربك يا مولاى يا اميرالمؤ منين ! هذا يوم الاحد و هو يومك و باسمك و انا ضيفك فيه و جارك فاضفنى يا مولاى و اجرنى فانك كريم تحب الضيافه و مامور بالاجاره فافعل ما رغبت اليك فيه و رجوته منك بمنزلتك و البيتك عندالله منزلته عندكم و بحق ابن عمك رسول الله - صلى الله عليه و اله و سلم و عليهم اجمعين -
درود بر شجره نبويه و گلبن هاشميه ، درخشان و بارور نبوت ، خرم به امامت ، و بر دو هم جوار قبرت : آدم و نوح - كه بر آنان درود باد - درود بر تو و بر خاندانت كه پاك و منزه اند و درود بر تو و بر فرشتگان اطراف تو و فرشتگان دور قبرت . يكشنبه است و روز توست و به نام توست و من در آن ، ميهمان تو و پناهنده به توام . پس بپذير مرا اى مولاى و پناه ده ؛ زيرا تو كريم هستى و ميهمان را دوست دارى و دستور دارى به پناه دادن . پس به جاآور آنچه به سوى تو در آن مايل هستم و اميد آن را از تو دارم ، به مقام خودت و خاندانت نزد خداو مقام خدا نزد شما و به حق پسر عمت رسول خدا - كه درود خدا بر او و بر خاندان او باد - و بر همه ايشان درود باد.!
٣. خواندن زيارت حضرت فاطمه (س)
السلام عليك يا ممتحنه امتحنك الذى خلقك فوجدك لما امتحنك صابره اناك مصدق صابر على ما اتى به ابوك و وصيه - صلوات الله عليها - و انا اسئلك ان كنت صدقتك الا الحتنى بتصديقى لها لتسر نفسى فاشهدى انى ظاهر بولايتك و ولايه البيتك - صلوات الله عليهم اجمعين -.
درود بر تو اى آزموده شده . خدايى كه تو را آفريد. دريافت كه در اين آزمايش ، شكيبايى . من به تو ايمان دارم و صابرم بر آنچه پدرت و وصى او آورده اند - كه درود خدا بر ايشان باد - و من از تو مى خواهم ، چون كه به تو ايمان دارم كه توفيق آنها را يابم تا دل شاد گردم . گواه باش كه من به ولايت تو و ولايت خاندانت - كه درود خدا بر ايشان باد - دل گرم هستم .
زيارت ديگر آن حضرت :
اسلام عليك يا ممتحنه امتحنك الذى خلقك قبل ان يخلقك و كنت لما امتحنك به صابره و نحن لك اوليا مصدقون و لكل ما اتى به ابوك - صلى الله و عليه و سلم - و اتى به وصيه - عليه السلام - مسلمون و نحن نسئلك . اللهم اذكنا مصدقين لهم ان تلحقنا بتصديقنا بالدرجه العاليه لنبشر انفسنا بانا قد طهرنا بولايتهم - عليهم السلام -.
درود بر تو اى آزموده شده . آزمودت خدايى كه تو را آفريد. پيش از آن كه تو بيافريند، و تو را در آنچه امتحان كرد، شكيبا يافت ؛ و ما دوستان ايمان آورند به شما و به هر چه كه پدرت آورده - كه درود بر او باد - قبول دارم و ما درخواست مى كنيم بارخدايا! كه چون ما مومن به آنها هستيم ما را سبب اين ايمان ، به درجه بلند برسانى تا خود را مژده دهيم كه ما پاك شديم و به ولايت ايشان - كه سلام خدا بر ايشان باد.

فصل سوم : برنامه ماه هاى سال

دوشنبه

در رويانت فراوان آمده است كه آخر روز دوشنبه و پنج شنبه ، اعمال انسان بر پيامبر (ص) و امامان (ع) عرضه مى گردد. لذا مناسب است كه لحظه هاى آخر اين دو روز، به حسابرسى كارها سپرى گردد و توام با استغفار باشد. در روايتى از پيامبر اكرم (ص) نقل شده است كه فرموده :
بندگان مومن ، هنگام عرضه عمل ، مورد آمررزش خداوند قرار مى گيرند؛ مگر با ديگران برادران دينى دشمنى و عداوت داشته باشند كه در اين صورت ، آمرزش آنان به تاخير مى افتد تا از كينه و دشمنى دست بردارند. (٦٥)
خواندن دعاى روز
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد الله الذى لم يشهدا احدا حين فطر الالسماوات و الارض و لا اتخذ معينا حين برء النسمات لم يشارك فى الالهيه و لم يظاهر فى الوحد انيه كلت الالسن عن غايه صفته و العقول عن كنه معرفته و تواضعت الجبابره لهيبته و عنت الوجوه لخشيته و انتقاد كل عظيم لعظمته فلك الحمد متواترا متسقا و متوال يا مستوسقا و صلواته على رسوله ابدا و سلامه دائما سرمدا. اللهم اجعل اول يومى هذا صلاحا و واسطه فلاحا و اخره نجاحا و اعوذبك من اليوم اوله فزع و واسطه جزع و اخره وجع اللهم انى استغفرك لكل نذر نذرته و كل وعد وعدته و كل عهد عاهدته ثم لم اف به و اسئلك فى مظالم عبادك عندى فانما عبد من عبدك اوامه من امامك كانت له قبلى مظلمه ظلمتها اباه فى نفسه اوفى عرضه اوفى ماله اهله و ولده او غيبه اغتبيته بها او تحامل عليه بميل او هوى او انفه او حميته اورئا او عصبيه غائبا كان او شاهدا و حيا كان او ميتا فقصرت يدى و ضاق وسعى عن ردها اليه و التحليل منه . فاسئلك يا من يملك الحاجات و هى مستجيبه لمشيته و منسر عه الى ارادته ان تصلى على محمد و آل محمد و ان ترضيه عنى بما شئت و تهب لى من عندك رحمته انه لا تنقصك المغفره و لا تضرك الموهبه يا ارحم الراحمين . اللهم اولنى فى كل يوم اثنين يغمتين منك ثنتين سعاده فى اوله بطاعتك و نعمه فى اخره بمغفرتك يا من هو لا الاله و لبا يغفره الذنوب سواه و منسرعه الى ارادته
به نام خداوند بخشنده مهربان
سپاس از آن خدايى است كه احدى را گواه نياورد، هنگامى كه آسمانها و زمين را بنياد كرد و كمكى نگرفت ، هنگامى كه مخلوقات و دم زنان را آفريد و هرگز در آفرينش و الهيت ، شريكى نگرفت . و كمك و پستيبانى در يگانگى نخواهد. زبانهااز غايت ستودنش ، لال است و خردها از ژرف معرفتش و گردن كشان از هيبت و شكوهش فروتن شوند، و چهره ها از ترس او به زير، و هر بزرگى از عظمت او در مهار و مطيع . پس از آن توست سپاسى پياپى و رشته دار و دنباله دار استوار و پايدار و رحمت او بر فرستاده اش جاويد، و درودش تا هميشه سرمد، بارخدايا! آغاز اين روز مرا كاميابى قرار ده ؛ و پناه مى برم به تو از روزى كه آغازش شيون و ميانش بى تابى و پايانش دردناكى باشد. بار خدايا من آمرزش تو را خواهانم از هر نذرى كه كردم و از هر وعده اى كه دادم و از هر عهد و پيمانى كه بسته ام و گسستم و به آن وفا نكردم ؛ و از و خواهانم اداى مظلمه هاى بندگانت را كه عهد دارم ، هر كدام از بندگانت و كنيزانت كه حقى بر عهده ام دارند و بر آنها ستم كرده ام ، در جان او يا ابرو و يا مال يا عيال و فرزند يا پشت سر آنها بد گفته ام يا بارى بر آنها نهاده ام از خواهش و هواى و هوس يا از سر بزرگى يا رشك يا خودنمايى يا تعصب ، حضور دارد يا غايب است ، و زنده است يا مرده ، اكنون دستم نمى رسد و نمى توانم به او پرداخت كنم و از او حلاليت بطلبم . از تو خواستارم ، اى آنكه حوائج را دارى و آنها را اجابت مى كنى ، و شتابان براى اراده تو، كه رحمت فرستى بر محمد و خاندانش ، و او را از من راضى كنى به هر چه خواهى ، و برايم از نزد خودت ، رحمت ببخشى ؛ زيرا آمرزش از تو نكاهد، و بخشش ، تو را زيان نرساند، اى مهربان ترين مهربانان ! بار خدايا! به من ببخش هر روز دوشنبه را، دو نعمت از خودت ، جفت ، در آغازش خوش ‍ بختى و فرمانبردارى خودت و پايانش نعمت آمرزش تو باشد اى كسى كه اوست معبود؛ و آمرزنده گناه ، جز او مفقود!
٢. خواندن زيارت امام حسن (ع)
اسلام عليك يا بن رسول رب العالمين ، السلام عليك يا بن اميرالمؤ منين ، السلام عليك يابن فاطمه يا بن فاطمه الزهرا، اسلام عليك يا حبيب الله ، السلام عليك يا صفوه الله ، السلام عليك يا امين الله ، اسلام عليك يا حجه الله ، السلام عليك يا حجه الله ، اسلام عليك يا نور الله ، اسلام عليك يا صراط الله ، اسلام عليك يا بيان حكم الله ، السلام عليك يا ناصر دين الله ، اسلام عليك يا بيان حكم الله ، السلام عليك ايها البر الوفى ، السلام عليك ايها القائم الامين ، السلام عليك ايها العالم بالتاويل ، السلام عليك ايها الهادى الهدى ، السلام عليك ايها الطاهر الزكى ، السلام عليك ايها التقى التقى ، السلام عليك ايها الحق الحقيق ، السلام عليك ايها الشهيد الصديق ، السلام عليك يا ابا محمد الحسن بن على و رحمه الله و بركاته .
درود بر تو اى فرزند رسول پروردگار جهانيان ! درود بر تو اى پسر اميرالمؤ منين ! درود بر تو اى پسر فاطمه زهرا! درود بر تو اى حبيب خدا! درود بر تو اى برگزيده خدا! درود بر تو اى امين خدا! درود بر تو اى درود بر تو اى حجت خدا! درود بر تو اى بيان حكم خدا! درود بر تو اى راه خدا! درود بر تو اى ياور دين خدا! درود بر تو اى سى پاك ! درود بر تو اى خوش ‍ كردار وفادار! درود بر تو اى قائم استوار! درود بر تو اى داناى تاويل ! درود بر تو اى رهبر رهياب ! درود بر تو اى پاك پاكيزه ! درود بر تو اى پرهيزگار پاك دامن ! درود بر تو اى حق محقق ! درود بر تو اى شهيد صديق ! درود بر تو اى ابا محمد، حسن بن على و رحمت خداو بركاتش !
٣. خواندن زيارت امام حسين (ع)
السلام عليك يابن رسول الله ، السلام عليك يابن اميرالمؤ منين ، السلام عليك يابن سيده نساء العالمين ، اشهد انك قد اقمت الصلاه و اتيت الزكاه و امرت بالمعروف و نهيت عن المنكر و عبدت الله مخلصا و جاهدت فى سبيل الله و حق جهاده حتى اتيك اليقين فعليك السلام منى مابقيت و بقى اليل و النهار و على البيتك الطيبين و الطاهرين . انا يا مولاى مولى لك و لال بيتك سلم لمن سالمكم و حرب و لمن حاربكم مومن بسركم و جهركم و ظاهر كم و باطنكم لعن الله اعداكم من الاولين و الاخرين و انا ابره الى الله تعالى منهم يا مولاى يا ابامحمد يا مولاى يا اباعبدالله ! هذرا يوم الاثنين و هو يومكما و باسمكما و انا فيه ضيفكما فاضيفانى و احسنا ضيافتى فنعم من استضعف به انتما و انا و انا فيه من جواركم فاجيرانى فانكما ماموران بالضيافه والاجاره فصلى الله عليكما و آلكما الطيبين .
درود بر تو اى پسر رسول خدا، درود بر تو اى پسر اميرالمؤ منين ، درود بر تو اى پسر سرور زنان عالم ، گواهى مى دهم كه تو بر پا داشتى نماز را، زكات را دادى و امر به معروف كردى و از منكر بازداشتى ، و پرستيدى خدا را با اخلاص و جهاد كردى در راه خدا و به سزاوارى تا به حق و يقين رسيدى . بر تو باد درود من تا هستم و شب و روز هست ، و بر خاندان پاك و منزه ات . اى سرورم ! من وابسته تو و خاندانت هستم . سلامت جوى هر كسى هستم كه تسليم شماست . و نبرد مى كنم باكسانى كه با شما نبرد كردند. معتقدم به راز شما و آشكار شما و عيان شما و نهان شما. لعنت خدا بر دشمنان شما از اولين تا آخرين و من به سوى خداى تعالى بيزارى مى جويم از آنها، اى مولايم اى ابا محمد، اى مولايم اى ابوعبدالله ! امروز، دوشنبه است و روز شماست و به نام شماست و من در آن مهمانم . من را مهمان كنيد و خوب مهمانى كنيد. چه خوب مهمانى مى شود كسى كه شما ميزبانش باشيد، و من در آن پناهنده شمايم . من را پناه دهيد؛ زيرا شما مامور به ميهمان نوازى و پناه دادن هستيد، درود خدا بر شما و خاندان شما كه پاك اند!
٤. روزه گرفتن
سيره روزه پيامبر (ص) چنين بود كه روزهاى دوشنبه و پنج شنبه را روزه مى گرفت . در روايتى از ايشان نقل شده است كه فرموده :
در روز دوشنبه و پنج شنبه ، رفتار انسان عرضه مى شود و من دوست دارم كارهايم در حال روزه عرضه شود. (٦٦)
٥. زيارت اهل قبور (٦٧)

سه شنبه

بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد الله الحمد حقه كما يستحقه حمدا كثيرا، و اعوذ به من شر نفسى ان النفس الاماره بالسوء الا ما ارحم ربى و اعوذ به من شر الشيطان يزيدنى ذنبا و ذنبى و احترز به من كل جبار فاجر و سلطان جائر و عدو قاهر و اللهم جعلنى من جندك فان جندك هم الغابلون و اجعلنى من جزبك فان حزبك هم المخلفون و اجعلنى من اوليائك لا خوف عليهم و لا هم يحزنون . اللهم اصلح لى دينى فانه عصمه امرى و اصلح لى خيرى فانها دار مقرى و اليها من مجاوره الئام مفرى و اجعل الحياه زياده لى فى كل خير و الوفاه راحه لى من كل شى . اللهم صل على محمد خاتم النبين و تمام عده المرسلين و على اله الطيبن و الطاهرين و اصحابه و المنتخبين و هب لى فى الثلثاو ثلاثه لا تدع لى دنيا الا غفرته ، و لا غما الا اذهبته ، و لا عدواالادفعته بسم الله خير الاسمابسم الله رب الارض و السما و استدفع كل مكروه اوله سخطه و استجلب كل محبوب و اوله رضاه فاختم لى منك بالغفران يا ولى الحسان . (٦٨)
به نام خداوند بخشنده مهربان
سپاس از آن خدايى است و سپاس حق تواست ، چنانچه شايسته فراوان است . پناه مى برم به او از شر نفس اماره كه نفس اماره ، بسيار وادار به بدى كند، مگر آنكه مهر ورزد پروردگارم و پناه برم به او از شر شيطان كه مى خواهد گناه بر گناهانم افزايد، و به او حفظ خود جويم از هر جبار نابكار و پادشاه ستمكار و دشمن قهار. بار خدايا! قرارم ده از لشكر خود؛ زيرا لشكر تو پيروزند، و قرارم ده از حزب خودت ، كه حزب تو همان رستگارانند. و قرارم ده از دوستانت ، كه دوستان تو ترسى ندارند و اندوهى در دل ندارند. بارخدايا! اصلاح كن دينم را كه نگه دارشان من است . و اصلاح كن برايم آخرتم را كه خانه پايدار من است و آن گريز گاه از مجاورت فرومايگان است ؛ و قرارم ده زندگى من را مايه فروتنى بر خير، و مرگم را آسايش من از هر شرى . بار خدايا! رحمتا فرس بر محمد، خاتم پيغمبران و مكمل شماره رسولان بر خاندانش كه از پاكان و پاك نژادانند و بر ياران برگزيده اش ؛ و ببخش مرا در اين روز سه شنبه سه چيز. مگذار برايم گناهى ، مگر كه آن را بيامرزى و مگذار اندوهى ، مگر آنكه ببرى آن را، و دشمنى نگذار، مگر آنكه دفع نمايى آن را به وسيله نام خدا كه بهترين هاست . من به نام خدا پروردگار زمين و آسمان ، مى خواهم دفع هر بلايى را كه از آغازش خشم اوست ، و جلب مى كنم هر دلخواهى را كه اولش رضاى اوست . پس سرانجام مرا آمرزش ده ، اى ولى احسان !
٢. زيارت امام سجاد، امام باقر، وامام صادق (ع)
اسلام عليك يا حزان علم الله ، السلام عليك ياتراجمه وحى الله ، السلام عليك ياائمه الهدى ، السلام عليك يا اعلام التقى ، السلام عليك يا اولاد رسول الله ، انتا اعرف بحقكم مستبصر بشانكم معاد لا عدائكم مولا اوليائكم بابى انتم و امى صلوات الله عليكم . اللهم انى اتوالى اخرهم كما تواليت اولهم و ابراء من كل وليجه دونهم و اكفر بالحبت و الطاعوت و اللات و العزى . صلوات الله عليكم يا موالى و رحمته الله و بركاته . السلام عليك ياسيد العابدين و سلاله الوصين ، السلام عليك يا باقر علم النبيين ، السلام عليك يا صادقا مصدقافى القول و الفعل . با موالى هذا يومكم و هو يوم الثلثاء و انا فيه ضيف لكم و مستجير بكم فاضيفونى و اجيرونى بمنزله الله عندكم و البيتكم الطيبين الطاهرين . (٦٩)
درود بر شما اى خازنان دانش خدا! درود بر شما اى مترجمان وحى خدا! درود بر شما اى ائمه هدى ! درود بر شما اى نشانه هاى روشن تقوا! درود بر شما اى فرزندان رسول خدا من به حق شما عارف و به مقام شما بينا، دشمن دشمنان شما، و دوست دوستان شماييم . پدر و مادرم به قربان شما! درود خدا بر شما! خدايا! من دوست باشم اخر آنها را چنانچه دوست داشته باشم اول آنها را و بيزارم و از هر همدمى جز آنها، و كافرم به هر بت و طاغوت و لات و غرى . درود خدا بر شما اى سروران من و رحمت خدا و بركاتش ! و درود بر تو اى سيد عابدان ونژاد و صيان ! درود بر تو اى شكافنده علم پيغمران ! درود بر تو اى صادق مصدق در گفتار و كردار! سروران من ! امروز، روز شماست و آن ، روز سه شنبه است و من در آن مهمان شما هستم و پناهنده به شما. مرا بنوازيد و در پناه گيريد. به مقام خدا نزد شما و خاندانتان كه پاك و پاكيزه اند!

چهارشنبه

١. خواندن دعاى روز
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد الله الذى جعل الليل لباسا و النوم سباتا و جعل النهار نشورا لك الحمد ان بعثتنى من مرقدى و لو شئت جعلته سرمدا حمدا دائما لا ينقطع ابدا و لا يحصى له الخلايق عددا. اللهم لك الحمد ان خلقت فسويت و قدرت وقضيت و امت و احييت و امرضت و شفيت و عافيت وابليت و على العرش استوبت و على الملك احويت ادعوك دعا من ضعفت وسيله و انقطعت حيله و اقترب اجله و تدانى فى الدنيا امله و اشتدت الى رحمتك فاقته و عظمت لتفريطه حسرته و كثرت زلته و عثرته و خصلت لوجهك توبته فصل على محمد خاتم النبيين و على اهل بيته الطيبين الطاهرين ، وارزقنى شفاعه محمد - صلى الله عليه و اله - و لا تحرمنى صحبته انك انت ارحم الراحمين . اللهم اقض لى فى الاربعا اربعا اجعل قومى فى طاعتك و نشاطى فى عبادتك و رغبتنى فى ثوابك و زهدى فيما يوجب لى اليم عقابك انك لطيف لما تشاء. (٧٠)
به نام خداوند بخشنده مهربان
سپاس از آن خدايى است كه روز و شب را جامه و خواب را سبب آسودگى ساخته و روز را براى تكاپو نهاده . از آن توست سپاس كه مرا از خوابگاهم ببر انگيختى ، و اگر خواسته بودى ، خواب مرا ابدى مى ساختى . سپاس آفريدى و سازمان دادى و مقرر كردى و گذراندى و ميراندى و زنده كردى و بيمار نمودى ودرمان كردى به ساختگى و گرفتار كردى و به عرش ، استوارى و بر سلطنت ، پايدار، بخوانمت ، چون كسى كه به وسيله اش سست است و چاره اش گسسته و كسى كه مرگش نزديك شده است و آرزويش در دنيا زيبانگير او شده و به رحمت سخت نيازمند است و بزرگ است و براى تقصيرش حسرت او و بسيار است لغزش و افتش و براى خاتم پيامبران و بر خاندان پاك و پاكيزه اش ، و روزى كن بر من شفاعتش را - كه درود خدا بر او و بر خاندانش - و دريغ مدار از من صحبتش را؛ زيرا تو مهربان ترين مهربانانى . خدايا! بر آور برايم در اين روز چهارشنبه ، چهار حاجت را: نيرويم را صرف طاعت كن ، نشاطم را در عبادت خود، و رغبتم در ثواب خودت نه ، و بى ميلى ام را بدان چه مايه دردناك توست ؛ زيرا تو بدان چه خواهى ، لطف كننده اى .
٢. خواندن زيارت امام كاظم ، امام رضا، امام جواد و امام هادى (ع)
السلام عليك يا اوليا الله ، السلام عليك يا حجج الله ، السلام عليك يا نور الله فى الضلمات الارض ، السلام عليكم صلوانت الله عليكم و على البيتكم الطيبين و الطاهرين بابى انتم و امى لقد عبدتم الله مخلصين و جاهدتم فى الله حق جهاده حتى اتيكم اليقين فلعن الله اعدائكم من الجن و الانس اجمعين و انا ابراء الى الله و اليكم منهم يا مولاى يا براهيم موسى بن جعفر محمد بن على ، يا مولاى يا اباالحسن على بن موسى ، يا مولاى يا ابا جعفر محمد بن على ، يا مولاى يا اباالحسن على بن محمد، انا مولى لكم مومن بسركم و جهركم متضعف بكم فى يومكم هذا و هو يوم الا ربعا و مستجيربكم فاضيفونى و اجيرونى بالبيتكم الطبين و الطاهرين .! (٧١)
درود بر شما اى دوستان خدا! درود بر شما اى حجت هاى خدا! درود بر شما اى نور خدا در تاريكى هغاى زمين ! درود بر شما! صلوات خدا بر شما و بر خاندان پاك و پاكيزه تان ! پدرم و مادرم به قربان شما! شما با اخلاص ‍ خدا را پرستيديد و در راه خدا جهاد كرديد، چنانچه بايد، تا به يقين رسيدند، لعنت كند خدا دشمنان شما را از جن و انس . همه را و من از آن به سوى خدا و شما بيزارى مى جويم .اى مولايم اى ابو ابراهيم ، موسى بن جعفر، اى مولايم ، اى ابولحسن ، على بن موسى ، اى مولايم ، اى جعفر، محمد بن على ! اى مولايم ، اى ابولاحسن ، على بن محمد! من وتابسته به شماييم و معتقدم به راز شما و آشكار شما، و پناهنده به شمايم در اين روز كه روز چهارشنبه است ، و پناهنده به شمايم . مرا بنوازيد و پناه دهيد به خانواده خودتان كه پاك و پاكيزه اند.

پنج شنبه

خواندن دعاى روز
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد الله الذى اذهب الليل مظلمابقدرته و جا بالنهار مصيرا برحمته و كسانى ضيائه و انا فى نعمته . اللهم فكما انقيتنى له فابقنى لا مثاله و صل على آل نبى محمد و اله و لا تقجعنى فيه و فى غيره من الليالى و الايام بار تكاب المحارم و الكتساب الماثم و ارزقنى خيره و خير ما فيه و خير ما بعد و اصرف عنى شره و شرما فيه و شر ما بهده .اللهم انى بذمه الاسلام اتوسل اليك و بحرمه القران اعتمد عليك و بمحمد المصطفى - صلى الله عليه و اله - استشفع لدينك فاعرف اللهم ذمتى التى رجوت بها قضا حاجتى يا ارحم الرحمين ! اللهم اقيض لى فى الخمس خمسا لا يتسع لها الاكرمك و لا يطيقها و الانعمك سلامه اقوى بها على طاعتك و عباده استحق بها جزيل مثوبتك و سعه فى الحال من الرزق الحلال و ان تومنى فى موافق الخوف بامنك و تجعلنى من طوارق الموهوم و المغموم فى حصنك و صل على محمد و المحمد و اجعل توسلى به شافعا يوم القيامه نافعا انك انت ارحم الراحمين ! (٧٢)
به نام خداوند بخشنده مهربان
سپاس از آن خدايى است كه شب تا را به قدرت خود برد و روز روشن را به رحمت خود آورد، و افكند بر من پرتوش را و مرا قرين نعمتش نمود. بار خدايا! چنان كه مرا بر اين روز زنده گذاشتى ، براى مثال اين روز زنده گذار، رحمت فرست بر پيامبر، محمد و خاندانش و، داغدارم مكن در اين روز و ديگر شب ها و روز و ديگر شب ها و روزها به ارتكاب ها و احتساب گناهان ، و روزى ام را كن خيرش را و آنچه در آن است و خير از آن را و بگردان از من شر آن را، و شر آنچه در آن است ، و شر بعد از آن را .خدايا! به عهد و رشته اسلام تو توسل مى جويم ، و به حرمت قرآن ، بر تو اعتماد مى كنم ، و به محمد مصطفى - كه درود خدا بر او و خاندانش باد - نزد تو شفاعت مى خواهم ، به حساب آور خدايا! تعهدى را كه بدان اميدوارم بر آوردن حاجتم هستم اى مهربان ترين مهربانان ! خدايا بر آور برايم در اين روز پنجشنبه ، پنچ حاجتم كه جز كرامت و سعى آن را ندارد، و جز نعمتت بر آن توانا نيست ؛ سلامتى كه مرا نيروى طاعت دهد، و عبادتى كه شايسته مزد فراوانم كند. و شايستگى در زندگى ام با روزى حلال ، و مرا امنيت دهى - هنگام ترس به امنيت خود، و از حوادث پر غم و اندوه و دژ خويش در آورى ؛ و رحمت فرست بر محمد و خاندانش و توسلم را به او شفيعم ساز و روز قيامت سودبخش ؛ زيرا تويى مهربتان ترين مهربانانى .
خواندن زيارت امام حسن عسكرى (ع)
السلام عليك ياولى الله ، السلام عليك يا حجه الله و خالصته ، السلام عليك ياامام المومنين وارث المرسلين و حجه ربالعالمين صلى الله عليك و على البيتك الطيبين الطاهرين . يا مولاى يا ابا محمد الحسن بن على انا مولى لك و لال بيتك و هذا يومك و هو يوم الخمس و انا ضيفك فيه و مستجير بك فيه فاحسن ضيافتى و اجارتى بحق البيتك الطيبين الطاهرين . (٧٣)
درود بر تو اى ولى خدا! درود بر اى حجت خدا و خاصه او! درود بر تو اى امام مومنان و وارث رسولان و حجت خداى جهانيان ! رحمت فرست خدا بر تو و بر خاندان پاك و پاكيزه ات ! اى سرورم ، اى ابا محمد حسن بن على ! من وابسته به تو و خاندان توام ! و اين روز توست كه روز پنج شنبه است ؛ و من ميهمان توام در آن و پناهنده به توام . خوب پذيراى ام كن ، و پناهم ده به حق خاندان پاك و پاكيزه ات .
٣. روزه گرفتن (٧٤)
٤. صد مرتبه صلوات فرستادن بر پيامبر پيامبر اكرم (ص) (٧٥)
٥. زيارت مزار شهيدان و مومنان (٧٦)
٦. خواندن اين دعادر پايان روز
استغفر الله الذى لااله الا هو حى القيوم و اتوب اليه توبه عيد خاضع مسكن متسكين لا يستطيع لنفسه صرفا و لا عدلا و لا نفعا و لا ضرار و لا حياه و لا موتا نشورا و صلى الله على محمد و عترته الطاهرين و الاخبار الطيبين الابرار و سلم تسليما! (٧٧)
آمرزش خواهم از خدايى كه نيست پرستيده شايسته اى جر او زنده و پاينده است و به او باز گردم ، بازگشتن بنده فروتن گدا و بيچاره كه نتواند براى خود، كارى و دفاعى و سودى و زيانى و زندگى و مردگى و رستاخيزى و نيك و خوش رفتارش و درود فراوان بر آنها باد!

جمعه

شب و روز جمعه ، قداست خاصى در فرهنگ اسلامى دارد و تعبيرات زيبايى درباره آنها در روايات ، وارد شده است كه از باب نمونه ، چند مورد را ذكر مى كنيم :
١. از ميان روزها، خداوند جمعه را برگزيد.
٢. خورشيد بر روزى با فضيلت تر ا زجمعه ، طلوع نكرده است .
٣. انجام دادن كارهاى نيك و در روز جمعه ، دو برابر روزهاى ديگر پاداش و ارزش معنوى دارد. (٧٨)
٤. جمعه ، حق و احترامى دارد كه نبايد ضايع شود.
٥. كسى كه در شب جمعه و روز جمعه بميرد، شهيد از دنيا رفته است . (٧٩)

شب جمعه

١. صلوات فرستادن
از امام صادق (ع) نقل شده است :
شب جمعه ، فرشتگانى از آسمان نازل مى شوند كه قلم و كاغذ در دست دارند و تاشب شنبه ، چيزى جز صلوات نمى نويسند. (٨٠)
٢. غسل
٣. خواندن دعاى كميل
٤. ده مرتبه خواندن اين دعا
يا دائم الفضل على البريه ، يا باسط اليدين بالعطيه ، يا صاحب المواهب السنيه ، صل على محمد و اله خير الورى سجيه ، و اغفرلنا يا ذاالعلى فى هذه العشيه .
اى آن كه احسانت هميشه بر خلق ، ريزان است ، از آن كه دو دستت به عطا بخشى باز است ! اى صاحب بخشش هاى ارجمند! رحمتت فرست بر محمد و خاندانش ، بهترين بشر در پندار و نهاد و بيامرز ما را اى صاحب علو مقام در اين شب .!

روز جمعه

خواندن دعاى روز
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد الله الاول قبل الانشا و الاحيتا و الاخر بعد فنا الاشيا العلم الذى لا ينسى من ذكره ، و لا ينقص شكره و لا يجيب من دعا و لا يقطع رجاه . اللهم انى اشهدك و كفى بك و شهيدا و اشهد جميع ملائكتك و سكان سماواتك وحمله عرشك و من بعثت من انبياتك و رسلك و انشات من اصناف خلقك انى اشهد انك انت الله لا اله الا انت وحدك لا شريك لك و لا عديل و لا خلف لقولك و لا تبديل و ان محمد - صلى الله و عليه و اله - عبدك و رسولك ادى ما حملته الى العباد و جاهد فى الله - عز و جل - حق الجهاد و انه بشر بما هو حق من آل ثواب و انذر بما صدق من العقاب . الهم ثبتنى على دينك ما احيبتنى و لا تزع قلبى بعد اذ هديتنى و هب لى من لدنك رحمه انك انت الوهاب . صل على محمد و آل محمد و اجعلنى من اتباعه و شيعته واحشرنى فى زمره و وقفنى لادا فرض الجمعات و ما اوجبت و من بعثت من انبائك و رسلك و انشات مكن على فيها من الصاعات و قسمت لاهليها مالعطا فى اليوم الجزا انك انت العزيز الحكيم !
ستايش خدايى راست كه آغاز هستى است و پيش از پيدايش زندگى ، و پايان است و پس از فنا همه چيز دانايى كه ياد نبرد هر كه يادش كند، و نكوهيده از آن كه شكرش نمايد. و نوميد نسازد هر كه او را بخواند و قطع اميد نكند كسى را كه به اميدش باشد. خدايا من گواهت گيرم و تو گواهى كافى هستى و گواه مى گيرم همه فرشتگانت و ساكنان آسمانت و حاملان عرشت را و هر كه از پيغمبران و رسولانت را كه بر انگيختى و آفريدى از انواع خلقت كه گواهى مى دهم كه تو خدايى و نيست شايسته پرستشى جز تو، و نه به تخلفى در گفتار توست و نه تبديلى ، به اين كه محمد - كه درود خدا بر او و خاندان او باد - بنده و رسول توست و رسانده است آنچه به او تكليف كردى كه به بندگانت و جهاد كرده براى تو خداى - عز و جل - حق جهاد را و او مژده داد به آنچه درست است از ثواب و ترساند از آنچه راست است و عقاب . بارخدايا! مرا ثابت دار بر دينت تا زنده ام و كج مكن دلم را پس از آن كه رهنمايى ام كردى . و ببخش به من از نزد خودت رحمت ؛ زيرا تو بسيار بخشنده اى . رحمت فرس بر محمد و خاندانش ، و مرا از پيروان و شيعيان او ساز. و در گروهش محشور كن و بر من توفيق اداى فرايض ‍ جمعه ها را و آنچه لازم كردى بر من در آنها از اطاعت را و عطا كن و آنچه را بر اهل آنها از عطاها در روز جزا تقسيم كردى ، زيرا تويى عزيز حكيم !
٢. خواندن زيارت امام زمان (عج)
السلام عليك ياحجه الله فى الرضه ، السلام عليك ياعين الله فى خلقه ، السلام عليك يا نورالله الذى يهتدى به المهتدون و يفرج به خن المونين ، السلام عليك ياايها المذهب الخائف ، السلام عليك يا ايها اولى الناصح ، السلام عليك ياسفينه النجاه ، السلام عليك ياعين الحياه ، السلام عليك صلى الله عليك و على البيتك الطيبين الطاهرين ، السلام عليك عجل الله لك ما وعدك من النصر و ظهور الامر . السلام عليك يامولاى انا مولاك عارف باوليك و اخريك و اتقرب الى الله تعالى بك و البيتك و انتظر ظهورك و ظهور الحق اتقرب الى الله تعالى بك و البيتك و انتظر ظهورك و ظهور الحق على يديك و اسئل الله ان تصلى على محمد و آل محمد و ان يجعلنى من المنظرين لك و التابعين و الناصرين لك على اعدائك و المستشهدين بين يديك جمله اوليائك ، يا مولاى يا صاحب الازمان صلوات الله عليك على يديك و اسئل الله ان تصلى على محمد و آل محمد و ان يجعلنى من المنظرين لك و التابعين و الناصرين لك على اعدائك و المستشهدين بين يديك جمله اوليائك ، يا مولاى يا صاحب الازمان صلوات الله عليك و على البيتك ! هذا يوم الجمعه و هو يومك المتوقع فيه ظهورك و الفرج فيه للمومنين على يدئك و قتل الكافرين بسيفك و انا يا مولاى فيه ضيفك و جارك و انت يا مولاى كريم من اولاد الكريم و مامور بالضيافته و الاجاره فاضفنى و اجرنى صلوات الله عليك و على اهل بيتك الطاهرين .
درود بر تو اى حجت خدا در زمينش ، درود بر تو اى ديده خدا بر خلقش ، درود بر تو اى اى نور خدا كه ره يابند بدان ، ره جويان ، و گشايش شود بدان بر مومنان ! درود بر تو اى خوش نهاد هراسان ! درود بر تو اى دوست خيرخواه ! درود بر تو اى رحمت خدا بر تو خاندان تو اى چشمه حيات ! درود بر تو اى ، بشتابد خدا برايت انچه را به تو وعده كرده از يارى و ظهور امر امامت . درود بر تو اى مولاى من ! من وابسته به توام . عارف به آغاز انجامت ، تقرب جويم به خداى تعالى به تو و خاندن تو و انتظار ظهورت و ظهور حق را به دستت دارم . و از خدا مى خواهم كه رحمت فرستد بر محمد و خاندانش و مرا از منتظران تو مقرر دارد و از پيروان و ياران تو عليه دشمنانت ، و از دوستانى كه در ركاب تو شهادت مى رسند. اى مولاى من ، اى صاحب الزمان ! صلوات خدا بر تو و بر خاندانت اين روز جمعه و روز توست كه در آن ، توقع ظهورت مى رود و فرج براى مومنان به دست مى آيد و كشتار كافران به شمشيرت و من اى سرور من ! در آن ، ميهمان توام و پناهنده به تواى سرورم ، كريم و كريم زاده اى . مامور مهمان نوازى و پناه دادن . مرا مهمان كن و پناهم ده . صلوات خدا بر تو و بر خاندانت باد.!
٣. خواندن دعاى ندبه
٤. غسل جمعه
٥. نظافت (استحمام ، كوتاه كردن ناخن ، پوشيدن لباس تميز، استعمال بوى خوش و ...)
٦. هديده دادن به خانواده
٧. فرستادن هزار مرتبه صلوات
٨. خواندن زيارت نامه امام حسين (ع)
٩. اموزش معارف اسلامى و مسائل دينى
در روايتى امام صادق (ع) از پيامبر (ص) نقل فرموده است :
واى بر مسلمانى كه در هفته ، روزى را براى آشنايى با مسائل اعتقادى و دينى قرار ندهد!
و در حديث ديگرى ، حضرت ، آن روز را تعيين نموده و چنين مى فرمايد:
واى بر مسلمانى كه در هفته ، جمعه را براى گرفتن دستورات دينى و الهى خالى نگذارد!
١٠. شركت در نماز جمعه
در روايت آمده است :
ترك نماز جمعه ، باعث محروميت دل مى شود.
١١. خواندن دعاى سمات در آخر روز (عصر) .

فصل سوم : برنامه ماه هاى سال

آغاز ماه نو

ان عده الشهور عند الله اثنا عشر شهرا
تعداد ماه هاى نزد خداوند، دوازده ماه است . (٨١)
امام صادق (ع) در تفسير اين آيه فرمود:
اين دوازده ماه عبارتند از: محرم ، صفر، ربيع الاول ، ربيع الثانى ، جمادى الاول ، جمادى الثانى ، رجب ، شعبان ، رمضان ، شوال ، ذى قعده ، ذى حجه . (٨٢)
شايان ذكراست كه اين ماه ها يك در ميان ، ٢٩ روز و ٣٠ روزند. سال قمرى ٣٥٤ روز و ٨ ساعت و ٤٨ دقيقه است . قبل از پرداختن به اعمال هر ماه ، آدابى كه در آغاز هر ماه ، انجام آن نيك است ، ذكر مى كنيم :
١. خواندن دعا هنگام ديدن ماه
از اميرالمؤ منين (ع) نقل شده است كه فرموده : وقتى ماه در شب اول ماه را ديدى ، اين دعا را بخوان :
اللهم اسئلك خير هذا الشهر و نوره و نضره و بركته و طهوره و رزقه و اسئلك خير ما فيه و خير ما بعده و اعوذ بك من شر ما فيه و شرما بعد. اللهم ادخلنهه علينا بالامن و الايمان و الاسلامه و الاسلام و البركه و التقوى والتوفيق لما تحب و ترضى .
خدايا به درستى كه من درخواست مى كنم از تو خير اين ماه و نور و بركت و پاكى و رزق و روزى اين ماه را. و درخواست و خواهش مى كنم از تو خير آنچه را در بعد آن است ؛ و پناه مى برم به تو از شر آنچه در اين ماه و شر آنچه بعد از اين ماه است . بارخدايا! داخل كن من رااين ماه را به امنيت و ايمان و سلامت و اسلام و بركت و تقوا و توفيق در آنچه كه دوست دارى و به آن خشنود مى شوى .
١. نماز شب اول ماه
نماز شب اول ماه ، دوركعت است و در هر ركعت ، بعد از سوره حمد، سوره انعام خوانده مى شود.
٢. خواندن نماز روز اول ماه
اين نماز نيز دو ركعت است . در ركعت اول ، سوره ، حمد و اخلاص و در ركعت دوم ، سوره حمد و قدر خوانده مى شود. بعد از نماز، هر مقدار كه انسان مى تواند، صدقه بدهد، كه با اين عمل ، سلامت آن ماه را براى خويش ‍ خريده است .
٤. روزه داشتن
در ماه ، روزه در روزهاى زير مستحب است :
الف) نخستين پنج شنبه هر ماه .
ب) اولين چهارشنبه از دهه دوم هر ماه ،
ج) آخرين پنج شنبه هر ماه ،
د) روزهاى سيزده ، چهاردهم و پانزدهم هر ماه كه اصطلاحا ايام البيض ناميده مى شوند.

محرم الاحرام

محرم كه فرامى رسيد، پدرم خندان ديده نمى شد. (امام رضا (ع) )
محرم ، از ماه هاى حرام است كه جنگ در آن تحريم شده است . پيش از اسلام نيز عرب ، جنگ را در اين ماه كنار مى گذاشت . لذا بدين اسم نامگذارى شده است . (٨٣) اين ماه در مكتب شيعه ، يادآور حماسه سرخ امام حسين (ع) و يارانش و خطبه هاى آتشين امام سجاد (ع) و حضرت زينب (س) است . اين ماه ، ماه خاطره هاى تلخ پيامبر (ص) ، ماه عزادارى بر شهيدان كربلا و بالاخره ، ماه پيروزى خون بر شمشير است .
در روايتى از امام رضا (ع) چنين نقل شده است : وقتى محرم رسيد، پدرم خندان ديده نمى شد و حزن و اندوه ، تا پايان دهه اول بر او غالب بود و روز عاشورا، روز حزن و مصيبت و گريه ايشان بود. ايشان در سخنى ديگر فرموده اند: كسى كه عاشورا، روز مصيبت و اندوه و گريه اش باشد، خداوند، قيامت را روز شادى و سرور او قرار خواهد داد. البته منظور، عزادارى با نيت پاك و خالص و به دور ار هر انگيزه غير الهى است .

شب اول ماه

١. نماز گزاردن . براى اين شب ، چند نماز نقل شده كه يكى از آنها چنين است ؛ دو ركعت نماز و در هر ركعت ، بعد از حمد، يازده مرتبه سوره اخلاص خوانده شود. در فضيلت نماز شب اول محرم چنين نقل شده است : خواندن اين نماز و روزه داشتن روز آن ، موجب امنيت است و كسى كه اين عمل را به جا آورد، گويا تمام سال بر كار نيك ، مداومت داشته است . (٨٤)
٢. شب زنده دارى
٣. دعاو نيايش

روز اول ماه

١. روزه داشتن . در باره اول ماه محرم از امام باقر (ع) نقل شده است كه هركس اين روز را را روزه بدارد، خداوند، دعايش را اجابت مى كند، همان گونه كه دعاى زكريا (ع) را اجابت نمود.
٢. نماز گزاردن . دو ركعت نماز خوانده شود و پس از آن ، سه بار خواند: دعاى كه ابتداى آن چنين است :
اللهم انت القدم و هذه سنه جديد فاسئلك فيها العصمه من الشيطان والقوه على هذه النفسى الاماره بالسوء ...
بارالها! تو خداى قديم و جاودانى و اين سال ، سال نو است . از تو مى خواهم كه از شيطان ، مصون بمانم و بر نفس اماره ، چيره گردم ...

روز سوم ماه

١. روزه داشتن . از پيامبر اكرم (ص) در باره روز سوم محرم نقل شده است كه هر كس اين روز را روزه بگيرد، خداوند، دعايش را اجابت مى كند.

روز هفتم ماه

روزه داشتن .

روز نهم ماه

تاسوعا و روز محاسره امام حسين (ع) و يارانش . (٨٥)
بزرگداشت قمر بنى هاشم ، حضرت ابوالفضل العباس .

شب دهم

١. نماز گزاردن . چند نماز براى اين شب در روايات وارد شده است كه يكى از آنها چنين است : چهار ركعت نماز و در هر ركعت بعد از حمد، پنچاه بار سوره اخلاص خوانده شود، پس از پايان نماز نيز هفتاد بار ذكر زير خوانده مى شود.
سبحان الله و الحمد الله و لا اله الا الله و الله اكبر و لا حول ولا قوه الا بالله العلى العظيم .
منزه است خداى و حمد و ستايش براى خداست و معبودى نيست جز خداو بزرگ است و قوه و قدرتى جز براى خداوند والا و بزرگ نيست .
٢ شب زنده دارى در كنار قبر امام حسين (ع)
٣. خواندن دعا ونيايش (٨٦)
روز دهم . عاشورا و روز شهادت امام حسين (ع) و يارانش در سال ٦١ ق
١. عزادارى . از امام رضا (ع) در مورد روز عاشورا نقل شده است كه هر كس ‍ كار و كوشش را دراين روز رها كند، خداوند خواسته هايش را براآورد؛ و كسى كه آن را با حزن و اندوه سپرى كند خداوند، قيامت را روز خوشحال ى او قرار مى دهد. (٨٧)
٢. خواندن زيارت امام حسين (ع) . (٨٨)
٣. ترك روزه . روز اين روز، كراهت دارد؛ ولى بهتر است بدون قصد روزه ، تا بعد از نماز عصر از خوردن و آشاميدن خودارى شود.
٤. آب دادن به زائرين امام حسين (ع)
٥. خواندن هزار مرتبه سوره اخلاص
٦. خواندن زيارت عاشورا
٧. گفتن هزار مرتبه اللهم العن قتله الحسين (ع) (٨٩)

روز بيست و يكم ماه

عروسى حضرت على (ع) و حضرت فاطمه (س) در سال سوم هجرى . روزه اين روز مطلوب است . (٩٠)

روز بيست و پنجم ماه

شهادت حضرت سجاد (ع) در سال ٩٤ ق .

صفر

در نامگذارى اين ماه ، دو جهت گفته شده است :
١. از صفره گرفته شده است ؛ زيرا زمان انتخاب نام ، مقارن فصل پاييز و زردى برگ درختان بوده است .
٢. از صفر (خالى) گرفته شده است ؛ زيرا مردم پس از پايان گرفتن ماه هاى حرام ، روانه جنگ مى شدند و شهرها خآل ى مى شد.
اين ماه ، معروف به نحو است . از پيامبر (ص) در باره ماه صفر، چنين نقل شده است : هر كس خير تمام شدن اين ماه را به من دهد، بشارت بهشت را به او مى دهم . لذا در اين ماه ، به دادن صدقه اهتمام بيشترى شود و براى ايمنى از بلاها؛ دعاى زير هر روز ده مرتبه خوانده شود:
يا شديد القوى و يا شديد الحمال ، يا عزيز، يا عزيز، يا عزيز ذلك بعظمتك جميع خلقك فاكفنى شر خلقك ، يا محسن يا جميل يا نعيم يا منفصل يا لا اله اله الا انت سبحانك انى كنت من الظامين فاستحبا و نجيبنا و الغم و كذلك ننجى المومنين و صلى على محمد و اله الطيبن !
اى سخت نيرو، و اى سختگير! عزيز، عزيز! خوارند از بزرگى ات همه خلقت ، پس كفايت كن از من به شر خلق خودت را اى احسان بخش اى نيكوكار اى نعمت بخش اى عطاده ، اى كه معبودى جز تو نيست منزهى تو! به راستى من از ظالمين ، اجابت كرديم برايش و نجاتش داديم از غم و همچنين نجات دهيم مومنان را، و رحمت كند خدا بر محمد و آل پاك و پاكزه اش .

روز اول ماه

شهادت زيدبن على بن حسين در سال ١٢١ ق .

روز سوم ماه

ولادت امام باقر (ع) در سال ٥٧ ق .
نماز گزاردن . دو ركعت نماز كه در ركعت اول ، سوره حمد و فتح ، و در ركعت دوم ، سوره حمد و اخلاص خوانده شود.
پس از نماز الف) صد مرتبه صلوات ب) صد مرتبه اللهم العن اباسفيان ج) ثصد مرتبه بگو استغفار شود و از خداوند متعال ، طلب حاجت شود.
للّه للّه آشنايى با زندگى امام باقر (ع) للّه للّه للّه
ولادت امام محمد باقر (ع) در اول ماه رجب ، يا سوم ماه صفر سال ٥٧ هجرى ، قمرى در مدينه بوده است . ايشان در روز دوشنبه هفتم ذى حجه سال ١١٤ هجرى ، در مدينه وفات نمود، بارگاه نورانى آن حضرت ، قبرستان بقيع ، و مدت عمر ايشان : ٥٧ سال است . پدر بزرگوارش ، امام سجاد (ع) و مادرش فاطمه دختر امام حسين (ع) بود. آن حضرت ، ابن الخيرتين و علوى بين علويين بود، فرزندان آن حضرت عبارتند از: جعفر، عبدالله ، ابراهيم ، عبدالله ، على ، زينب ، ام سليمه . دوره امامت آن حضرت و فرزند بزرگوارش ‍ امام صادق (ع) مقارن با تبليغات سرى بنى عباس و درگيرى آنان با حامكمان بنى اميه بود. بدين جهت ، فرصتى مناسب ، براى اين دو امام در نشر دين و تعليم به وجود آمده است . امامت آن حضرت ، نه يا ده سال به طول انجاميد .
زمامداران غاصب در دوره ايشان عبارتند از: وليد بن عبدالملك .، سليمان بن عبدالملك ، عمر بن عبدالعزيز، يزيدبن عبدالملك ، هشام عبدالملك .
از سخنان آن حضرت است :
عالم ينفع بعلمه افضل مكن السميع الف عابد. (٩١)
دانشمندى كه از دانش او سود برده شود، از هفتاد هزار عبادت كننده برتر است .

روز هفتم

ولادت امام موسى كاظم (ع) در سال ١٢٨ ق .

روز بيست ماه

اربعين حسينى .
بازگشت اسيران حادثه كربلا به كوفه .
خواندن زيارت امام حسين (ع) .
خواندن زيارت اربعين در روايتى از امام عسكرى (ع) ، خواندن زيارت اربعين ، نشانه مومن بر شمرده مى شود.

روز بيست و هشتم ماه

رحلت پيامبر اكرم (ص) در سال ١١ ق .
شهادت امام حسن مجتبى (ع) در سال ٥٠ ق .
١. عزادارى و سوگوارى كردن . (٩٢)

روز سى ام ماه

شهادت حضرت رضا (ع) در سال ٢٠٣ ق . البته ، تاريخ شهادت ، آخر ماه صفر نقل شده و معلوم نشد در سال شهادت ، اين ماه بيست و نه روز بود است يا سى روز.
للّه للّه آشنايى با زندگى امام رضا (ع) للّه للّه للّه
حضرت رضا (ع) در روز ١١ ذى حجه سال ١٤٨ هجرى در مدينه به دنيا آمد و در آخر صفر سال ٢٠٣ هجرى در طوس در سن ٥٥ سالگى به شهادت رسيد. بارگاه ملكوتى آن حضرت در مشهد مقدس است پدربزرگوارش حضرت موسى بن جعفر (ع) و مادرش ام البنين (نجمه) نام داشت .
شيخ مفيد و طبرسى گفته اند: امام رضا (ع) يك فرزند داشت و نام او محمد بن على بود امامت آن حضرت ، بيست سال بود كه ده سال آن در خلافت هارون الرشيد، پنج سال ؛ رحكومت امين و پنج سال ؛ رحكومت مامون واقع شد. وقتى مامون روى كار آمد، از حضرت رضا دعوت كرد تا به مرو بيايد و به اين دعوت ، اصرار ورزيد تا اين كه در سال ٢٠٠ ق . حضرت مدينه را ترك و به مقصد مرو حركت كرد. حوادث مهم اين سه سال عبارتند از:
١. عبور حضرت از نيشابور و خواندن حديث سلسله الذهب در جمع مردم آن سرزمين ؛
٢. قبولى مشروط ولايت عهدى مامون در سال ٢٠١ ق .
ماظرات علمى حضرت با علماى ملل و اديان ؛
٤. رفتن حضرت براى اداى نماز عيد فطر و برگرداندن ايشان به دستور مامون .
بخشى از كلمات گهربار ايشان ، در مجموعه هاى مستقل گرد آورى شده و موجود است و برخى آنها عبارت اند از:
١. عيونالاخبار الرضا (ع) ، شيخ صدوق ؛
٢. مسند الام الرضا (ع) عزيزالله عطاردى ؛
از سخنان آن حضرت است :
ان الامامه اساس الاسلام النامى . امامت و رهبرى ، اساس و پايه اسلام بالنده است .

ربيع الاو

ربيع الاول

روز اول ماه

هجرت پيامبر (ص) از مكه به مدينه در سال سيزدهم بعثت .
١. روزه داشتن .
٢. خواندن زيارت پيامبر (ص) و حضرت على (ع) .

روز هشتم ماه

شهادت امام حسن عسكرى در سال ٢٦٠ ق .
١. خواندن زيارت امام حسن عسكرى (ع) و امام زمان (ع) .

روز نهم

١. غسل .
٢. شكر و عبادت خداوند متعال .
٣. پوشيدن لباس نو.
٤. گشاده دستى بر خانواده .
٥. اطعام دوستان و شاد نمودن آنها.

روز دهم

وفات عبدالمطلب در سال ٨ عام الفيل .
ازدواج پيامبر (ص) با خديجه در سال ٢٥ عام الفيل .
١. روزه داشتن .

روز دوازدهم ماه

ورود پيامبر اكرم (ص) به مدينه در سال سيزدهم بعثت .
انقراض دولت بنى اميه در سال ١٣١ ق .
١. روزه داشتن .
٢. نماز گزاردن . دو ركعت نماز به اين ترتيب در ركعت اول ، بعد از سوره حمد، سه مرتبه سوره كافران ، و در ركعت دوم . بعد از حمد سه مرتبه سوره توحيد خوانده شود.

روز چهاردهم ماه

١. روزه گرفتن .

روز هفده هم ماه

ميلاد پيامبر اكرم (ص) در عام الفيل . ولادت امام جعفر صادق (ع) در سال ٨٣ ق .
١. غسل .
٢. روزه داشتن . از چهار روز ممتاز است است كه ثواب روزه داشتن در آن ، معادل ثواب شصت سال روزه رفتن است .
٣. نماز گزاردن . به دو ركعت به هنگام بالا آمدن خورشيد. بدين شرح : در هر ركعت ، بعد از حمد، ده مرتبه سوره قدر و ده مرتبه سوره توحيد خوانده شود.
٤. خواندن زيارت پيامبر اكرم (ص) .
خواندن زيارت حضرت على (ع) .
٦. گرامى داشتن اين روز (جشن و سرور)
آشنايى با زندگى حضرت رسول (ص) .
حضرت محمد (ص) ، دو روز جمعه ١٧ ربيع الاول عام الفيل در مكه مكرمه به دنيا آمد و در ٢٨ صفر سال ١١ هجرى قمرى در مدينه منوره رحلت نمود و در آنجا به خاك سپرده شد. مدت عمر ايشان ٦٣ سال بود. مادر آن حضرت ، آمنه دختر وهب و پدرش عبدالله فرزند عبدالمطلب بود.پدر را قبل از ولادت و مادر را در پنج سال گى از دست داد. سرپرستى ايشان را عبدالمطلب و سپس ابوالطالب بر عهده داشتند: مورخان ، فرزندان آن بزرگوار را هفت تن ذكر نموده اند: ١. قاسم ، ٢. عبدالله ، ٣. رقيه ، ٤. زينب ، ٥. ام كلثوم ، ٦. فاطمه (س) ، ٧. ابراهيم .
از فرزندان پيامبر (ص) بجز ابراهيم كه مادرش ماريه بود، بقيه از خديجه س ‍ متولد شدند. و غير از حضرت فاطمه (س) ساير فرزندان حضرت ، در زمان حيات او از دنيا رفتند. زندگى سراسر نور پيامبر (ص) را مى توان به دو دوره تقسيم كرد:
١. قبل از بعثت
پنج سال از عمر شريف پيامبر (ص) در كودكى در صحرا، نزد قبيله بنى سعد سپرى شد. دوران جوانى ،مدتى به شبانى و مدتى نيز به تجارت مشغول بود و در اين مدت سفرهايى به خارج از مكه داشت . رسول خدا (ص) در ٢٥ سال گى با خديجه (س) ازدواج كرد.
٢. بعد از بعثت .
آن حضرت در سن چهل سالگى در ٢٧ رجب ٤٠ عام الفيل به پيامبرى مبعوث شد. مدت پيامبرى ايشان ٢٣ سال به طول انجاميد كه سيزده سال از اين مدت را در مكه گذراند.
بعضى از رويدادهاى مهم اين دوره عبارت است از:
١) علنى ساختن دعوت پس از گذشت سه سال از بعثت ؛
٢) هجرت جمعى از مسلمانان به حبشه ؛
٣) محاصره اقتصادى سياسى پيامبر (ص) و يارانش به مدت سه سال ، و حادثه شعيب ؛
٤) وفات عبدالمطلب ، ابوطالب و خديجه ، حاميان پيامبر (ص)
٥) پيمان حضرت با گروهى از خزرجيان مدينه
٦) معراج پيامبر (ص)
٧) هجرت پيامبر (ص) به مدينه در اول ربيع الاول ٥٣ عام الفيل .
همچنين ده سال آخر رسالت ، در مدينه گذشت ، برخى از حادثه هاى مهم اين مدت ، عبارت است از:
١) ايجاد تشكل سياسى ، با ساختن مسجد، فرستادن سفير، برپايى نماز جمعه و ...
٢) جنگ هاى متعدد با مشركان قريش و يهوديان .
٣) فتح مكه ؛
٤) جريان غدير و تعيين وصى و خليفه ، براى اتمام رسالت و اكمال دين و اتمام نعمت . سيره پيامبر گرامى ، در زندگى فردى ، اجتماعى ، معنوى و ...
بهترين الگو براى مسلمانان است و كتابهايى نيز در اين موضوع ، نوشته شده است كه برخى از آنها اشاره مى شود:
١. سنن النبى ، سيد محمد حسين طباطبائى - به فارسى ترجمه شده است .
٢. سيره نبوى . مرتضى مطهرى .
٣. سيره نبوى ، مصطفى دلشاد تهرانى .
٤. چهل حديث سنت نبوى ، جواد محدثى
از سخنان آن حضرت است :
ليس منا من عيش مسلما او ضره او ماكره .
از ما نيست آن كه بر مسلمانى دغل كند يا آسيب رساند و يا نيرنگ زند.

ربيع الثانى

روز هشتم ماه

ولادت امام حسن عسكرى (ع) در سال ٢٣٢ هجرى .
١. روزه داشتن .
آشنايى با زندگى امام حسن عسكرى (ع)
امام حسن عسكرى (ع) ، در هشتم ربيع الثانى سال ٢٣٢ هجرى در مدينه به دنيا آمد و در هشتم ربيع الاول سال ٢٦٠ هجرى ، در ٢٨ سالگى به شهادت رسيد. قبر مطهر آن حضرت سامرا واقع است . پدر بزرگوارش امام هادى (ع) و مادرش حديثه نام داشت . تنها فرزند ايشان ، حضرت مهدى (عج) است .
امامت ايشان را با سه تن از خلفاى عباسى به نام هاى معتز، مهتدى و معتمد، مقارن بود. (٩٣)
از سخنان آن حضرت است :
ليس من الادب اظهار الفرقرارم ده عند المحزون .
ابراز شادى نزد انسان محزون ، بى ادبى است .

جمادى الاول

روز پنجم

ولادت حضرت زينب (س) در سال ٥ ق .

روز سيزدهم ماه

شهادت حضرت زهرا (س) در سال ١١ ق طبق نقلى .
١. خواندن زيارت حضرت زهرا (س) .

روز پانزدهم ماه

ولادت امام سجاد (ع) در سال ٣٦ ق .
فتح بصره به دست حضرت على (ع) در همان سال .
١. خواندن زيارت حضرت على (ع) .
٢. خواندن زيارت حضرت زهرا (س) (٩٤)
٣. خواندن زيارت امام سجاد (ع) . (٩٥)
٤. روزه داشتن . (٩٦)
آشنايى با زندگى امام سجاد (ع)
حضرت سجاد (ع) ، در ١٥ جمادى الاول و يا در ٣٦ و يا ٥ شعبان سال ٣٨ هجرى در مدينه به دنيا آمد و در ١٢ و يا ١٨ سال ٩٤ و يا ٩٥ هجرى وفات نمود.
مدت عمر آن حضرت ، بنا به نظر مشهور، ٥٧ سال است ، پيكر آن امام بزرگوار، در قبرستان بقيع مدفون شده است .
پدر بزرگوار آن حضرت ، امام حسين (ع) و مادرش شهربانو (دختر يزدگرد) بود. شيخ مفيد، تعداد فرزندان حضرت را پانزده تن ذكر كرده كه عبارتند از: محمد، عبدالله ، حسن ، حسين ، ريد، حسين اصغر، عبدالرحمن ، سليمان ، على ، خديجه ، محمد اصغر، فاطمه ، عاليه ، ام كلثوم .
زندگى حضرت را مى توان به دو بخش تقسيم كرد.
١. دوره قبل از امامت : در اين دوره با جد خود اميرالمؤ منين (ع) عموى بزرگوارش امام حسن (ع) و پدرش همراه بود. مهم ترين حادثه اين دوره ، واقعه كربلا بود كه حضرت سجاد (ع) از نقش آفرينان آن بود.
٢. دوره بعد از امامت : حاكمان جور اين مقطع زندگى آن حضرت عبارتند از: يزيد بن معاويه ، معاويه بن يزيد، مروان بن حكيم ، عبدالملك بن مروان و وليد بن عبدالملك . بعضى از دعاها و سخنان ايشان ، و در مجموعه هاى مستقل ، موجود است . از جمله :
١. صحيفه سجاديه (مجموعه اى از دعاهاى آن حضرت) .
٢. رساله الحقوق .
از سخنان آن حضرت است :
من قتع بما قسم الله له فهو من اغنى الناس .
كسى كه به روزى الهى قانع باشد. ثروتمندترين انسان هاست .

جمادى الثانى

چهار ركعت نماز در اين ماه وارد شده است هر زمان مى توان آن را به جاآورد كه ترتيب آن به شرح زير است :
الف) در ركعت اول ؛ بعد از حمد، آيه الكرسى و ٢٥ مرتبه سوره قدر.
ب) در ركعت دوم ، بعد از حمد، سوره تكاثر و ٢٥ مرتبه سوره اخلاص .
ج) در ركعت سوم ، بعد از حمد، سوره كافرون و ٢٥ مرتبه سوره فلق .
د) در ركعت چهارم ، بعد از حمد، سوره و نصر ٢٥ مرتبه سوره ناس .
ه) بعد از سلام نماز، هفتاد، هفتاد مرتبه و تسبيحات اربعه ؛ هفتاد مرتبه صلوات ؛ گفتن سه مرتبه : اللهم اغفر المومنين والمومنات .
و) سپس سجده برود و سه مرتبه بگويد:
يا حى يا قيوم يا ذالجلال و الاكرام يا الله يا رحمان يا رحيم يا ارحم الراحمين !
ز) آن گاه خواسته هايش را از خداوند طلب كند.
انجام دادن اين عمل ، براى انسان در همه ابعاد زندگى مصونيت مى آورد.!

روز سوم ماه

شهادت حضرت زهرا (س) سال ١١ ق . طبق نقلى ديگر.
١. سوگوارى براى حضرت زهرا (س) .
٢. لعنت و نفرين فرستادن بر غاصبان حقوق آن حضرت و ظلم كنندگان به ايشان .
٣. خواندن زيارت آن حضرت ، با اين دعا:
السلام عليك ياسيده النسا العالمين ، السلام عليك يا والده الحجج على آل ناس اجمعين ، السلام عليك يا ايتها المظلومه الممنوعه حقها، اللهم صل على امتك و ابنه نبيك و زوجه وصى نبيك صلاه تزلفها فوق زلفى عبادك المكرمين من اهل السماوات و اهل الارضين !
درود بر تو اى بانوى زنان جهان ! درود بر تو اى مادر مادر امامان بر همه مردم ! درود بر تو اى ستمديده اى كه حقت را به زور گرفتند! خدايا! رحمت فرست بر كنيزت و دختر پيغمبرت ؛ رحمتى كه او را نزديك كند، برتر از نزديكى بندگان گرامى ات از اهل آسمان ها و اهل زمين ها!
للّه للّه آشنايى با زندگى حضرت زهرا (س) للّه للّه للّه
حضرت فاطمه (س) ، دو روز جمعه ٢٠ جمادى الثانى سال دوم يا پنجم بعثت در مكه متولد و ٣ جمادى الثانى يا ١٣ جمادى الاول سال ١١ هجرى در مدينه وفات نمود. پدر بزرگوارش پيامبر عظيم الشان اسلام و مادرش ‍ خديجه كبرى (س) بود. فرزندان آن بانوى بزرگ ، امام حسن و امام حسين ، زينب و ام كلثوم (س) هستند. آن حضرت در سال اول يا دوم هجرى با حضرت على (ع) ازدواج نمود.
از سخنان آن حضرت است :
من اصعد الى الله خالص عبادته اهبط الله اليه افضل مصلحته !
آن كه عبادت خالصش را براى خداوند بالا فرستد، خداوند بهترين مصلحت ها را به او فرو فرستد.

روز هجدهم ماه

آغاز باردارى آمنه مادر پيامبر (ص)
١ شب زنده دارى . (٩٧)

روز بيستم ماه

ولادت حضرت زهرا (س) در سال دوم بعثت .
بعضى ولادت حضرت رسول را در سال پنجم بعثت گفته اند.
روز داشتن . (٩٨)
خواندن زيارت حضرت فاطمه (س)

روز بيست و ششم ماه

فتح مصر به دست مسلمانان در سال ٢٠ ق .

رجب

ماه رجب ، ماه بارش رحمت الهى و ماه اميرالمؤ منين (ع) است . ابن عباس ‍ مى گويد كه هر گاه ماه رجب فرا مى رسيد، حضرت رسول (ص) مسلمانان را جمع مى كرد و عظمت اى ماه را برايشان يادآورى مى كرد، برخى از از برنامه هاى عمومى اين ماه ، به شرح زير است :
١.روزه داشتن . از پيامبر (ص) نقل شده است كه هر كس يك روز از اين ماه را روزه بگيرد، از ناراحتى قيامت ايمن خواهد بود. (٩٩)
و در روايت ديگرى آمده است : روزه يك روز ماه رجب براى رضايت خداوند، در بردارنده رضوان الهى ، خاموش كننده خشم خدا و مسدود كننده درى از درهاى آتش است .
و هر چه تعداد روزها بيشتر شود، عظمت و پادش آن نيز افزون تر مى شود. ٢. خواندن دعا. خواندن اين ذكر كه امام صادق (ع) به شخصى تعليم داد كه هر صبح و شام و بعد از هر نماز، آن را بخواند:
بسم الله الرحمن الرحيم
يا من ارجوه لكل خير و امن سخطه عند شر، يا من يعطى الكثير بالقيل ، يا من يعطى سئله ، يا من يعطى من لم يسئله و من لم يعرفه تحننا منه و رحمه اعظنى بمسئلتى اياك جميع شر الدنيا و شر الاخره فانه غير منقوص ما اعطيت و الجود يا ذالمن و الطول حرم شيبتى على النار!
به نام خداوند بخشنده مهربان
اى آن كه به تو اميد دارم در هر خيرى ، ايمنم از خشمش در هر شرى ، از آن كه عطا كند بسيار در برابر اندك ، اى آن كه عطا كند به هر كس كه خواهش ‍ كند از او واى آن كه عطا كند به كسى هم از او و خواهش نكند و او را نشناسد، و از مهر ورزى و رحمت ، عطا مى كند، عطا كن به من و بر خواهشى كه از تو كردم همه خير دنيا و همه خير آخرت را و بگردان از من به خواهشم از تو، همه شر دنيا و آخرت را؛ زيرا كم نيايد هر چه عطاكنى و بيفزايم از فضل خود اى كريم اى صاحب جلال و كرم اى صاحب نعمت ها و بخشش اى صاحب نعمت ها وجود حرام كن موى سپيدم را بر آتش !
٣. خواندن زيارت حضرت رضا (ع)
٤. بجا آوردن حج عمره .
٥. خواندن دعاى مخصوص اين ماه در هر روز.
٦. ذكر گفتن . گفتن اين دعا در اين ماه توصيه شده :
الف) هزار بار لااله الاالله
ب) صد بار استغفر الله الذى لااله هو وحده لا شريك له و اتوب اليه
ج) هزار بار استغفر الله ذاالجلال و الاكرام من جميع الذنوب و الائام .
٧. نماز گزاردن . در هر شب ماه رجب ، دو ركعت نماز به ترتيب زير خوانده شود:
الف) در هر ركعت ، يك مرتبه سوره كافرون و يك مرتبه سوره اخلاص .
ب) پس از نماز، اين دعا خوانده شود:
لا اله الا الله وجده لا شريك له ، له الملك و له الحمد ، يحيى و يميت و و حى لا يموت بيده الخيز و هو على كل شى قدير و اليه المصر و لا حول و لا قوه الا بالله العلى العظيم . اللهم صل على محمد النبى الامى و اله .
نيست معبودى جز خداى يگانه ، شريك ندارد. از آن اوست ملك ، سپاسش ‍ از آن اوست ، زنده كند و بميراند، و او زنده اى است كه نميرد، به دست اوست خير و او بر هر چيزى توانا است و به سوى او بازگشت و نيست برايش جنبش و توانايى ، جز از خداى والا و بزرگ ، بارخدايا! رحمت فرست بر محمد پيغمبر امى و خاندانش .
و سپس خواسته هاى خود را از خداوند، طلب كنيم .
٨. عمل ليله الرغائب . اولين شب جمعه اين ماه ، ليله الرغائب نام دارد كه داراى فضيلت بسيار است . دستور اين عمل ، چنين است ، شخص ‍ روز پنج شنبه را روزه بگيرد و بين نماز مغرب و عشا دوازده ركعت نماز دو ركعتى به ترتيب زير بخواند:
الف) در هر ركعت بعد از حمد، سه مرتبه سوره قدر و دوازده مرتبه سوره اخلاص .
ب) بعد از نمازها بگويد: اللهم صل على محمد النبى الامى و على اله .
خدايا! رحمتا فرست بر محمد و پيغمبر امى و بر خاندانش .
ج) آن گاه سجده كند و هفتاد مرتبه بگويد: سبوح قدوس رب الملائكه و الروح ! منزه و مقدس است پروردگار فرشتگان و روح !
سپس به سجده برخيزد و بگويد:
رب اغفر و ارحم و تجاوز عما تعلم انك انت العلى العظيم !
پروردگارا! بيامرز و رحم كن و بگذر از آنچه مى دانى ؟ زيرا تو والا و بزرگى .
د) بار ديگر به سجده رود و عبارت بالا را تكرار كند. در خاتمه ، نيازمندى هاى خويش را از خداوند طلب كند.

اول ماه

شب
ولادت امام باقر (ع) در سال ٥٧ ق .
١. غسل
٢. شب زنده دارى .
نماز گزاردن . بعد از نماز عشا، دو ركعت نماز به ترتيب زير خوانده شود.
الف) در ركعت دوم ، بعد از حمد يك بار سوره آل نشراح و سه بار سوره اخلاص .
ب) در ركعت دوم بعد از حمد، سوره هاى النشراح ، اخلاص و فلق و ناس
ج) پس از نماز سى مرتبه لااله الا الله گفته شود و سى مرتبه صلوات فرستاده شود.
٤. خواندن دعاى امام زمان (ع) .
٥. خواندن زيارت امام حسين (ع) .
روز
١. غسل
٢. روزه داشتن . در روايات ، در باره روز اول رجب آمده است كه هر كس اين روز را روزه بگيرد، بهشت بر او واجب مى شود.
٣. زيارت امام حسين (ع) .
٤. زيارت حضرت رضا (ع) .
٥. نماز حضرت سلمان . اين نماز ده ركعت است كه به صورت پنج نماز دو ركعتى به شرح زير خوانده مى شود.
الف) در هر ركعت بعد از حمد، يك بار سوره اخلاص و سه بار سوره كافرون .
ب) بعد از دو ركعت ، دستها را بلند كند و اين دعا را بخواند:
لا اله الا الله وحده لا شريك له الملك و له الحمد يحى و يميت و هو حى لا يموت بيده الخير و هو على كل شى قدير.
ج) سپس بگويد:
اللهم لا مانع لما اعطيت و لا ينفع ذالجد منك الجد.
معبود مانعى نيست در آنچه بخشى ، و بخشنده اى نيست در آنچه تو منع كردى و سود ندهد تلاش صاحب تلاش به جاى تو.

روز سوم ماه

شهادت امام هادى (ع) در سال ٢٥٤ ق .

روز دهم ماه

ولادت امام جواد (ع) در سال ٩٥ ق .

روز دوازدهم ماه

وفات عباس بن عبدالمطلب در سال ٣٢ق .

سيزدهم ماه

ولادت حضرت على (ع) در سال ٢٣ قبل از هجرت ، ٣٠ عام الفيل .
شب
١. نماز گزاردن . دو ركعت نماز درز هر ركعت بعد از حمد، سوره هاى يس ، ملك و اخلاص خوانده شود.
روز
١. روزه داشتن .
٢. عمل ام داود.
للّه للّه آشنايى با زندگى حضرت على (ع) للّه للّه للّه
حضرت على (ع) ، روز جمعه ١٣ رجب در خانه خدا به دنيا آمد و در شب جمعه ٢١ ماه مبارك رمضان سال ٤٠هجرى در كوفه به شهادت رسيد. قبر آن حضرت در نجف است . مدت عمر شريف آن بزرگوار، ٦٣ سال بود.
مادرش فاطمه دختر اسد و پدرش بزرگوارش ابوطالب نام داشت . شيخ مفيد، فرزندان آن حضرت را ٢٧ تن ياد كرده است كه عبارتند از: حسن ، حسين ، زينب ، ام كلثوم ، محمد حنفيه ، عباس ، جعفر عثمان . عبدالله و ...
زندگى حضرت على (ع) را بر دو بخش مى توان خلاصه كرد.
اول . همراه پيامبر (ص) .
اين دوره ٢٣ سال از عمر گرانبهاى حضرت را در بر مى گيرد و حوادثى مهم را در خود جاى داده است :
١. كودكى را در دامان پيامبر گذاردند و با تربيت رسول اكرم (ص) رشد كرد.
٢. با بعثت پيامبر (ص) اولين مردى بود كه به اسلام روى آورد.
٣. هنگام هجرت رسول خدا در بسترش خوابيد.
٤. در جنگ ها از بزرگترين رزم آوران سپاه اسلام بود.
٥. در واقعه غدير، پيامبر (ص) او را به عنوان وصى و خليفه خود معرفى كرد.
دوم بعد از پيامبر (ص)
١. دوره خلفا كه حضرت در اين مدت علاوه بر جمع آورى قرآن به ارشاد و توصيه و برخورد با بعضى از انحرافات خلفا پرداخت .
٢. دوره حكومت . كه در آن مدت در كنار ترسيم خطوط اساسى حكومت عدل الهى و حذف بدعت هاو كجى هاى دوره خلفاى گذشته ، درگير سه جنگ بزرگ شد بعضى از سخنان حضرت در مجموعه اى گردآورى شده كه به دو مورد آن مى آيد:
نهج البلاغه ، مجموعه اى از خطبه ها و نامه ها و سخنان پندآموز.
٢. غررالحكم ، شامل سخنان كوتاه و پندآميز حضرت .
٣. نهج السعاده فى مستدرك نهج البلاغه .
از سخنان آن حضرت است :
الله الله فى الصلاه فانها خير العمل ، انها عماد دينكم .
خدا را، خدا را در باره نماز، كه آن بهترين كارها است و ستون دين شماست .

چهاردهم ماه

شب
١. خواندن چهار ركعت نماز دو ركعتى ،
روز
١. روزه داشتن .

پانزدهم

وفات حضرت زينب (س) درسال ٦٢ ق .
شب
١. غسل . (١٠٠)
شب زنده دارى (١٠١)
٣. نماز گزاردن . شش ركعت نماز، به صورت دو ركعتى .
٤. خواندن زيارت امام حسين (ع) .
روز
١. غسل . (١٠٢)
٢. روزه داشتن .
٣. نماز حضرت سلمان .
٤. زيارت امام حسين (ع) .
از حضرت رضا (ع) سوال شد: چه زمانى زيارت امام حسين (ع) فضيلت بيشترى دارد؟ فرمود: نيمه رجب و نيمه شعبان .

روز بيست و چهارم ماه

فتح خيبر در سال ٧ ق .

روز بيست و پنجم ماه

شهادت امام كاظم (ع) در سال ١٨٣ ق .
للّه للّه آشناى با زندگى امام كاظم (ع) للّه للّه للّه
حضرت موسى بن جعفر (ع) در روز يكشنبه ٧ صفر سال ١٢٨ هجرى در ابوا( محلى بين مكه و مدينه) متولد شد و در ٢٥ رجب سال ١٨٣ در بغداد در سن ٥٥ سالگى به شهادت رسيد. مرقد پاكش در كاظمين است . پدر بزرگوارش امام جعفر صادق عليه السلام و مادرش حميده نام داشت .
مورخان ، تعداد فرزندان ايشان را مختلف بيان كرده اند. برخى شصت تن و برخى مانند ابن شهر آشوب سى تن آورده اند. شيخ مفيد فرزندان آن حضرت را ٣٧ تن ذكر كرد كه عبارت اند از:
على (امام رضا (ع) ) ، ابراهيم ، عباس ، قاسم ، اسماعيل ، جعفر، هارون ، حسن ، احمد، محمد، حمزه ، عبدالله ، اسحاق ، عبيدالله ، زيد، حسن ، فضل ، سليمان ، فاطمه كبرى ، فاطمه صغرى ، حكيمه ، رقيه صغرى ، كلثوم ، ام ابيها، ام جعفر، لبابه ، زينب ، خديجه ، عليه ، آمنه ، حسنه بريهه ، عايشه ، ام سلمه ، ميمونه ، ام كلثوم . (١٠٣)
مدت امامت ايشان ٣٥ سال بود. مهدى عباسى ، حضرت را به عراق فرا خواند و ايشان را به زندان انداخت . هارون نيز امام را در بصره و سپس در بغداد، زندانى كرد. (١٠٤)
حاكمان غاصب در زمان امامت ايشان ، عبارت اند از: منصور، محمد مهدى بن منصور، موسى الهادى بن محمد مهدى ، هارون الرشيد بن محمد مهدى . (١٠٥)
از سخنان آن حضرت است :
عونك للضعيف من افضل الصدقة . (١٠٦)
يارى رساندن به ناتوان ، برترين صدقه است .

روز بيست و ششم ماه

وفات ابوطالب در سال سوم قبل از هجرت .

بيست و هفتم ماه

بعثت پيامبر اكرم (ص) در سال سيزدهم قبل از هجرت .
شب
١. غسل (١٠٧)
٢. خواندن زيارت حضرت على (ع) . (١٠٨)
٣. خواندن دعاى مخصوص . (١٠٩)
٤. نماز گزاردن . دوازده ركعت به صورت شش نماز دو ركعتى به شرح زير:
الف) بعد از نمازها، هفت بار، سوره هاى حمد، ناس ، اخلاص ، كافرون ، قدر و آية الكرسى خوانده شود.
ب) آن گاه دعاى زير خوانده شود:
سپاس از آن خدايى است كه فرزندى نگيرد، و شريك در ملك نپذيرد، و ياورى كه بر بزرگى او بيافزايد، ندارد، و بزرگش شمار، بى اندازه ،. بار خدايا! به راستى از تو خواهم به بست و بندهاى عزتت بر پايه هاى عرشت و نهايت رحمتت از قرآنت ، و به نام تو كه اعظم است ... و ذكر تو كه اعلى است ... و به كلمات تمام تو، كه رحمت فرستى بر محمد و خاندانش ، و بكنى با من آنچه اهلش هستى .
روز
١. غسل .
٢. روزه داشتن . از امام رضا (ع) نقل شده است كه روزه اين روز، برابر هفتاد سال روزه ارزش و ثواب دارد. (١١٠)
٣. ذكر صلوات . (١١١)
٤. خواندن زيارت حضرت رسول (ص) و حضرت على (ع) . (١١٢)

روز سى ام ماه

اعمال زير به عنوان روز آخر ماه وارد شده است . لذا اگر ماه بيست و نه روز بود، در آن روز انجام پذيرد.
١. غسل . (١١٣)
٢. روزه داشتن . (١١٤)
٣. خواندن نماز حضرت سلمان . (١١٥)

شعبان

شعبان ماه من است . پيامبر اكرم (ص)
اميرالمؤ منين (ع) درباره ماه شعبان فرموده است : خداوند آن را شعبان ناميد؛ زيرا در آن شاخه شاخه مى شوند. خداوند درهاى بهشت را دراين ماه گشوده و نعمت هاى بهشتى را با ارزانترين قيمت و آسان ترين راه بر شما عرضه كرده ؛ اما شما از آن ابا داريد ...
شاخه هاى نيكى در اين ماه ، نماز، روزه ، و زكات ، امر به معروف و نهى از منكر، نيكى به پدر و مادر و خويشان و همسايگان ، ايجاد صلح و صفا بين مردم و احسان به فقرا و مساكين است ؛ اما شايد شما به كارى پرداخته ايد كه از آن نهى شده ايد. اعمال عمومى اين ماه ، به شرح زير است :
١. روزه داشتن . روزه گرفتن هر اندازه ممكن باشد، در اين ماه مطلوب است . در روايات از روزه اين ماه به كفاره گناهان بزرگ تعبير شده است .
٢. استغفار. هر روز هفتاد مرتبه استغفر الله و اسئله التوبه گفته شود.
٣. صدقه دادن . از امام صادق نقل شده است كه خداوند،صدقه اين ماه را پرورش مى دهد و روز قيامت ، مانند كوه احد ديده مى شود.
٤. معاشرت نيكو با مردم
٥. امر به معروف و نهى از منكر .
٦. هزار بار گفتن ذكر لا اله الاالله و لا تعبد الا اباه مخلصين له الدين و لو كره المشركين .
٧. صلوات امام سجاد (ع) . در هنگام زوال هر روز، اين صلوات نقل شده از امام سجاد (ع) خوانده شود:
اللهم صل على محمد و آل محمد شجره النبوع و موضع الرساله و مختلف الملائكه و معدن العلم و اهل بيت الوحى اللهم صل على محمد و آل محمد الفلك الجاريه فى الحجج امره يامن ركبها و يعرق من تركها المتقدم لهم مارق و المتارخ عنهم زاهق و اللازم لهم لا حق . اللهم صل على محمد و آل محمد الكهف الحصين و غياث المنظر المتسكين و ملجا الهاربين و عصمه المغتضين . اللهم صل على محمد و آل محمد صلاه كثيره تكون لهم رضا و لحق محمد و المحمد ادا قضا بحول منك و قوه يا رب العالمين . اللهم صل على محمد و آل محمد الطيبين الابرار و الاخبار، الذين اوجبت حقوقهم و فرضت طاعتهم و ولايتهم . اللهم صل على محمد و آل محمد و اعمر قلبى بطاعتك و لا تحزنى بمصيبتك و ارزقنى موساه من قترت عليه من رزقك بما وسعت على من فظلك و نشرت على عدلك و احيبتنى تحت ظلك و هذا شهر نبيك سيد رسلك شعبان الذى حففته منك بالرحمه و الرضوان الذى كان رسوله - صلى عليه و اله و سلم - يداب فى صيامه و قيامه فى ليايه و ايامه بخوعآل ك فى اكرامه و اعظامه الى محل حمامه . اللهم فاعنا على الاستنان بسسنته فيه و نيل الشفاعه لديه ، اللهم و جعله لى شفيعا مشفعا و طريقا اليك مهيعا واجعلنى له متبعا حتى القاك يوم القيامه عنى راضيا و عن ذنوبى غاضيا اوجبت لى منك الرحمه و الرضوان و انزلنى دارالقرار و محل الاخبار.
بارخدايا! رحمت فرست بر محمد و آل محمد، شجره نبوت و موضع رسالت و محل رفت و آمد فرشتگان و معدن دانش و اهل بيت وحى . خدايا! رحمت فرست بر محمد و آل محمد كشتى روان در گرداب هاى بى پايان كه در امان است از هر كه سوار آن است ، و غرقه گردد هر كه آن را وانهد. هر بر آنها پيش افتد، از دين جسته باشد و هر كه از آنها پس افتد، نابود است و همراه ، مابود ايت وهمراه آنها به حق رسد. بار خدايا! رحمت فرست بر محمد و آل محمد، پناهگاه محكم و دادرس بيچارگان ، پناه گريختگان و نگهدار وابستگان . بار خدايا! رحمت فرست بر محمد و آل محمد، رحمت بسيار كه براى آنها رضا بخش باشد و حق محمد و آل محمد و پاكان و خوش كرداران و نيكان آنان كه واجب كرده اى و حقوق آنها را، و فرض كرده اى طاعت و دوستى ايشان را. خدايا! رحمت فرست بر محمد و آل محمد و آباد كن دلم را به طاعت خود و رسوا مكن مرا به معصيت خود و روزى كن مرا و همدردى با كسى كه ننگ گرفته اى بر او از روزى براى آن كه بر من وسعت رزق دادى از فضل خود و منتشر كردى و بر م از عدالت و زنده كردى مرا در زير سايه ات ؛ و اين ماه پيغمبر تو و سيد رسولان است و اين شعبانى رسول خدا بود - كه درود خدا بر او و آالش باد - كه آن را روزه داشت و شب زنده دارى مى كرد براى توضيع به تو اكرام و گراميداشت آن ، و به همين حال بود تا هنگام مرگش . خدايا! مارا يار يكن در پيروى و روشش در اين ماه و رسيدن به شفاعت ا( بارخدايا! بگردانش ‍ براى ما شفيعى پذير شده و راهى مستقيم به سوى خودت ، و مرا پيرو او بگردان و تاملاقات كنم تو را روز قيامت و از من راضى باشى و از گناهانم چشم پوشى ، و ثبت كرده باشى برايم از طرف خودت و رضوان ، و فرود آوردى مرا در آن ، قرار و جايگاه مردان خوش رفتار.
٨. خواندن مناجات شعبانيه . (١١٦)
٩. صلوات فرستادن بر پيامبر و اهل بيت او، از امام صادق نقل شده كه فرمود: و اكثرروا فى شعبان الصلاه على نبيكم و اهله .
در ماه شعبان بر پيامبر (ص) و اهل بيت او بسيار صلوات بفرستيد.
١٠. آخرين جمعه . اباصلت مى گويد كه در آخرين جمعه شعبان خدمت حضرت رضا (ع) رسيدم و فرمود:
اباصلت بيشتر ماه شبان گذشت و اين آخرين جمعه آن است . كوتاهى هاى گذشته را در آن جبران نما، به كارهاى سودمند بپرداز، دعا و استغفار و خواندن قرآن رابيشتر كن از گناهانت توبه نما تا به خلوص از ماه خدا استقبالى كنى . در باقيمانده اين ماه اين ذكر را فراوان بگو:
اللهم لم تكن غفرت لنا فيما مضى من الشعبان فاغفرلنا فيما بقى منه !
بار خدايا! اگر در گذشته ماه شعبان مرا نيامرزيده اى . در باقيمانده اين ماه مرا بيامرز.

روز اول ماه

١. روزه داشتن : از امام صادق (ع) نقل شده است كسى كه در اول ماه شعبان را روزه بدارد، بهشت بر او واجب مى گردد. (١١٧)

روز سوم ماه

ميلاد امام حسين (ع) در سال ٤ ق .
١. روزه داشتن . (١١٨)
٢. خواندن اين دعا:
اللهم انى اسئلك بحق المولود فى الهذا اليوم الموعود بشهادته قبل استهلاله و. ولادته بكته السما و من فيها و الارض و من عليها ولما يطا لا بيتها قتيل العبره وسيد الاسره الممدود بالنصره يوم الكره المعوض من قتله ان الائمه من نسله و الشفا فى تربته و الفوز معه اوبته و الاوصا من عترته بعد قائمهم و غيبته حتى يدر كوا الاوتار و يثاروالثار و يرضوا الجبار و يكونوا خير انصار - صلى الله عليهم - مع اختلاف الليل والنهار. اللهم فبحقهم ايك توسل سوال مقترف معترف مسى الى نفسه مما فرط فى يوم و امسه يسئلك العصمه الى محل رمسه . اللهم فصل على محمد و عترته و احشرنا فى زمرته و بوئنا معه دارالكريمه و محل الاقامه . اللهم و كما واكرمتنا بعمرفته فاكرمنا بزلفته وارزقنا مرافقته و سابقته و جعلنا ممن يسلم لامره و يكثر الصلاه عليه عند ذكره و على جميع اوصيائه و اهل اصفيائه الممدودين منك بالعدد الثنى عشر النجوم الزهر و الحجج على جميع البشر. اللهم وهب لنا هذا اليوم خير موهبه و انجح لنا فيه كل طلبه وهبت الحسين لمحمد جده و عاذ فطرس بمهذه فنحن ععائذون بقبره من بعد تشهد و تربته و ننظر اوبته امين رب العالمين !
خدايا از تو مى خواهم كه به حق مولود اين روز كه وعده شهادت او رسيده ، پيش از تولدش ، بر او گريه كردند آسمان و هر كه در آن است و زمين و هر كه بر آن است ، و هنوز كام بر ريگستان دنيا ننهاده ، كشته براى گريه ، و سيد خاندان پيروزمند، در رجعت . كسى كه عوض شهادت او اين است كه امامان از نسل اوست و شفا در خاك قبر او، و فوز همراه اوست و در برگشتن و اوصيا از عترت اوست ، پس از قائم آل محمد و غيبت تا بگيرند خون ها و انتقام كشند و راضى كنند خداى جبار را، و بود باشند براى او بهترين يار، رحمت خدا بر ايشان تا رفت و آمد دارد شب و روز. بار خدايا به حق آنها به سويت توسل مى جويم و درخواست مى كنم . چون گنكار معترف بدكردار به خويش كه تقصير كرده ، هم اكنون و در گذشته از تو پناه خواهد تا در خاك گور خود، جايگاه كند. خدايا رحمت فرست بر محمد و خاندانش و محشور كن ما را در گروهش و جاى ده ما را با او و در دار كرمت و محل اقامت . خدايا چنان ما را به معرفتش گرامى داشتى ، گرامى دار، ما را به تقرب با او و روزى كن به ما و همراهى او را و سابقه او را، و ما را از آنها كه تسليم امر اويند، بگردان ، بسيار صلوات بر او فرستد هنگام ذكر شدنش و هم بر همه اوصيا و اصفانش كه تمديد شدند از طرف تو به دوازده نفر كه از ستارگان درخشان و حجت اند بر همه افراد انسان . خدايا ببخش به ما در اين روز بهترين بخشش را و بر آور براى ما در آن هر خواسته اى را، چنانچه بخشيدى حسين را به محمد جدش و پناه برد فطرس به گهواره اش . پس ما پناهنده ايم به قبر او پس از او بر تربت او حاضر شديم و منتظر اوييم . اجابت كن اى مهربان ترين مهربانان !
للّه للّه آشنايى با زندگى امام حسين (ع) للّه للّه للّه
حضرت امام حسين (ع) در روز پنج شنبه سوم شعبان سال سوم هجرى در مدينه به دنيا آمد و در دهم محرم سال ٦١ در كربلا به شهدات رسيد. مدت عمر ايشان ٥٨ سال بود. پدر بزرگوارش اميرالمؤ منين (ع) و مادرش فاطمه الزهرا (س) بود. مورخان در تعداد فرزندان ايشان ، اختلاف دارند. فرزندان حضرت را برخى نه تن و گروهى نيز ده تن ذكر كرده اند. عده اى نيز شش تن آورده اند كه عبارتند از:
على اكبر (مادرش ليلاست و در كربلا به شهادت رسيد) ، امام سجاد (ع) (مادرش شهر بانوست) ، على اصغر (مادرش رباب بود كه در كربلا به شهادت رسيد) ، جعفر(در زمان حيات پدر فوت كرد) ، فاطمه (مادرش ام اسحاق) سكينه (مادرش رباب بود) .
دوران حيات حضرت ، به سه بخش تقسيم مى گردد:
١. همراه پدر (٣٧ سال)
٢. همراه برادر(٩ سال)
٣. دوران امامت (١٢ سال) . اين مقطع ، مصادف بود با حكمت معاويه در شام و سپس حكومت يزيد. حادثه عاشورا و شهادت امام حسين (ع) و فرزندانش و يارانش كه از بزرگترين فاجعه هاى تاريخ اسلام و ننگين ترين جنايت هاى خاندان اموى است ، در اين برهه اتفاق افتده است . بعضى از سخنان حضرت در مجموعه هايى گردآورى شده است ، كه برخى از آنها ذكر مى شوند:
١. بلاغه الحسين (ع) مصطفى الاعتماد، ترجمه على كاظمى .
٢. لمعات الحسين (ع) ، سيد محمد حسين حسينى تهرانى .
٣. سخنان حسين بن على از مدينه تا شهادت ، محمد صادق نجمى .
٤. صحيفه الحسين (ع) جواد القيومى الاصفهانى .
٥. مسند الامام الشهيد، عزيز الله عطاردى .
٦. موسوعه كلمات الامام الحسين ، تحقيق : پژوهشكده باقر العلوم .
از سخنان آن حضرت است :
اياك و ما تعتذر منه فان المومن لايسى و لا يعتذر و المنافق كل يوم يسى و يعتذر. (١١٩)
مبادا كارى كنى كه لازم باشد معذرت بخواهى زرا مومن ، نه بد مى كند و نه عذر مى طلبد، و منافق ، هر روز بد مى كند و عذر مى خواهد.

روز چهارم ماه

ولادت حضرت ابوالفضل (ع) در سال ٢٢ هجرى .

روز پنجم

ميلاد امام سجاد (ع) در سال ٣٨ هجرى .

سيزدهم ماه

شب
١. نماز گزاردن ، دو ركعت نماز (مطابق دستور شب سيزدهم رجب .)

چهاردهم ماه

شب
١. نماز گزاردن ، چهار ركعت نماز به صورت دو ركعتى (مطابق دستور شب سيزدهم)

پانزدهم

ولادت امام زمان (ع) در سال ٢٥٥ هجرى .
شب
١. غسل .
٢. شب زنده دارى . احياى اين شب ، بسيار فضيلت دارد و از جهت عظمت ، بعد از شب قدر قرار دارد.
٣. نماز گزاردن . شش ركعت نماز، به صورت دو ركعتى مطابق شب سيزدهم رجب .
٤. خواندن زيارت امام حسين (ع) .
٥. خواندن دعاى مخصوص .
٦. خواندن زيارت امام زمان (ع) .
٧. خواندن دعاى كميل . حضرت على (ع) اين دعا را چنين شبى در سجده نماز مى خواند.
روز
١. غسل .
٢. خواندن زيارت امام زمان (ع) .
للّه للّه آشنايى با زندگى امام زمان (عج) للّه للّه للّه
امام زمان (ع) در روز جمعه ، نيمه شعبان سال ٢٥٥ هجرى در شهر سامرا به دنيا آمد. پدر بزرگوارش امام حسن عسكرى (ع) بود و مادرش نرجس نام داشت . در پنج سالگى ، امامت به ايشان منتقل شد. حضرت مهدى - داراى دو غيبت است :
الف) غيبت صغرى . در اين دوره ، سفيرانى از طرف امام منصوب سده و رابط بين مردم و ايشان بودند و نام سفيران آن حضرت ، چنين است :
١. عثمان بن سعيد،
٢. محمد بن عثمان ،
٣. حسين بن روح ،
٤. على بن محمد سمرى .
ب) غيبت كبرى . در اين دوره با وفات آخرين سفير حضرت شروع شده و تا ظهور ايشان ، ادانعه دارد.
از سخنان آن حضرت است :
و اما الحوادث الواقعه فارحعوا فيها الى رواه حديثنا، فانهم حجتى عليكم و انا حجه الله عليهم .
در رويدادهاى نو، به راويان حديث ما رجوع كنيد؛ زيرا آنان ، حجت من بر شما هستند و من ، حجت خداوند بر آنان .

روز بيست و هشتم ماه

١. روزه داشتن . از امام رضا (ع) نقل شده است : كه هر كس سه روز آخر شعبان را روزه بدارد و آن را به ماه رمضان متصل كند، از گناهان همانند لحظه ولادت پاك مى شود. (١٢٠)

سى ام ماه

شب
١ خواندن دعاى مخصوص . (١٢١)
مسئله :
روزى ات كه انسان شك دارد كه آخر شعبان است يا اول رمضان ، واجب نيست روزه بگيرد و اگر بخواهد روزه بگيرد، نمى تواند نيت روزه بكند؛ ولى اگر نيت روزه قضا كند و مانند آن بنمايد، چنانچه بعد معلوم كه رمضان بوده ، از رمضان محسوب مى شود.
اگر كسى روزى را كه شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان ، به نيت روزه قضا يا روزه مستحب و مانند آن روزه بگيرد و در بين روز بفهمد كه ماه رمضان است ، بايد نيت روزه رمضان كند. (١٢٢)

رمضان

شهر رمضان الذى انزل فيه القرآن .
ماه رمضان ، ماهى است كه قران در آن نازل شده است . (١٢٣)
رمضان ماه خدا، ماه اسلام و تسليم ، ماه طهارت و پاكيزيگى ، ماه آزمايش و تصفيه ناخالصى ها و ماه قيام براى خداست . (١٢٤)
اين ماه ماه نزول قرآن براى هدايت انسان ، ماه آمرزش گناهان ماه بركت ماه روزه از گناهان ، ناپاكى ها و وابستگى هاست . رمضان ، ماه ميهمانى خدا و سرشارى رحمت حق ، ماه محدوديت شياطين ماه تزكيه ، تربيت و رشد است لذا امام سجاد (ع) با خرسندى و آغوش باز به استقبال آن مى رود؛ اما هنگام وداع ، بسيار غمين و زين از اين ماه ، خداحافظى مى كند.

اعمال عمومى ماه رمضان

١. روزه داشتن . بر افراد مكلف چنان كه عذر شرعى نداشته باشند روزه اين ماه واجب است .
٢. صدقه دادن . (١٢٥)
٣. دورى از گناه . از بهترين كارها در اين ماه دورى از گناه است . (١٢٦)
٤. قرائت قرآن . ماه رمضان بهار قرآن است . اگر باران در فصل بهار بر زمين ببارد، تابستانى سبز و خرم به دنبال خواهد داشت . از امام صادق (ع) نقل شده اسن كه با قرآن به استقبال رمضان برويد. (١٢٧)
٥. كراهت داشتن پرخورى . كسانى كه در اين ماه از روزه داشتن محروم اند مكروه است كه پرخورى كنند. (١٢٨)
٦. خواندن تعقيبات مخصوص . بعد از نماز تعقيبات زير خوانده شود. (١٢٩)
الف اين دعا:
الهم ارزقنى حج بيتك الحرام فى عامى هذا و فى كل عام ما ابقيتنى فى يسر منك و عافيه و سعه رزق و لا تخلنى من تلك المواقف الكريمه و المشاهده الشريفه و زياره قبر نبيك صلواتك عليه و اله و فى جميع حوائج الدنيا و الاخره فكن لى . اللهم انى اسئلك فيما تقضى و تقدر من الامر المختوم فى ليله القدر من القضا من القضا الذى لا يرد و لا يبدل ان تكتبى من حجاج بيتك الحرام ، المبرور حجهم المشكور سعيهم المغفور ذنوبهم المكفر عنهم سيئاتهم واجعل فيما تقضى و تقدر ان تطيل عمرى فى طاعتك و توسع على رزقى و تودى عنى امانتى و دينى ، آمين رب العالمين !
بار خدايا! روزى ام كن حج خانه خودت را در اين سال و در هر سال تا زنده ام و به آسانى و تن درستى و فراوانى روزى ، و بر كنارم مدار از اين پايگاههاى گرامى و زيارتگاه هاى شريف و قبر پيغمبرت رحمت تو بر او و خاندانش و در جميع حوائج دنيا و آخرت با من باش ، بار خدايا من از تو مى خواهم در آنچه قضا و مقدر مى كنى از امر حتمى در شب قدر از قضايايى كه برگشت و تغيير ندارد بنويسى مرا در زمره حاجيان خانه كعبه كه حجشان پسنديده و سعى شان پذيرفته و گناهانشان آمرزيده است و بدكرداريشان جبران شده و مقرر كن در قضا و قدر خود كه عمرم را دراز كنى و روزى ام را فراوان كنى و بپردازى از من سپرده و وامم را. اجابت فرما اى پروردگار عالميان !
ب) اين دعا:
يا على يا عظيم يا غفور يا رحيم انت الرب العظيم الذى ليس كمثله شى و هو السميع البصير و هذا شهر عظمته و كرمته و شرفته و فضلته على الشهور و هو الشهر الذى فرضت صيامه على و هو شهر رمضان الذى انزلت فيه القران هدى للناس و بينات من الهدى و الفرقان و جعلت فيه ليله القدر و جعلتها خيرا من الف شهر فياذ المن و لا يمن عليك من عليك بفكاك رقبتى من النار فيمن تمن عليه و ادخلنى الجنه برحمتك يا الرحم الراحمين !
اى والا و بزرگ اى آمرزنده ، اين معربان ، تويى پروردگار بزرگ گه نيست مانند او چيزى و اوست شنوا و بينا؛ و اين ماهى است كه بزرگش گرداندى گرامى اش داشتى و شرفش بخشيدى و برترش داشتى بر همه ماه ها و آن ماهى است كه روزه اش را بر من واجب كردى و آن ماه رمضانى است كه فروفرستادى در آن قرآن را رهبر مردم ، و گواه درست براى هدايت و فرق حق و باطل و نهادى در آن شب قدر را و قرار دادى آن را بهتر از هزار ماه . اى صاحب منتى كه بر تو منت نباشد، منت گذار بر من به رها كردن تنم از دوزخ بر آنها كه منت نهى بر ايشان و درآور مرا در بهشت به رحمت خود اى مهربان ترين مهربانان !
ج) اين دعا:
اللهم ادخل اهل القبور السرور، اللهم اغن كل فقير اللهم اشبع كل جائع . اللهم اكس كل عريان . اللهم اقض دين كل مدين . اللهم فرج عن المكروب . اللهم رد كل غريب . اللهم فك كل اسير. اللهم اصلح كل فاسد من امور المسلمين . اللهم اشف كل مريض . اللهم اقض عنا الدين واغننامن الفقر انك على كل شى قدير.
خدايا در آور بر ساكنان گورها شادى را. خدايا غنى كن هر فقير را، خدايا سير كن هر گرسنه را، خدايا بپوشان هر برهنه را. خدايا وام هر بدهكار را بپرداز. خدايا گشايش ده بر هر گرفتار. خدايا برگردان هر آواره را. خدايا رها كن هر اسيرى را خدايا اصلاح كن هر نابسامانى در امور مسلمين را. خدايا بهبود بخش هر بيمار را خدايا بگير رخنه ندارى ما را و به دارايى خود. خدايا بپرداز از ما وام را و بى نياز كن مارا از فقر؛ زيرا تو بر هر چيز توانايى .
٧.خواند دعاى مخصوص هر روز. اين دعاها در ضمن اعمال روزهاى اين ماه ذكر مى شود (١٣٠) (البته هر روز اين ماه دعا و تسبيحات ديگرى نيز دارد كه در مفاتيح الجنان آمده است .)
٨. كراهت مسافرت . قبل از گذشتن ٢٣ روز از اين ماه مسافرت هاى غير ضرورى كراهت دارد. (١٣١)
٩. رفتار نيك با مردم . در سخنرانى پيامبر (ص) هنگام آغاز اين ماه ، آمده است كه به بزرگان ، احترام بگذاريد و كودكان را مورد عطوفت و رحمت قرار دهيد و با نزديكان رفت آمد داشته باشيد. و در قسمت ديگرى از اين سخن آمده است كه هر كس در اين ماه اخلاقش را نيكو نمايد جواز عبور از صراط را به دست مى آورد. (١٣٢) . از ديگر رفتارهاى پسنديده اين ماه افطار دادن به روزه داران است . از پيامبر اكرم (ص) نقل شده است :
كسى كه روزه دارى را طعام دهد، مانند پاداش به او ثواب مى رسد. (١٣٣)
١٠. آداب افطار
الف) در هنگام افطار پس از خواندن سوره قدر، دعاى زير خوانده شود:
اللهم لك صمت و على رزقك افطرت و عليك و توكلت .
بار خدايا براى تو روزه گرفتم و بر روزى تو افطار كردم و بر تو توكل نمودم .
ب) روزه با غذاى حلال و بدون شبهه باز شود و بهتر است با خرما باشد.
ج) بهتر است افطار بعد از نماز مغرب و عشا باشد مگر آنكه ضعف بر انسان غلبه كرده باشد، يا گروهى منتظرش باشند. (١٣٤)
١١. خواندن دعاى افتتاح در هر شب . (١٣٥)
١٢. خواندن نافله هر شب . (١٣٦)
١٣. غسل . در شب هاى فرد و تمام شب هاى دهه آخر، غسل مستحب است . (١٣٧)
١٤. آداب سحر.
الف) خواندن دعاى ابوحمزه ثمالى و دعاى سحر. (١٣٨)
ب) خوردن غذا كه موجب درود ملائكه مى شود. (١٣٩)
ج) ذكر و ياد خدا و خواندن وسوره قدر. (١٤٠)
١٥. خواندن دعاهاى دهه آخر. (١٤١)

اول ماه

اول ماه

شب
١. زيارت امام حسين (ع) . (١٤٢)
٢. خواندن دعاى مخصوص . (١٤٣)
روز
١. غسل . (١٤٤)
٢. نماز گزاردن . اين نماز دو ركعت است كه نماز گزار در ركعت اول سوره حمد و سوره فتح ، و در ركعت دوم سوره حمد و هر سوره اى كه خواست ، مى خواند. (١٤٥)
٣.خواندن اين دعا، بعد از طلوع فجر:
اللهم قد حضر شهر رمضان و قد افترضت عليا صيامه و انزلت فيه القران هدى للناس و بينات من الهدى و الفرقان . اللهم اعنا على صيامه و تقبله منا و تسلمه منا سلمه لنافى يسر منك و عافيته انك على كل شى قدير. (١٤٦)
خدايا در رسيدن ماه رمضان ، واجب كردى بر ما روزه اش را، و فرو فرستادى در آن ، قرآن را رهبر مردم ، و گواه هاى هدايت و فرق حق و باطل . خدايا كمك كن به ما در روزه آن و بپذيرش از ما و تحويل گير آن را از ما و سالمش ‍ دار براى ما در آسانى و عافيت خود؛ زيرا تو بر همه چيز توانايى .
٤. پاشيدن گلاب بر سر و صورت . (١٤٧)
٥. خواندن دعاى روز اول ماه :
اللهم اجعل صيامى فيه صيام الصائمين و قيامى فيه قيام القائمين و نبهنى فيه عن نومه الغافلين و هب لى جرمى فيه يااله العالمين واعف عنى يا عافيا عن المجرمين .
خدايا قرار ده روزى من را در اين روز روزه روزه داران را حقيقى ، و عبادتم را در آن ، عبادت پرستندگان صميمى بيدارم كن در اين روز از خواب غافلان و ببخش در آن ، جرم و گناهم را، اى معبود جهانيان و بگذر از من اى گذرنده از گنهكاران !

دوم ماه

دعاى روز دوم :
اللهم قربنى فيه الى مرضاتك و جنبنى فيه من سخطك و نقماتك و وفقنى فيه لقرائه آياتك برحمتك يا ارحم الراحمين !
خدايا نزديك گردان در اين روز به پسند خود و بركنارم دار در آن از خشم و شكنجه هايت ، و توفيقم ده در آن براى خواندن آياتت به رحمت خودت اى مهربان ترين مهربانان !

سوم ماه

نزول انجيل بر عيسى (ع) ، جنگ تبوك در سال ٩ هجرى ، وفات شيخ مفيد در سال ٤١٣ ق .
دعاى روز سوم : اللهم ارزقنى فيه الذهن و التنبيه وبا عدنى فيه من السفاهه و التمويه واجعل لى نصيبا من كل خير تنزل فيه بجودك يا اجود الاجودين !
خدايا! روزى ام كن در اين روز هوش و آگاهى و دورم كن در آن از سفاهت و گمراهى ، و بهره ام ده از هر چيزى كه در آن فرو آورى به جودت اى بخشنده ترين بخشندگان !

چهارم ماه

دعاى روز چهارم :
اللهم قونى على اقامه امرك و اذقنى فيه حلاوه ذكرك و اورعنى فيه لاداء شكرك بكرمك ، واحفظنى فيه بحفظك و سترك يا ابصر الناصرين !
خدايا نيرويم بخش در اين روز به برپا داشتن دستوراتت و بچشانم در آن ، شيرينى ذكرت را و آماده ام كن براى اداره شكرت به كرم خود و نگه دارم در اين روز به حفظ وپرده پوشى ات اى بيناترين ناظران !

پنجم ماه

دعاى روز پنجم :
اللهم اجعلنى فيه من المستغفرين و اجعلنى فيه من عبادك الصالحين القانتين و اجعلنى فيه من اوليائك المقربين برافتك يا ارحم الراحمين .
خدايا قرار ده مرا در اين روز از آمرزش جويان و قرارم ده از بندگان شايسته و پرستنده ات ، و قرارم بده از دوستان نزديكت به مهرت اى مهربان ترين مهربانان !

ششم ماه

نزول تورات بر حضرت موسى (ع) .
ولايت عهدى امام رضا (ع) در سال ٢٠١ ق .
١. نماز گزاردن . اين نماز دو ركعت است كه در هر ركعت ، سوره حمد يك مرتبه و سوره اخلاص ٢٥ مرتبه خوانده مى شود. (١٤٨)
٢. دعاى روز ششم :
اللهم لا تخذلى فيه لتعرض معصيتك و لا تضربنى بسياط نقمتك و زحزحنى فيه من الموجبات سخطك بمنك و اياديك يا منتهى رغبه الراغبين !
خدايا وانگذارم در اين روز كه گرد نافرمانى ات گردم و مزن بر من تازيانه هاى شكنجه ات ، و كنار كشم در آن از موجبات خشمت به احسان و نعمتت اى نهايت اشتياق مشتاقان !

هفتم ماه

دعاى روز هفتم :
اللهم اعنى فيه على صيامه و قيامه و جنبنى فيه من هفواته و اثامه و ارزقنى فيه ذكرك بداومه بتوفيقك يا هادى المضلين !
خدايا كمكم كن در اين روز به روزه داشتن و عبادت ، و بر كنارم دار در آن از بيهوده گويى و گناهان و روزام كن در آن ذكر خود را هميشه ، به توفيق خودت ، اى رهنماى گمراهان !

هشتم ماه

دعاى روز هشتم :
اللهم ارزقنى فيه رحمته الايتام و اطعام الطعام و افشاء السلام و صحبه الكرام بطولك يا ملجا الاملين !
خدايا روزى ام كن در اين روز مهرورزى به يتيمان و خوراك دادن به مردمان و سلام گفتن به عيان و هم صحبتى كريمان ، به فضل خودت اى پناه آرزومندان !

نهم ماه

دعاى روز نهم :
اللهم اجعل لى نصيبا من رحمتك الواسعه و اهدنى فيه لبراهينك الساطعه و خذ بناصيتى الى مرضاتك الجامعه بمحبتك يا امل المشتاقين !
خدايا مقرر كن برايم در اين روز بهره اى از رحمت واسع خود و ره نمايم در آن براى براهين درخشانت و مهار مرا بكش به رضايت همه جانبه ات به دوستى خود اى آرزوى مشتاقان !

دهم ماه

دعاى روز دهم :
اللهم اجعلنى فيه من المتوكلين عليك و اجعلنى فيه من الفائرين لديك و اجعلنى فيه من المقربين اليك باحسانك يا غايه الطالبين !
خدابا قرار ده مرا در اين روز مرا از متوكلان به درگاهت ، و قرار بده در آن از كامروايان حضرتت و قرارم ده در آن از مقربان درگاهت ، به احسانت اى نهايت جويندگان !

يازدهم ماه

دعاى روز يازدهم :
اللهم الى فيه الاحسان و كره الى فيه الفسوق و العصيان و حرم على فيه السخط و النيران بعونك يا غياث المستغيثين !
خدايا محبوب كن براى من در اين روز احسانت را و ناگوار ساز در دلم آن فسق و نافرمانى را و حرام كن بر من در آن ، خشم و سوزندگى را به يارى ات اى دادرس استغاثه كنندگان !

دوازدهم ماه

دعاى روز دوازدهم :
اللهم زينى فيه بالستر و العفاف و استرنى فيه بلباس القنوع و الكفاف و احملنى فيه على العدل و الانصاف و امنى فيه من كل ما اخاف بعصمتك يا عصمه الخافئين !
خدايا بيارايم در اين روز به آبرومندى و پارسايى و به بزم كن جامعه و قناعت و خوددارى و وادارم در آن به عدل و انصاف و آسوده ام دار از هر چه مى ترسم به عصمت خودت اى عصمت خائفان !

سيزدهم ماه

شب
١. نماز گزاردن (مطابق نمازى كه در شب سيزدهم رجب) (١٤٩)
دعاى روز سيزدهم :
اللهم طهرنى فيه من الدنس و الاقذار و صبرنى على كائنات الاقدار و وقفنى فيه للتقى و صحبه الابرار بعونك يا قره العين المساكين !
خدايا پاكيزه ام كن در اين روز از چرك و كثافت و بردبارم كن در آن بر آنچه مقدر است و توفيقم بده در آن براى تقوا و هم نشينى نيكان به يارى ات اى نور چشم مستمندان !

چهاردهم ماه

شب
١. نماز گزاردن
٢. خواندن دعاى مجير. (١٥٠)
دعاى روز چهاردهم :
اللهم لا تواخذنى فيه بالعثرات و اقلنى فيه الخطايا و الهفوات و لا تجعلنى فيه غرضا لليلا يا والافات بعزتك يا عز المسلمين !
خدايا! مواخذه مكن مرا در اين روز به لغزش ها و در گذر از من در آن از خطاها و بيهوده گويى ها و مكن من را در آن نشانه تير بلاها و آفات به عزت خودت اى عزت مسلمانان !

روز چهاردهم

ولادت امام حسن مجتبى (ع) در سال ٣ق .
شب
١. نماز گزاردن .
٢. خواندن دعاى مجير (١٥١)
٣. خواندن زيارت امام حسين (ع) . (١٥٢)
للّه للّه آشنايى با زندگى امام مجتبى (ع) للّه للّه للّه
امام حسن (ع) در شب نيمه رمضان سال دوم يا سوم هجرى در مدينه به دنيا آمد و در سال ٢٨ صفر ٤٩ هجرى در مدينه به شهادت رسيد و در قبرستان بقيع به خاك سپرده شد. پدر بزرگوارش حضرت اميرآل مؤ منين (ع) و مادرش حضرت فاطمه (س) است .
شيخ مفيد، فرزندان حضرت را پانزده تن ذكر نموده است . (١٥٣)
زندگى آن بزرگوار به سه بخش تقسيم شده است :
اول . دوره پيامبر (ص) : اين دوره ايام كودكى ايشان بود و از حادثه هاى بزرگ آن حضور ايشان به همراه رسول خدا و پدرش على (ع) و مادرش ‍ فاطمه (س) و برادر بزرگواش حسين (ع) براى مباهله با يهوديان نجران را مى توان ياد كرد.
دوم . دوره على (ع) : اين دوره ، طولانى ترين دوره زندگى حضرت بود. در اين مقطع كه سى سال به درازاكشيد، به حادثه هاى تلخى چون سقيفه ، شهادت مادر، و صبر طاقت فرساى پدر منجر شد. به حكومت رسيدن پدرش على (ع) نيز در اين برهنه اتفاق افتاد.
سوم . دوره امامت : زمان امامت حضرت ، مصادف با اقتدار حكومت معاويه در شام بود. مكاتبات حضرت با معاويه ، (١٥٤) و حركت براى نبرد با او و صلح تحميلى از وقايع اين ايام بود. (١٥٥)
از سخنان آن حضرت است :
اللوم ان لا تشكر النعمه . (١٥٦)
پستى ، آن است كه نعمتها را سپاس نگويى .

شانزدهم ماه

دعاى روز شانزدهم :
اللهم وفقنى فيه لموافقه الابرار و جنبنى فيه مرافقه الاشرار و اونى برحمتك الى دار القرار بالهيتك يا اله العالمين !
خدايا! توفيقم ده در اين روز براى مافقت با نيكان و بركنارم دارد از همراهى بدان و جايم ده به مهرت در دارالقرار به الهيت خودت ، اى معبود جهانيان !

هفدهم ماه

وقوع جنگ بدر در سال ٢ ق .
دعاى روز هفدهم :
اللهم اهدنى فيه لصالح الاعمال واقض لى فيه الحوائج و الاماليامن لا يحتاج الى التفسير و الواسل يا عالما بما فى صدور العالمين صل على محمد و اله محمد الطاهرين !
خدايا ره نمايم در اين روز براى اعمال شايسته و بر آور برايم در آن حاجت ها و آرزوها را اى كه نيازى ندارى به تفسير و بازرسى اى داناى به آنچه در سينه هاى جهانيان است ، رحمت فرست بر محمد و خاندان پاكش ‍

هجدهم ماه

دعاى روز هجدهم :
اللهم افتح لى فيه ابواب الجنات و اغلق عنى فيه ابواب النيران و وقفنى فيه لتلاوه و القران يا منزل السكينه فى قلوب المومنين !
خدايا! بگشا بر من در اين روز در هاى بهشت را، و ببند بر من در آن درهاى دوزخ را و توفيقم بده در آن براى خواندن قرآن ، اى نازل كننده آرامش در دل هاى مومنان !

بيست يكم ماه

شهادت حضرت امير (ع) در سال ٤٠ هجرى .
شب
اعمال مشترك شب قدر ذكر آن در اعمال شب نوزدهم گذشت .
روز
١. اعتكاف . يك عمل مستحبى است كه انسان به مدت ٣ روز يا بيشتر جهت عبادت در مسجد مى ماند و در دهه آخر اين ماه ، فضيلت فراون دارد. (١٥٧)
٢. دعاى روز بيست و يكم :
اللهم اجعل فيه الى مرضاتك دليلاو لا تجعل للشيطان فيه على سبيلا و اجعل الجنه لى منزلاو مفيلا يا قاضى حوائج الطالبين !
خدايا مقرر كن در اين روز برايم به سوى رضايت هايت دليلى و مده در آن راهى بر شيطان و مقرر كن بهشت را منزل و آرمگاهم اى برآونده حاجات جويندگان !

بيست و دوم ماه

دعاى روز بيست و دوم
اللهم افتح لى فيه ابواب فضلك و انزل على فيه بركاتك و وقفنى فى لموجبات مرضاتك و اسكنى فيه بحبوبات جناتك يا مجيب دعوه المضطرين !
خدايا بگشا بر من در آن درهاى فضيلت را و نازل كن بر من در آن بركاتت را و توفيقم ده براى اسباب خشنودى ات و سكونتم ده در ميان بهشت اى اجابت كننده دعاى درماندگان .

بيست و سوم ماه

شب
احتمال اين كه شب قدر، اين شب باشد، از دوشب ديگر بيشتر است .
١. به جا آوردن اعمال شب قدر.
٢. خواندن دعاب فرج : اللهم كن لوليك الحجه بن الحسن ....)
٣. خواندن سوره هاى عنكبوت و دخان .
٤. خواندن هزار بار سوره قدر.
٥. خواندن دعاى مخصوص . (١٥٨)
روز
دعاى روز بيست سوم :
اللهم اغسلنى فيه الذنوب و طهرنى فيه من العيوب و امتحن قلبى بتقوى القلوب يا مقلب عثرات المذنبين !
خدايا بشوى مرا در اين روز از گناهان و پاك كن مرا در آن از عيب و بياز ما در آن دلم را به تقوا اى گذرنده از لغزش هاى گنهكاران .

بيست و چهارم ماه

دعاى روز بيست و چهارم :
اللهم انى اسئلك فيه ما يرضك و اعوذبك مما يوذيك و اسئلك التوفيق فيه لان اطعيك و لا اعصيك يا جواد السائلين !
خدايا از تو مى خواهم در اين روز آنچه تو را خشنود مى سازد و پناه مى برم به تو از آنچه آزارت دهد و از تو توفيق مى خواهم در آن براى فرمانبريت و ترك عصيانت ؛ اى بخشنده بر سوال كنندگان !

بيست و پنجم ماه

دعاى روز بيست و پنجم :
اللهم اجعلنى فيه محبا لا وليائك و معاد يا لا عدائك مستنا بسنه خاتم انبيائك يا عاصم قلوب النبيين !
خدايا! قرارم ده در اين روز دوست دوستانت و دشمن دشمنانت و بر روش ‍ خاتم پيغمبرانت اى نگهدارنده دل پيامبران !

بيست و ششم ماه

دعاى روز بيست و ششم :
اللهم اجعل سعيى فيه مشكورا و ذنبى فيه مغفورا و عملى فيه مقبولا و عيبى فيه مستورا يا اسمع السامعين !
خدايا قرار ده سعى مرا در اين روز با قدر دانى و گناهم را در آن ، آمرزيده و علمم در آن پذيرفته ، و عيبم در آن نهفته گردان ، اى شنواترين شنودگان !

بيست و هفتم ماه

شب
١. خواندن دعا: امام سجاد (ع) دعاى زير را در اين شب مكرر مى خواند: اللهم ارزقنى التجافى عن دار الغرور و الانابه الى دار الخود و الا ستعداد للمت قبل حلول الفوت !
خدايا دورى كزيدن از خانه غرور و فريب و بازگشت به سوى خانه جاويدان . و آمادگى براى مرگ پيش از فرارسيدنش را روزى من گردان !
دعاى روز بيست و هفتم ماه :
اللهم ارزقنى فيه فضل ليله القدر و صير فيه امورى من العسر الى اليسر واقبل معاذيرى و حط عنى الذنب و الوزر يا روفا بعباده الصالحين* !
خدايا! روزى كن به من در اين روز، فضل شب قدر را، و كارهاى مرا در آن از دشوارى به آسانى بگردان و روزه هايم را بپذير، گناه و وزر مرا بريز، اى مهربان بر بندگان شايسته خود!

بيست و هشتم ماه

دعاى روز بيست و هشتم :
اللهم و فر حظى فيه من النوافل و اكرمنى فيه با حضار المسائل و قرب فيه و سيلتى اليك من بين الوسائل يا من لا يشغله الحاح الملحين .
خدايا! زياد كن بهره مرا در اين روز از نوافل ، و گرامى دار مرا در آن به حاضر كردن مسائل دينى ، و نزديك كن در آن وسيله ام را به در گاهت از ميان ديگر وسيله ها، اى كسى كه بازت ندارد از بخشش ، اصرار اصرار كنندگان !

بيست و نهم ماه

جنگ حنين در سال ٨ ق .
دعاى روز بيست و نهم :
اللهم غثنى فيه بالرحمه و ارزقنى فيه الوفيق و العصمه و طهر قلبى من غياهب التمته يا رحيما بعباده المومنين !
خدايا! در اين روز مرا به رحمت خود در پوشان ، و روزى كن به من در آن توفيق خوددارى از گناهان و پاك كن دلم را از تاريكى هاى تهمت ، اى مهربان بر بندگان با ايمان خود!

سى ام ماه

شب
١. خواندن دعا وداع با ماه رمضان .
٢. زيارت امام حسين (ع) .
٣. محاسبه اعمال يك ماه . (١٥٩)
٤. خواندن سوره هاى : كهف ، انعام و تين .
٥. خواندن دعاى زير:
اللهم لاتجعله اخر العهد من صيامى لشهر رمضان و اعوذبك ان يطلع فجر هذه الليله الا و قد غفرت لى !
خدايا! اين روز را آخرين دوران روزه گرفتن من در ماه رمضان قرار مده و پناه برم به تو از اين كه بر آيد سپيده دم اين شب ، جز آن كه مرا آمرزيده باشى .
٦. گفتن صد مرتبه : استغفرالله ربى و اتوب اليه
روز
١. خواندن دعا. دعاى زير از اميرالمؤ منين (ع) براى روز آخر ماه رمضان نقل شده است .
اللهم انى اسئلك اخباب المخبتين و اخلاص الموقنين و مرافقه الابرار و استحقاق حقائق الايمان و الغنيمه من كل بر و السلامه من كل اثم و وجوب رحمتك و عزائم الايمان و الغنيمه من كل بر و السلامه من كل اثم و وجوب رحمتك و عزائم مغفرتك و الفوز بالجنه و النجاه من النار!
خدايا! من از تو مى خواهم دل دادن دلدادگان را و اخلاص معتقدان و همراهى نيكان و استحقاق حقيقت ايمان و بهره ورى از هر خبر و سلامت از هر گناه و لزوم رحمت تو و تصميم آمرزشت ، و رسيدن به بهشت ونجات از دوزخ را.
٢. توسل به امامان (ع) .
مرحوم ميرزا جواد ملكى تبريزى فرموده است : چون اين روز روز عرضه اعمال است در آخر آن به ائمه (ع) توجه كنيد و با تضرع و تواضع ، از آنان طلب اصلاح كارهاى خويش را بنمايد.
دعاى روز سى ام :
اللهم اجعل صيامى فيه بالشكر و القبول على ما ترضاه ويرضاه الرسول محكمه فروعه بالاصول بحق سيدناو محمد و اله الطاهرين و الحمد لله رب العالمين !
خدايا روزه ام را در اين ماه به قدر دانى و پذيرش مقرون كن آنچنان كه تو بپسندى و پسندد حضرت رسول ، در حال ى كه استوار باشد فروعش بر اصول به حق سرور ما محمد (ص) ، و آل پاكش و سپاس از آن خداست پروردگار جهانيان !

شوال

روز اول ماه

عيد فطر
شب
١. غسل بعد از غروب خورشيد. (١٦٠)
٢. غسل در آخر شب . (١٦١)
٣. شب زنده دارى . امام سجاد (ع) اين شب را احيا مى داشت و مى فرمود كه اين شب كم تر از شب قدر نيست . (١٦٢)
٤. نماز گزاردن . (١٦٣)
٥. خواندن دعاى امام حسين (ع) . (١٦٤)
٦. ده مرتبه خواندن دعاى يا دائم الفضل .... (١٦٥)
٧. جدا نمودن فطريه از اموال . (١٦٦)
٨. خواندن تعقيب مخصوص كه بعد از نمازهاى مغرب ، عشا، صبح و نماز عيد قرائت مى شود:
الله اكبر الله اكبر لا اله الا الله و الله اكبر و الله الحمد ، الحمد لله على ما هدينا و له الشكر على ما اولينا. (١٦٧)
خدا بزرگتر است ، خدا بزرگ تر است . نيست معبود حقى جز خدا و خدا بزرگتر است . خدا بزرگتر است . از آن خداست . سپاس . سپس خدا را بر آنچه ما را ره نمود و خدا را شكر بر آنچه به ما بخشيد.
روز
١ - غسل . (١٦٨)
٢ - پرداختن فطريه قبل از نماز عيد. (١٦٩)
افطار نمودن قبل از نماز عيد (كه بهتر است با تربيت امام حسين (ع) باشد.)
(١٧٠)
٤ - پوشيدن لباس پاكيزه و استعمال بوى خوش .
٥ - خواندن نماز عيد فطر. (١٧١)
٦ - خواندن دعاى ندبه . (١٧٢)
٧ - خواندن زيارت امام حسين (ع) . (١٧٣)
٨ - خواندن بعضى ادعيه . (١٧٤)
ترك روزه . روزه گرفتن در اين روز حرام است . (١٧٥)

روز دوم ماه

١ - ترك روزه . در بعضى روايات ذكر شده است كه دو روز بعد از عيد فطر را روزه نگيريد و در برخى روايات نيز سه روز آمده و بعضى علما نيز روزه اين دو روز را مكروه دانسته اند. (١٧٦)

روز چهارم

١ - روزه داشتن . از روز چهارم شوال تا شش ، روزه گرفتن خوب است .

روز بيست و پنجم ماه

شهادت امام صادق (ع) در سال ١٤٨ ق .
للّه للّه آشنايى با زندگى امام صادق (ع) للّه للّه للّه
حضرت صادق (ع) ، در ١٧ ربيع الااول سال ٨٣ هجرى در مدينه متولد شد و در ٢٥ شوال ١٤٨ هجرى در مدينه وفات كرد و در قبرستان بقيع به خاك سپرده شد. مدت عمر ايشان ٦٥ سال بود. پدر بزرگوارش امام محمد باقر (ع) بود و مادرش ام فروه نام داشت .
فرزندان ايشان عبارت اند از ١. اسمائيل ٢. عبدالله ٣. ام فروه ٤. موسى (امام كاظم) ٥. اسحاق ٦. محمد ٧. عباس ٨. على ٩. اسماء ١٠. فاطمه .
آن حضرت ، يازده سال از زندگى امام سجاد (ع) و بيست سال از زندگى پدر بزرگوارش امام باقر (ع) را درك نمود. مدت امامت حضرت ، ٣٤ سال است كه در اين مدت ، صدها شاگرد در حوزه درس حضرت ، تعليم ديدند.
حاكمان جور هم زمان با آن حضرت عبارت اند از: ١. هشام بن عبدالملك ، ٢. وليد بن يزيد بن عبدالملك ، ٣. يزيد بن وليد بن عبدالملك ، ٤. مروان بن محمد حمار، ٦. سفاح ، ٧. منصور. (١٧٧)
بخشى از گفتارهاى ايشان ، در مجموعه هاى مستقل موجود است كه توحيد مفصل ، نوشته محمد باقر مجلسى (ره) و ترجمه زين العابدين كاظمى خلخالى از جمله آنهاست . (١٧٨)
از سخنان آن حضرت است :
احب اخوانى الى ، من اهدى الى عيوبى .
بهترين برادرانم كسى است كه عيب هايم را برايم هديه آورد.

ذى قعده

ذى قعده ، از ماههاى حرام است كه در جاهليت مورد احترام بوده و اسلام نيز آن را گرامى داشته است . اين ماه ، به اجابت دعا معروف است .
روايت شده است كه پيامبر (ص) روزى از اين ماه ، از منزل خارج شد و فرمود: اى مردم ! چه كسى مى خواهد توبه كند؟ همه پاسخ مثبت دادند. آنگاه فرمود:
غسل كنيد و وضو ساخته ، چهار ركعت نماز بخوانيد، در هر ركعت يك بار سوره حمد، سه بار سوره اخلاص و يك بار هم سوره فلق و ناس را بخوانيد و پس از تمام شدن نماز هفتاد مرتبه استغفار كنيد و سپس لا حول و لا قوه الا بالله العلى العظيم . بگوييد بعد از آن ، اين دعا را بخوانيد:
يا عزيز يا غفار اغفرلى ذنوبى و ذنوب جميع المومنين و المومنات فانه لا يغفر الذنوب الاانت !
كسى كه اين اعمال را به جا آورد، از جانب آسمان به او ندا مى رسد؛ اى بنده خدا! توبه ات پذيرفته شد و گناهانت بخشوده گشت . كردارت را از سر بگير. (١٧٩)

روز يازدهم ماه

ميلاد امام رضا (ع) در سال ١٤٨ ق .

پانزدهم ماه

شب
١. عبادت . از پيامبر اكرم (ص) نقل شده است كه در ماه ذى قعده شبى است با بركت و آن ، شب نيمه است كه خداوند، با نگاه رحمت به بندگان با ايمان مى نگرد. كسى كه در آن شب ، به طاعت مشغول باشد، پاداش صد روزه دار غير گنهكار را به او مى دهند. (١٨٠)

روز بيست و سوم ماه

١. زيارت حضرت رضا (ع) . زيارت اين روز، سنت است و سيدين طاووس ‍ از بعضى نقل كرده كه مستحب است . (١٨١) .

بيست و پنجم ماه

شب
عبادت و بندگى . (١٨٢)
روز
١. داشتن روزه . (١٨٣)
٢. غسل . (١٨٤)
٣. نماز گزاردن . دو ركعت نماز كه در هر ركعت يك بار سوره حمد و پنج بار سوره شمس خوانده مى شود. پس از سلام نماز بگويد:
لا حول و لا قوه الا بالله العلى العظيم . آن گاه دعاى زير را بخوانيد:
يا مقيل العثرات افلنى عثرتى ، يا مجيب الدعوات اجب دعوتى يا سامع الاصوات اسمع صوتى و ارحمنى و تجاوز عن سيئاتى و ما عندى يا ذالجلال و الاكرام !
اى گذرنده از لغزشها، در گذر از لغزشم ، اى اجابت كننده دعوت ها! اجابت كن دعايم را، اى شنواى آوازها! بشنو آوازم را و بر من رحم كن و بگذر از بد كردارى ام و آنچه نزد من است ، اى صاحب جلال و اكرام !
٤. خواندن دعا.
٥. خواندن زيارت حضرت رضا (ع) . بعضى از علما، خواندن زيارت امام رضا (ع) را در اين روز، مستحب دانسته اند (١٨٥)

روز سى ام ماه

شهادت امام محمد تقى (ع) در سال ٢٢٠ق (البته روز شهادت ، آخر ماه ذى قعده است .)
للّه للّه آشنايى با زندگى جواد الائمه (ع) للّه للّه للّه
حضرت جواد (محمد تقى (ع) ) ، در درهم ماه رجب سال ١٩٥ هجرى در مدينه به دنيا آمد و در آخر ماه ذى قعده ٢٢٠ هجرى در ٢٥ سالگى در بغداد وفات نمود. مرقد پاك آن حضرت در كاظمين است . پدر بزرگوارش ‍ امام رضا (ع) و مادرش ام ولد (سبيكه يا فيروزان يا ريحانه) نام داشت .
شيخ مفيد، فرزندان حضرت را اين چنين معرفى كرده اند:
١. على (امام هادى (ع) ) ٢. موسى ، ٣. فاطمه ، ٤. امامه .
ولى ابن شهر آشوب ، نام فرزندان امام را به اين صورت بيان كرده اند:
١. على (امام هادى) ، ٢. موسى ، ٣. حكيمه ، ٤. خديجه ، ٥. ام كلثوم . (١٨٦)
هشت سال از عمر حضرت خديجه در حيات پدرش واقع شد دوره امامت آن حضرت ، هفده سال و مقارن با حكومت مامون و معتصم عباسى بود. مامون امام را به بغداد دعوت كرد و دخترش را به عقد ايشان در آورد. با مرگ مامون ، امام به مدينه باز گشت ؛ ولى معتصم ، دوباره ايشان را به بغداد طلبيد. مباحثه امام با يحيى بن اكثم (١٨٧) در حضور مامون ، از دوره هاى بسيار درخشان زندگى ايشان است . از سخنان آن حضرت است :
اظهار الشى قبل آن يستحكم مفسده له . (١٨٨)
آشكار كردن امور قبل از اتقان و محكم شدن به زبان آن كار خواهد بود.

ذى حجه

دهه اول اين ماه بسيار با ارزش است تا آن جا كه رسول خدا فرموده است كه روزهايى پاك تر از اين دهه ، نزد خداوند نيست . همچنين فرموده كه روزهايى جز اين دهه نيست كه كار نيك نزد خداوند، محبوب تر باشد. (١٨٩)

اعمال عمومى اين دهه

١. نماز گزاردن . در اين دهه شب ، بين نماز مغرب و عشا دو ركعت نماز وارد شده است : در هر ركعت ، بعد از سوره حمد و اخلاص ، اين آيه خوانده مى شود:
و واعدنا موسى ثلاثين ليله و اتممناها بعشر فتم ميقات ربه اربعين ليله و قال موسى لاخيه هارون اخلفنى فى قومى و اصلح و لا تتبع سبيل المفسدين . (١٩٠)
وعده گذاشتيم با موسى سى شب و تمديدش كرديم ده شب ديگر و ميقات پروردگارش چهل شب شد و موسى به برادرش هارون گفت : جانشين من باش در قومم مصلح باش و به راه مفسده جويان مرو!
٢. دعا كردن (١٩١)
٣. خواندن دعاى اين ذكر در هر روز
لا اله الا الله عدد الليالى و الدهور، لا اله الله عدد امواج البحور، لا اله الا الله و رحمته خير مما يجمعون ، لا اله الا الله عدد الشوك و الشجر، لا اله الا الله عدد الشعر و الوبر، لا اله الاالله عدد الحجر. المدر، لا اله الا الله عدد لمح العيون ، لا اله الاالله فى اليل اذا عسعس و الصبح اذا تنفس ، لا اله الا الله عدد الرياح فى البرارى و الصخور، لا اله الا الله من اليوم الى يوم ينفخ فى الصور. (١٩٢)
نيست معبود حقى جز خدا بر شماره شب هاى و روزگاران ، نيست معبود حقى جز خدا به شماره موج هاى درياها، نيست معبود حقى جز خدا و رحمتش بهتر است از آنچه جمع كننده ، نيست معبودى جز خدا به شماره خار و درخت ، نيست معبود حقى جز خدا به شماره مو و كرك ، نيست معبود حقى جز خدا به شماره سنگ و كلوخ ، نيست معبود حقى جز خدا به شمار به هم زدن چشم ها، نيست معبود حقى جز خدا در شب كه بگردد و صبح كه بر آيد، نيست معبود حقى جز خدا به شمار بادها در بيابان ها و سنگ ها، نيست معبود حقى جز خدا از امروز تا روزى كه دميده شود در صور.
٤. روزه داشتن : روزه نه روز اول اين ماه ، مستحب و روزه روز دهم حرام است و البته روز نهم ، اگر روز موجب ضعف گردد و روزه دار نتواند اعمال آن روز را انجام دهد، روزه اش مكروه است . (١٩٣)

روز اول ماه

ولادت حضرت ابراهيم (ع) . (١٩٤)
ازدواج حضرت على (ع) با حضرت زهرا (س) در سال ٣ ق .
١. روزه داشتن . در روايت آمده است كسى كه اين روز را روزه بدارد، ثواب هشتاد ماه روزه براى او ثبت مى شود. (١٩٥)
٢. خواندن نماز حضرت زهرا (س) ، چهار ركعت نماز است و در هر ركعت يك مرتبه سوره حمد و پنجاه بار سوره اخلاص خوانده شود (ع تعقيبى دارد كه به مفاتبح رجوع شود.) (١٩٦)
٣. خواندن دعاى خوف . اين دعا براى رفع ستم ستمگران است كه چنين است :
حسبى حسبى من سوالى علمك بحالى ! (١٩٧)
بس است ، بس است از خواست من دانستن تو حال مرا!

روز هفدهم ماه

شهادت حضرت باقر العلوم (ع) در سال ١١٤ ق .

روز هشتم ماه

روز ترويه . (١٩٨)
حركت امام حسين (ع) از مكه در سال ٦٠ ق .
١. غسل آن را در تمام روز مى توان انجام داد. (١٩٩)
٢.روزه گرفتن . (٢٠٠)

نهم ماه

روز عرفه .
شهادت حضرت مسلم بن عقيل در سال ٦٠ ق .
شب
١. مناجات و دعا. شب عرفه از شب هاى بسيار مناسب براى توبه و مناجات با خداوند است . (٢٠١)
٢. زيارت امام حسين (ع) . در روايات آمده است كه خداوند در شب عرفه ابتدا به زائران قبر امام حسين (ع) نظر مى كنند و سپس به كسانى مه در موقف هستند. (٢٠٢)
روز
١. روزه داشتن . روزه اين روز، مستحب است ؛ مگر براى كسى به جهت ضعف ، نتواند اعمال اين روز را انجام دهد، كه در اين صورت مكروه است . (٢٠٣)
٢. غسل . (٢٠٤)
٣. زيارت امام حسين (ع) . از امام صادق (ع) نقل شده است كه خداوند، بر زائران قبر امام حسين (ع) تجلى مى كند و خواسته هاى آنان را بر آورده مى كند و گناهانشان را مى آورزد، آنگاه بر اهل عرفات ، تجلى مى كند. (٢٠٥)
٤. اعمال عصر:
الف) دو ركعت نماز بعد از نماز عصر. اين نماز مستحب است كه در ركعت اول سوره حمد و اخلاص خوانده شود و در ركعت دوم سوره حمد و كافرون خوانده شود.
ب) چهار ركعت نماز. در اين نماز، كه در هر ركعت ، يك مرتبه سوره حمد و پنجاه مرتبه سوره اخلاص خوانده مى شود.
ج) دعا و ذكر. يكى از دعاهاى سفارش شده در اين روز، دعاى عرفه امام حسين است . (٢٠٦)

دهم ماه

عيد قربان .
شب
١. شب زنده دارى . (٢٠٧)
٢. زيارت امام حسين (ع) . (٢٠٨)
٣. خواندن دعاى يا دائم الفضل على البريه (٢٠٩)
روز
١. غسل . (٢١٠)
٢. خواندن دعاى ندبه . (٢١١)
٣. خواندن تكبيرات . به اين شرح :
الف) بعد از نماز ظهر روز عيد تا بعد از نماز روز دوازدهم .
ب) كسانى كه در منا هستند، از نماز ظهر روز عيد تا بعد از نماز صبح روز سيزدهم .
اين تكبيرات در اعمال روز عيد فطر گفته شد. (٢١٢)
٤. خواندن دعاى چهل و هشتم صحيفه سجاديه . (٢١٣)
٥. خواندن نماز عيد. (٢١٤)
٦. قربانى . (٢١٥)
٧. ترك روزه . روزه گرفتن در اين روز، حرام است . (٢١٦)

روز يازدهم ماه

ايام تشريق .
يازدهم ، دوازدهم و سيزدهم ذى حجه ، ايام تشريق ناميده مى شود. روزه گرفتن در اين ايام ، براى كسى كه در منا باشد، حرام است . (٢١٧)

روز پانزدهم ماه

ولادت امام على النقى (ع) در سال ٢١٢ ق .
للّه للّه آشنايى با زندگى امام هادى (ع) للّه للّه للّه
امام هادى در نيمه ذى حجه سال ٢١٢ هجرى در صريا (از حوالى مدينه) به دنيا آمد و در سوم رجب سال ٢٥٤ در سامرا در ٤٢ سالگى وفات يافت و در همان جا به خاك سپرده شد. پدر بزرگوارش امام محمد تقى (ع) بود و مادرش سمانه نام داشت .
فرزندان ايشان عبارت اند از: ١. حسن (امام حسن عسكرى (ع) ) ، ٢. حسين ، ٣. محمد، ٤. جعفر، ٥. عايشه .
حضرت را درسال ٢٤٣ ق ، از مدينه به سامرا منتقل كردند و تا آخر عمر در آن جا اقامت داشت . (٢١٨)
دوره امامت ايشان ، مقارن بود با خلافت چند تن از حاكمان عباسى كه عبارت اند از: ١. معتصم ، ٢. واثق ، ٣. متوكل ، ٤. منتصر، ٥. مستعين ، ٦. معتز. (٢١٩)
از سخنان آن حضرت است :
الدنيا سوق ، ربح فيها قوم و خسر اخرون . (٢٢٠)
دنيا بازارى است كه گروهى در آن سود مى برند و عده اى نيز زيان مى بينند.

هجدهم ماه

عيد غدير.
شب
نماز گزاردن و دعا كردن (٢٢١)
روز
١. غسل . (٢٢٢)
٢. روزه داشتن . (٢٢٣)
٣. نماز گزاردن . دو ركعت نماز مانند نماز صبح كه پس از آن ، دو مرتبه به سجده رفته و صدبار شكرالله گفته شود. بين دو سجده نيز دعايى خوانده شود. (٢٢٤)
٤. خواندن دعا. (٢٢٥)
٥. پوشيدن لباس پاكيزه . (٢٢٦)
٦. ديد و بازديد دوستان .
در هنگام مصافحه ، خواندن دعاى زير وارد شده است :
الحمد الله الذى جعل كمال دينه و تمام نعمه بولايه امير المومنين على بن ابى طالب . (٢٢٧)
سپاس خدا را كه ما را به دين روز گرامى داشته و قراد داده ما را از اين متمسكان به ولايت اميرالمومنين و ائمه قرار داده است .
٧. زيارت اميرالمومنين (ع) . (٢٢٨)
خواندن عقد برادرى و اخوت . (٢٢٩)
٩. صد بار خواندن اين دعا:
الحمدالله الذى جعل كمال دينه و تمام نعمه بولايه امير المونين على بن ابى طالب . (٢٣٠)
سپاس خداوندى را كه كمال دين و تمام نعمتش را در ولايت اميرمومنان على بن ابى طالب قرار داد.

روز بيست و چهارم ماه

روز مباهله (البته بيست و پنجم را روز مباهله گفته اند) .
١. غسل . (٢٣١)
٢. روزه داشتن . (٢٣٢)
٣. خواندن دعاى مباهله . (٢٣٣)
٤. نماز گزاردن . دو ركعت نماز صبح است كه بعد از آن ، هفتاد بار استغفار مى شود. (٢٣٤)

بيست و پنجم ماه

شب
اطعام نمودن . (٢٣٥)
روز
روزه داشتن (٢٣٦)

روز سى ام ماه

١. نماز گزاردن . خواندن دو ركعت نماز در اين روز، بدين شرح وارد شده است :
الف) در هر ركعت سوره حمد، ده مرتبه ، سوره اخلاص و ده مرتبه آيه الكرسى خوانده شود.
ب) خواندن اين دعا
اللهم ما عملت فى هذه السنه من عمل نهيتنى عنه و لم ترضه و نسيته و لم تنسه و دعوتنى الى التوبه بعد اجترائى عليك . اللهم فانى استغفرك منه فاغفرك منه فاغفرلى و ما علمت من عمل يقربنى اليك فاقبله منى و لا تقطع رجائى منك يا كريم ! (٢٣٧)
خدايا! آنچه كردم در اين سال از كارهايى كه مرا نهى كردى و از آن مورد پسندت نبود و من فراموش كردم ، و تو فراموش نكردى و پس از جرئت برتر و دعوت كردى مرا به توبه ، بار خدايا! آمرزش مى جويم از آن بيامرز مرا و آنچه به جا آوردم از كارهايى كه مرا به تو نزديك كند بپذير از من اميد مرا از خودت مبر، اى كريم !

گوناگون

اول نوروز

در روايات اسلامى براى نوروز، اين آداب وارد شده است :
١. غسل . (٢٣٨)
٢. پوشيدن لباس پاكيزه و استعمال بوى خوش . (٢٣٩)
٣. روزه داشتن . (٢٤٠)
٤. نماز گزاردن . (٢٤١)
٥. خواندن دعاى تحويل سال :
يا مقلب القلوب و الابصار، يا مدير الليل و النهار، يا محول الحول و الاحوال ، حول حالنا الى احسن الحال . (٢٤٢)
اى دگرگون كننده دل ها و ديده ها اى واژگون كننده شب و روز، اى تغيير دهنده نيرو و حالت ها ما را به بهترين حال تغيير ده . نوروز در فرهنگ ايران ، جايگاه خاصى دارد كه در آن ، نكته هاى خوبى وجود دارد؛ مانند:
١. نظافت و پاكيزيگى ؛
٢. برقرارى آشتى و صلح بين افراد خانواده و فاميل ؛
٣. ديد و بازديد و صله رحم ؛
٤. هديه دادن ؛
٥. سفر و سير و سياحت .
اگر اينها با آنچه در روايت ذكر شده ، آميخته گردد و بعضى جهات منفى ، مانند: اسراف ، بى بند و بارى و احياى بعضى خرافات كنار گذاشته شود، امرى خوب و مطلوب خواهد بود.

دوم برنامه سالانه

منظور امورى است كه در هر سال يك بار ممكن است بر انسان واجب گردد، كه به شرح زيرند:
١. روزه داشتن .
٢. دادن زكات فطره (دستورات اين دو در برنامه ماه رمضان گفته شده است)
٣. دادن خمس (به توضيح المسائل مراجعه شود.)
٤. دادن زكات (به توضيح المسائل مراجعه شود.)
٥. قضاى روزه . اگر انسان در ماه رمضان ، روزه اى بر او واجب بود، نتوانست بگيرد، بايد قضاى آن را تا ماه رمضان سال آينده ، به جاى آوره و تاخير آن ، حرام است . (٢٤٣)
سوم نافله هاى روزانه (٢٤٤)
نمازهاى مستحبى زيادند و آنها را نافله گويند و بين نمازهاى مستحبى به خواندن نافله هاى شبانه روز، بيشتر سفارش شده است و دستور خواندن آنها چنين است :
الف) نافله نماز ظهر، كه هشت ركعت است كه قبل از نماز ظهر خوانده مى شود.
ب) نافله هاى نماز عصر، كه هشت ركعت است و قبل از نماز عصر خوانده مى شود.
ج) نافله نماز مغرب ، كه چهار ركعت است كه و بعد از نماز مغرب خوانده مى شود.
د) نافله نماز عشا، كه دو ركعت است كه و بعد از نماز عشا و به صورت نشسته خوانده مى شود.
ه) نافله نماز صبح ، كه دو ركعت است و قبل از نماز صبح خوانده مى شود.
و) در روز جمعه ، به هر يك از نافله هاى نماز ظهر و عصر، دو ركعت اضافه مى شود.
شايان ذكر است كه اين نمازها به صورت دو ركعتى ، مانند نماز صبح خوانده مى شوند.

چهارم . نافله شب

نافله شب ، فضيلت فراوان دارد و در روايات اهل بيت رسول خدا (ص) ، آثار معنوى و دنيوى زيادى براى آنان ذكر شده است ، مانند اين كه : نماز شب ، شرف مومن است ، عامل بخشوده شدن گناه روز است ، (٢٤٥)
روزى را زياد مى كند، (٢٤٦) بيمارى ها را برطرف مى كند. (٢٤٧) و باعث زيبايى چهره و نيكى اخلاق مى گردد. (٢٤٨)
دستور خواندن نافله شب ، چنين است :
الف) چهار ركعت به نيت نماز شب ، مانند نماز صبح .
ب) دو ركعت به نيت نماز شب كه در ركعت اول ، بعد از سوره حمد، سوره ناس و در ركعت دوم ، بعد از حمد سوره فلق خوانده شود.
ج) يك ركعت به نيت نماز وتر كه بعد از سوره حمد، سه بار سوره توحيد و يك مرتبه سوره فلق و سوره ناس خوانده مى شود.
نمازگزار، بعد از قرائت ، قنوت بجامى آورد و هر دعا يا ذكرى كه خواست ، مى خواند.
البته استغفار و طلب توبه و دعا براى چهل مومن ، سفارش شده است . (٢٤٩)
دعاهايى براى قبل از نافله شب و بعد از آن وارد شده است كه بايد به كتب دعا رجوع شود (٢٥٠) .



پى نوشت ها
۱- سفينه آل بحار، ج ۱، ص ۷۳۹
۲- همان
۳- آل عمران / ۹۲
۴- وسائل آل شيعه ، ج ۱۲، ص ۴۳
۵- وسائل شيعه ج ۱۱، ص ۵۸۲
۶- همان ، ص ۵۶۹
۷- همان
۸- همان
۹- وسائل آل شيعه ج ۱۱، ص ۴۰۰
۱۰-همان
۱۱- ميزان آل حكمه ، ج ۶، ص ۱۶
۱۲- وسائل آل شيعه ، ج ۱۱، ص ۵۶۳
۱۳- وسائل آل شيعه ، ج ۱، ص ۵۶۱
۱۴- ميزان آل حكمه ، ج ۴، ص ۵۸۹
۱۵- آل ميزان ، ج ۹، ص ۱۳۰
۱۶- ميزان آل حكمه ، ج ۱۰، ص ۲۷۰
۱۷- همان ، ص ۲۷۱
۱۸- همان ، ص ۲۸۷
۱۹- همان ، ص ۲۸۵
۲۰- مائده / ۲۷
۲۱- سفينه ال بحار، ج ۲ ص ، ۶۹۱
۲۲- بحار الانوار، ج ۲۰، ص ۲۱۶
۲۳- مائده / ۵۵
۲۴- آل ميزان ، ص ۲۵. به اتفاق مفسران عامه و خاصه ، مراد از اين آيه ، على (ع) است كه در حال ركوع ، انگشترش را به فقيرى داد.
۲۵- قمر / ۱۹
۲۶- فصلت / ۱۶
۲۷- دخان / ۳
۲۸- آل ميزان ج ۱۹ ص ۷۵-۷۱
۲۹- گوشت خشك شده در آفتاب
۳۰- نهج آل بلاغه ، تصيح : صبحى آل صآل ح ، حكمت ۴۲۸
۳۱- ميزان آل حكمه ، ج ۷، ص ۱۳۴
۳۲- بقره / ۱۸۵
۳۳- بحار الانوار، ج ۵۸، ص ۳۷۶
۳۴- وسائل آل شيعه ، ج ۳، ص ۱۰۱۶
۳۵- رساله توضيح المسائل ، امام خمينى (ره) ، م ۷۶۴ به بعد.
۳۶- رسائل آل شيعه ، ج ۴، ص ۱۰۲۴
۳۷- مفتاح آل جنان ، ص ۱۹
۳۸- مفاتيح آل جنان ، ص ۱۷
۳۹- همان
۴۰- وسائل آل شيعه ، ج ۴، ص ۱۰۶۵
۴۱- آل كافى ، ج ۲، ص ۶۰۹
۴۲- همان ، ص ۶۱۰
۴۳- مفاتيح آل جنان ، ص ۵۳۸.
۴۴- وساول آل شيعه ، ج ۶، ص ۲۲۶
۴۵- همان ، ص ۲۶۸
۴۶- همان ، ج ۱۱، ص ۵۹۹
۴۷- سفينه آل بحار، ج ۲، ص ۲۳
۴۸- كامل آل زيارات ، ص ۱۷۹
۴۹- غرر آل حكم ، ج ۲، ص ۶۸۴
۵۰- ميزان آل حكمه ، ج ۱۰، ص ۵۱۸
۵۱- ميزان آل حكمه ، ج ۱۰، ص ۵۱۸
۵۲- محاسبه آل نفس ، ص ۱۳
۵۳- ميزان آل حكمه ، ج ۱۰، ص ۲۶۲
۵۴- وسائل آل شيعه ، چ ۱ ص ، ۲۶۵
۵۵- همان ، ص ۲۶۶
۵۶- ميزان آل حكمه ، ج ۱۰، ص ۱۶۴
۵۷-حار الانوار ج ۷۶، ص ۲۰۳
۵۸- همان ، ص ۲۰۲
۵۹- همان ، ص ۱۹۶
۶۰- ذاريات / ۱۷-۱۸
۶۱- هشت رساله عربى ، ص ۱۳۳
۶۲- آل توحيد، ص ۹۷
۶۳- جمآل الاسبوع ، صص ۲۵-۲۶
۶۴- مفاتيح آل جنان ، ص ۵۴
۶۵- جمآل آل سبوع ، ص ۱۷۳
۶۶- محاسبه آل نفس ، ص ۲۰
۶۷-عروه آل وثقى ، ج ۱، ص ۴۴۳
۶۸- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۵
۶۹- مفاتيح آل جنان ؛ ص ۵۸
۷۰- مفاتيح ، ص ۲۵
۷۱- مفاتيح آل جنان ، ص ۵۸
۷۲- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۶
۷۳-

۷۴- محاسبه آل نفس ، ص ۲۰
۷۵- جمآل الاسبوع ، ص ۱۷۹
۷۶- همان ، ص ۱۸۰
۷۷- جمآل الاسبوع ، ص ۱۸۱
۷۸-همان
۷۹- همان .
۸۰- همان
۸۱- توبه / ۳۶
۸۲- بحاذ الانوار ج ۵۸، ص ۳۸۷
۸۳- آل مصباح ، ص ۵۰۹
۸۴- بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۳۳، وسائل آل شيعه ،ج ۵، ص ۲۹۴، مفاتيح آل جنان ، ص ۲۸۶
۸۵- وسائل آل شيعه ، ج ۷، ص ۳۳۹
۸۶- همان
۸۷- همان ، ص ۳۴۳، ح ۵
۸۸- كامل آل زيارات ، ص ۱۷۴
۸۹- بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۴۵
۹۰- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۸۹
۹۱- براى آشنايى با منابع تاريخى زندگى آن حضرت رك : راهنمايى مطآل عات و تحقيقات عليرضا برازش ، ج ۱
۹۲- بحار الانوار ج ۹۸، ص ۳۴۷
۹۳- براى آشايى با منابع تاريخ زندگى آن حضرت ،رك : راهنمايى ومطآل عات و تحقيقات ، ج ۱.
۹۴-همان
۹۵- همان
۹۶- عروه آل وثقى ، ج ۲، ص ۲۴۲، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۷۱
۹۷- همان ، ج ۹۸، ص ۲۷۵
۹۸- همان
۹۹- همان
۱۰۰-مفاتيح آل جنان ، ص ۱۴۲
۱۰۱- همان
۱۰۲- همان
۱۰۳- الارشاد، ص ۳۰۲.
۱۰۴- منتهى الامآل ، ج ۲، ص ۲۱۴.
۱۰۵- فى رحاب الائمه اهل آل بيت ، ج ۴، ص ۸۰.
۱۰۶- تحف آل عقول ، ص ۴۳۷.
۱۰۷- عروة آل وثقى ، ج ۱، ص ۴۶۱.
۱۰۸- مفاتيح آل جنان ، ص ۱۴۸.
۱۰۹- همان ، ص ۱۵۰.
۱۱۰- عروة آل وثقى ، ج ۱، ص ۴۶۱.
۱۱۱- همان ، ج ۲، ص ۲۴۱؛ بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۳۷.
۱۱۲- مفاتيح آل جنان ، ص ۱۵۲.
۱۱۳- مفاتيح آل جنان ، ص ۱۵۲.
۱۱۴- عروة آل وثقى ، ج ۱، ص ۴۶۱.
۱۱۵- مفاتيح آل جنان ، ص ۱۵۴.
۱۱۶-مفاتيح آل جنان ، ص ۱۵۶
۱۱۷- مصباح آل متهجد، ص ۷۵۷
۱۱۸- مصباح االمجتهد، ص ۲۷۸
۱۱۹-تحف آل عقول ، ص ۲۵۳
۱۲۰- بحار الانوار، ج ۹۷، ص ۸۰
۱۲۱- مفاتيح آل جنان ، ص ۱۷۱
۱۲۲- توضيح آل مسائل ، امام خمينى (ره) م ۱۵۶۹-۱۵۶۸
۱۲۳- بقره / ۱۸۵
۱۲۴-صحيفه سجاديه دعاى ۴۴
۱۲۵-بحار الانوار، ۹۸، ص ۸۲
۱۲۶- همان ، ۹۶ ص ۳۵۶
۱۲۷- همان ، ص ۳۸۶
۱۲۸- عروه آل وثقى ، ج ۲، ص ۲۲۱
۱۲۹- مفاتيح آل جنان ص ۱۷۷.
۱۳۰- آل مصباح ، ص ۶۱۲
۱۳۱- بحار الانوار، ج ۹۶، ص ۳۵۶، ح ۲۵.
۱۳۲- آل مصباح ، ص ۶۳۲
۱۳۳- آل مصباح ، ص ۶۳۲.
۱۳۴- مفاتيح آل جنان ، ص ۱۷۸
۱۳۵- مصباح آل متهجد ص ۵۲۰، مفاتيح آل جنان ص ۱۷۹
۱۳۶-مفاتيح آل جنان ص ۲۳۸، بحار الانوار، ج ۹۷، ص ۳۵۸
۱۳۷- عروه آل وثقى ، ج ۱، ص ۴۵۹
۱۳۸- مصباح آل متهجد، ص ۵۲۴؛ مفاتيح آل جنان ، ص ۱۸۴
۱۳۹- بحار الانوار ج ۹۶، ص ۳۱۱.
۱۴۰- آل مرقبات ص ۱۳۶
۱۴۱- مفاتيح آل جنان ص ۲۲۸
۱۴۲-بحار الانوار، ج ۱۰۱، ص ۹۹
۱۴۳-مفاتيح آل جنان ج ۱۷۱، ص ۲۱۵
۱۴۴- عروه آل وثقى ج ۱، ص ۴۵۹
۱۴۵- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۲۰
۱۴۶- همان
۱۴۷- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۲۰
۱۴۸- مفاتيح آل جنان
۱۴۹-آل مصباح ، ص ۲۶۸، مفاتيح آل جنان ، ص ۲۲۳.
۱۵۰- همان
۱۵۱- همان
۱۵۲- بحار الانوار، ج ۱۰۱، ص ۹۹.
۱۵۳- عروه آل وثقى ج ۱، ص ۴۵۹
۱۵۴- بحار الانوار، ج ۹۸ صص ۱۴۴-۱۲۶
۱۵۵- الارشاد، ص ۱۹۴
۱۵۶- همان ، ص ۱۸۹
۱۵۷- عروه آل وثقى ، ج ۲ ص ۲۴۶
۱۵۸- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۳۵
۱۵۹- آل مراقبات ، ص ۱۶۱
۱۶۰- مصباح آل مجتهد، ص ۵۹۲
۱۶۱- همان ، ۵۹۵
۱۶۲- آل مصباح ، ص ۶۴۶
۱۶۳- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۴۴-۲۴۳
۱۶۴- وسائل آل شعيه ، ج ۱۰، ص ۳۷۱
۱۶۵- آل مصباح ، ص ۶۴۷
۱۶۶- آل مراقبات ص ۱۷۱
۱۶۷- مصباح آل مجتهد، ص ۵۹۲
۱۶۸- عروه آل وثقى ، ج ۱، ۴۶۰.
۱۶۹- توضيح آل مسائل ،م ۲۰۲۹
۱۷۰- آل مصباح ، ص ۶۵۲
۱۷۱- توضح آل مسائل م ۱۵۱۶
۱۷۲- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۴۶
۱۷۳- آل مصباح ص ۶۴۹؛ مصباح آل مجتهد، ص ۶۱۰
۱۷۴- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۴۵؛ آل مصباح ، ص ۶۴۹؛ مصباح آل مجتهد، ص ۵۹۹
۱۷۵- وسائل آل شيعه ، ج ۷، ص ۳۸۷
۱۷۶- همان
۱۷۷- فى رحاب ائمه اهل آل بيت ، ج ۴، ص ۲۹.
۱۷۸- براى آشنايى با منابع تاريخ زندگى آن حضرت ،ر،ك : راهنماى مطآل عات و تحقيقات ، ج ۱؛ كتابنامه امام صادق (ع) ، رضا استادى .
۱۷۹- آل مراقبات ، ص ۱۸۷
۱۸۰- همان ، ص ۱۸۹
۱۸۱- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۴۸.
۱۸۲- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۴۸.
۱۸۳- عروه آل وثقى ، ج ۲، ص ۲۴۱
۱۸۴- همان ، ج ۱، ص ۴۶۴
۱۸۵- مفاتيح آل نجنان ، ص ۲۵۰
۱۸۶- فى رحاب ائمه اهل آل بيت ، ج ۴، ص ۱۶۲؛ منتهى الامآل ، ج ۲، ص ۳۵۱
۱۸۷-منتهى الامآل ، ج ۲ ص ۳۲۹؛ تحف آل عقول ، ص ۴۷۳
۱۸۸- تحف آل عقول ، ص ۴۸۰
۱۸۹- آل مراقبات ، ص ۲۱۹.
۱۹۰- آل مراقبات ، ص ۲۲۰
۱۹۱- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۲۲۵۱؛ مصباح آل مجتهد، ص ۶۱۲؛ آل مصباح ، ص ۶۵۹
۱۹۲- آل مصباح ، ص ۶۶۰
۱۹۳- وسائل آل شيعه ، ج ۷، ص ۳۳۴؛ مصباحآل مجتهد، ص ۶۱۲؛ توصيح آل مسائل ، م ۱۷۴۸
۱۹۴- همان ، ج ۷، ص ۳۳۴
۱۹۵- همان
۱۹۶- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۵۲؛ مصباح آل مجتهد؛ ص ۶۱۳.
۱۹۷- همان ، ص ۲۵۳
۱۹۸- در لغت نامه دهخدا براى نامگذارى اين روز دو وجه گفته شده است :
الف) از رى به معناى سيرابى مشتق شده است ؛ چون حجاج در اين روز حضرت ابراهيم براى روزهاى بعد آب ذخيره مى سازند.
ب) تاز تروى به معناى تفكر گرفته شده است ؛ چون در اين روز، حضرت ابراهيم (ع) در خواب خود مى انديشيد.
۱۹۹- عروه آل وثقى ج ۱، ص ۴۶۱.
۲۰۰- وسائل آل شيعه ، ج ۱۰، ص ۳۳۵
۲۰۱- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۵۵
۲۰۲- كامل آل زيارات ، ص ۱۷۰
۲۰۳- عروه آل وثقى ، ج ۲، ص ۲۴۲؛ توضيح آل مسائل ؛ م ۱۷۴۸
۲۰۴- همان ، ج ۱، ص ۴۶۱
۲۰۵- كامل آل زيارات ، ص ۱۷۰
۲۰۶- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۵۸د آل مصباح ، ص ۶۶۱
۲۰۷-آل مصباح ، ص ۶۸۱
۲۰۸- كامل آل زيارات ، ص ۱۸۰
۲۰۹- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۷۵
۲۱۰- عروه آل وثقى ، ج ۱، ص ۴۶۰
۲۱۱- مفاتيح آل جنان ، ص ۲۷۵
۲۱۲- همان ، ص ۱۷۷
۲۱۳- آل مراقبات ، ص ۲۴۱؛ مفاتيح آل جنان ، ص ۲۷۵
۲۱۴- توضيح آل مسائل . م ۱۵۱۶
۲۱۵- آل مراقبات ، ص ۲۵۵؛ مفاتيح آل جنان ، ص ۲۷۵
۲۱۶- عروه آل وثقى ، ج ۲، ص ۲۴۳
۲۱۷- عروه آل وثقى ، ج ۲، ص ۲۴۳
۲۱۸- براى آشنايى با منابع تاريخ زندگى آن حضرت رجوع كنيد راهنماى مطآل عات و تحقيقات ، ج ۱.
۲۱۹- فى رحاب ائمه اهل آل بت ، ج ۴، ص ۱۷۳
۲۲۰- تحف آل عقول ، ص ۵۱۲
۲۲۱- مفاتيح الجنان ، ص ۲۷۹؛ مصباح المجتهد؛ ص ۶۹۱؛ المصباح ، ص ۶۸۱.
۲۲۲- المراقبات ، ص ۲۶۰؛ وسائل الشيعه ج ۷ ص ۳۲۶؛ مستدرك الوسائل ج ۱، ۴۵۶
۲۲۳- المراقبات ص ۲۶۰
۲۲۴- مصباح المجتهد؛ ص ۶۸۱؛ براى اطلاع بيشتر به مفاتيح الجنان رجوع شود.
۲۲۵- مستدرك الوسائل ، ج ۱، ص ۴۵۶
۲۲۶- بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۲۱
۲۲۷-همان
۲۲۸- عروه الوثقى ، ج ۱، ص ۴۶۱
۲۲۹- همان ، ج ۲، ص ۲۴۱
۲۳۰- مفاتيح الجنان ، ص ۲۸۲؛ مصباح المجتهد، ص ۷۰۴
۲۳۱- المصباح ، ص ۶۸۸
۲۳۲- مفاتيح الجنان ، ص ۲۸۶
۲۳۳- همان
۲۳۴- همان
۲۳۵- همان ص ۲۸۷
۲۳۶- همان
۲۳۷- مفاتيح الجنان ، ص ۴۹۶
۲۳۸- عروه آل وثقى ، ج ۱ ص ۴۶۱
۲۳۹- بحارآل نوار ج ۵۶ ص ۱۰۱
۲۴۰- عروه آل وثقى ج ۲ ص ۲۴۲
۲۴۱- مفاتيح آل جنان ، ص ۵۱۵؛ وسائل آل شيعه ، ج ۵ ص ۲۸۸
۲۴۲- مفاتيح آل جنان ، ص ۵۱۶
۲۴۳- عروه آل وثقى ، ج ۲، ص ۲۳۳
۲۴۴- توضيح آل مسائل ، م ۷۶۷-۷۶۴
۲۴۵- همان ، ص ۲۶۹
۲۴۶- همان ، ص ۲۷۱
۲۴۷- همان .
۲۴۸- همان ص ۲۷۲
۲۴۹- مفاتيح آل جنان ، ص ۱۴۱
۲۵۰- همان ، ص ۱۳۷؛ صص ۵۴-۴۹.