تفسير نور (سوره يوسف)

تفسير نور (سوره يوسف)0%

تفسير نور (سوره يوسف) نویسنده:
محقق: علی عطائی اصفهانی
گروه: شرح و تفسیر قرآن

تفسير نور (سوره يوسف)

نویسنده: حجة الاسلام محسن قرائتي
محقق: علی عطائی اصفهانی
گروه:

مشاهدات: 11392
دانلود: 6073

تفسير نور (سوره يوسف)
جستجو درون كتاب
  • شروع
  • قبلی
  • 115 /
  • بعدی
  • پایان
  •  
  • دانلود HTML
  • دانلود Word
  • دانلود PDF
  • مشاهدات: 11392 / دانلود: 6073
اندازه اندازه اندازه
تفسير نور (سوره يوسف)

تفسير نور (سوره يوسف)

نویسنده:
فارسی

سوره يوسف از سوره هاى مكّى و داراى يكصد و يازده آيه است. نام حضرت يوسف، 27 مرتبه در قرآن آمده، كه 25 مرتبه آن در همين سوره است. آيات اين سوره به هم پيوسته و در چند بخش. جذاب و فشرده، داستان زندگى يوسف را از كودكى تا رسيدن او به مقام خزانه دارى كشور مصر، عفت و پاكدامنى او، خنثى شدن توطئه هاى مختلف عليه او و جلوه هايى از قدرت الهى را مطرح مى كند.


۹۶ - فَلَمَّآ اءَن جَآءَ الْبَشِيرُ اءَلْقَهُ علَى وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيراً قَالَ اءَلَمْ اءَقُلْ لَكُمْ إِنِّىَّاءَعْلَمُ مِنَ اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ

ترجمه:

پس چون (آن برادرى كه حامل پيراهن يوسف بود) مژده رسان آمد، پيراهن را روى صورت يعقوب انداخت. پس يعقوب بينا گشت و گفت: آيا به شما نگفتم: همانا من از (عنايت) خداوند چيزى مى دانم كه شما نمى دانيد.


نكته ها:

. اگر مراد از سفيد شدن چشم وابيضت عيناه ؛ كم نور شدن باشد، بصيراً به معناى پر نور شدن است و دلالت بر اين دارد كه حزن و شادى در ديد و قوه باصره ى انسان مؤ ثر است. امّا اگر مراد نابينايى مطلق باشد كه از ظاهر آيه وفارتدّ بصيراً بر مى آيد، يك معجزه و توسّل است كه قرآن آنرا اثبات مى كند.


پيام ها:

 ۱- سرچشمه علم انبيا، علم الهى است.اءعلم من اللّه ما لاتعلمون

۲- انبياى الهى به وعده هاى خداوند، اطمينان دارند.اءلم اءقل...

۳- يعقوب بر خلاف فرزندانش، به زنده بودن يوسف و پايان پذيرفتن فراقش اطمينان داشت.اءلم اءقل لكم

۴- اراده ى الهى بر قوانين طبيعى، حاكم است.فارتدّ بصيراً

۵- لباس و تعلقات اولياى خدا، مى تواند منشاء اثر باشد.فارتدّ بصيراً


۹۷ - قَالُواْ يََّاءَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَآ إِنَّا كُنَّا خَطِئِينَ

ترجمه:

(فرزندان) گفتند: اى پدر! براى گناهانمان (از خداوند) طلب آمرزش كن كه براستى ما خطاكار بوديم.


نكته ها:

. فرزندان يعقوب موحّد بودند وبه مقام والاى پدرشان آگاه بودند؛يا ابانا استغفرلنا آنچه به عنوان ضلال. به پدر نسبت داده اند، مراد گمراهى در عقيده نيست، بلكه گمراهى در تشخيص و علاقمندى او به يوسف بود.


پيام ها:

 ۱- براى آمرزش گناهان، توسل به اولياى خداوند جايز است.يا ابانا استغفرلنا


۹۸ - قَالَ سَوْفَ اءَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّىَّ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ

ترجمه:

(يعقوب) گفت: بزودى از پروردگارم براى شما طلب آمرزش مى كنم براستى كه او، خود آمرزنده و بسيار مهربان است.


نكته ها:

. كسانى كه در اثر اشتباه به پدر گفتند:انّ ابانا لفى ضلال مبين بعد از توجه به اشتباه مى گويند:انّا كنّا خاطئين


پيام ها:

 ۱- پدر نبايد كينه توز باشد ولغزش فرزندان را در دل نگهدارد.استغفر لكم

۲- براى دعا ساعات خاصى اولويت دارد.سوف. (۱۲۰)

۳- لطف خداوند، شامل بزرگترين گناه و گناهكاران نيز مى شود.هو الغفور الرحيم با اينكه دو نفر از پيامبران الهى مورد آزار و اذيت چندين ساله قرار گرفته اند، باز اميد بخشايش از او مى رود.

۴- دعاى پدر در حق فرزندان، اثر خاصى دارد.سوف استغفر لكم (۱۲۱)

۵- به هنگام اقرار خلافكار، او را ملامت نكنيد. (هنگامى كه گفتند:انّا كنا خاطئين ما خطاكار بوديم. پدر گفت:سوف استغفر لكم )


۹۹ - فَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَى يُوسُفَ ءَاوَىَّ إِلَيْهِ اءَبَوَيْهِ وَقَالَ ادْخُلُواْمِصْرَ إِن شَآءَ اللّهُ ءَامِنِينَ

ترجمه:

پس چون (پدر ومادر وبرادران) بر يوسف وارد شدند، پدر و مادرش را در كنار خويش جاى داد وگفت: به خواست خدا با امن و امان داخل مصر شويد.


نكته ها:

. نمى دانم اين فراز از داستان را چگونه بنويسم! يوسف براى استقبال از والدين خود در بيرون شهر خيمه اى زده وبه انتظار ايستاده بود تا آنها را با عزت و احترام وارد مصر كند؛دخلوا على يوسف... ادخلوا مصر به طور طبيعى وقتى پدر و مادر و برادران يوسف، خود را براى سفر آماده مى كردند، شور و غوغا در كنعان بود.

مردم مى ديدند چگونه بعد از سالها، با دريافت خبر خوش. سلامت يوسف، در حالى كه يعقوب بينايى خود را باز يافته با اشتياق عزم ديدار فرزند را دارد. آنها نيز خوشحال از احوال اين پدر وپسر بودند، مخصوصا از اينكه يوسف در مصر خزانه دار و حاكم است و در دوره قحط سالى با ارسال غلّه آنها را نيز حمايت كرده است.

با چه شوق و شور و عشقى مى توان اين قصه را نوشت وتمام نمود!.

 از كلمه ى ابويه. معلوم مى شود كه مادر يوسف نيز زنده بوده است، ولى سؤ الى كه خودم نيز به جواب آن پى نبرده ام اين است كه چرا در سرتاسر داستان نامى از گريه، سوز وناله هاى مادرش مطرح نشده و اين موضوع مسكوت مانده است؟

در روايات آمده كه يعقوب با اصرار وسوگند از يوسف خواست تا ماجراى خود را بازگو كند. وقتى يوسف شروع به گفتن كرد كه برادران مرا لب چاه برده و با تهديد پيراهنم را كندند، يعقوب بى هوش شد. چون به هوش آمد، درخواست كرد كه ادامه دهد، ولى يوسف گفت: پدر ترا به حق ابراهيم و اسماعيل و اسحاق عليهم السلام مرا از نقل داستان معاف كن! يعقوب پذيرفت.(۱۲۲)


پيام ها:

 ۱- پست و مقام نبايد ما را از احترام به والدين غافل كندادخلوا مصر

۲- استقبال در بيرون شهر كار نيكويى است.دخلوا على يوسف. در بيرون شهر مراسم استقبال بود و خيمه زده بودند.

۳- حتى اگر شخص اول كشور نيز خواست از امنيت سرزمين خود سخن بگويد، بايد توجه به لطف خداوند داشته باشد.ان شاء اللّه (۱۲۳)

۴- در انتخاب محل سكونت مهمترين مسئله امنيت است.امنين

۵- اگر يوسف ها حاكم باشند، امنيت برقرار خواهد شد.امنين


۱۰۰- ْلُ قَدْ جَعَلَهَا رَبِّى حَقّاً وَقَدْ اءَحْسَنَ بِىَّإِذْ اءَخْرَجَنِى مِنَ السِّجْنِ وَجَآءَ بِكُم مِّنَ الْبَدْوِ مِّن بَعْدِ اءَن نَّزَغَ الشَّيْطَ نُ بَيْنِى وَبَيْنَ إِخْوَتِىَّ إِنَّ رَبِّى لَطِيفٌ لِّمَا يَشَآءُ إِنَّهُ هُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ

ترجمه:

و پدر و مادرش را بر تخت بالا برد ولى همه آنان پيش او افتادند و سجده كردند. و (يوسف) گفت: اى پدر اين است تعبير خواب پيشين من، به يقين، پروردگارم آنرا تحقق بخشيد و به راستى كه به من احسان كرد آنگاه كه مرا از زندان آزاد ساخت و شما را پس از آنكه شيطان ميان من و برادرانم را بر هم زد از بيابان (كنعان به مصر) آورد. همانا پروردگار من در آنچه بخواهد صاحب لطف است. براستى او داناى حكيم است.


نكته ها:

. عرش. به تختى مى گويند كه سلطان روى آن مى نشيند. خَروّا به زمين افتادن و بدو به باديه و صحرا و نزغ. به ورود در كارى به قصد فساد معنا شده است.

لطيف. از اسم هاى خداوند است، يعنى قدرت او در لابلاى كارهاى پيچيده نيز نفوذ مى كند. و تناسب آن با اين آيه در اين است كه در زندگى يوسف گره هاى كورى بود كه فقط قدرت خداوند در آنها نفوذ كرده و آنها را باز نمود.

 يوسف مثل كعبه شد و پدر و مادر وبرادران رو به او، به عنوان كرامت او، براى خدا سجده كردند.خرّوا له سجداً و اگر اين سجده براى غير خدا و شرك بود يعقوب و يوسف كه دو پيامبر خدايند شاهد چنين منكرى نمى شدند.


پيام ها:

 ۱- در هر مقامى هستيد والدين خود را بر خود برتر بدانيد.رفع ابويه

۲- انبيا هم بر تخت حكومت نشسته اند.على العرش

۳- احترام به حاكمان برحق وتواضع در برابر آنان لازم است.خرّوا له سجدا

۴- سجده شكر پيشينه ى تاريخى دارد.خرّوا له سجّدا (۱۲۴)

۵- خداوند حكيم است. گاهى اجابت دعايى يا تعبير خوابى را بعد از ساليان طولانى واقع مى گرداند.هذا تاءويل رؤياى من قبل

۶- به واقعيت رساندن طرحها كار خداوند است.قد جعلها ربّى حقّاً آرى يوسف از پايدارى و صبر خود سخنى نمى گويد و همه را كار خدا مى داند.

۷- خواب اولياى خدا حق است.جعلها ربّى حقّاً

۸- در برخورد با واسطه ها و ابزار و وسايل هميشه خدا را اصل و ناظر بدانيم. (با آنكه در زندگى يوسف اسباب و عللى دست به هم دادند كه او به اين مقام رسيد ولى باز مى فرمايد:قد احسن بى

۹- در هنگام برخورد با يكديگر از تلخى هاى گذشته چيزى نگوييد.احسن بى اذ اخرجنى من السجن اولين سخن يوسف با پدر شكر خدا بود، نه نقل تلخى ها.

۱۰- با فتوت باشيم و دل مهمان را نيازاريم (در آيه شريفه يوسفعليه‌السلام بيرون آمدن از زندان را مطرح مى كند امّا از بيرون آمدن از چاه سخن نمى گويد مبادا كه برادران شرمنده شوند.)اذ اخرجنى من السجن

۱۱- جوانمرد و با فتوت باشيم نه اهل عقده و انتقام. يوسف مى گويد:نزغ الشيطان شيطان وسوسه كرد وگرنه برادرانم بد نيستند.

۱۲- اولياى الهى ورود به زندان و خروج از زندان را در مدار توحيد و ربوبيت مى دانند.ربّ السّجن احب. آيات قبل واحسن بى ربى اذ اخرجنى من السجن

۱۳- پايان سختى ها، گشايش است.اخرجنى من السّجن

۱۴- باديه نشينى، ضرورت است نه ارزش..وقد احسن بى ربّى اذ... جاء بكم من البدو

۱۵- زندگى والدين در كنار فرزند يك لطف الهى است.قد احسن بى ربّى اذ... جاء بكم

۱۶- برادران و اعضاى يك خانواده، بايد بدانند شيطان به دنبال اختلاف ميان آنهاست.نزغ الشيطان بينى و بين اخوتى

۱۷- خود را برتر ندانيد.بينى وبين اخوتى يوسف نگفت شيطان آنان را فريب داد، مى گويد شيطان بين من و آنهارا... يعنى خود را نيز در يك سمت قرار مى دهد.

۱۸- كارهاى خداوندى همراه با رفق و مدارا و لطف است.لطيف

۱۹- همه حوادث تلخ وشيرين براساس علم وحكمت الهى صورت مى گيرد.العليم الحكيم


۱۰۱ - رَبِّ قَدْ ءَاتَيْتَنِى مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَنِى مِن تَاءْوِيلِ الاَْحَادِيثِ فَاطِرِ السَّمَوتِ وَالاَْرْضِ اءَنتَ وَلِىِّ فِى الدُّنْيَا وَ الاَْخِرَةِ تَوَفَّنِى مُسْلِماً وَاءَلْحِقْنِى بِالصَّلِحِينَ

ترجمه:

(يوسف گفت:) پروردگارا؛ تو مرا (بهره اى) از حكومت دادى و از تعبير خواب ها به من آموختى. (اى) پديدآورنده ى آسمان ها و زمين، تنها تو در دنيا وآخرت مولاى منى، مرا تسليم خود بميران و مرا به شايستگان ملحق فرما.


نكته ها:

. اولياى خدا وقتى به عزّت و قدرت خود نگاه مى كنند، فوراً به ياد خداوند مى افتند و مى گويند: خدايا هر چه هست از توست. يوسف نيز اينچنين كرد سخن را از پدر برگرداند و متوجه خدا شد.

خداوند حكومت مصر را به دو نفر داد، يكى فرعون كه آن را به خود نسبت داد و گفت:اليس لى ملك مصر و ديگر به يوسف داد كه آنرا به خدا نسبت داد و گفت:اتيتنى من الملك

 تفكر ابراهيم در ذريّه و فرزندان او جلوه گرى مى كند. ابراهيم گفت:اسلمت لرب العالمين من تسليم پروردگار عالميان هستم، سپس نوه او يعقوب به فرزندانش سفارش مى كند كه با ايمان از دنيا برويدلاتموتن الا و انتم مسلمون در اينجا فرزند يعقوب نيز مرگ در حال تسليم را از خدا مى خواهدتوفنى مسلماً بهر حال ابراهيم از صالحين استانّه فى الاخرة لمن الصالحين و يوسف مى خواهد به او ملحق شودالحقنى بالصّالحين

سيماى يوسف (ويژگى هاى يك رهبر موفق)

در پايان داستان حضرت يوسف سيمايى از آن را مرور مى كنيم:

۱- توجه كامل به خداوند در تلخيها:ربّ السجن احب... در شادى ها و شيرينى ها:ربّ قد اتيتنى من الملك

۲- رهاكردن هر خط انحرافى از هر گروهى:انّى تركت ملّة قوم لايؤ منون باللّه و هم بالاخرة كافرون

۳- پى گيرى راه مستقيم پيشگامان:واتبعت ملّة ابائى ابراهيم، والحقنى بالصالحين

۴- پايدارى در راه رضاى خدا تا آخرين نفس:توفّنى مسلماً

۵- وقار در برابر رقبا:احبّ الى ابينا منّا

۶- صبر در برابر حوادث و مرارت ها:يجعلوه فى غيابت الجب، اراد باهلك سوء

۷- پاكدامنى و ترجيح تقوى بر رفاه:معاذ اللّه، ربّ السجن احبّ الى ممّا يدعوننى

۸- كتمان در برابر بيگانگان:و شروه بثمن بخس

۹- علم وافر:علّمنى من تاءويل الاحاديث - انّى حفيظ عليم...

۱۰- بيان زيبا و فصيح:فلمّا كلمّه قال انّك لدينا مكين

۱۱- اصالت خانوادگى:آبائى ابراهيم و اسحق...

۱۲- مدارا با مخالفان فكرى:يا صاحبى السّجن

۱۳- اخلاص:كان من المخلصين

۱۴- سوز و علاقه به هدايت ديگران:ءارباب متفرّقون

۱۵- قدرت طراحى وابتكار:جعل السقاية، ائتونى باخ لكم، فذروه فى سنبله،

۱۶- تواضع و فروتنى:رفع ابويه على العرش

۱۷- عفو و اغماض:لا تثريب عليكم

۱۸- فتوت و جوانمردى:نزغ الشيطان بينى و بين اخوتى

۱۹- امانتدارى:اجعلنى على خزائن الارض انى حفيظ عليم

۲۰- مهمان نوازى:انا خير المنزلين


پيام ها:

 ۱- اعطاى حكومت از شئون ربوبيت الهى است.ربّ قد اتيتنى من الملك

۲- حكومت را نتيجه ى فكر و مال و قدرت و يار و طرح خود ندانيد، بلكه اراده ى خداوند عامل اصلى است.اتيتنى

۳- آنچه خدا به ما بدهد يا بگيرد، براى تربيت ماست.ربّ بما اتيتنى، ربّ السجن احب

۴- حكومت حق دانشمندان است نه بيسوادان.اتيتنى... علمّتنى دانش يوسف وسيله حاكميت او شد.

۵- در هر موقعيت وحالى، خود را به خداوند بسپاريد.انت ولىّ فى الدنيا والاخرة

۶- قدرت و حكومت و سياست زمينه خروج از دين است، مگر اينكه خداوند لطف كند.توفنّى مسلماً

(يوسف در چاه دعايى داشت و در زندان دعاى ديگر داشت، ولى همينكه به حكومت رسيد دعاى او اين بود: خدايا من مسلمان بميرم)

۷- بندگان خدا در اوج عزّت و قدرت به ياد مرگ وقيامت و سرانجام كار خود هستند.توفنّى مسلماً و الحقنى بالصالحين (۱۲۵)

۸- عظمت خداوند تنها به خاطر نعمتهايى كه به ما ارزانى داشته نيست، بلكه او بوجود آورنده كل هستى است.فاطر السموات والارض

۹- افتخار يوسف آن نيست كه حاكم بر مردم است، بلكه افتخارش اين است كه خدا حاكم بر اوست.انت ولّى فى الدنيا والاخرة

۱۰- حسن عاقبت وپايدارى در كار خير، مهمتر از شروع آن است. انبيا براى حسن عاقبت دعا مى كردند؛توفنّى مسلماً يعنى مرا در تسليم خود تا مرگ پايدار بدار.(۱۲۶)

۱۱- در دعا اوّل از نعمت هاى الهى ياد كنيدربّ قد اتيتنى بعد درخواست خود را مطرح كنيد.توفّنى مسلماً (۱۲۷)

۱۲- چون به قدرت رسيديد مناجات با خدا را از ياد نبريد.ربّ قد...

۱۳- در دعاها ومناجات ها تنها به فكر دنيا ومسائل مادى نباشيد.فى الدنيا والاخرة

۱۴- قدرت انسان ناچيز،من الملك. علم انسان ناچيزمن تاءويل الاحاديث... اما حكومت خداوند بر همه هستى است.فاطر السموات والارض

۱۵- با ايمان مردن و در زمره صالحان قرار گرفتن، خود يك ارزش است.توفّنى مسلماً و الحقنى بالصالحين


۱۰۲ - ذَلِكَ مِنْ اءَنبَآءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَمَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْاءَجْمَعُوَّاْ اءَمْرَهُمْ وَهُمْ يَمْكُرُونَ

ترجمه:

(اى پيامبر) اين (داستان) از خبرهاى غيبى است كه ما به تو وحى مى كنيم و تو نزد آنان (برادران يوسف) نبودى آنگاه كه در كار خويش هم داستان و متفق شدند ونيرنگ مى نمودند (كه چگونه يوسف را در چاه اندازند و بگويند گرگ او را دريده است)


پيام ها:

 ۱- انبيا از طريق وحى، با غيب آشنا مى شوند.ذلك من انباء الغيب...

۲- انبيا، تمام اخبار غيبى را نمى دانند.من انباء الغيب

۳- آنجا كه خدا نخواهد، نه تصميم مردمامرهم نه اجماع آناناجمعوا ونه نقشه وتوطئهيمكرون هيچكدام اثر ندارد.

۴- در حوادث پى درپى و مرتبط، نكته اصلى و نقطه ى شروع را فراموش نكنيد. محور داستان يوسف توطئه نابودى يوسف بود.اجمعوا امرهم و هم يمكرون


۱۰۳ - وَمَآ اءَكْثَرَ النَّاسِ وَلَوْ حَرَصْتَ بِمُؤْمِنِينَ

ترجمه:

اى پيامبر بيشتر مردم ايمان بياور نيستند، هر چند (سخت بكوشى و) حرص و آرزو داشته باشى.


نكته ها:

. حرص. به معناى علاقه شديد به چيزى وتلاش براى دستيابى به آن است.


پيام ها:

 ۱- بارها اكثريت مردم از نظر اعتقادات دينى، مورد انتقاد قرآن قرار گرفته اند.ومااكثر الناس... بمؤ منين

۲- پيامبران نسبت به هدايت ديگران سوز و درد و اشتياق دارند.حرصت

۳- ايمان نياوردن اكثريت مردم، به خاطر كوتاهى پيامبران نيست، نتيجه اختيار وآزادى خود انسان هاست است كه نخواسته اند ايمان بياورند.وما اكثر الناس و لو حرصت بمؤ منين


۱۰۴ - وَمَا تَسْئَلُهُمْ عَلَيْهِ مِنْ اءَجْرٍ إِنْ هُوَ إِلا ذِكْرٌ لِّلْعَلَمِينَ

ترجمه:

و تو بر اين (وظيفه ى ارشاد) پاداشى از آنان نمى خواهى. آن (رسالت و قرآن) جز تذكر و پندى براى جهانيان نيست.


نكته ها:

. پيامبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله‌ نيز همانند ساير پيامبران، هرگز از مردم در قبال هدايت آنان پاداشى درخواست نكرد. زيرا توقع داشتن از مردم، پذيرش دعوت را سنگين مى كند. در سوره طور آيه ۴۰ مى خوانيم:ام تسئلهم اجراً فهم من مغرمٍ مثقلون مگر از مردم مزدى درخواست كردى تا پرداخت آن برايشان سنگين باشد. اگر در آيه ديگر مى بينيم كه مزد رسالت را مودّت اهل قرب ى مى داند،الا المودة فى القربى (۱۲۸) براى آن است كه پيروى و تبعيت اهل بيت براى خود مردم سودمند است نه پيامبر، زيرا در جاى ديگر مى خوانيم:وما سئلتكم من اجر فهو لكم (۱۲۹) آرى كسى كه اهل بيت را دوست دارد از آنان اطاعت مى كند واطاعت از آنان اطاعت از پيامبر و خداست.

 قرآن ذكر است، زيرا:

يادآور آيات، نعمات و صفات الهى است.

يادآور گذشته و آينده انسان است.

يادآور عوامل سقوط و عزّت جوامع است.

يادآور صحنه هاى قيامت است.

يادآور عظمت هستى است.

يادآور تاريخ و زندگى شخصيت هاى تاريخ ‌ساز است.

 معارف قرآن و احكام آن حقايقى است كه بايد آنرا فرا گرفت و همواره به خاطر داشت. زيرا ذكر به علم ومعرفتى گفته مى شود كه در ذهن حاضر باشد واز آن غفلت نشود.


پيام ها:

 ۱- مبلّغ نبايد از مردم توقعى داشته باشد، همانگونه كه پيامبران چنين بودند.وما تسئلهم من اجر

۲- آنچه زشت است درخواست پاداش است نه دريافت آن.تسئل

۳- رسالت پيامبر اسلام، جهانى است.للعالمين

۴- ايمان نياوردن گروهى از مردم، حتى اكثريت آنان در يك زمان و مكان نبايد مبلغان دينى را دلسرد كرده و ماءيوس نمايد، اگر در منطقه اى از زمين گروهى ايمان نياوردند، در جاى ديگر تبليغ نمايند.للعالمين


۱۰۵ - وَكَاءَيِّن مِّنْ ءَايَةٍ فِى السَّمَوَتِ وَالاَْرْضِ يَمُرُّونَ عَلَيْهَا وَهُمْ عَنْهَا مُعْرِضُونَ

ترجمه:

و چه بسيار نشانه در آسمان ها و زمين، كه بر آن مى گذرند، درحالى كه از آن روى گردانند.


نكته ها:

. گويا اين آيه براى تسلّى خاطر رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌ و هر رهبر و امام بر حق است كه اگر مردم به فرمان و دستور آنان بى اعتنا بودند نگران نباشند، آنان دائماً بر نشانه هاى قدرت و حكمت خدا در طبيعت و خلقت برخورد مى كنند ولى لحظه اى نمى انديشند. اين همه زلزله، كسوف، خسوف، صاعقه، گردش. ستارگان و كهكشان ها و همه و همه را مى بينند ولى از آن اعراض. مى كنند.

جمله يمّرون عليها را سه نوع معنى كرده اند:

۱- منظور از مرور انسان ها بر آيات الهى، مشاهده آنهاست.

۲- منظور از مرور انسان ها بر آيات، حركت زمين است، زيرا با حركت زمين، انسان بر اجرام آسمانى مرور مى كند.(۱۳۰)

۳- مرور بر آيات آسمانى، پيشگويى سوار شدن انسان بر وسايل فضايى و حركت آنها در آسمان هاست(۱۳۱) .

 اعراض، از غفلت خطرناكتر است. با اينكه تعداد نشانه ها زياد استكايّن و انسان دائماً با آنها رابطه دارديمرّون امّا نه تنها فراموش مى كند و نه تنها از آنها غفلت مى كند، بلكه مواقعى نيز با عنايت از آنها اعراض مى كند.


پيام ها:

 ۱- انسان اگر لجاجت كند، هيچ نشانه اى را نمى پذيرد.معرضون

۲- تمام هستى نشانه و رمز خداشناسى است.ايةٍ


۱۰۶ - وَمَا يُؤْمِنُ اءَكْثَرُهُم بِاللّهِ إِلا وَهُم مُّشْرِكُونَ

ترجمه:

وبيشترشان به خداوند ايمان نمى آورند، جز اينكه (با او چيزى را)شريك مى گيرند. (و ايمانشان خالص نيست)


نكته ها:

. از امام رضاعليه‌السلام روايت شده كه فرمودند: شرك در اين آيه به معناى كفر و بت پرستى نيست بلكه مراد توجه به غير خداست.(۱۳۲) و از امام صادقعليه‌السلام نيز نقل شده است كه فرمود: شرك در انسان، از حركت مورچه سياه در شب تاريك بر سنگ سياه مخفى تر است.(۱۳۳)

امام باقرعليه‌السلام نيز فرمودند: مردم در عبادت موحد هستند، ولى در اطاعت از غير خدا گرفتار شرك مى شوند.(۱۳۴) ودر روايات ديگرى مى خوانيم كه مراد از شرك در اين آيه شرك نعمت است. مثل اينكه انسان بگويد فلانى كار مرا سرو سامان داد، اگر فلانى نبود نابود شده بودم و امثال آن.

 

نشانه هاى مؤ من مخلص

 ۱- در انفاق:لانريد منكم جزاء و لاشكوراً از كسى توقع پاداش و تشكر ندارد.

۲- در عبادت:و لا يشرك بعبادة ربّه احداً (۱۳۵) جز خداوند كسى را بندگى نمى كند.

۳- در تبليغ:إ ن اجرى الاّ على اللّه به غير خداوند از كسى مزد و پاداش نمى خواهد.

۴- در ازدواج:ان يكونوا فقراء يغنهم اللّه من فضله از فقر نمى هراسد و با توكل به وعده خدا ازدواج مى كند.

۵- در برخورد با مردم:قل اللّه ثم ذرهم (۱۳۶) جز رضاى او همه چيز را كنار مى گذارد.

۶- در جنگ وبرخورد با دشمن:لايخشون احدا الا اللّه (۱۳۷) از كسى به جز خداوند نمى هراسد.

۷- در مهرورزى و محبت:والذين امنوا اشدّ حباً للّه (۱۳۸) هيچ كس را به اندازه خداوند دوست نمى دارد.

۸- در تجارت وكسب وكار:لاتلهيهم تجارة ولابيع عن ذكراللّه از ياد خداوند غافل نمى شود.

 

نشانه هاى مؤ من مشرك

 ۱- عزت را از ديگران آرزو مى كند:ايبتغون عندهم العزة

۲- در عمل:خلطوا عملاً صالحا وآخر سيئاً (۱۳۹) كار شايسته را با ناشايست مى آميزد.

۳- در برخورد باديگران:كل حزب بمالديهم فرحون دچار تعصبات حزبى و گروهى مى شود.

۴- در عبادت:الذينهم عن صلاتهم ساهون. والذين هم يرائون بى توجهى و رياكارى مى كند.

۵- در جنگ و نبرد:يخشون الناس كخشية اللّه (۱۴۰) از مردم مى ترسد.

۶- در تجارت و امور دنيوى:الهيكم التكاثر افزون طلبى او را سرگرم مى كند.

۷- در انتخاب دين و دنيا:واذا راءو تجارة او لهواً انفضوا اليها و تركوك. دنيا را مى گيرند و پيامبر را تنها مى گذارند.


پيام ها:

 ۱- ايمان مراتبى دارد و ايمان خالص كه هيچگونه شركى در آن نباشد كم است.و ما يؤ من... الا و هم مشركون


۱۰۷- اءَفَاءَمِنُوَّاْ اءَن تَاءْتِيَهُمْ غَشِيَةٌ مِّنْ عذَابِ اللّهِ اءَوْ تَاءْتِيَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً وَهُمْ لاَيَشْعُرُونَ

ترجمه:

آيا (آنها كه ايمان نمى آورند) از اينكه عذاب الهى آنها را در برگيردو يا قيامت در حالى كه نمى دانند ناگهانى فرارسد در امانند؟


نكته ها:

. غاشيه. به معناى عقوبتى است كه جامعه يا فردى را در برمى گيرد.


پيام ها:

 ۱- هيچ كس خود را تضمين شده نپندارد.افامنوا

۲- قهر خداوند، بى خبر دامن انسان را مى گيرد.بغتةً

۳- قهر خداوند، فراگير است و امكان فرار نيست.غاشية

۴- احتمال قهر الهى، براى حركت انسان به سوى راه حق كافى است، مشكل در اين است كه بعضى اين احتمال را هم نمى دهند.افامنوا

۵- جزيى از عذاب براى گرفتار كردن انسان كافى است.غاشية من عذاب

۶- ياد قيامت، عامل تربيت است.تاتيَهم السّاعة


۱۰۸- قُلْ هَذِهِ سَبِيلِىَّ اءَدْعُوَّاْ إِلَى اللّهِ عَلَى بَصِيرَةٍ اءَنَاْ وَمَنِ اتَّبَعَنِى وَسُبْحَنَ اللّهِوَمَآ اءَنَاْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ

ترجمه:

(اى پيامبر تو نيز) بگو: اين راه من است. من و هر كس پيروى ام كرد با بينايى به سوى خدا دعوت مى كنيم و خداوند (از هر شريكى) منزه است و من از مشركان نيستم.


نكته ها:

. دعوت كننده به توحيد با توده مردم فرق دارد همانگونه كه در دو آيه قبل گفتيم توده ى مردم غالباً ايمانشان آلوده به شرك استو ما يؤ من اكثرهم باللّه و هم مشركون امّا مبلغ آسمانى بايد بتواند بگويد:و ما انا من المشركين


پيام ها:

 ۱- راه انبيا، روشن و در معرض شناخت وديد همگان است.هذه سبيلى

۲- رهبر بايد بصيرت كامل داشته باشد.على بصيرة

۳- دعوت رهبر بايد به سوى خدا باشد (نه به سوى خود).ادعوا الى اللّه

۴- مبلغان دينى بايد افرادى خالص ومخلص باشند.ما انا من المشركين

۵- محور تبليغ، تنزيه خداوند از هرگونه شرك وشريك است.سبحان اللّه

۶- پيروان پيامبر بايد هر كدام مبلغى باشند كه با بصيرت و آگاهى مردم را به سوى خدا دعوت كنند.ادعوا الى اللّه... اَنَا ومن اتّبعنى

۷- توحيد و نفى شرك، اساس دين اسلام مى باشد.ادعوا الى اللّه، ما اءنامن المشركين


۱۰۹- اءَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ إِلا رِجَالاً نُّوحِىَّ إِلَيْهِم مِّنْ اءَهْلِ الْقُرَىَّ اءَفَلَمْ يَسِيرُواْ فِى الاَْرْضِ فَيَنظُرُواْ كَيْفَ كَانَ عَقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَدَارُ الاَْخِرَةِ خَيْرٌ لِّلَّذِينَ اتَّقَوْاْاءَفَلاَ تَعْقِلُونَ

ترجمه:

و پيش از تو (پيامبرى) نفرستاديم، جز مردانى از اهل آبادى ها را كه به آنان نيز وحى مى كرديم. (با وجود اين) آيا در زمين سير نكرده اند تا عاقبت كسانى را كه پيش از آنان بوده اند بنگرند؟ و قطعاً سراى آخرت براى كسانى كه تقوا پيشه كرده اند بهتر است. آيا نمى انديشيد؟


نكته ها:

. بارها مخالفان انبيا بهانه مى گرفتند كه چرا پيامبران انسان هايى همانند ما هستند؟ گويا مردم زمان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌ نيز اينچنين فكر و سؤ الى را داشتند كه اين آيه هم پاسخ مى گويد و هم هشدار مى دهد.


پيام ها:

 ۱- پيامبران از جنس مردم و در ميان آنان زندگى مى كردند. (نه فرشته بودند، نه افراد گوشه گير و نه اهل رفاه و...)من اهل القرى

۲- همه انبيا مرد بوده اند.رجالاً (زيرا امكان تبليغ وهجرت وتلاش براى مرد بيشتر است.)

۳- علوم انبيا از طريق وحى و به اصطلاح لدّنى. بوده است.نوحى اليهم

۴- سير و سياحت در زمين و آگاهى از تاريخ و درس عبرت گرفتن، براى هدايت و تربيت بسيار كارگشاست.فينظروا

۵- فرستادن انبيا، نزول وحى و هلاكت مخالفان لجوج آنها، همه از سنت هاى الهى در تاريخ است.كيف كان عاقبة الذين من قبلهم

۶- كفار از مخالفت با پيامبران چيزى بدست نمى آورند، حتى در دنيا گرفتار قهر و عذابند. ولى اهل تقوى به آخرت كه بهتر از دنياست مى رسند.ولدار الاخرة خيرٌ

۷- خرد و انديشه، انسان را به سوى مكتب انبيا پيش مى برد.افلا تعقلون

۸- سير و سفر بايد هدفدار باشد.افلم يسيروا... فينظروا

۹- حفظ آثار باستانى براى عبرت و بازديد آيندگان لازم است.فينظروا