شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

پی نوشت ها :

۱- حسين عطوان ، الدعوة العباسية ، ص ۱۹.

۲- همان ص ۲۰ به مجله دانشكده ادبيات فارسى بغداد ش ۲ سال ۱۹۶۱ ارجاع داده شده است ؛ اما شماره دوم اين مجله در سال ۱۹۶۰ ميلادى منتشرشده و چنين مقاله اى ندارد.

۳- همان .

۴-سقايت ، يعنى آب دادن به حاجيان و رفادت ، يعنى پذيرايى كردن و غذا دادن به آنان .

۵- زبيرى ، نسب قريش ، ص ۷، بلاذرى انساب الاشراف تحقيق حمدالله ، ج ۱، ص ۹۰-۸۷ ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۴.

۶- عباس بن عبدالمطلب (شيبه) بن هاشم بن عبدمناف بن قصى بن كلاب بن مرة بن كعب بن لوى .

۷- بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۱، ص ۶۶ يعقوبى ، ج ۱، ص ۲۵۹؛ ابن هشام ابن سيره ، ج ۱، ص ۱۱۳-۱۱۴؛ ابن سعد، طبقات ، ج ۴، ص ۵.

۸- از آن رو كه ابرهه با سپاهى از فيل سوار به مكه حمله كرده بود، آن سال عام الفيل ناميده شد و در مورد تولد عباس : ر.ك .: ابن قتيبه ، المعارف ، ص ۱۲۱؛ بلاذرى ، همان ، ج ۳، ص ۱ ابن سعد طبقات ، ج ۴، ص ۲۱، ۲۲.

۹-ابن اسحاق ، سيره ، ص ۶۸.

۱۰- آقاى على دوانى ، در كتابش ، تاريخ اسلام ، چاپ انتشارات اسلامى مساله نذر عبدالمطلب را مبنى بر قربانى كردن يكى از ده پسر ساختگى مى داند، دلايل ايشان چندان موجه به نظر نمى رسد.

۱۱-ابن اسحاق ، سيره ، ص ۳۴، اين روايت چندان معقول به نظر نمى رسد، زيرا حداكثر سنى را كه براى عباس در آن واقعه مى توان فرض كرد سه سال است ، مگر اين كه وى كوچكترين پسر نباشد، رواياتى عبدالله را كوچكترين پسر معرفى مى كنند.

۱۲-ابن قتيبه ، المعارف ، ص ۱۲۱، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۳، ص ۱۰۹، بلاذرى ، انساب الاشراف ج ۳، ص ۳۰۱.

۱۳-ابن اسحاق ، سيره ، ص ۷۹، ابن هشام ، سيره ، ص ۱۹۵.

۱۴- ابن هشام ، ج ۱، ص ۸۲، ابن سعد طبقات ج ۴ت ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۳، ص ۲۲۵-۲۲۶.

۱۵- ابن اسحاق ، سيره ، ص ۱۴۶ ابن اثير، الكامل ، ج ۲، ص ۶۲، تاريخ ، ج ۲، ص ۶۲.

۱۶-بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۱، ص ۱۲۶، ۲۳۵.

۱۷- همان ، ج ۱، ص ۲۳۵ ازرقى اخبار مكه ، (ترجمه فارسى) ج ۲، ص ۴۳۱.

۱۸-ابن هشام ، سيره ، ج ۲، ۸۴-۸۲ بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۳/۱۷ و ج ۱ ص ۲۴۰ ۲۵۳ ۲۵۴، طبرى ، تاريخ ،، ج ۲، ص ۹۲، يعقوى تاريخ ، ج ۲، ص ۳۸، ابن سعد طبقات ۷-۹ ابن اثير اسدالغابة ، ج ۳، ص ۱۰۹، ابن اثير الكامل ، ج ۲، ص ۹۸.

۱۹-بلاذرى ، همان ، ج ۳، اصفهانى مقاتل الطالبين ، ص ۳۶، ابن هشام سيره ، ج ۱، ص ۲۷۵ ذهبى اعلام النبلاء، ج ۲، ص ۳۱۴.

۲۰- جواد على ، تاريخ العرب المفصل قبل اسلام ، ج ۶، ص ۴۴۳.

۲۱-ابن اسحاق ، سيره ، ج ۲، ص ۸۲، و ج ۴، ص ۲۳۲، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۴، ص ۱۱۹.

۲۲-ابن هشام ، سيره ، ج ۲، ص ۳۰۱؛ ابن ابى الحديد نهج البلاغه ، ج ۱۳، ص ۱۹۸، و ج ۱۴، ص ‍ ۱۸۱ ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷، ص ۲۳۰.

۲۳- بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۵ ۱۶ ابن اثير اسد الغابة ، ج ۳، ص ۱۰۹، ابن اثير الكامل المبرد،، ج ۲، ص ۲۲.

۲۴-ابن اثير، اسد الغابة ، ج ۳،، ص ۱۰۹. ابن اثير در تفسير عمارت مسجد الحرام گفته است :عباس اجازه نمى داد كسى به مسجد اهانت كند.

۲۵-ابن هشام ، سيره ، ج ۱، ص ۲۶۳ .

۲۶-بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۳۰۱.

۲۷- ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷، ص ۲۳۲.

۲۸-همان ، يعقوبى ، تاريخ ج ۲، ص ۴۶.

۲۹- ر.ك بلاذرى انساب الاشرفا، ج ۲ تص ۱ و ۳، ابن سعد طبقات ، ج ۴، ص ۱۰ و ۳۱ و ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۳، ص ۱۱۰، ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷، ص ۲۳۲، و ۲۲۹ ذهبى سيراعلام ، ج ۲، ص ‍ ۹۹-۷۸.

۳۰-ذهبى ، سير اعلام النساء، ج ۲، ص ۹۹.

۳۱- ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۳، ص ۱۱۰.

۳۲-بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۳ و ۱. ابن اثير، همان ج ۴، ۱۹۷.

۳۳-ابن هشام ، سيره ، ج ۲، ص ۳۰۱، ابن سعد، طبقات ، ج ۴، ص ۱۰، اسدالغابة ، ج ۳، ص ۱۱۰، انساب الاشرف ، ج ۳، ص ۳ ذهبى ، سير اعلام النبلاء ج ۲، ص ۹۸ و ۹۹، ابن عساكر تهذيب ، ج ۷، ص ‍ ۲۳۲.

۳۴- نامه هاى عباس به پيامبر درباره آمادگى قريش براى جنگ بدر، احد و خندق به ترتيب در منابع ذيل ببيند درباه بدر. ر.ك .: بلاذرى ، همان ج ۳، ص ۳، درباره احد: ر.ك .: يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۴۶، بلاذرى ، همان ، ج ۳ ص ۳، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۳، ص ۱۱۰، ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷، ص ‍ ۲۳۲، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۴، ص ۲۱۷، درباره خندق ، ر.ك ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۴، ص ۲۱۷.

۳۵-بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۳۱۰، ابن سعد، طبقات ، ج ۴، ص ۱۰، تهذيب ، ج ۷ت ابن هشام ، سره ، ج ۲، ص ۳۰۱، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۴، ص ۱۳۲.

۳۶- ابن حبيب ، المحبر، ص ۵۳، طبرى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۱۶۵، ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۲، ص ۲۴۶، ابن سعد طبقات ، ج ۸، ص ۳۲.

۳۷- ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه تج ۱۴، ص ۶۹، فخار، ايمان ابوطالب ، ص ۱۲۳، مولف كتاب اخير، اين روايت را متواتر شمرده است .

۳۸- ابن هشام عباس را در زمره اسراى مشرك نام برده است (سيره ، ج ۳، ص ۳).

۳۹- ابن سعد، طبقات ، ج ۴، ص ۹-۱۰، بلاذرى انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۳، طبرى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۱۵۱، ابن قتيبه ، المعارف ، ص ۱۵۶؛ ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغعه ، ج ۱۴، ص ۱۸۲-۱۸۴؛ ابن عساكر، تهذيب ج ۷، ص ۲۳۲.

۴۰-همان ، ص ۳، ۱۹، ۲۰، ابن هشام ، سيره ، ج ۲، ص ۲۲۰، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۴۵.

۴۱-همان ، ص ۳، و ۱۹ و ۲۰ و ص ۲۲۰ يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲،، ص ۴۵.

۴۲- ابن سعد، طبقات ، ج ۴، ص ۱۱، ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۲، ص ۸۱.

۴۳-بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۳.

۴۴- ذهبى ، سير اعلام ، ج ۲، ص ۸۱.

۴۵- طبرى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۱۶۰، ابن اثير الكامل ، ج ۲، ص ۱۲۸، طبقات ، ج ۴، يعقوبى ، تاريخ ،، ج ۲، ص ۴۶، ذهبى ، سيراعلام انبلاء، ج ۲، ص ۸۶. ۴۶- يعقوبى ، ارخ ، ج ۲، ص ۴۶-۴۵ بلاذرى انساب الاشراف ، ج ۱، ص ۳۰۱، و ج ۲، ص ۲، ۱۹، ۲۰، ابن سعد طبقات ، ج ۴، ص ۱۴ - ۱۳ طبرى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۱۶۲، ابن اثير الكامل ، ج ۲، ص ۱۳۳، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۴، ۱۸۲.

۴۷- ابن اسحاق ، سيره ،، ص ۳۰۷، طبقات ، ج ۴، ص ۱۵، ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷، ص ۲۳۳، ذهبى ، همان ، ج ۲، ص ۸۳-۸۲اى پيامبر به اسيرانى كه در دست شما هستند، بگو اى خداوند از نيكى دلهايتان آگاه باشد، به شما بهتر از آنچه از شما گرفته شده خواهد بخشيد و شما را خواهد آمرزيد. (انفال ۷) آيه ۷۰).

۴۸- ابن قتبه عيون الاخبار، ج ۱، ص ۶، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۲۰ و ۲۱ و ج ۱، ص ‍ ۳۵۵؛ ابن اثير، اسد الغابة ، ج ۳، ص ۱۱۰؛ ابن اثير الكامل ، ج ۲، ص ۲۴۲-۲۴۵؛ ابن ابى الحديد، ج ۷ ص ۲۶۷؛ ذهبى ، سير اعلام النبلاء ج ۲، ص ۸۴. ۹۹.

۴۹- ابن قتبه عيون الاخبار، ج ۱، ص ۶، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۲۰ و ۲۱ و ج ۱، ص ‍ ۳۵۵؛ ابن اثير، اسد الغابة ، ج ۳، ص ۱۱۰؛ ابن اثير الكامل ، ج ۲، ص ۲۴۲-۲۴۵؛ ابن ابى الحديد، ج ۷ ص ۲۶۷؛ ذهبى ، سير اعلام النبلاء ج ۲، ص ۸۴. ۹۹.

۵۰- بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۳، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۴، ص ۱۲۷ ؛ يعقوبى ، تاريخ ،، ج ۲، ص ۴۷، ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷ت ص ۲۳۲، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۳، ص ‍ ۱۱۰.

۵۱-ابن سعد طبقات ، ج ۴، ص ۱۸، ذهبى سير اعلام انبلاء تج ۲، ص ۸۷؛ همان ، ج ۱، ص ۳۵۵، ابن هشام ، سيره ، ج ۴، ص ۴۲.

۵۲- ابن هشام ، همان ، ج ۴، ص ۴۷-۴۴ بلاذرى ، همان ، ج ۱، ص ۳۵۵ بلاذرى ، فتوح البلدان ت (ترجمه فارسى) يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۵۹-۵۸، ابن اثير، الكامل ، ج ۲، ص ۲۴۵ ۲۴۳- طبرى تاريخ ، ج ۲، ص ۲۳۰-۲۳۳ ابن ابى الحديد؛ شرح نهج البلاغه ، ج ۱۵، ص ۲۳۶؛ و ج ۷ تص ۱۶۲، و ج ۷، ص ۱۶۲؛ و ج ۱۷، ص ۲۶۸- ۲۷۲ ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷، ص ۲۳۶.

۵۳-مفيد، ارشاد، ص ۱۴۱، ج ۱.

۵۴- بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۳.

۵۵- بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۳.

۵۶- مفيد ارشاد، ج ۱، ص ۱۴۱، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۳، ابن هشام ، ج ۴، ص ۸۵، و ۸۷. راجع به جنگ حنين و نقش عباس در اين جنگ ، ر.ك : ابن هشام ، سيره ، ج ۴، ص ۸۵ و ۸۷ يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۶۲، بلاذرى ، انساب الاشراف ج ۱، ص ۳۶۵، و ج ۳، ص ۳ و ۴. مفيد ارشاد، ج ۱، ص ‍ ۱۳۵، ۱۴۱؛ ۱۴۲؛ ابن اثير، اسد الغابة ، ج ۳، ص ۱۱۰، ابن اثير، اكامل ، ج ۲، ص ۲۶۳۰۴، ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۳؛ ص ۲۷۸؛ ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۲، ص ‍ ۸۸.

۵۷- بلاذرى همان ، ج ۳۴، ص ۲۲، ابن قتيبه ، المعارف ، ص ۵۹۲؛ ابن رسته ، الاعلاق النفيسه ، ص ‍ ۲۷۶، (ترحمه فارسى)، ابن خلكان ، وفيات الاعيان ، ج ۲، ص ۴۳۹، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۳، ص ۱۱۲؛ اخبارالدولة ، ص ۲۴؛ ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷، ص ۲۳۰، و ۲۵۳؛ ذهبى سير اعلام النبلاء ج ۲، ص ۷۹؛ ابن سعد طبقات ، ج ۱، ص ۹۳، و ج ۲، ص ۱۵۱ و ج ۴، ص ۱۳-۱۲.

۵۸-ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۲، ص ۷۹، ۹۵.

۵۹- ابن قتيبه ، المعارف ، ص ۵۹۲. ابن رسته ، الاعلاق النفيسه ، ص ۲۷۶؛ (ترجمه فارسى ،) ابن خلكان وفيات الاعيان ، ج ۲، ص ۴۳۹؛ مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۷۰۸ (ترجمه فارسى).

۶۰-ابن هشام ، سيره ، ج ۲، ص ۳۰۱، جوادعلى ، تاريخ العرب ، مج ۷ تص ۳۱۰، ابن سعد طبقات ، ج ۸، طبرى تاريخ ، ج ۲، ص ۹۱،

۶۱- ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۳، ۲ص ۲۲۶-۲۲۵.

۶۲- ابن هشام ، سيره ، ج ۴، ص ۲۳۳۳ و ج ۲، ص ۸۲، ابن سعد طبقات ، ج ۱، ص ۲۳.

۶۳-جواد على ، تاريخ العرب ، - ج ۷، ص ۴۴۰.

۶۴-همان ، ص ۳۱۰.

۶۵-همان ، ص ۳۱۰، و ۴۴۰.

۶۶- همان ، ص ۳۱۰ و ۴۴۰.

۶۷- ابن هشام سيره ، ج ۲، ص ۳۰۱، ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷، ص ۲۳۰، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۳، ص ۱۹۸، و ج ۱۴، ص ۱۸۱.

۶۸- جوادعلى تاريخ العرب ، ج ۷، ص ۴۴۰ و ۴۴۴.

۶۹- همان ، ص ۳۳۰ و ۴۴۰.

۷۰-همان ، ص ۴۲۹، ۴۳۲ و ۴۳۳ علامه طباطبايى ، الميزان ، ج ۳، ص ۴۲۶،طبرسى ، مجمع البيان ، ج ۲، ص ۲۱۰.

۷۱- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۱؛ ص ۵۷.

۷۲- - جواد على ، تاريخ العرب ، ج ۷، ص ۴۴۴.

۷۳- - ابن شبه ، تاريخ المدينه ، ج ۱، ص ۲۱۸، اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۱۸۹.

۷۴- - جواد على ، تاريخ العرب ، ج ۷ ، ص ۴۴۱.

۷۵- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۲، ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷، ص ۲۳۱، ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۲، ص ۸۰.

۷۶- - ابن هشام ، سيره ، ج ۲

۷۷- - همان ، ج ۲، ص ۲۲۰، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۴۵؛ بلاذرى انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۳، ۱۹، ۲۰، ابن قتيبه ، المعارف ، ص ۱۵۶.

۷۸- - ابن هشام ، سيره ، ج ۲، ص ۱۶۲، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۴۶-۴۵ بلاذرى ، انساب الاشراف ج ۱، ص ۳۰۱، و ج ۳، ص ۲، ۱۹، ۲۰، ابن سعد، طبقاات ، ج ۴، ص ۱۳-۱۴، طبرى تاريخ ، ص ‍ ۱۶۲، ابن اثير، الكامل ، ج ۲، ص ۱۲۸.

۷۹- - ابن هشام ، سيره ، ج ۲، ص ۱۶۲، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۴۶-۴۵ بلاذرى ، انساب الاشراف ج ۱، ص ۳۰۱، و ج ۳، ص ۲، ۱۹، ۲۰، ابن سعد، طبقاات ، ج ۴، ص ۱۳-۱۴، طبرى تاريخ ، ص ‍ ۱۶۲، ابن اثير، الكامل ، ج ۲، ص ۱۲۸.

۸۰- - ابن هشام ، سيره ، ج ۲، ص ۱۶۲، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۴۶-۴۵ بلاذرى ، انساب الاشراف ج ۱، ص ۳۰۱، و ج ۳، ص ۲، ۱۹، ۲۰، ابن سعد، طبقاات ، ج ۴، ص ۱۳-۱۴، طبرى تاريخ ، ص ‍ ۱۶۲، ابن اثير، الكامل ، ج ۲، ص ۱۲۸.

۸۱- - ابن سعد، طبقات ، ج ۴، ص ۱۸، از روايات چنين برمى آيد، كه اين مقررى پيش از هجرت عباس به مدينه بوده است .

۸۲- - ابن اثير، الكامل ، ج ۲، ص ۵۰۱، ذهبى ، سير اعلام ، النبلاء، ج ۲، ص ۹۴.

۸۳- - ابن اسحاق ، سيره ، ص ، ۵۰۳، ذهبى ، سير اعلام انبلاء ، ج ۲، ص ۹۴،.

۸۴- - ابن اسحاق ، سيره ، ص ۳۰۶۷، ابن سعد طبقات ،، ج ۴، ص ۱۵، ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷، ص ۲۳۳، ذهب همان ، ج ۳، ص ۸۳.

۸۵- - ابن هشام سيره ، ج ۲، ص ۳۰۱، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۵-۱۴.

۸۶- - ابن سعد، طبقات ، ج ۴، ص ۳۰.

۸۷- - على فانى ، عبدالله بن عباس ، ص ۸۴، مجلسى ، بحارالانوار، ج ۲۸، ص ۲۹۳.

۸۸- - همان جا:

ما كنت احسب هذاالامر مر منحرفا

عن هاشم ثم منها عن ابى حسن

اليس اول من صلى لقبلتكم

و اعلم الناس بالاثار و السنن

و اقرب الناس عهدا بالنبى و من

جبريل عون له بالغسل و الكفن

من فيه ماا فى جميع الناس كلهم

و ليس فى الناس من الحسن

من ذا الذى ردة عنكم فنعرفه

ها ان بيعتكم من اول الفتن

۸۹- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۲۵-۱۲۴؛ ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱، ص ‍ ۲۲۱.

۹۰- - ابن قتيبه ، الامامة و السياسة ، ج ۱، ص ۲۱، ابن ابى الحديد، همان ، ج ۱، ص ۱۶۱، و ج ۲، ص ۴۹-۴۸، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۱، ص ۵۸۲، ۵۸۳، ۵۸۶، ابن سعد، طبقات ، ج ۲۴۵-۲۴۷.

۹۱- - بلاذرى ، همان ، ج ۵، ص ۲۳، ابن اثير، الكامل ، ج ۳، ص ۶۶ و ۶۸؛ ابن ابى الحديد، همان ، ج ۱، ص ۱۹۱، ۱۹۲.

۹۲- - بلاذرى ، همان ، ج ۱، ص ۵۸۲، ۵۸۳، ۵۸۴.

۹۳- - ر .ك فصل : فرزندان عباس .

۹۴- - ابن اثير، اسد الغابة ، ج ۳، ص ۱۱۲.

۹۵- - ابن قتبيه ، عيون الاخبار، ج ۱، ص ۲۶۹، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۱، ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷، ص ۲۳۵،.

۹۶- - ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۲، ص ۷۹؛ ابن عساكر، ابن اثير، الكامل ، ج ۲، ص ۵۰۰، تاريخ ، ج ۳، ص ۱۰۴.

۹۷- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۵، ص ۱۳، ۱۴، مرتضى عسكرى ، نقش عايشه در تاريخ اسلام ، ج ۱، ص ۱۵۶، به نقل از: اغانى .

۹۸- - ابن قتيبه ، المعارف ، ص ۱۲۱، بلاذرى ، همان ، ج ۳، ص ۲۲، اخباراالدوله ، ابن سعد طبقات ، ج ۴، ص ۳۲، طبرى ، تاريخ ، ج ۳، ص ۲۵۳، مسعودى التنبيه ، و الاشراف ، ص ۲۵۵، ابن اثير، اسد الغابة ، ج ۳، ص ۱۰۹، ۱۳۶، ابن شبه ، تاريخ المدينه ، ج ۱، ص ۲۷، ابن عساكر، تهذيب ، ج ۷: ص ‍ ۲۳۰.

۹۹- - ابن سعد، طبقات ، ج ۴، ص ۲۳-۳۲، اخبار الدولة ، ص ۲۱، ابن عساكر، تهذيب ، ج ۴، ذهبى سيراعلام النبلاء، ج ۲، ص ۱۰۰-۱۰۱.

۱۰۰- - بلاذرى انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۲۲.

۱۰۱- - سيد محسن امين ، كشف الارتياب ، ص ۳۳-۳۲ آغا بزرگ الذريعه ، ص ۹.

۱۰۲- - ابن بطوطه ، سفرنامه ، (فارسى)، ج ۱، ص ۱۴۶۶ ابن جبير، سفرنامه (فارسى) ص ‍ ۲۴۵-۲۴۴؛ ذهبى سير اعلام النبلاء، ج ۲، ص ۹۷؛ ابن اثير، الكامل ، ج ۱۰، ص ۳۵۲، ابن فضل الله ، العمرى ، مسالك الابصار، جزء اول ، ص ۱۳۱.

۱۰۳- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۲۷، ۳۸، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۶۷-۲۳ ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۸ .

۱۰۴- - ابن حبيب ، المحير، ص ۴۵۵.

۱۰۵- - ابن عبدالبر، در استيعاب ، ج ۳، ص ۷۰، و ابن عساكر، در مختصر تاريخ ، دمشق ج ۱۲،، ص ‍ ۷-۲۹۶ و ج ۳،، ص ۱۹۱، و يعقوبى در تاريخ ج ۲،، ص ۱۹۱، به شركت ابن عباس در نهروان تصريح كرده اند. از عبارت بلاذرى در انساب ، الاشراف ، (ج ۴، ص ۵۹-۵۸) و فسوى در المعرفة و التاريخ ، (ج ۱، ص ۲۸۵-۲۸۷) و خوارزمى در المناقب (ص ۲۶۱-۲۶۲) و نسايى در خصايص (ص ۳۲۶) بر مى آيد كه ابن عباس در نهروان شركت داشته است .

۱۰۶- - ابن حبيب ، المحبر، ص ۱۰۷.

۱۰۷- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۲۶، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۲۶، ابن سعد، طبقات ، ج ۴، ص ۵، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۴، ص ۱۸۳، ذهبى ، سيراعلام النبلاء، ج ۳، ص ۴۴۴.

۱۰۸- - زبيرى ، همان ، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۱۵۱، بلاذرى ، همان ابن حبيب ، المحبر، ص ۱۰۷، ۴۵۵. ابن خلكان ، وفيات الاعيان ، ج ۳ ص ۶۳. ۱۰۹- - ابن سعد، طبقات ، ج ۴، ص ۵۴-۵۵ ابن اثير، ااسدالغابة ، ج ۴، ص ۱۸۳، ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۴، ص ۴۴۴.

۱۱۰- - مصعب زبيرى ، نسب قريش ، ص ۲۶، ابن حبيب ، المحبر، ص ۱۰۷، ابن سعد، همان ، ص ‍ ۵۴-۵۵ بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۲۳، ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۸، اسدالغابة ، ج ۴، ص ۱۸۳.

۱۱۱- - بلاذرى ، همان ، ج ۱، ص ۴۵۱.

۱۱۲- - ابن سعد، طبقات ، ج ۴، ۵۴-۵۵ بلاذرى ، همان ، ج ۳، ص ۲۳، ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۴، ص ۱۸۳، ذهبى ، سير، اعلام النبلاء، ج ۴، ص ۴۴۴.

۱۱۳- - ذهبى ، همان ، ص ۴۴۴.

۱۱۴- - بلاذى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۲۴.

۱۱۵- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۲۴.

۱۱۶- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۲۶، بلاذرى ، همان ، ص ۲۶، ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ‍ ۱۸، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۴، ص ۱۸۳، ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۴، ص ۴۴۴.

۱۱۷- - زبيرى ، همان ، ص ۳۶، بلاذرى ، همان ، ج ۳، ص ۵۵، ابن اثير، همان ، ج ۳، ص ۲۴۰.

۱۱۸- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۵۵، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۳، ص ۳۴۰، در اين مورد روايات فراوانى در دست است .

۱۱۹- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۵۵، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۳، ص ۳۴۰، در اين مورد روايات فراوانى در دست است .

۱۲۰- - بلاذرى همان .

۱۲۱- - بلاذرى ، نسب قريش ، ص ۳۷-۳۶ بلاذرى ، همان ، ج ۳، ص ۵۹-۵۸، مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۷۱۱۱ ترجمه فارسى : ابن حمزه جمهرة ، انساب العرب ، ص ۱۹، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۳، ص ۳۴۰.

۱۲۲- - همان ، ابن اثير، الكامل ، ج ۲، ص ۴۳۰.

۱۲۳- - روايات در اين باره بين عبدالله و عبيدالله مختلف است ر.ك اصفهانى ، ص ۶۲، ۶۳ مفيد ارشاد، ج ۲، ص ۹-۸ ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۶ ، ص ۲۲، ۲۳، بن شهر آشوبت مناقب ، ج ۲، ص ۳۱، مجلسى ، بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۲۶۲،

۱۲۴- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۵۹.

۱۲۵- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۳۱-۳۲، بلاذرى ، همان ص ۶۲-۶۰.

۱۲۶- - زبيرى ، همان ، ص ۳۳: بلاذرى ، همان ، ص ۶۲ ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ‍ ۱۹.

۱۲۷- - زبيرى ، همان ، ص ۳۳: بلاذرى ، همان ، ص ۶۲ ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ‍ ۱۹.

۱۲۸- - زبيرى ، همان ، ص ۳۳: بلاذرى ، همان ، ص ۶۲ ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ‍ ۱۹.

۱۲۹- - بلاذرى ، همان ، ص ۵۹، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۳، ص ۳۴۱.

۱۳۰- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۲۷، ابن حبيب ، المحبر، ص ۱۰۷، و ۴۵۶، مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۳، ص ۱۹۸، ابن اثير، همان ، ج ۳، ص ۳۴۱، ابن اثير، الكامل ، ج ۳، ص ۱۸۸، ابن اثير قول اخير را صحيح مى داند.

۱۳۱- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۷، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۶۵. على بن ابى الغنائم ، العمرى ، المجدى ، فى انساب الطالبين ، ص ۱۳.

۱۳۲- - ابن حبيب ، المحبر، ص ۴۶، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۱۱۷، بلاذرى ، همان ، ج ۳، ص ۶۵، ابن حزم ، جمهرة ، انساب العرب ، ص ۱۸، ابن عبدالبر، الاستيعب ، ص ۵۵۱-۵۵۲ ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۴، ص ۱۹۷.

۱۳۳- - ابن هشام ، سيره ج ۴، ص ۳۱۴، ۳۱۲، ابن اثير، الكامل ، ج ۲، ص ۳۲۲.

۱۳۴- - ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۹، ابن اثير، اسد الغابة ، ج ۴، ص ۱۹۷، الكالم ج ۳، ص ۲۰۴، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۶، ص ۱۴۰.

۱۳۵- - ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۹، ابن اثير، اسد الغابة ، ج ۴، ص ۱۹۷، الكالم ج ۳، ص ۲۰۴، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۶، ص ۱۴۰. ۱۳۶- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۶۵، ابن اثير، همان ، ص ۲۲۲، ۳۵۰، ۳۷۴، ۳۷۸، ۳۹۸.

۱۳۷- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۲۷، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۲۳۷، يعقوبى ، البلدان ، ص ۷۴، ترجمه فارسى ، بلاذرى ، همان ، ج ۳، ص ۶۵، بلاذرى ، فتح البلدان ، ص ۴۲، ترجمه فارسى ، ابن عبدالبر، استيعاب ، ص ۵۵۲-۵۵۱ ابن حبيب ، المحبر، ص ۱۰۷، ۴۵۵.

۱۳۸- - ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۴، ص ۱۹۷، ابن اثير، الكامل ج ۳، ص ۵۱۳ ، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۶، ص ۱۴۰، ابن خلكان ، وفيات الاعيان ، ج ۳، ص ۶۳.

۱۳۹- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۲۳۷.

۱۴۰- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۶۵. ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۸، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۴، ص ۱۹۸.

۱۴۱- - بلاذرى ، همان ، ج ۳، ص ۶۶.

۱۴۲- - ابن اثير، اسد الغابة ، ج ۴، ص ۳۹۲.

۱۴۳- - ابن اثير، اسد الغابة ، ج ۴، ص ۳۹۲.

۱۴۴- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۲۷، ابن حبيب ، المحبر، ص ۱۰۷، ۴۵۵؛ بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۶۶، ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۸، ابن اثير، همان ،ج ۴، ص ۳۹۲ ابن خلكان ؛ وفيات الاعيان ، ج ۳، ص ۶۳.

۱۴۵- - زبيرى ، همان ، ص ۳۷.

۱۴۶- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۶۷-۶۶.

۱۴۷- - همان و ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۸.

۱۴۸- - همان و ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۸.

۱۴۹- - ابن حزم ، همان ، ص ۱۸.

۱۵۰- - ابن حزم ، همان ، ص ۱۸.

۱۵۱- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۶۷.

۱۵۲- - ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۳، ص ۳۰۴، ابن حبيب ، المحبر، ص ۴۵۵. بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۶۷. ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۸.

۱۵۳- - ابن اثير همان ، ص ۳۰۴.

۱۵۴- - زبير، نسب قريش ، ص ۳۸، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۶۷، ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۸.

۱۵۵- - زبيرى ، همان ، ص ۲۷، همان ص ۶۷.

۱۵۶- - ابن اثير، الكامل ، ج ۳، ص ۲۲۲، نويرى ، نهاية الارب ، ج ۵، ص ۱۲۵، ترجمه فارسى .

۱۵۷- - زبيرى نسب قريش ، ص ۳۸، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۶۷.

۱۵۸- - زبيرى همان ، ص ۲۷، بلاذرى ، همان ، ص ۶۷-۶۹.

۱۵۹- - زبيرى همان ، ص ۲۷.

۱۶۰- - همان و بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۶۷-۶۹ ابن حزم ، جمهرة ، انساب العرب ، ص ‍ ۱۸.

۱۶۱- - ابن حزم ، همان .

۱۶۲- - ابن اثير، اسد الغابة ، ج ۴، ص ۲۳۲، كتاب هاى ديگر نام او را كثير (به تشديد ياء) و كثير (به تخفيف ياء) ثبت كرده اند.

۱۶۳- - زبيدى ، نسب قريش ، ص ۲۷، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۶۷، ابن اثير، همان ، ص ‍ ۲۳۲.

۱۶۴- - زبيرى نسب قريش ، ص ۲۷، بلاذرى : انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۶۷.

۱۶۵- - زبيرى ، همان ص ۲۷، بلاذرى ، همان ، ص ۶۷. ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۸؛ ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۴، ص ۲۳۲.

۱۶۶- - زبيرى ، همان ، ص ۲۷، بلاذرى ، همان ، ص ۲۷، اخبارالدوله ، ص ۲۵، ابن اثير، همان ، ج ۳، ص ۱۹۵، ابن خلكان ، وفيات الاعيان ، ج ۳، ص ۶۳-۶۴ ذهبى سير اعلام النبلاء، ج ۳، ص ‍ ۳۳۲-۳۳۵.

۱۶۷- - بلاذرى ، همان ، ص ۲۷، اخبارالدوله ، ص ۲۵، ابن اثير، همان ، ص ۱۹۵، ذهبى همان ، ص ‍ ۳۳۵ .

۱۶۸- - تنها روايات مسند وى در تركيب اهل سنت ۱۶۶۰ تا مى باشد (ذهبى ، همان ، ص ‍ ۳۹۵).

۱۶۹- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۳۴، ۳۵، اخبارالدوله ، ص ۳۵-۳۴.

۱۷۰- - دينورى ، اخبار الطوال ، ص ۲۴۳، ابونعيم اصفهانى ، حلية اوليآء، ج ۱، ص ۳۱۶، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۳، ص ۱۹۳.

۱۷۱- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۲۷، ۲۸، ابخاراالدولة ، ص ۲۵، ۲۶، ابونعيم اصفهانى ، همان ، ص ۳۱۵.

۱۷۲- - دينورى ، اخبار الطوال ، ص ۲۴۳. بلاذرى ، همان ، ص ۳۳، اخبارالدولة ، ص ۲۸، ابونعيم اصفهانى ، همان ، ص ۳۱۶، ابن اثير، اسدالغابة ، ج ۳، ص ۱۹۳، ابن خلكان ، وفيات الاعيان ، ج ۳، ص ‍ ۶۳-۶۴ ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۳، ص ۳۳۱.

۱۷۳- - ابن قتيبه ، عيون الاخبار، ج ۱، ص ۲۲۹، همان ، ص ۳۱، اخبارالدولة ، ص ۲۸، ۳۴، ابن اثير، همان ، ص ۱۹۳-۱۹۴.

۱۷۴- - بلاذرى همان ، ص ۳۱۳، ۳۲، ۳۴، اخبارالدولة ، ص ۳۲-۳۵ ابونعيم اصفهانى ، حلية اوليآء، ج ۱، ص ۳۲ ابن اثير،، همان ، ص ۱۹۳.

۱۷۵- - ابن اثير، همان ، ص ۱۹۳-۱۹۴.

۱۷۶- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۳۲، ۲۷، ابونعيم اصفهانى ، حلية االاولياء، ج ۱، ص ‍ ۳۱۷، ۳۱۸.

۱۷۷- - بلاذرى ، همان ، ص ۲۷.

۱۷۸- - كوفى ، الفتوح ، ص ۴۳۸ - ۴۳۳ ترجمه فارسى ؛ ابن ابى الحديد شرح نهج البلاغه ، ج ۶، ص ۲۲۹-۲۳۰؛ شيخ طوسى ؛ رجال كشى ؛ ص ۵۸-۵۷ مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۱، ص ۷۲۵ - ۷۲۶ ترجمه فارسى ؛ مذاكره بين آن دو به الفاظ و عباراتى ديگر نيز آمده است كه با متن يااد شده اندكى تفاوت دارد.

۱۷۹- - نهج البلاغه ، نامه ۴۱؛ يعقوبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۲، ص ۲۰۵، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ‍ ۲۷، تاريخ ، ج ۴، ص ۱۸۰، شيخ طوسى ، رجال كشى ، ص ۶۱-۶۰ ابن اثير، الكامل ، ج ۳، ص ۳۶۸، ابن ابى الحديد، همان ، ج ۱۶، ص ۱۶۹-۱۷۲.

۱۸۰- - طبرى ، همان ، ص ۱۰۹، ابن اثير، همان ، ص ۳۸۶، ابن ابى الحديد، همان ، ص ‍ ۱۷۲-۱۷۹.

۱۸۱- - قپهانى ، مجمع الرجال ، ج ۴، ص ۱۸، على فانى ، كتاب عبدالله بن عباس ، ص ۷۷ به بعد، با اين حال حضرت آيت الله خامنه اى در خطبه هاى نماز جمعه تهران ۲۰/۱۱/۷۴ ضمن قرائت نامه واقعه را به ابن عباس نسبت دادند.

۱۸۲- - شيخ طوسى ، رجال كشى ، ص ۶۰-۶۲ روايت هاى شماره ۱۰۹ و ۱۱۰.

۱۸۳- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳ ص ۳۸، اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۷۳ ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۶، اخبار الدوله ، ص ۱۱۰. ۱۸۴- - على فانى ، عبدالله بن عبااسلام ، مرتضى عاملى ، ابن عباس ، واموال بصرة .

۱۸۵- - طبرى ، تاريخ ، ج ۴ ، ص ۱۱۹، ابن اثير، الكامل ، ج ۳، ص ۳۹۸.

۱۸۶- - اصفهانى مقاتل الطالبين ، ص ۵۴. ابن ابى الحديد: شرح نهج البلاغه ، ج ۶: ص ۱۲۲.

۱۸۷- - اربلى ، كشف ، الغمه ، ج ۲، ص ۱۱۰، مفيد ارشاد، ج ۲، ص ۸-۹.

۱۸۸- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۶۳-۶۲ مفيد ارشاد: ج ۲، ص ۹-۸ ابن شهر آشوب ، مناقب ج ۴، ص ۱ مجلسى ؛ بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۳۶۲.

۱۸۹- - طبرى ، تاريخ ، ج ۴، ص ۱۰۹، اربلى كشف الغمه ، ج ۲، ص ۱۰۴.

۱۹۰- - ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۶، ص ۱۶۹-۱۷۲. على فانى ؛ عبدالله بن عباس ، ص ۷۷؛ به بعد؛ جعفر مرتضى عاملى ، ابن عباس و اموال بصرة ؛ قهپايى ، مجمع الرجال ، ج ۴، ص ۱۸، به بعد و ديگر كتب رجالى شيعه چون قاموس الرجال تسترى ، ج ۶، ص ۴۱۲-۴۹۳.

۱۹۱- - ابن هلال ، الغارات ، ص ۳۵۲-۳۹۸.

۱۹۲- - ابن اعثم ، الفتوح ، ص ۷۳۱-۷۳۵.

۱۹۳- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۲۰۵.

۱۹۴- - ص ۱۳۰ متن روايت ، لما رجع من البصرة و حمل المال و دخل الكوفة قال : فسلمت عليه و رد السلام ، ثم قال : يا بن عباس ما فعل المال ؟ فقلت : هوها يا اميرالمؤ منين و حملة اليه فقر بنى و حب بى

درباره بن عباس و اموال بصره منابع ذيل را ببينيد:

- نهج البلاغه ، نامه هاى ۲۲، ۴۱،

- طبرى ، تاريخ ، ج ۴، ص ۱۲۱-۸۳.

- ابن اثير، الكامل ، ج ۳، ص ۳۸۶ به بعد.

- ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۶، ص ۱۲۲ و ج ۱۶، ص ۲۲، ۲۴، ۳۹، ۴۲، ۱۶۷، ۱۷۲.

- بلاذرى ، انساب الاشراف ، تحقيق محمودى ج ۳، ص ۲۸، ۲۹، ۳۸،

- يعقوبى ، تاريخ ، ج ۳، ص ۲۰۵.

- ابن عثم ، الفتوح ، ص ۷۳۱-۷۳۵

- ابن هلال ، الغارات ، ص ۳۵۲ - ۳۹۸.

- ابن خلدون ، تاريخ ، ج ۱، ص ۶۳۶ ترجمه فارسى .

- مفيد، ارشاد، ج ۲، ص ۹-۸.

- اصفهانى مقاتل الطالبين : ص ۵۱، ۵۴، ۶۳، ۷۳.

- شيخ طوسى ، رجال كشى ، ص ۶۲-۶۰

- ابن شهر آشوب : مناقب ، ج ۴، ص ۳۱

- اربلى ، كشف الغه ، ج ۲، ص ۱۰۴، ۱۱۰.

- طبرسى ، مكارم الاخلاق ، ص ۱۳۰

- مجلسى ، بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۳۶۲

- جعفر مرتضى عالمى ، ابن عباس و اموال بصره

- على فانى ، عبدالله بن عباس ، ص ۱۰، ۱۸، ۱۹، ۲۱، ۷۷ به بعد.

- تسترى ، قاموس الرجال ، ج ۶، ص ۴۹۳-۴۱۸

- طه حسين ، الفتنة الكبرى ، ترجمه احمد آرام ، ج ۲، ص ۱۳۳-۱۴۴.

- حسين بن داود، حلى ، كتاب الرجال ، ص ۱۲۱.

- آية الله خامنه اى ، خطبه هاى نماز جمعه تهران ۲۱/۱۱/۷۴.

اخبارالدوله ، ص ۱۱۰.

- على اكبر ذاكرى ، سيماى كارگزاران على بن ابيطالب ، ج ۲، ص ۵۵۵-۴۵۰ منبع اخير حدود يكصد صفحه درباره اموال بصره بحث كرده و تمام روايات را در اين مورد بررسى كرده است .

۱۹۵- - دينورى ، اخبارالاطوال ، ص ۲۲۸، ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۳، ص ۳۵۶.

۱۹۶- - دينورى ، همان ، ص ۲۴۳ - ۲۴۴.

۱۹۷- - همان ، ص ۲۶۴، ۳۰۹، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۴۲-۳۹ اخبارالدوله ، ص ۳۲، ۱۰۹-۱۱۳ ابن اثير، اسدالغابة ،، ج ۳، ص ۱۹۴، ابن ابى الحديد شرح نهج البلاغه ، ج ۲۰، ص ‍ ۱۲۹-۱۳۱ ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۳، ص ۲۵۶؛ ابن خلكان ، وفيات الاعيان ، ج ۳، ص ۶۴-۶۳.

۱۹۸- - ابن قتيبه ، المعارف ، ص ۱۲۳؛ بلاذرى ، همان ، ص ۵۳، ۵۴، اخبارالدوله ، ص ۱۳۲، ۱۳۳ قاضى نعماان ، شرح الاخبار، ج ۳، ص ۲۴۴-۲۴۵ ابونعيم اصفهانى ، حلية الاولياء ج ۱، ص ۳۲۹، ابن اثير، همان ، ۱۹۵، ۱۹۲، ابن خلكان ، همان ص ۶۳.

۱۹۹- - ابن قتيبه ، همان ، ۱۲۳، بلاذرى ، همان ، ابن رسته ، الاعلاق النفيسه ، ص ۲۷۸، ۲۷۴، ترجمه فارسى ، اخبارالدوله ، ص ۳۴، ابن اثير، همان ، ص ۹۵، ابن خلكان ، همان ، ص ۶۳، ذهبى سير اعلام ، ج ۳، ص ۳۳، ۳۳۶، ۳۳۷.

۲۰۰- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۲۹-۲۸، بلاذرى ، همان ص ۱۷-۷۰ ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۹.

۲۰۱- - بلاذرى ، همان ، ص ۷۰، اخبارالدوله ، ص ۱۳۴، ۱۳۷، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۱۹۸.

۲۰۲- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۲۱.

۲۰۳- - همان ، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۷۰، اخبارالدوله ، ابن خلكان ، وفيات الاعيان ، ج ۲، ص ۴۳۹.

۲۰۴- - اخباراالدوله ، ص ۱۳۴، ابن خلكان ، همان ، ص ۴۳۶.

۲۰۵- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۷۱، اخبارالدوله ، ص ۱۳۶-۱۳۵ ابن رسته ، الاعلاق النفيسه ، ص ۲۷۶ (ترجمه فارسى) ابن خلكان ، همان ، ص ص ۴۳۶، ۴۳۸، ۴۳۹.

۲۰۶- - اخبارالدوله ، ص ۱۴۱-۱۴۰ ابونعيم ، اصفهانى ، حلية الاولياء، ج ۳، ص ۲۰۷ ابن خلكان ، همان ، ص ۸. ۴۳

۲۰۷- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۷۱، ۷۲، ۷۵، اخبارالدوله ، ص ۱۳۶-۱۳۵ ابونعيم اصفهانى ، همان ، ص ۲۰۷، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۰، ص ۷۹ ابن خلكان ، همان ، ص ‍ ۴۳۸-۴۳۹.

۲۰۸- - ابن اثير، الكامل ، ج ۲، ص ۲۲-۲۳.

۲۰۹- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۷۹، مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۳، ص ۸۵، ابن اثير، همان ، ج ۴، ص ۱۲۰، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۳، ص ۲۵۹.

۲۱۰- - بلاذرى ، همان ، ص ۵۳، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۲۷۴، اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ‍ ۳۹۷، ابونعيم اصفهانى ، حلية الاولياء ج ۳، ص ۲۰۷، ابن اثير، همان ، ص ۲۵۴، و ج ۵، ص ۱۹۸، ابن ابى الحديد، همان ج ۱۹، ص ۹۲.

۲۱۱- - بلاذرى ، همان ، ص ۷۴، اخبارالدوله ، يعقوبى ، هماان ص ۲۷۴، ابونعيم اصفهانى ، همان ، ص ۲۰۷، ابن اثير، همان ، ص ۲۵۴، و ج ۵، ص ۱۹۸؛ ابن خلكان ، وفيات الاعيان ، ج ۲، ص ۴۳۶.

۲۱۲- - يعقوبى ، همان ، ص ۲۷۴.

۲۱۳- - بلاذرى ، انساب ، الاشراف ، ج ۳، ص ۵۳، مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۱۱، ترجمه فارسى ، ابن اثير الكامل ، ج ۴، ص ۳۳۱.

۲۱۴- - بلاذرى ، همان ، ص ۵۳، ۷۴، يعقوبى تاريخ ، ج ۲، ص ۲۷۴.

۲۱۵- - ابن قتيبه ، المعارف ، ص ۲۰۷، همان ، ص ۷۶، اخبارالدوله ، ص ۱۳۸-۱۳۹ ابن خلكان ، وفيات الاعيان ، ج ۲، ص ۴۳۷.

۲۱۶- - ابن قتيبه ، همان ، بلاذرى ، همان اخبار، الدوله ، ص ۱۳۸-۱۳۹ ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۷، ص ۱۴۶، و ج ۱۵، ص ۲۳۸، ابن خلكان ، همان .

۲۱۷- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۲۸-۲۹ بلاذرى ، همان ، ص ۷۰، ۷۱ ، ۷۶، ۷۷، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۲۹۰، ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۹.

۲۱۸- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۲۸-۲۹ بلاذرى ، همان ، ص ۷۰، ۷۱ ، ۷۶، ۷۷، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۲۹۰، ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۱۹.

۲۱۹- - اخبارالدولة ، ص ۱۳۹، ابن خلكان ، وفيات الاعيان ، ج ۲ ، ص ۴۳۷.

۲۲۰- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۵۶-۳۵۷.

۲۲۱- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۷۵.

۲۲۲- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۲۹، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۷۲=۷۱ يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۲۹۰ ۳۳۲؛ ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۲۰.

۲۲۳- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۲۹، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۷۲=۷۱ يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۲۹۰ ۳۳۲؛ ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۲۰.

۲۲۴- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۵۰.

۲۲۵- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۷۰، اخبارالدوله ، ج ص ۱۱۷، ۱۳۴، يعقوبى ، همان ، ص ۲۹۲، ۳۲۱، ابن اثير، الكامل ، ج ۳، ص ۴۱۹، و ج ۵، ص ۱۹۸ ابن خلكان ،وفيات الاعيان ، ج ۲، ص ‍ ۴۳۹.

۲۲۶- - اخبارالدوله ، ص ۱۵۹.

۲۲۷- - ابن عساكر، تاريخ دمشق ، ج ، ص ۲۶، اخبارالدوله ، ص ۱۴۷، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۵۶۴.

۲۲۸- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲ ، ص ۳۵۰، تاريخ ، ج ۶، ص ۸۰، ابن اثير، همان ، ص ۴۰۹، ابن عساكر، همان ، ص ۲۴.

۲۲۹- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۶۲.

۲۳۰- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۱۰، ابن اثير، الكامل ، ج ۶، ص ۶، ابن حبيب ، المحبر، ص ۴۴۵.

۲۳۱- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۶۲، ابن حبيب ، همان ، ص ۳۴، ۴۵، ابن اثير، همان ، ج ۵، ص ‍ ۴۹۳، ۵۱۱، مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۷۶۷ ترجمه فارسى).

۲۳۲- - يعقوبى ، همان ، ص ۳۷۷، ابن اثير، همان ، ص ۵۶۴.

۲۳۳- - اخبارالدوله ، ص ۱۵۵.

۲۳۴- - همان ، ص ۲۳۲، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۲۲۹.

۲۳۵- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ۳۳، ۳۳۴، تحقيق محمودى ، ابن اثير، همان ، ص ‍ ۲۳۴.

۲۳۶- - ابن عساكر، تاريخ دمشق ، ج ۱۷، ص ۱۵۷.

۲۳۷- - اخبارالدوله ، ص ۴۱۰، دينورى ، اخبارالطوال ، ص ۳۵۸، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۵۰، مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۲۶۰-۲۵۷ ترجمه فارسى ، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۴۰۹.

۲۳۸- - يعقوبى ، همان ، ص ۳۵۰ - ۳۵۲ مسعودى ، همان ، ص ۲۴۱، ترجمه فارسى ، ابن اثير، همان ، ص ۴۱۳.-۴۱۶

۲۳۹- - يعقوبى ، همان ، ص ۳۵۰ - ۳۵۲ مسعودى ، همان ، ص ۲۴۱، ترجمه فارسى ، ابن اثير، همان ، ص ۴۱۳.-۴۱۶

۲۴۰- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۸، مسعودى ، التنبيه و الاشراف ، ص ۲۸۵، ابن اثير الكامل ، ج ۵، ص ۴۴۵، ۴۴۸، ابن عساكر، تاريخ ، دمشق ، ج ۱۷، ص ۱۵۶.

۲۴۱- - ابن عساكر، همان ، ص ۱۶۴.

۲۴۲- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۳، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۴۴۸، شيخ طوسى ، رجال كشى ، ص ۳۷۸ اربلى ؛ كشف الغمه ، ج ۲، ص ۳۹۰، مجلسى ، بحارالانوار، ج ۴۷، ص ۱۷۷.

۲۴۳- - بلاذرى ، هماان ، ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۳۴.

۲۴۴- - بلاذرى همان .

۲۴۵- - ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۳۴.

۲۴۶- - اخبارالدوله ، ص ۱۴۷، ۱۵۵.

۲۴۷- - اخبارالدوله ، ص ۱۴۷، ۱۵۵.

۲۴۸- - طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ۸۰، اخبارالطوال ، ص ۳۵۹ بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ‍ ۱۴۳، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۵۰؛ مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۲۵۷.

۲۴۹- - بلاذرى ، همان ، ص ۸۹. ۹۱.

۲۵۰- - همان ، ص ۹۲-۹۱.

۲۵۱- - همان ، ص ۹۲-۹۱.

۲۵۲- - ابن اثير الكامل ج ۵، ص ۴۳۱.

۲۵۳- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۹۳-۹۱.

۲۵۴- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۶۲ ، مسعودى مروج الذهب ، ج ۲، ص ۲۹۳، ترجمه فارسى .

۲۵۵- - بلاذرى ، انساب الاشرف ، ج ۳، ص ۹۴، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ۵۱۰

۲۵۶- - ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۳۴.

۲۵۷- - همان ؛ ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۸، ص ۲۳۹.

۲۵۸- - اخبار الدوله ، ص ۱۴۷، ۱۵۵، ۱۵۶،

۲۵۹- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۰۱، اخبارالدوله ، ص ۱۴۷، ابن حزم ، همان ، ص ‍ ۲۰.

۲۶۰- - دينورى ، اخبارالطوال ، ص ۳۵۸، بلاذرى ، همان ، ص ۱۴۳، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۵۰، اخبارالدوله ، ص ۴۱۰، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۴۰۹.

۲۶۱- - بلاذرى ، همان ، ص ۱۰۳ - ۱۰۴ يعقوبى ، همان ، ص ۳۴۵ - ۳۴۶، طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ‍ ۸۷، ابن اثير، همان ، ص ۴۲۱، ۴۲۴.

۲۶۲- - ابن اثير، همان ص ۴۳۳.

۲۶۳- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۰۱، ۱۰۳ يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۶۶.

۲۶۴- - ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۵۷۶، ۵۸۳، ۵۹۰، ۵۹۴، و ج ۶، ص ۸، ۱۳، ۳۶، ۴۲، ۵۴، ۵۸، ۲۱۸، ۱۷۶، ۲۱۵،.

۲۶۵- - همان ، ج ۵، ص ۵۹۴، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۰۱-۱۰۲ يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۲۹۰، ابن حبيب ، المحير، ص ۳۵، ۳۸، مسعودى مروج الذهب ، ج ۲، ص ۷۶۷.

۲۶۶- - يعقوبى ، همان ، ص ۳۸۳، ابن اثير الكامل ، ج ۵، ص ۵۶۴.

۲۶۷- - ابن اثير، همان ج ۶، ص ۷۴، يعقوبى ، همان ، ص ۴۰۸.

۲۶۸- - ابن ، اثير، همان ، ص ۱۲۱. خطيب بغدادى ، تاريخ بغداد، ج ۱۱، ص ۳۷. ۲۶۹- - ابن حبيب ، المحبر، ص ۲۵۸، ۲۵۷، خطيب بغدادى ، همان ، ص ۳۷.

۲۷۰- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۰۲-۱۰۱؛ ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۱۳۴؛ خطيب بغدادى ، همان ، ج ۱۱، ص ۳۷.

۲۷۱- - اخبارالدوله ، ص ۱۴۸، ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۲۰.

۲۷۲- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ۱۴۳، اخبارالدوله ، ص ۴۱۰، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ‍ ۳۵۰، مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۲۵۶ ترجمه فارسى ، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۴۰۵.

۲۷۳- - ذهبى ، سير اعلام ، النبلاء، ج ۶، ص ۱۶۱،.

۲۷۴- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۲۹، اخبارالدوله ، ص ۱۴۸، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۲۹۰، ۳۲۲.

۲۷۵- - بلاذرى ، همان ، ابن قتيبه ، عيون الاخبار، ج ۱، ص ۲۰۵، ابن طقطقى ، الفخرى ، ص ۱۳۸، اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۲۳۳، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۳۷۱-۳۷۲.

۲۷۶- - بلاذرى ، همان ، ص ۱۲۱، اخبارالدوله ، ص ۴۰۰، دينورى ، اخبارالطوال ، ص ۳۵۸.

۲۷۷- - بلاذرى ، همان : ص ۱۰۴-۱۰۳، يعقوبى تاريخ ، ج ۲، ص ۳۴۵، ابن طقطقى ، الفخرى ، ص ‍ ۱۴۷، ۱۴۸، ۱۶۷، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۴۱۸، ذهبى ، سيراعلام النبلاء، ج ۶، ص ۱۴۱-۱۴۲.

۲۷۸- - مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۲۶۴ ترجمه فارسى .

۲۷۹- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۰۴-۱۰۳ ، تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۳۴۵-۳۴۶ طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ۸۷-۹۷؛ مسعودى ، التنبيه و الاشراف ، ص ۲۸۳، مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۲۴۹-۲۵۴ ابن طقطقى ، همان ، ص ۱۴۷-۱۴۸ خطيب بغدادى ، تاريخ بغداد، ج ۱۰، ص ۸، ابن اثير الكامل ، ج ۵، ص ۴۲۴ - ۴۲۱ ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۷، ص ۱۲۴.

۲۸۰- - بلاذرى ، همان ، يعقوبى ، همان ، ص ۳۵۵، مسعودى : همان ، ص ۲۸۵؛ ص ۲۵۰ ابن اثير، همان ، ص ۴۳۰.

۲۸۱- - يعقوبى ، همان ، ص ۳۵۶، مسعودى ، همان ، ص ۲۵۰، ابن اثير، همان ، ص ۴۲۴، ۴۲۶، ذهبى سير اعلام النبلاء، ج ۶، ص ۱۶۱-۱۶۲.

۲۸۲- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۰۴-۱۰۳؛ يعقوبى ، همان ، ص ۳۵۶؛ مسعودى ، همان ، ۲۱۰-۲۱۱ ابن اثير، همان ، ص ۴۳۰.

۲۸۳- - ابن اثير، همان ، ص ۴۲۲، ۴۳۳، ۴۳۴.

۲۸۴- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۰۵، ۱۰۶، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۶۴، ۳۶۵، ابن اثير، همان ، ص ۴۳۴ - ۴۶۶ ؛ ابن طقطقى ، الفخرى ، ص ۱۶۷، ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۶، ص ‍ ۱۶۲.

۲۸۵- - بلاذرى ، همان ، ص ۱۰۷، ۱۰۸، ۱۰۹، يعقوبى ، همان ، ص ۳۶۵-۳۶۶ ، مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۲۹۳، ابن اثير، همان ، ص ۴۶۴ ؛ ابن طقطقى ، همان ، ص ۱۶۷ ذهبى همان ،، ص ‍ ۱۶۲.

۲۸۶- - بلاذرى ، همان ، ص ۱۱-۱۰۸؛ يعقوبى ، همان ، ص ۳۶۸-۳۶۹ مسعودى ، همان ، ص ۲۰۳، ابن اثير، همان ، ص ۴۸۶؛ ۴۹۶، ۵۸۱، خطيب بغدادى ، تاريخ بغداد، ج ۱۰، ص ۸-۹ ذهبى ، همان ، ص ‍ ۱۶۲.

۲۸۷- - ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۳۵، ۳۶.

۲۸۸- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۹، اخبارالدوله ، ص ۱۴۷.

۲۸۹- - ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۳۸۱.

۲۹۰- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۲۱، اخبارالدوله ، ص ۴۰۰.

۲۹۱- - بلاذرى ، همان ، ص ۱۴۳. يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۵۰ اخبارالطوال ، ص ۳۵۸، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۴۰۹، مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۲۵۷.

۲۹۲- - بلاذرى ، همان ، ص ۸۹، ابن اثير، همان ، ص ۴۴۳.

۲۹۳- - ابن اثير، همان ، ص ۹۵، ۱۶۰

۲۹۴- - همان ، چ ۳، ص ۱۷۹، ۱۸۶، ۱۸۷، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۶۲، ۳۶۴، ابن اثير، همان ، ص ۴۰۹،. ۴۶۰

۲۹۵- - ابن اثير، همان ، ص ۴۷۱.

۲۹۶- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۹۶، ۱۱، ۱۱۲، ابن اثير، همان ، ص ۷۸؛ ۵۷۹ .

۲۹۷- - بلاذرى ، همان ، ص ۲۷۴، ۲۷۳، ابن اثير، همان ، ج ۶، ص ۲۱.

۲۹۸- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۴۰۲؛ خطيب بغدادى ، تاريخ بغداد، ج ۱۱، ص ۱۴۸، ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۷، ص ۴۰۹، ۴۱۰.

۲۹۹- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۹، خطيب بغدادى ، همان ، ذهبى ، همان ، ص ‍ ۴۰۹.

۳۰۰- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۹، خطيب بغدادى ، همان ، ذهبى ، همان ، ص ‍ ۴۰۹.

۳۰۱- - يعقوبى ، تاريخ ج ۲، ص ۳۸۹، خطيب بغداد، ج ۱۱، ص ۱۴۸ ؛ ابن اثير، الكامل ، ج ۶، ص ‍ ۶۵، ذهبى سير اعلام النبلائ، ج ۷، ص ۴۱۰.

۳۰۲- - ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۳۵.

۳۰۳- - بلاذرى ، انساب العرب ، ج ۳، ص ۸۰، تاريخ يعقوبى ، ج ۲،ص ۳۲۲، خطيب بغدادى ، تاريخ بغداد، ج ۱۱، ص ۳۷، مجمل التواريخ ، و القصص ، ص ۲۹۹؛ صفدى ، الوافى بالوفيات ، ص ۱۰۳؛ ذهبى ، تاريخ اسلام ، ج ۵، ص ۲۲۳.

۳۰۴- - بلاذرى ، همان .

۳۰۵- - بلاذرى ، همان ،.

۳۰۶- - اخبار الدوله ، ص ۱۶۵، ۱۶۱.

۳۰۷- - همان ، ص ۱۶۱، ۱۶۵، ابن طقطقى ، الفخرى ، ص ۱۴۳؛ ذهبى ، ص ۱۴۳، ذهبى ، تاريخ الاسلام ، ج ۵، ۲۳، امير على ، تاريخ عرب و اسلام ؛ ص ۱۴۲.

۳۰۸- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۱، ۸۵، اخبارالدوله ، ص ۱۷۱، ۱۷۲ ذهبى همان .

۳۰۹- - بلاذرى ، همان ، ص ۸۰.

۳۱۰- - اخبارالدوله ، ص ۱۵۹، ۱۶۰.

۳۱۱- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۶.

۳۱۲- - بلاذرى ، همان ، ص ۸۱ اخبارالدوله ، ص ۱۷۰.

۳۱۳- - بلاذرى ، همان ، ص ۸۰، ۱۱۳، اخبارالدوله ، ص ۱۶۵، ۱۷۳، ۱۸۶، ۱۸۸، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۲۹۷ مسعودى ، التنبيه ، و الاشراف ، ص ۲۹۲-۲۹۳؛ ابن طقطقى ، الفخرى ، ص ۱۴۳؛ دينورى ، اخبارالطوال ، ص ۳۳۲؛ ابن عبد ربه ، العقد الفريد، ج ۴، ص ۴۷۵، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۷، ص ۱۵۰، ص ۲۹۳ ؛ ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۴۰۸.

۳۱۴- - اخبارالدوله ، ص ۱۷۹، كداد در دو ميلى حميمه واقع شده بوده است .

۳۱۵- - همان ، ص ۱۷۴، ۱۹۷، ۲۰۰.

۳۱۶- - همان ، ص ۲۰۰، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۰۷، اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۲۰۸، شرح ابن ابى الحديد، ج ص ص ۱۴۷.

۳۱۷- - ابن حبيب ، المحبر، ص ۲۳، اصفهانى ، همان ، ص ۲۰۸، براى اطلاع بيشتر نگاه كنيد به فص ‍ پيشگويى هاى در باب خلافت عباسيان .

۳۱۸- - اخبار الدوله ، ص ۱۹۶، ۲۲۹، مختصر الدول ، ص ۱۱۹، ۱۱۸، مجمل التواريخ ، و القصص ، ص ۳۱۶، زركلى ، الاعلام ، ج ۶، ص ۲۷۱.

۳۱۹- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۴، مجمل التواريخ ، و القصص ، ص ۳۰۹.

۳۲۰- - بلاذرى ، همان ، ص ۸۰، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۳۲، خطيب بغدادى ، تاريخ بغداد، ج ۱۱، ص ۳۷، اخبارالدوله ، ص ۲۳۹؛ دينورى ، اخباراطوال ، ص ۳۳۹؛ ابن اثير الكامل ، ج ۵، ص ۲۵۹ ، مجمل التواريخ و القصص ، و ص ۲۲۹.

۳۲۱- - بلاذرى ، همان ، ص ۸۰، يعقوبى ، تاريخ ج ۲، ص ۳۲۲؛ خطيب بغدادى ، تاريخ بغدادت ، ج ۱۱، ص ۳۷، اخبارالدوله ، ص ۲۳۹، دينورى ، اخباالطوال ، ص ۳۳۹، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۲۵۹، ۲۷۶، مجمل التواريخ ، و القصص ، ص ۲۹۹.

۳۲۲- - بلاذرى ، همان ، ص ۱۴۳، ابن حزم ، همان ، ص ۳۲.

۳۲۳- - بلاذرى ، همان ، ص ۱۷۹؛ ۱۸۶، ۱۸۷، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۶۲، ۳۶۴، ابن اثير الكامل ، ج ۵، ص ۴۰۹، ۴۶۰.

۳۲۴- - يعقوبى ، همان ، ص ۳۷۸-۳۷۴، طبرى ، ج ۵، ص ۱۸۳، - ۲۳ ، ابن اثير، همان ، ص ‍ ۵۲۹-۵۵۵.

۳۲۵- - ابن اثير، همان ، ج ۶، ص ۴۴، ۴۵.

۳۲۶- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۲۸۱-۲۸۲؛ ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، ص ۲۰، ۳۲.

۳۲۷- - بلاذرى ، همان ، ص ۲۸۱؛ ابن حزم ، همان ، ص ۲۰، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ۴۴۳-۴۴۴.

۳۲۸- - زبيرى ، نسب قريش ، ص ۳۰، بلاذرى ، همان ، ص ۱۱۴، ابن حزم ، همان ، ص ۲۰، تهذيب ، ابن عساكر، ج ۷، ص ۲۰۲، ابن اثير،، همان ، ص ۴۳۳.

۳۲۹- - اخبارالدوله ، ص ۳۸۲، ۳۸۳، بلاذرى ، همان ، ص ۱۱۴، ابن عساكر، تاريخ دمشق ، ج ۷، ص ‍ ۲۰۲، ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۵، ص ۳۷۹؛ ذهبى تاريخ اسلام ، ج ۵، ص ۳۶۷.

۳۳۰- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۲۲۷، ۲۵۹، ۱۸۵، ۱۸۸.

۳۳۱- - ابن عساكر، تاريخ دمشق ،، ج ۷، ص ۲۰۲، ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۵، ص ۳۸۰؛ ذهبى ، تاريخ اسلام ، ج ۵، ص ۳۶۸، ابن كثير، البداية و النهاية ، ج ۱۰، ص ۴۳.

۳۳۲- - اخبارالدوله ، ص ۳۹۲-۳۹۳ ابن عساكر، همان ، ص ۲۰۲ ذهبى سر اعلام النبلاء، ج ۵، ص ‍ ۳۸۰، ذهبى ، تاريخ ، الاسلام ، ج ۵، ص ۳۶۸.

۳۳۳- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۲۱-۱۲۲، اخبارالدوله ، ص ۳۹۵-۳۹۶ ؛ مسعودى ؛ مروج الذهب ج ۶، ص ۷۲-۷۱؛ ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۵، ص ۳۷۹ ؛ ذهبى ، تاريخ الاسلام ، ج ۵، ص ۳۶۸-۳۶۷؛ ابن عساكر؛ همان ، ص ۲۰۲؛ ابن كثير، البداية و النهاية ، ج ۱۰، ص ۴۳؛ اخبارالدولة ، ص ‍ ۳۹۳، ابن كثير، همان ، ص ۳۶. ۳۳۴- - بلاذرى ، همان ، ص ۱۲۳؛ اخبارالدوله ، ص ۳۹۳، ابن كثير، همان ، ص ۳۶.

۳۳۵- - بلاذرى ، همان ، ۱۴۱، ولادت او را سال هاى ديگر نيز نوشته اند، ر .ك صفدى ، الوافى بالوفيات ، ج ۱۷، ص ۴۳۱. مجمل التواريخ و القصص ، ص ۳۰۹.

۳۳۶- - بلاذرى ، همان ، ص ۱۷۸، يعقوبى ، تاريخ ج ۲، ص ۳۴۵؛ طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ۸، دينورى ، اخبار الطوال ، ص ۳۵۸، اخبار الدوله ، ص ۴۱۰، ابن عبد ربه ، العقدالفريد، ج ۴، ص ۴۸۱.

۳۳۷- - دميرى ، حميرة الحيوان ، ج ۱، ص ۱۰۶، طبرى ، همان ، ص ۱۲۱، ابن اثير الكامل ، ج ۵، ص ‍ ۴۶۰، صفدى ، الوافى بالوفيات ، ج ۱۷، ص ۴۳۱، ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۶، ص ۷۷. ۳۳۸- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۶۱- ۱۶۰ صفدى ، همان ، ص ۴۳۲.

۳۳۹- - صفدى ، همان ، ص ۴۳۲. بلاذرى ، همان ، ص ۱۵۰.

۳۴۰- - بلاذرى ، همان ، ص ۱۷۹. ابن اثير الكامل ، ج ۵، ص ۴۵۹.

۳۴۱- - بلاذرى ، همان ، ص ۱۷۹؛ ابن اثير ، همان ، ص ۴۶۱؛ درباره زندگى سفاح ، ر.ك ابن قتيبه ، المعارفت ص ۳۷۲-۳۷۴. بلاذرى ، همان ص ۱۲۸-۱۸۳. طبرى ، تاريخ ، ج ۳، ص ۸۸ به بعد، تاريخ بغداد، ج ۱، ص ۵۳-۴۶. ابن كثير؛ البداية و النهاية ، ج ۱۰، ص ۵۲-۵۸، ۵۸-۶۱ ذهبى ، سير اعلام ، ج ۶، ص ۷۷؛ ذهبى ، تاريخ اسلام ، ج ۵، ص ۲۶۸-۲۶۹. سيوطى ، تاريخ الخلفا، ص ۲۵۶.

۳۴۲- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۵۳، ۷۷، ۷۸، اخبارالدوله ، ص ۱۳۰، ۱۳۱، ۱۵۴، يعقوبى تاريخ ، ج ۲، ص ۲۷۴، ۲۹؛ طبرى ، تاريخ ، ج ۵، ص ۲۴۲، اصفهانى مقاتل الطالبين ، ص ۳۹۷، ابن اثير ا الكامل ، ج ۴، ص ۲۵۴؛ و ج ۵، ص ۱۹۸، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۹، ص ۹۲.

۳۴۳- - بكرى ، معجم ما استعجم ، ص ۱۳۰، محمد بن عبدالمنعم ، الروض المعطار، ص ۱۹۹.

۳۴۴- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۵۳، اخبارالدوله ، ص ۱۵۴.

۳۴۵- - حموى ، معجم البلدان ، ج ۳، ص ۳۷۶، و ج ۱، ص ۱۵۷؛ ابوالفداء: تقويم البلدان ، ص ‍ ۲۲۸، ابن حوقل ، صورة الارض ، ص ۱۷۳؛ مقدسى ، احسن التقاسيم ، ص ۱۵۵-۱۵۴ فارسى .

۳۴۶- - ابن حوقل ، صورة الارض ، ص ۱۷۳، مقدسى ، احسن التقاسيم ، ص ۱۵۴=۱۵۵ حموى معجم البلدان ، ج ۱، ص ۴۸۹.

۳۴۷- - فلبپ ، حتى ، تاريخ عرب ، ص ۱۵۱.

۳۴۸- - فليپ ، حتى ، تاريخ عرب ، ص ۱۵۱.

۳۴۹- - بكرى ، معجم ما، استعجم ، ص ۱۳۰، حموى ، معجم البلدان ، ج ۱، ص ۱۵۷، و ج ۲، ص ‍ ۱۱۸، ابن عبدالمنعم ، الروض المعطار، ص ۲۱، ابن شداد الاعلاق الخطيره ، ص ۸۲.

۳۵۰- - حموى ، معجم البلدان ، ج ۲، ص ۳۰۶.

۳۵۱- - فيليپ حتى ، تاريخ عرب ، ص ۱۹۰.

۳۵۲- - حموى ، معجم البلدان ، ج ۲، ص ۳۰۶.

۳۵۳- - ابوالفداء، تقويم البلدان ، ج ۲، ص ۳۰۶. و ج ۱، ص ۱۵۷.

۳۵۴- - مقدسى ، احسن التقاسيم ، ص ۳۶۳. فارسى .

۳۵۵- - اخبارالدوله ، ص ۱۹۴-۱۹۶.

۳۵۶- - ابونعميم اصفهانى ، حلية الولياء؛ ج ۱، ص ۳۱۵؛ سيوطى ، تاريخ الخفاء، ص ۱۵-۱۶ خطيب بغدادى ، تاريخ بغداد، ج ۳، ص ۳۴۹.

۳۵۷- - ابونعيم اصفهانى ، همان ، ص ۳۱۶.

۳۵۸- - ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۲، سيوطى ، تاريخ ‌الخلفاء، ص ۱۴، بيهقى ، دلائل انبوه ، ج ۶، ص ۵۱۷، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۴.

۳۵۹- - سيوطى ، تاريخ الخلفاء ص ۱۴.

۳۶۰- - همان ، ص ۱۷.

۳۶۱- - بيهقى ، دلائل النبوه ، ج ۶، ص ۵۱۳؛ ذهبى سيراعلام النبلاء، ج ۲، ص ۱۰۲.

۳۶۲- - سيوطى : تاريخ الخلفاء، ص ۱۶.

۳۶۳- - سيوطى : تاريخ الخلفاء، ص ۱۶.

۳۶۴- - همان ، ص ۱۵.، خطيب بغدادء تاريخ بغداد، ج ۲، ص ۶۳. بلاذرى ، انساب الاشرافرمود: ج ۳، ص ۴۸.

۳۶۵- - بيهقى ؛ دلائل النبوه ، ج ۶، ص ۵۱۵، ۵۱۶، اربلى ، كشف الغمه ، ج ۲، ص ۴۷۳.

۳۶۶- - بيهقى ، همان ، ص ۵۱۷.

۳۶۷- - همان ، ص ۵۱۶. ر.ك ترمذى ، سنن ، ج ۴، ص ۵۳۱ كتاب الفتن .

۳۶۸- - ابن شهر آشوب ، مناقب ، ج ۳، ص ۳۰۰.

۳۶۹- - ابن شهر آشوب ، مناقب ، ج ۳، ص ۳۰۰.

۳۷۰- - ابن شهر آشوب ، مناقب ، ج ۳، ص ۳۰۰.

۳۷۱- - درباره نقل پرچم هاى سياه ، ر.ك ابن ابى الحديد: شرح نهج البلاغه : ج ۸. ص ۴۷؛ ابن شهر آشوب ، همان ، اربلى ، كشف الغمه ، ج ۲، ص ۴۷۲ ؛ ۴۷۳؛ الخرائج و الجرائح ، ص ۴۶۵؛ و ۱۱۵۸؛ طبرى ، دلائل الامامه ، ص ۱۴۰، ۲۴۸؛ شيخ طوسى ، الغيبه ، ص ۴۵۲؛ غيبة النعمانى ، ص ۱۹۷؛ ۲۵۱؛ روضة الواعظين ، ص ۲۶۲ ؛ زركلى ، اعلام الورى ، ص ۲۷۹.

۳۷۲- - مجلسى ، بحارالانوار، ج ۳۳، ص ۲۶۴.

۳۷۳- - مجلسى ، بحارالانوار، ج ۳۳، ۲۶۴.

۳۷۴- - نهج البلاغه ، خطبه ۹۲، ص ۲۷۳؛ ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۷، ص ۴۴-۴۵ ابن ابى الحديد، با تفصيل بيشترى آورده است .

۳۷۵- - ابن قتيبه ، عيون الاخبار، ج ۱، ص ۲۰۵ اصفهانى مقاتل الطالبين ، ص ۲۳۳؛ ابن ابى الحديد، همان ، ص ۱۳۴-۱۳۵ مسعودى ، مروج الذهب ج ، ص ۲۷۴.

۳۷۶- - اخبارالدوله ، ص ۱۳۴؛ ابن ابى الحديد، همان ، ص ۱۴۸، ابن عبد ربه ، العقد الفريد، ج ۵، ص ۳۶۰، همچنين ر.ك مبرد، كامل ، ج ۲، ص ۲۱۷ ابن خلكان ، وفيات الاعيان ، ج ۲، ص ۴۳۶.

۳۷۷- - اربلى ، كشف الغمه ، ج ۲، ص ۲۵۲، على الهاشمى ، كتاب محمد بن الحنفيه ، ص ۹۵.

۳۷۸- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۱۸۵، ۱۸۶، ۲۲۵.

۳۷۹- - درباره صادق ناميده شدن امام ششم ، روايات ديگرى نيز موجود است (ر.ك .مجلسى بحارالانوار، ج ۴۷).

۳۸۰- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۲۴۱؛ طبرى تاريخ ، حوادث سال ۱۴۵.

۳۸۱- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۴۷، اخبارالدوله ، ص ۲۹، بيهقى دلائل النبوه ، ج ۶، ص ۵۱۴.

۳۸۲- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۴۷، اخبارالدوله ، ص ۲۹، بيهقى دلائل النبوه ، ج ۶، ص ۵۱۴.

۳۸۳- - بلاذرى ، همان ، ص ۴۸.

۳۸۴- - مقريزى ، النزاع و التخاصم ، ص ۹۰.

۳۸۵- - اخبارالدوله ، ص ۱۳۰.

۳۸۶- - بيهقى ، دلائل النبوه ، ج ۶، ص ۵۱۳.

۳۸۷- - سيوطى ، تاريخ الخفاء، ص ۱۷.

۳۸۸- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۴۸.

۳۸۹- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۲۱۸.

۳۹۰- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۷-۸۴؛ اخبار الدوله ، ص ۱۶۹؛ يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۲۲؛ ابن ابى الحديد؛ شرح نهج البلاغه ، ج ۷، ص ۱۴۷، ۱۴۶.

۳۹۱- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۷-۸۴؛ اخبار الدوله ، ص ۱۶۹؛ يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۲۲؛ ابن ابى الحديد؛ شرح نهج البلاغه ، ج ۷، ص ۱۴۷، ۱۴۶.

۳۹۲- - اخبارالدوله ، ص ۱۶۸، بلاذرى ، همان ، ص ۸۴-۸۵

۳۹۳- - اخبارالدوله ، ص ۱۶۹.

۳۹۴- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۲۲۷-۲۲۸.

۳۹۵- - ر.ك بلاذرى ، انساب الاشراف ، مصعب زبيرى ، نسب قريش ، ابن حزم ، جمهرة انساب العرب .

۳۹۶- - ابن قتيبه ، عيون الاخبار، ج ۱، ص ۲۰۵ مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۳، ص ۲۷۴، ترجمه فارسى ، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۵۲۵؛ ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۷، ص ۱۳۴-۱۳۵.

۳۹۷- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۲۰۸.

۳۹۸- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۲۰۸.

۳۹۹- - مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۲۶۴. ترجمه فارسى .

۴۰۰- - مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۲۶۴. ترجمه فارسى .

۴۰۱- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۲۰۸.

۴۰۲- - ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۷، ص ۱۴۷-۱۴۸.

۴۰۳- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۲، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ابن حبيب ، المحير، ص ۳۳؛ ابن ابى الحديد، همان ، ص ۱۴۷.

۴۰۴- - بلاذرى ، همان ، ص ۱۶۲، ۱۶۳، ۱۸۳. ابن حبيب ، همان ، ص ۴۴۵؛ مسعودى ، مروج الذهب ، ججج ۲، ص ۲۶۵. ترجمه فارسى .

۴۰۵- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۳۰۸ - ۲۱۰ اصفهانى ، ج ۱۸، ص ۲۰۳ به بعد .

۴۰۶- - اصفهانى ، همان ، ص ۳۰۷-۲۱۳.

۴۰۷- - اخبارالدوله ، ص ۱۸۴-۱۸۵؛ ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۷، ص ۱۴۸-۱۴۹.

۴۰۸- - على الهاشمى ، كتاب محمد بن الحنفيه ، ص ۶۸.

۴۰۹- - ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۷، ص ۱۴۹. ۱۵۰. ۱۸۴. ۱۸۵.

۴۱۰- - همان ، ص ۱۴۹.

۴۱۱- - افزون بر حديث دار غدير منزلت ، بيعت نكردن بنى هاشم و گروهى از مسلمانان همچون سلمان ، مقداد، ابوذر، حذيقة بن اليمان ، خذيمة بن ثابت ، عمار ياسر، و زبير بن عوام با ابوبكر و اصرار عمر و ابوبكر براى بيعت گرفتن از آنان گواه اين مدعاست .

۴۱۲- - قاضى نعمان ، شرح الاخبار، ج ۳، ص ۲۴۴-۲۴۵.

۴۱۳- - قهپايى ، مجمع الرجال ، ج ۴، ص ۱۹.

۴۱۴- - شيخ طوسى ، رجال كشى ، ص ۵۶، خدايا من با اعتقاد بدانچه على بن ابيطالبعليه‌السلام بدان معقتد بود زندگى مى كنم و با همين اعتقاد مى ميرم ..

۴۱۵- - همان ، ص ۵۷، پدرم ابن عباس را بسيار دوست مى داشت ، بعد از آن كه ابن عباس ‍ نابينا شد، پدرم در حالى كه كودكى بود نزد او آمد، ابن عباس پرسيد؟ كيستى ؟ پدرم پاسخ داد: من محمد بن على بن حسين هستم گفت : كسانى تو را نمى شناسند، ولى همين كه من تو را مى شناسم ، كافى است .

۴۱۶- - همان ، ص ۱۲۳، جعفرى ، تشيع در مسير تاريخ ، ص ۲۸۸، ۲۸۶، ۲۸۳.

۴۱۷- - اخبارالدوله ، ص ۲۰۰.

۴۱۸- - همان .

۴۱۹- - در باب وصيت ابوهاشم ، فصل دعوت عباسى ، مرحله اول ديده شود.

۴۲۰- - اخبارالدوله ص ۲۰۴.

۴۲۱- - همان ، ص ۲۰۰

۴۲۲- - همان ، ص ۲۰۴.

۴۲۳- - همان ، ص ۲۳۰-۲۳۱

۴۲۴- - همان ، ص ۲۳۰-۲۳۱

۴۲۵- - همان ، ص ۲۴۲.

۴۲۶- - همان ، ص ۲۳۳.

۴۲۷- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۳۶.

۴۲۸- - مفيد ارشاد، ج ص ص ۱۹۰-۱۹۲ اصفهانى مقاتل الطالبين ، ص ۱۸۵، ۱۸۷، ۲۲۴-۲۲۷ ابن طقطقى ، الفخرى ، ص ۱۶۴.

۴۲۹- - اصفهانى ، همان ، ص ۲۲۷.

۴۳۰- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۲، ص ۶۴، اصفهانى مقاتل الطالبين ، همان ص ۱۵۷، ابن طقطقى ، الفخرى ، ص ۱۳۹.

۴۳۱- - اصفهانى ، همان ، ص ۱۵۹. ۴۳۲- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۶۶. ۴۳۳- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۶۶.

۴۳۴- - نرشخى ، تاريخ بخارا، ص ۸۶، ۸، ابن قتيبه ، الامامة و السياسة ، ج ۲، ص ۱۸۸ ، بلاذرى ، همان ، ص ۱، ۱۷۱ يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۳۷، طبرى تاريخ ، ج ۶، ص ۱۲۲.

۴۳۵- - حوادث سال ۱۴۵ هجرى در تاريخ طبرى و الكامل به طور مفصل آمده است .

۴۳۶- - ذهبى ، سير اعلام النبلاء، ج ۶، ص ۲۵۷-۲۶۷ ابن صباغ ، القصول المهمه ، ص ۲۱۴-۲۱۶ ابن حرج هيثمى الصواعق ، المحرقه ، ص ۲۰۱-۲۰۲.

۴۳۷- - كلينى ، اصول ، كافى ج ۲، ص ۳۸۳، ابن شهر آشوب مناقب ، ج ۴، ص ۲۴۰-۲۲۹ مجلسى بحارالانوار، ج ۴۷، ص ۱۷۲، ۷۴ .

۴۳۸- - ابن صباغ ، الفصول المهمه ، ص ۲۱۴-۲۱۵، ابن حج هيثمى ، الصواعق المحرقه ، ص ‍ ۲۰۲-۲۰۱؛ مفيد ارشاد، ج ۲، ص ۱۸۴-۱۸۳، قاضى نعمان ، شرح الاخبار، ج ۳، ص ۳۰۳.

۴۳۹- - ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۵۵۳، ۵۴۴، طبرى تاريخ ،، ج ۶، ص ۲۲۵ اصفهانى مقاتل الطالبين ، ص ۲۴۱.

۴۴۰- - ذهبى ، سير اعلام النبلاء ج ۶، ص ۲۵۷-۲۵۸، براى اطلا بيشتر از برخوردهاى منصور با امام صادقعليه‌السلام به منابع ذيل مراجعه شود: مجلسى ، بحارالانوار، ج ۴۷، ص ۷۴، ۱۶۲، ۱۷۴، ۱۸۰، ۱۹۵، ۲۰۰، ۲۰۶؛ كلينى اصول كافى ، ج ۲، ۳۸۷-۳۸۴، قاضى نعمان ، شرح الاخبار، ج ۳، ص ‍ ۲۹۱-۳۰۸ ابن شهر آشوب ، مناقب ج ۴، ۳۱۵-۳۸۳، اربلى كشف الغمه ، ج ۲، ص ۳۶۹-۴۴۸ ذهبى ، سيراعلام النبلاء، ج ۶، ص ۲۶۷، ۲۵۷.

۴۴۱- - براى اطلاع بيشتر از دعوت علويان به الرضا من آل محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌ به فصل پنجم الرضا من آل محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌ بعد از بنياد دولت عباسى ، مراجعه شود.

۴۴۲- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۴۲۲-۴۴۷، مسعودى مروج الذهب ، ج ۲، ص ۴۳۹-۴۴۱ ترجمه فارسى .

۴۴۳- - طبرى ، تاريخ ، ج ۷، ص ۱۳۹، اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۴۰۵، ۴۹۹، قاضى نعمان ، شرح الاخبار، ج ۳، ص ۳۳۸، ابن اثير، الكامل ، ج ۶، ص ۳۲۶، و براى علت ولايت عهدى ر.ك ابن خلدون ، العبر، ج ۳، ص ۴۰ ترجمه فارسى .

۴۴۴- - مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۴۴۱، ترجمه فارسى .

۴۴۵- - ابن صباغ القصول المهمه ، ص ۲۵۰، ابن حجر هيثمى ، الصواعق ، المحرقه .

۴۴۶- - معلوف المنجد؛ ص ۲۶۵؛ انيس و منتصر، المعجم الوسيط، ص ۳۵۱؛ راغب اصفهانى ، مفردات راغب ، ص ۲۰۲، ابن منظور، لسان العرب ، ج ۵، ص ۲۳۶.

۴۴۷- - طبرى ، تاريخ ، ج ۳، ص ۴۵۵.

۴۴۸- - رضى در اين جا به معناى مرضى است .

۴۴۹- - همان ، ص ۴۵۰، ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۱۱، ص ۹.

۴۵۰- - طبرى ، همان ، ج ۳، ص ۴۵۶، مسكويه رازى ، تجارب الامم ، ج ۱، ص ۲۹۴.

۴۵۱- - مسكويه ، رازى ، تجارب الاممم ، ج ۱، ص ۲۸۷.

۴۵۲- - ابن قتبيه ، الامامة و السياسة ، ج ۱، ص ۶۵.

۴۵۳- - ابن قتبيه ، الامامة و السياسة ، ج ۱، ص ۶۵.

۴۵۴- - همان ، ص ۹۵.

۴۵۵- - ابن قتيبه ، عيون الاخبار، ج ۱، ص ۵-۶.

۴۵۶- - اخبارالدوله ، ص ۹۹.

۴۵۷- - طبرى ، تاريخ ج ۴، ص ۴۲۱، ابن اثير، الكامل ، ج ۴، ص ۱۵۵.

۴۵۸- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۱۳، ص ۲۹۸. ابن اثير، همان ، ص ۱۳۶.

۴۵۹- - ابن اثير ، همان ، ص ۲۱۲.

۴۶۰- - مسكويه ، رازيه ، تجارب الامم ، ج ۲، ص ۱۶۸؛ ابن اثير، همان ، ص ۳۳۵. متن از تجارب الامم نقل شده است .

۴۶۱- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۴۴۳.

۴۶۲- - همان ، ص ۴۳۴.

۴۶۳- - مفيد ارشاد، ج ۲، ص ۳۵۳

۴۶۴- - سيوطى ، تاريخ الخلفاء، ص ۲۲۷.

۴۶۵- - دينورى ، اخبارالطوال ، ۳۳۳، ۳۳۵، طبرى تاريخ ، ج ۵، ص ۳۱۶.

۴۶۶- - اخبارالدوله ، ص ۱۹۸-۱۹۹.

۴۶۷- - همان ، ص ۱۹۴، ۲۰۰، ۲۰۴؛ بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۲، ۱۱۴، ۱۱۵؛ طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ۲۷، ۴۵؛ ۴۶، ۴۹، سيوطى ، تاريخ الخلفاء، ص ۲۵۷.

۴۶۸- - طبرى ، همان ، ج ۵، ص ۳۹۴.

۴۶۹- - اخبار الطوال ، ص ۳۳۳، ۳۳۵، طبرى ، تاريخ ، ج ۵، ص ۳۱۶ حسن ابراهيم ، تاريخ سياسى ، اسلام ، ج ۱، ص ۴۳۷. ترجمه فارسى .

۴۷۰- - فليپ ، حتى ، تاريخ عرب ، ص ۳۵۷. ترجمه فارسى .

۴۷۱- - ابو نصر بخارائى ، سر السلسلة العلوية ، ص ۷۰، ابن قتيبه الامامة ، والسياسة ، ج ۲، ص ‍ ۱۷۲. طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ۱۰۴، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۴۳۷.

۴۷۲- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۱۵۹.

۴۷۳- - نرشخى ، تاريخ بخارا، ص ۸۶.

۴۷۴- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۷۱، يعقوبى ، تاريخ ، ص ۳۵۴، طبرى ، ج ۶، ص ‍ ۱۱۲، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۴۴۸، ابن قتيبه ، الامامة و السياسة ، ج ۲، ص ۱۸۸.

۴۷۵- - نرشخى ، تاريخ ، بخارا، ص ۸۷. ۴۷۶- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۷۱؛ طبرى تاريخ ، ج ۶، ۱۴۶.

۴۷۷- - طبرى ، همان ، ص ۱۶۸.

۴۷۸- - كلينى ، اصول كافى ، ج ۲، ص ۱۸۸. (زندگانى موسى بن جعفرعليه‌السلام )

۴۷۹- - طبرى تاريخ ، ج ۶، ص ۴۱۲، اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۳۶۶-۳۸۵.

۴۸۰- - طبرى ، همان ، ج ۷، ابن اثير، الكامل ، ج ۸، ص ۳۰۱ و (اين شخص علوى نبوده است .)

۴۸۱- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۱۵۵.

۴۸۲- - طبرى ، تاريخ ، ج ۷، ص ۱۱۷، ابن اثير الكامل ، ج ۸ تت ص ۳۰۲، قاضى نعمان ، شرح الاخبار، ج ۳، اصفهانى ، همان ، ص ۴۳۵-۴۲۸.

۴۸۳- - طبرى ، همان ، ص ۱۶۸.

۴۸۴- - طبرى ، همان ، ص ۲۱۹، اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۴۶۴-۴۷۳، قاضى نعمان ؛ شرح الاخبار، ج ۳، ص ۳۴۵.

۴۸۵- - طبرى ، همان ، ص ۴۲۶، اصفهانى ، مقاتل الطالبين همان ، ص ۵۰۶، ابن طقطقى ، الفخرى ، ص ۲۴۰.

۴۸۶- - طبرى ، همان ، ص ۴۳۳. مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۵۵۸، ترجمه فارسى .

۴۸۷- - زرين كوب ، تاريخ ايران ، بعد از اسلام ، ص ۶۱-۱۶۴.

۴۸۸- - جرجى زيدان ، تاريخ تمدن اسلام ، ص ۶۹۹ ترجمه فارسى .

۴۸۹- - همان ، ص ۶۹۹.

۴۹۰- - همان ، ص ۶۹۸-۶۹۹.

۴۹۱- - همان ، ص ۷۳۱-۷۳۰؛ افتخار زاده ، شعوييه ، ص ۳۱۵-۳۱۴.

۴۹۲- - افتخار زاده ، همان به نقل از عبد ربه ، عقدالفريد، ج ۳، ص ۴۱۳، جرجى زيدان ، تاريخ تمدن اسلام ، ص ۷۲۶.

۴۹۳- - ابن اثير، الكالم ، ج ۵، ص ۵۰.

۴۹۴- - همان ، ص ۵۱.

۴۹۵- - ممتحن ، نهضت شعوبيه ، ص ۱۵۰، به نقل از: جرجى زيدان ، تاريخ ، تمدن اسلام ، ج ۲، ص ‍ ۲۱-۲۲.

۴۹۶- - ابومنصور ثعالبى ، لطائف المعارف ، ص ۱۹۴. ترجمه فارسى .

۴۹۷- - همان ، براى اطلاع بيشتر از وضع موالى در زمان امويان به منابع ذيل مراجعه شود: ممتحن نهضت شعوبيه ، ص ۱۴۶-۱۶۴؛ محمود افتخار زاده ، شعوبيه ، ص ۳۰۰-۳۱۸؛ زرين كوب ، تاريخ ايران بعد از اسلام ص ۳۷۸-۳۸۸.

۴۹۸- - ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۵۱-۵۰، ۲۳۶. ۴۹۹- - طبرى ، تاريخ ، ج ۵، ص ۳۵۰، ابن اثيرر همان ، ص ۹۰، حسين عطوان ، طبيعة الدعوة العباسيه ، ص ۳۴.

۵۰۰- - طبرى ، همان ، ص ۵۳۳.

۵۰۱- - ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۵۱-۵۰، ۲۳۶.

۵۰۲- - همان ، ص ۲۳۶، براى اطلاع بيشتر از وضع مالى خراسان به منابع ذيل مراجعه شود: ابن اثير الكامل ، ج ۵، ص ۵۰ ۵۱،،۹- ۱۵۰، ۱۸۳، ۱۸۶ت ۱۸۸، ۱۸۸، ۱۸۹، ۱۹۷، ۲۰۰، ۲۱۷، ۲۷۷، ۲۳۷، حسين عطوان ، طبيعة الدعوة العباسيه ، ص ۳۶-۲۱؛ زرين كوب ، تاريخ ايران ، بعد از اسلام ، ص ‍ ۳۷۷-۳۸۴.

۵۰۳- - زرين كوب ، تاريخ مردم ايران ، ج ۲، ص ۳۰.

۵۰۴- - طبرى ، تاريخ ، ج ۴، ص ۴۲۰، ۴۲۶، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۱۵۸، ۱۵۴.

۵۰۵- - طبرى ، همان ، ابن اثير، همان .

۵۰۶- - طبرى ، همان ، ج ۵، ص ۳۳۶-۳۵۰، ابن اثير، همان ، ص ۷۹-۷۱.

۵۰۷- - ابن اثيرر، همان ، ص ۳۲۸.

۵۰۸- - ابن اثيرر، همان ، ص ۳۲۸.

۵۰۹- - همان ، ص ۳۴۲، طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ۱-۱۲.

۵۱۰- - توضيح مفصل دسته بندى هاى سياسى خراسان ، و بهره بردارى ابومسلم از اين اختلاف ها؛ در فصل دعوت عباسى از ظهور دعوت تا بيعت با سفاح آمده است نيز: ابراهيم حسن ، تاريخ سياسى اسلام ، ج ۱، ص ۴۲۰-۴۲۴.

۵۱۱- - ابن قتبيه ، الامامة و سياسة ، ج ۲، ص ۱۴۹، ابن عبد ربه ، العقد الفريد، ج ۴، ص ۴۷۵، ابن اثير، الكامل ، ج ۴، ص ۲۱۴، ۲۱۶؛ زرين كوب ، تاريخ مردم ايران ، ج ۲، ص ۳۹، تاريخ ايران كمبريج ، ج ۴، ص ۴۷.

۵۱۲- - طبرى ، تاريخ ، ج ۳، ص ۲۸۸، ابن اثير، همان ، ص ۱۷-۱۸؛ مسعودى مروج الذهب ، ج ۳، ص ۶۸.

۵۱۳- - ابن طقطقى ، الفخرى ، ص ۱۴۳، شيخ طوسى ، رجال كشى ، ص ۱۲۳.

۵۱۴- - ابن قتيبه ، الامامة و السياسة ، ج ۲، ابن عبدربه ، العقدالفريد، ج ۴، ص ۴۷۵، ابن اثير، الكامل ، ج ۴، ص ۲۱۴، ۲۱۶،؛ زرين كوب ، تاريخ مردم ايران ، ج ۲، ص ۳۹.

۵۱۵- - اخبارالدوله ، ص ۱۷۳، ۱۷۶، ۱۹۱، ۱۹۶، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۲۹۷، زرين كوب ، همان ، ص ۳۹، تاريخ ايران ، كمبريج ، ج ۴، ص ۴۷.

۵۱۶- - ابن قتيبه ، الامامة ، والسياسة ، ج ۲، ص ۱۴۹، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۲۷۵، يعقوبى ، هماان ، ص ۲۹۷، ابن عبدربه ، العقدالفريد، ج ۴، ص ۴۷۵، ابن عساكر، تهذيب ، ج ۵، ص ۴۶، زرين كوب ، همان ، ص ۳۹. اخبارالدوله ، ص ۱۷۶.

۵۱۷- - ابن قتيبه ، همان ، بلاذرى ، همان ، ص ۲۷۵، اخبارالدوله ، ص ۱۸۸، ۱۸۵، يعقوبى ، همان ، ص ۲۹۷ ، ابن طقطقى ، الفخرى ،

۵۱۸- - شهرستانى ، ملل و نحل ، اما خليفه وقت را هشام بن عبدالملك (۱۰۵-۱۲۵) دانسته است .

۵۱۹- -مجلسى ، بحارالانوار، ج ۴۲،(ص) ۱۰۴، ۱۰۳، قاضى نعمان ، همان ،(ص) ۳۱۶ - ۳۱۷، العمرى ، المجدى ،(ص) ۲۲۴، اشعرى ، همان ،(ص) ۳۹، ۴۰، ۶۵، ۶۹.

۵۲۰- - اشعرى ، همان ،(ص) ۴۰.

۵۲۱- - ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۷،(ص) ۱۴۹، ۱۵۰، اخبارالدوله ، ۱۸۴، ۱۸۵، در اخبار الدوله صحيفه صفراء آمده است در هر دو منبع روايت از امام باقرعليه‌السلام نقل شده است .

۵۲۲- - درباره وصيت ابوهاشم به محمد بن على منابع ذيل را ببينيد:

يعقوبى ، تاريخ ،صفحه ۲۹۸-۲۹۶

اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، صفحه ۱۲۳ - ۱۲۴.

مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، صفحه ۲۴۳ ترجمه فارسى

بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳(ص) ۲۷۳-۲۷۵.

ابن قتيبه ، المامة ، و السياسية ، ج ۲ صفحه ۲۷۵-۲۷۳.

اخبارالدوله ، العباسية ت (ص) ۱۶۵، ۱۶۷، ۱۷۳، ۱۸۵، ۱۱۸۶، ۱۸۸.

همو، معارفت صفحه ۲۱۷

ابن سعد، طبقات ، ج ۵،(ص) ۲۴۰، ۲۴۱.

ابن طقطقى ، الفخرى ،(ص) ۱۴۳،

قاضى نعمان ، شرح الاخبارت ج ۳،

زبيرى تن نسب قريش ،(ص) ۷۵.

ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، صفحه ۶۶.

ابن عبدربه ، العقدالفريد ج ۴، صفحه ۷۷۶

ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغه ، ج ۷ صفحه ۱۴۹، ۱۵۱، و ج ۱۵،(ص) ۲۹۲، ۲۹۳.

ابن عساكر، تاريخ دمشق ، ج ۶،(ص) ۳۰۱،

همو، تهذيب تاريخ دمشق ، ج ۵،(ص) ۴۶؛

ابن خلكان ، وفيات الاعيان ، ج ۴،(ص) ۱۰۳،

احداث التاريخ الاسلامى ، ج ۲ صفحه ۷۸۲

ميرخواند، روضة الصفاء،(ص) ۱۲۶.

ذهبى ، تاريخ اسلام ، ج ۵،صفحه ۲۲۳

ابن خلدون ، العبر، ج ۳،(ص) ۱۲۶.

زرين كوب ، تاريخ مردم ايران ، ج ۲،(ص) ۴۰؛

همو، تاريخ ايران ، كمبريج ، ج ۴،(ص) ۴۸.

حسن ابراهيم ، حسن تاريخ سياسى اسلام ، ج ۲،(ص) ۳۱؛

شهرستانى ، ملل و نحل : ج ۱،(ص) ۲۴۳؛ ۲۴۷، ۲۴۹.

نوبختى ، فرق الشيعه ، (ص) ۳۰ - ۳۱

اشعرى ، المقالات و الفرق ،(ص) ۳۹، ۶۵، ۶۹.

ابن اثير، الكامل ، ج ۵،(ص) ۴۴، ۵۳، ۸، ۴۰.

العمرى ، المجدى ،(ص) ۲۲۴؛

مجلسى بحارالانوار،(ص) ۲۲۴،

مجلسى ، بحارلانوار، ج ۴۲۱ صفحه ۱۰۳ - ۱۰۴.

جعفر مرتضى عامل ، الحياة السياسية للامام الرضا،(ص) ۵۱-۲۹.

۵۲۳- -اخبارالدوله ، ص ۱۹۱-۱۹۴.

۵۲۴- -همان ، ص ۲۹۴-۲۰۲.

۵۲۵- -همان ، ص ۱۹۰-۱۹۲.

۵۲۶- - همان ، ص ۲۰۳-۲۰۴ طبرى ، تاريخ ، ج ۵، ص ۳۱۷؛ بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ‍ ۱۱۵؛ مسكويه رازى ، تجارب الامم ، ج ۲، ص ۳۷۵-۳۷۶؛ ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۵۳، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۰۸، دينورى ، الاخبار، الطوال ، ص ۳۲۲، مسعودى ، التنبيه و الاشراف ، ص ‍ ۲۹۳-۲۹۲.

۵۲۷- - اخبارالدوله ، ص ۲۰۳ - ۱۹۶.

۵۲۸- -همان ، ص ۲۰۰، ۲۰۳، ۲۰۴.

۵۲۹- -همان ، ص ۲۰۰، ۲۰۳، ۲۰۴.

۵۳۰- -همان ، ص ۲۲۰.

۵۳۱- -همان ، ص ۲۰۰ .و ۲۰۴.

۵۳۲- -همان ، ص ۲۰۴.

۵۳۳- -همان ، ص ۲۰۰.

۵۳۴- -همان ، ص ۲۰۴، تاريخ ،، ج ۵، ص ۳۹۴-۳۹۵، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۱۴۴.

۵۳۵- - اخبارالدوله ، ص ۲۰۰

۵۳۶- -همان ، ص ۲۰۴.

۵۳۷- -همان ، ص ۲۰۸. اين دستوراعمل در منابع به صورت پراكنده وجود دارد كه بخشى از آن گرد آورى شد.

۵۳۸- -همان ، ص ۲۰۰.

۵۳۹- - همان ، ص ۲۰۳، ۲۰۴، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۰۸، تاريخ ، ج ۵، ص ۳۱۷، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۱۵، ابن اثير الكامل ، ج ۵ ص ۵۳؛ مسكويه رازى ، تجارب الامم ، ج ۲، ص ‍ ۳۷۵-۳۷۶.

۵۴۰- - اخبارالدوله ، ص -۲۲۳ ۲۱۳؛ بلاذرى ، انساب الاشراف ، همان ، ص ۱۱۵، همان ، ابن اثير، همان ؛ در مورد اين كه چه وقت و چه كسى نقيبان و دعوتگران را انتخاب كرده روايات مختلف است اخبارالدوله اين كار را در سال ۱۲۰ هجرى و به بكير نسبت داده است ولى ساير منابع به ابوعكرمه و در سال صدم هجرى نسبت داده اند. به جز بلاذرى ، كه به محمد بن خنيس نسبت داده است .

۵۴۱- - طبرى ، همان ، ص ۳۵۸، ۳۷۸، بلاذرى ، همان ص ۱۱۶، مسكويه رازى ، تجارب الامم ، ج ۲ ص ۴۰۲، ۴۰۳، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۱۲، ابن اثير، همان ، ص ۱۰۰، ۱۳۶.

۵۴۲- - طبرى ، تاريخ ، همان ، ص ۳۸۹.

۵۴۳- - طبرى ، همان ، ص ۳۵۸، ۳۶۸، ۳۷۶، ۳۷۸، ۳۸۹، ۳۹۴ ، ۳۹۵، ۴۲۵، ۴۳۹، ۴۶۷، ۵۱۲۳، ۵۹۲، ۶۲۲، و مZ ۶ ص ۱۴ تاريخ يعقوبى ، ج ۲، ص ۳۰۸، ۳۱۲، ۳۱۹، ۳۲۶، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۱۴، ۱۱۸.

۵۴۴- -طبرى ، تاريخ ، ج ۵، ص ۳۷۸، ۳۸۹، ۳۹۴، ۳۹۵، ۴۴۰، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۱۰۰، ۱۳۶، ۱۴۴، ۱۸۹، ۱۹۶، ۲۱۸، يعقوبى ، تاريخ ج ۲، ص ۳۱۹، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۱۴، ۱۱۵.

۵۴۵- -بلاذرى ، همان ، ص ۱۱۶-۱۸۸، طبرى ، همان ،، ص ۴۴۰ ابن اثير، همان ، ص ۱۹۶.

۵۴۶- -بلاذرى ، همان ، ص ۱۱۷، طبرى ، همان ، ص ۴۶۷، ابن اثير، همان ، ص ۲۱۸، اخبارالدوله ، ص ۲۰۸، ۲۱۳.

۵۴۷- - اخبارالدوله ، ص ۲۰۰، و ۲۳۱ براى اطلاع بيشتر از موضع عباسيان در برابر قيام هاى ضد اموى علويان به فصل روابط عباسيان و علويان رجوع كنيد.

۵۴۸- - همان ، ص ۲۳۱.

۵۴۹- -يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۲۶.

۵۵۰- -اخبارالدوله ، ص ۱۷۳.

۵۵۱- - همان ، ص ۲۰۵-۲۰۶، ابن قتيبه ، عيون الاخبار، ج ۱، ص ۲۰۴-۲۰۵؛ ابن قتيبه ، مختصر كتاب البلدان ، ص ۲۸۸، ۲۸۹.

۵۵۲- - اخبارالدوله ، ص ۱۷۲.

۵۵۳- - اصفهانى ، مقاتل الطالبين ، ص ۲۰۷، اخبارالدوله ، ص ۲۰۰، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۲۶، دينورى ،، الاخبارالطوال ، ص ۳۳۵. ۵۵۴- -يعقوبى ، همان ، ص ۳۲۶، دينورى ، همان .

۵۵۵- - حسن احمد محمود، العالم الاسلامى ، فى العصرالعباسى ، ص ۱۵-۱۸.

۵۵۶- -ر.ك همان ، ص ۲۰-۲۲

۵۵۷- - براى اطلاع بيشتر، به فصل الرضا من آل محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌ رجوع كنيد.

۵۵۸- - طبرى ، تاريخ ، ج ۵، ص ۳۷۶، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۱۲۵،، اخبارالدوله ، ص ۱۹۵، ۲۰۱، ۲۴۵،.

۵۵۹- -بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۱، طبرى ، تاريخ ، همان ، ص ۳۷۶، ۶۲۲، اخبارالدوله ، ص ۱۹۵، ۲۰۱، ۲۲۳، ۲۲۴، ۲۲۹، ۲۳۷، ۲۵۶، ۲۶۸، ابن اثير، همان ، ص ۱۲۵، ۳۳۹، ابن العبرى ، مختصر الدول ، ص ۱۱۸، ۱۱۹.

۵۶۰- - زرين كوب ، تاريخ مردم ايران ، ج ۲، ص ۴۴.

۵۶۱- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۱۸، ۱۱۹، ۱۲۰.

۵۶۲- -همان ، ج ۳، ص ۱۱۸، ۱۲۰، مجمل التواريخ ، و القصص ، ص ۳۱۵.

۵۶۳- - مجمل التواريخ والقصص ، ص ۳۱۵، زرين كوب ، تاريخ مردم ايران ، ج ۲، ص ۴۴. ۵۶۴- -ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۲۵۴-۲۵۶، اخبارالدوله ، ص ۲۵۳-۲۶۷؛ بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳ ص ۱۲۰.

۵۶۵- - ابن اثير، همان ، اخبارالدوله ، ص ۲۵۳-۲۶۷.

۵۶۶- - همان ، بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۱۲۰.

۵۶۷- - ابن اثير، همان ، ص ۳۴۷-۳۴۸؛ طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ۱۴.

۵۶۸- - اين روستا در چهار فرسخى مرو واقع است ، حموى معجم البلدان ، ج ۳ ص ۲۹۸.

۵۶۹- - حج ۲۲، آيه ۳۹، حسن ابراهيم ، تاريخ ، سياسى اسلام ، ج ۱، ص ۴۳۸ ترجمه فارسى ، بنا به منابع ديگر، شيعيان عباسى هنگام ظهور دعوت اين آيه را مى خواندند.

۵۷۰- - براى اطلاع بيشتر از درگيرى و منازعه قبايل عرب ، در خراسان به فصل اوضاع سياسى و اجتماعى خراسان رجوع كنيد.

۵۷۱- - ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۳۴۳.

۵۷۲- -همان ، ص ۳۴۲، ۳۴۶، طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ۱-۱۲.

۵۷۳- - طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ۳۶، ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۳۶۴.

۵۷۴- - ابن اثير، همان ، ص ۳۶۳.

۵۷۵- -، طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ۳۶-۳۷، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۱۴، مروج الذهب ، ج ۲، ص ‍ ۲۴۶، ۲۴۴، ترجمه فارسى ، ابن اثير، همان ، ص ۳۶۵-۳۶۶.

۵۷۶- -زرين كوب ، تاريخ مردم ايران ، ج ۲، صفحه ۴۷، نام او را يوسف بن عمر آورده كه اشتباه است ، او يزيد بن عمر بن هبيره است .

۵۷۷- - ابن اثير، الكامل ، ج ۵، ص ۳۶۶.

۵۷۸- -قصص (۲۸) آيه ۵۱؛ و هنگامى كه مردم شهر غافل بودند، به شهر آمد، پس دو مرد را يافت كه با هم مى جنگيدند، اين يكى از دوستانش بود و آن دگر از دشمنانش .

۵۷۹- - همان ، آيه ۲۰، ان الملا ياتمرون بك ليقتلوك فاخرج انى لك من الناصحين

۵۸۰- - طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ۵۶-۵۵؛ ابن اثير الكامل ، ج ۵، ص ۳۷۸-۳۸۸

۵۸۱- - بلاذرى ، انساب الاشراف ، ج ۳، ص ۸۸، ۱۵۵ ابن قتيبه ، الامامة و سياسة ، ج ۲، ص ۱۶۳، يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۴۹، ۳۵۲، طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ۸۱، ابن اثير الكامل ، ج ۵، ص ۴۱۰، ابن شهر آشوب ، مناقب آل ابيطالب ، ج ۴، ص ۲۴۹، مجلسى ، بحارالانوار، ج ۴۷، ص ۱۳۲-۱۳۳.

۵۸۲- - يعقوبى ، همان ، ص ۳۴۹؛ ابن شهر آشوب ، همان ، ص ۲۲۹؛ ۲۳۰، ۲۴۴. مجلسى همان ،.

۵۸۳- -ابن شهر آشوب ، همان ، ص ۲۵۰. مجلسى ، همان ، ص ۱۳۳.

۵۸۴- -طبرى ، تاريخ ، ج ۶، ص ۸، ابن اثير الكامل ، ج ۵، ص ۴۰۹، مسعودى ، مروج الذهب ، ج ۲، ص ۲۵۹ (ترجمه فارسى).

۵۸۵- - يعقوبى ، تاريخ ، ج ۲، ص ۳۴۵، مسعودى ورود آنان را در صفر و مدت اختفا را دو ماه و بيعت را سيزدهم ربيع الثانى آورده است .