شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

پی نوشت ها :

۱- بحار الأنوار، الجامعة لدرر أخبار أئمة الاطهار، مجلسى، محمد باقر، ج ۴۸، مؤ سسة الوفأ، بيروت، لبنان، ۱۹۸۳ ه، ص ۲۰۲.

۲- نهج البلاغه، خطبه ۱۵۸.

۳- لسان العرب، ابن منظور، جمال الدين، ج ۱۴، ص ۱۹۱، ريشه «نظر»، تعليق و فهارس : على سيرى، الطبعة الاولى، دار احيأ التراث العربى، بيروت، ۱۴۰۸ ه، ۱۹۸۸ م.

۴- معجم مقاييس اللغة، ابن فارس بن زكريا، ابوالحسين احمد، ج ۵ (ريشه نظر)، تصحيح و تعليق عبدالسلام محمد هارون، دارالجيل، بيروت، بى تا.

۵- المنجد فى اللغة، معلوف، لويس، ص ۸۱۷ (ريشه نظر)، الطبعة الثالث و الثلاثون، بيروت، ۱۹۹۲ م.

۶- لغتنامه، دهخدا، على اكبر، ج ۱۴، ص ۲۱۵۶۲، زير نظر دكتر معين و دكتر شهيدى، چاپ دوم از دوره جديد، مؤ سسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۷۷.

۷- انواع ادبى و آثار آن در زبان فارسى، رزمجو، حسين، ص ۱۳۳، چاپ اول، مشهد، مؤ سسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوى، ۱۳۷۰.

۸- انواع ادبى، شميسا، سيروس، ص ۲۶۱، چاپ اول، انتشارات باغ آينه، تهران، ۱۳۷۰.

۹- لسان العرب، ج ۱۴، ص ۱۹۳.

۱۰- كشّاف اصطلاحات فنون، تهانوى، محمّد، ج ۲، ص ۱۳۹۱، انتشارات خيام (افست)، تهران، ۱۹۶۷ م.

۱۱- واژه نامه هنر شاعرى، ميرصادقى، ميمنت، ذيل واژه مناظره، چاپ اول، كتاب مهناز، تهران، ۱۳۷۳.

۱۲- المفردات فى غريب الفاظ القرآن، راغب اصفهانى، ابوالقاسم الحسين بن محمّد، ص ۴۹۸ (واژه نظر) چاپ دوم، انتشارات كتابفروشى مرتضوى، ۱۳۶۲.

۱۳- كشاف الصطلاحات الفنون به نقل از لغتنامه دهخدا، ذيل واژه مناظره.

۱۴- نفايس الفنون اواخر مقاله دوم در علوم شرعى، قرن هفتم، علم خلاف، ص ۱۳۷ به نقل از لغتنامه دهخدا.

۱۵- المنطق المظفر، مظفر، محمد رضا، ج ۲، ص ۳۲۹، دارالتعارف، بيروت، ۱۴۰۰ه، ۱۹۸۰م.

۱۶- آداب المناظرة، پاشا صالح، على، ص ۷، چاپخانه فردوسى، تهران، سال ۱۳۱۷.

۱۷- اصول فن مناظره، حكمت، على اصغر، چاپخانه مهر، تهران، ۱۳۱۶.

۱۸- منية المريد فى آداب المفيد و المستفيد، شهيد ثانى، ترجمه : سيد محمد باقر حجتى، تلخيص از صفحات ۵۴۷-۵۵۱، چاپ بيستم، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، ۱۳۷۴.

۱۹- همان.

۲۰- آداب المناظرة، ص ۱۲۷.

۲۱- اصول و مبادى سخنورى، شريعتى سبزوارى، محمّد باقر، ص ‍ ۳۸۲، چاپ دوم، مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامى، پاييز ۱۳۷۶.

۲۲- همان، صص ۳۸۰-۳۸۳.

۲۳- بحار الانوار، ج ۳، ص ۵۷.

۲۴- التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، المصطفوى، الشيخ حسن، ص ‍ ۶۳، المجلد الاوّل، مؤ سسة الطباعة و النشر وزارة الثقافة و الارشاد الاسلامى.

۲۵- المفردات فى غريب الفاظ القرآن، ص ۸۹ (باب جدل).

۲۶- بقره / ۱۹۷.

۲۷- المنطق المظفر، ص ۳۳۱.

۲۸- لغتنامه دهخدا، ج ۵، صص ۷۵۵۶-۷۵۶۲ (به نقل از كشاف اصطلاحات الفنون).

۲۹- نحل / ۱۲۵.

۳۰- مجمع البيان فى تفسير القرآن، طبرسى، فضل بن حسن، ج ۶، ص ‍ ۶۰۵، الطبعة الاولى، دارالمعرفة للطباعة و النشر، بيروت، ۱۴۰۶ ه ق.

۳۱- المنطق المظفر، ص ۳۲۱.

۳۲- مقدمه ابن خلدون، ابن خلدون، عبدالرحمن، ج ۲، ص ۹۳۱ (فصل نهم)، مترجم : محمّد پروين گنابادى، چاپ چهارم، مركز انتشارات علمى و فرهنگى، ۱۳۶۲ ه ش.

۳۳- صنعت جدل به مشهورات حقيقيه و مسلمات استوار است كه مشهورات از مبادى مشتركه نسبت به سائل و مجيب است، ولى مسلمات ويژه سائل است.

۳۴- المنطق المظفر، ص ۳۲۶.

۳۵- عنكبوت / ۴۶.

۳۶- نحل / ۱۲۵.

۳۷- بقره / ۱۱۱.

۳۸- يس / ۷۸.

۳۹- همان / ۷۹.

۴۰- همان / ۸۰.

۴۱- همان / ۸۱.

۴۲- بحار الانوار، ج ۹، ص ۲۵۵.

۴۳- نمل / ۶۰.

۴۴- انعام / ۱۰۸.

۴۵- بقره / ۲۱۹.

۴۶- فصلت / ۳۴.

۴۷- بحار الانوار، ج ۹، ص ۲۵۵-۲۵۷.

۴۸- نحل / ۱۲۵.

۴۹- بقره / ۱۱۱؛ نمل / ۶۴.

۵۰- زمر / ۱۷ و ۱۸.

۵۱- اسرأ / ۳۶.

۵۲- بقره / ۲۵۶.

۵۳- كهف / ۵۶.

۵۴- مؤمن / ۵.

۵۵- همان / ۵۶.

۵۶- همان / ۵۷.

۵۷- تفسير نمونه، آية اللّه مكارم شيرازى و همكاران، ج ۲۰، ص ۱۳۷ و ۱۳۸، چاپ پنجم، دار الكتب الاسلامية، قم، ۱۳۶۷.

۵۸- حج / ۳.

۵۹- همان / ۸.

۶۰- انعام / ۱۲۱.

۶۱- شورى / ۳۵.

۶۲- انفال / ۶.

۶۳- مؤمن / ۵۶.

۶۴- تفسير نمونه، ج ۲۰، صص ۱۷۰-۱۷۲.

۶۵- نحل / ۱۲۵.

۶۶- منية المريد فى آداب المفيد و المستفيد، ص ۵۰۳.

۶۷- اصول كافى، كلينى، محمّد بن يعقوب، ج ۸، ص ۱۶۷، چاپ چهارم، دارالكتاب الاسلامية، تهران، ۱۳۶۵ ه ش.

۶۸- محجة البيضأ فى تهذيب الاحيأ، فيض كاشانى، محمّد بن مرتضى (ملا محسن)، ج ۱، ص ۱۰۰، بى تا.

۶۹- منية المريد فى آداب المفيد و المستفيد، ص ۵۰۴.

۷۰- همان، ص ۵۰۸.

۷۱- همان، صص ۵۰۷-۵۰۸؛ محجة البيضأ، ج ۱، ص ۱۰۱.

۷۲- عنكبوت / ۶۸.

۷۳- محجة البيضأ، ج ۱، ص ۱۰۵.

۷۴- منية المريد، ص ۱۴۹.

۷۵- اصول كافى، ج ۲، ص ۳۰۰.

۷۶- تحف العقول، حسن بن شعبه، حرانى، ص ۱۰، انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ۱۴۰۴ ه ق.

۷۷- بحار الأنوار، ج ۸۱، ص ۲۲۷.

۷۸- منية المريد، ص ۵۱۵.

۷۹- طه / ۴۴.

۸۰- منية المريد، صص ۵۱۶-۵۲۰.

۸۱- محجة البيضأ، ج ۱، ص ۱۰۳.

۸۲- منية المريد، صص ۵۲۰-۵۲۴.

۸۳- همان، صص ۵۲۴-۵۲۹؛ محجة البيضأ، ج ۱، ص ۱۰۲.

۸۴- وسائل الشيعة، عاملى، شيخ حرّ، ج ۱۴، ص ۵۱۶، چاپ اول، مؤ سسه آل البيت لا حيأ التراث، قم، ۱۴۰۹هجرى.

۸۵- اصول كافى، ج ۲، ص ۳۱۰.

۸۶- بحار الأنوار، ج ۷۰، ص ۱۹۲.

۸۷- حجرات / ۱۲.

۸۸- محجة البيضأ، ج ۱، ص ۱۰۴.

۸۹- همان، ص ۱۰۵.

۹۰- نجم / ۳۲.

۹۱- منية المريد، ص ۵۴۵؛ محجة البيضأ، ج ۱، ص ۱۰۴.

۹۲- منية المريد، ص ۳۳۴.

۹۳- همان، ص ۵۴۶-۵۴۷.

۹۴- الميزان فى تفسير القرآن، الطباطبايى، السيد محمّد حسين، الجزء الثامن، ص ۱۸۰-۱۸۱، الطبعة الخامسة، دارالكتب الاسلامية.

۹۵- مؤمنون / ۲۳-۲۵.

۹۶- مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج ۷، ص ۱۶۵.

۹۷- هود / ۵۰.

۹۸- اعراف / ۶۵.

۹۹- نمل / ۴۵.

۱۰۰- هود / ۶۲.

۱۰۱- همان / ۶۳.

۱۰۲- همان / ۶۴.

۱۰۳- انبيأ / ۵۶.

۱۰۴- عنكبوت / ۱۶ و ۱۷.

۱۰۵- اعراف / ۸۵؛ هود / ۸۴.

۱۰۶- عنكبوت / ۳۶.

۱۰۷- هود / ۸۷.

۱۰۸- بحار الانوار، ج ۱۲، ص ۳۸۵.

۱۰۹- آل عمران / ۵۱.

۱۱۰- مريم / ۳۰-۳۶.

۱۱۱- اعراف / ۵۹.

۱۱۲- الميزان فى تفسير القرآن، ج ۸، ص ۱۸۰.

۱۱۳- يونس / ۸۴.

۱۱۴- فرقان / ۷۲.

۱۱۵- همان / ۶۳.

۱۱۶- مريم / ۴۷.

۱۱۷- شعرأ / ۸۶.

۱۱۸- مريم / ۴۸.

۱۱۹- ابراهيم / ۳۶.

۱۲۰- هود / ۷۴ و ۷۵.

۱۲۱- فى ظلال القرآن، قطب، سيد، ج ۵، ص ۲۶۰۴، دارالشروق، بيروت، ۱۴۰۴ ه.

۱۲۲- مريم / ۴۶.

۱۲۳- شعرأ / ۱۶۱-۱۶۳.

۱۲۴- همان / ۱۶۷.

۱۲۵- همان / ۱۶۸.

۱۲۶- عنكبوت / ۳۰.

۱۲۷- شعرأ. آيات ۱۷۸ تا ۱۸۲ و ۱۸۵ و ۱۸۶ و ۱۸۸.

۱۲۸- شعرأ / ۱۸۸.

۱۲۹- هود / ۹۲.

۱۳۰- اعراف / ۸۸ و ۸۹.

۱۳۱- قلم / ۴.

۱۳۲- آل عمران / ۱۵۹.

۱۳۳- شعرا / ۲۱۴ و ۲۱۵.

۱۳۴- سيره نبوى، دلشاد تهرانى، مصطفى، دفتر دوم (سيره اجتماعى)، ص ۱۶، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، ۱۳۷۲.

۱۳۵- السيرة النبوية، ابو محمّد عبدالملك بن هشام، ج ۱، ص ۵۱۳، دارالفكر، بيروت، ۱۴۱۵ ه.

۱۳۶- الاحتجاج، الطبرسى، احمد بن ابى طالب، ص ۳۸، كتابفروشى قدس محمدى و دارالنعمان، نجف اشرف، ۱۳۸۶ ه.

۱۳۷- اسلوب الدعوة فى القرآن الكريم، فضل اللّه، محمّد حسين، ص ‍ ۳۲، دارالزهرأ، بيروت، ۱۳۹۹ ه.

۱۳۸- سفينة البحار و مدينة الحكم و الاثار، قمى، شيخ عباس، ج ۱، ص ‍ ۴۱۶، دار المرتضى، بيروت، بى تا.

۱۳۹- هود / ۲۷ و ۲۸.

۱۴۰- الميزان فى تفسير القرآن، ج ۱۰، ص ۲۰۶-۲۱۳.

۱۴۱- انعام / ۸۰.

۱۴۲- همان / ۷۶.

۱۴۳- همان / ۷۵.

۱۴۴- الميزان فى تفسير قرآن، ج ۷، ص ۱۷۶-۱۷۹.

۱۴۵- انبيأ / ۵۲.

۱۴۶- صافات / ۸۵.

۱۴۷- انعام / ۷۴.

۱۴۸- همان / ۷۲-۷۳.

۱۴۹- طه / ۴۹.

۱۵۰- همان / ۵۰.

۱۵۱- همان / ۵۱.

۱۵۲- همان / ۵۲.

۱۵۳- همان / ۵۳.

۱۵۴- حديد / ۱۷.

۱۵۵- مجمع البيان، طريحى، فخر الدين، تحقيق : احمد الحسينى، ج ۶، ص ۲۱۳، الطبعة الثانية، مؤ سسة الوفأ، ۱۴۰۳ ه ق.

۱۵۶- بقره / ۱۱۱.

۱۵۷- در اين باره ر ك : اسرأ / ۵۴ تا ۸۹.

۱۵۸- اسرأ / ۹۰-۹۳.

۱۵۹- يس / ۷۷-۷۹.

۱۶۰- السيرة النبوية، ج ۱، ص ۲۵۴.

۱۶۱- سوره هاى كهف، آيات ۹-۲۶-۸۳-۹۸؛ اسرأ، آيه ۸۵.

۱۶۲- السيرة النبوية، ج ۱، ص ۲۶۱-۲۶۵.

۱۶۳- خاتم النبيين، ابوزهره، محمّد، مترجم : حسين صابرى، ج ۲، ص ‍ ۴۴۰-۴۴۷، بنياد پژوهشهاى اسلامى، مشهد، ۱۳۵۱ ه.

۱۶۴- شعرأ / ۷۲-۸۰.

۱۶۵- صافات / ۸۳-۸۷.

۱۶۶- همان / ۹۵-۹۶.

۱۶۷- الميزان فى تفسير القرآن، ج ۱۷، ص ۱۵۶-۱۵۷.

۱۶۸- همان، ج ۷، ص ۱۶۳.

۱۶۹- فى ظلال القرآن، ج ۳، ص ۱۳۱۰.

۱۷۰- نوح / ۲ و ۱.

۱۷۱- هود / ۲۵ و ۲۶.

۱۷۲- شعرأ / ۱۰۶-۱۰۸، استفهام در اين آيه، استفهام توبيخى است به اين معنا كه چرا تقوا پيشه نمى كنيد. (ترجمه الميزان، ج ۳۰، ص ۱۶۶).

۱۷۳- همان / ۱۳۲-۱۳۵.

۱۷۴- احقاف / ۲۱.

۱۷۵- شعرأ / ۱۵۰.

۱۷۶- نمل / ۴۶.

۱۷۷- اعراف / ۷۷.

۱۷۸- همان / ۷۳.

۱۷۹- هود / ۹۳.

۱۸۰- همان / ۸۴.

۱۸۱- شعرأ / ۱۸۶-۱۸۵.

۱۸۲- اعراف / ۸۸.

۱۸۳- مائده / ۱۱۲ و ۱۱۳.

۱۸۴- همان / ۱۱۴-۱۱۵.

۱۸۵- ترجمه الميزان فى تفسير القرآن، ج ۱۲، صص ۵۵-۷۲، مترجم : محمّد باقر موسوى همدانى، دارالكتب الاسلامية، تهران، ۱۳۶۳ه ش.

۱۸۶- زخرف / ۶۳.

۱۸۷- ترجمه الميزان فى تفسير القرآن، ج ۳۵، ص ۱۹۲.

۱۸۸- هود / ۶۳.

۱۸۹- انعام / ۷۸.

۱۹۰- همان / ۷۵.

۱۹۱- همان / ۷۹.

۱۹۲- همان / ۷۸.

۱۹۳- الميزان فى تفسير القرآن، ج ۷، ص ۱۸۱-۱۸۲.

۱۹۴- آل عمران / ۶۴.

۱۹۵- عنكبوت / ۴۵.

۱۹۶- اسلوب الدعوة فى القرآن الكريم، ص ۷۶.

۱۹۷- بقره / ۲۵۸.

۱۹۸- نازعات / ۲۴.

۱۹۹- اعراف / ۱۰۳.

۲۰۰- يونس / ۷۵.

۲۰۱- تفسير نمونه، ج ۶، ص ۲۸.

۲۰۲- اعراف / ۱۰۴.

۲۰۳- شعرأ / ۲۸.

۲۰۴- همان / ۲۹.

۲۰۵- همان / ۳۰.

۲۰۶- همان / ۱۷ و ۱۶.

۲۰۷- همان / ۱۸.

۲۰۸- همان / ۱۹.

۲۰۹- همان / ۲۱ و ۲۰.

۲۱۰- همان / ۲۲.

۲۱۱- تفسير نمونه، ج ۱۵، ص ۲۰۱-۲۰۷.

۲۱۲- شعرأ / ۷۵.

۲۱۳- همان / ۷۶ و ۷۷.

۲۱۴- صافات / ۱۰۰.

۲۱۵- انعام / ۷۹.

۲۱۶- انبيا / ۵۷ و ۵۸.

۲۱۷- همان / ۶۲.

۲۱۸- همان / ۶۳.

۲۱۹- همان / ۶۴.

۲۲۰- همان / ۶۵.

۲۲۱- همان / ۶۶ و ۶۷.

۲۲۲- الميزان فى تفسير القرآن، ج ۱۴، ص ۴۴۳-۴۵۶.

۲۲۳- طه / ۸۶.

۲۲۴- بقره / ۵۴.

۲۲۵- اعراف / ۱۳۸.

۲۲۶- همان / ۱۳۹.

۲۲۷- همان / ۱۴۰.

۲۲۸- بقره / ۲۵۸.

۲۲۹- الميزان فى تفسير القرآن، ج ۲، ص ۳۶۷-۳۷۵.

۲۳۰- طه / ۶۵.

۲۳۱- همان / ۶۸.

۲۳۲- همان / ۷۰.

۲۳۳- ترجمه الميزان فى تفسير القرآن، ج ۲۷، ص ۲۰۱-۲۰۷.

۲۳۴- يونس / ۷۶.

۲۳۵- همان / ۷۷؛ الميزان فى تفسير القرآن، ج ۱۰، ص ۱۱۱ و ۱۱۲.

۲۳۶- الميزان فى تفسير القرآن، ج ۱۰، ص ۱۱۱ و ۱۱۲.

۲۳۷- اعراف / ۸۰.

۲۳۸- همان / ۸۱.

۲۳۹- نمل / ۵۴.

۲۴۰- همان / ۵۵.

۲۴۱- اعراف / ۸۲.

۲۴۲- همان / ۸۵.

۲۴۳- هود / ۸۵.

۲۴۴- همان / ۸۴.

۲۴۵- سوره هاى اعراف / ۸۵؛ هود / ۸۴-۸۵؛ شعرأ / ۱۸۱-۱۸۲.

۲۴۶- شعرأ / ۱۸۱.

۲۴۷- اعراف / ۸۵.

۲۴۸- همان / ۸۶.

۲۴۹- همان / ۹۰.

۲۵۰- الميزان فى تفسير القرآن، ج ۸، ص ۲۰۰-۲۰۱.

۲۵۱- اعراف / ۱۰۵.

۲۵۲- ابراهيم / ۶.

۲۵۳- مائده / ۲۰.

۲۵۴- طه / ۸۰.

۲۵۵- ابراهيم / ۵.

۲۵۶- دعوة الرسل الى اللّه، ص ۲۳۱.

۲۵۷- سبأ / ۲۴.

۲۵۸- اسلوب الدعوة فى القرآن الكريم، ص ۶۴.

۲۵۹- بقره / ۱۴۰.

۲۶۰- زخرف / ۵۷-۵۸.

۲۶۱- ترجمه الميزان فى تفسير القرآن، ج ۳۵، ص ۱۸۴ و ۱۸۵.

۲۶۲- آل عمران / ۵۹.

۲۶۳- الميزان فى تفسير القرآن، ج ۳، ص ۲۳۱-۲۳۲.

۲۶۴- نحل / ۱۲۵.

۲۶۵- انعام / ۷۶.

۲۶۶- زخرف / ۲۳.

۲۶۷- همان / ۲۴.

۲۶۸- آيات اصول اعتقادى قرآن، مفتح، آيت اللّه دكتر محمّد، صص ‍ ۳۵-۳۸، انتشارات نور، تهران، بهار ۱۳۶۰.

۲۶۹- بحار الانوار، ج ۱۱، ص ۷۹.

۲۷۰- اصول كافى، ج ۲، ص ۳۷۸.

۲۷۱- الامام الصادق و المذاهب الاربعة، حيدر، اسد، ج ۱، ص ۵۳، دارالكتاب العربى، بيروت، ۱۴۰۳ ه ق.

۲۷۲- كشف الغمة فى معرفة الائمة، اربلى، على بن عيسى بن ابى الفتح، ج ۲، ص ۳۶۸، دارالكتاب الاسلامى، بيروت، بى تا.

۲۷۳- اصول كافى، ج ۱، ص ۷۶ (باب حدوث العالم و إ ثبات المحدث).

۲۷۴- تاريخ اليعقوبى، اليعقوبى، احمد بن ابى يعقوب، ج ۳، ص ۱۷، مؤ سسه نشر فرهنگ اهل بيت قم، بى تا.

۲۷۵- الامام الصادق (عليه السلام) و المذاهب الاربعة، ج ۱، ص ‍ ۱۰۹.

۲۷۶- ناسخ التواريخ، سپهر، محمد تقى، ج ۱، ص ۱۹، كتابفروشى اسلامية، تهران، بى تا.

۲۷۷- مائده / ۶۴.

۲۷۸- اصول كافى، ج ۱، ص ۱۶۰.

۲۷۹- الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ج ۲، جز ۳۰، ص ۱۲۲.

۲۸۰- مناقب آل أبى طالب، ابن شهر آشوب، ابوجعفر رشيد الدين محمّد بن على، ج ۴، ص ۲۵۲؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۷، ص ۲۶۱ (باب عدم جواز القضأ و الحكم بالرأى).

۲۸۱- الارشاد فى معرفة حجج اللّه على العباد، مفيد، محمّد بن النعمان، ص ۵۴۸، مؤ سسة الاعلمى، بيروت ۱۴۱۰ ه.

۲۸۲- بحار الأنوار، ج ۲، ص ۲۱۵.

۲۸۳- همان، ج ۹۲، ص ۸۵.

۲۸۴- اصول كافى، ج ۱، ص ۲۲۹.

۲۸۵- بحار الانوار، ج ۸۹، ص ۸۹ (باب ۸ أن للقرآن ظهرا و بطنا).

۲۸۶- اصول كافى، ج ۱، ص ۲۱۳ (باب أن الراسخين فى العلم هم الأئمة).

۲۸۷- همان، ج ۳، ص ۲۳۴.

۲۸۸- الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ج ۱، ص ۳۳۸.

۲۸۹- مناقب، ج ۴، ص ۲۲۱.

۲۹۰- الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ج ۲، ص ۵۰.

۲۹۱- شيخ مفيد در الارشاد و ابن شهر آشوب در مناقب و... تعداد شاگردان امام را چهار هزار مى دانند.

۲۹۲- الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ج ۲، ص ۳۰.

۲۹۳- مناقب آل أبى طالب، ج ۴، ص ۲۴۸.

۲۹۴- الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ج ۱، ص ۵۸.

۲۹۵- الارشاد فى معرفة حجج اللّه على العباد، ص ۲۷۱.

۲۹۶- همان، ص ۳۳۵.

۲۹۷- همان، صص ۳۷۸-۳۸۱.

۲۹۸- همان، ص ۳۷۲.

۲۹۹- قاموس الرجال فى تحقيق رواة الشيعة و محدثيهم، التسترى، محمّد تقى، الجزء الاوّل، ص ۹۷، مؤ سسة النشر الاسلامى، التابعة لجامعة المدرسين بقم، ۱۴۱۰ ه ق.

۳۰۰- الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ج ۲، صص ۵۵-۶۰.

۳۰۱- الفهرست، ص ۲۴۹؛ الملل و النحل، ج ۱، ص ۳۰۸؛ المراجعات (رهبرى امام على (عليه السلام) در قرآن و سنت)، سيد شرف الدين موسوى، مترجم : محمد جعفر امامى، صص ۵۳۰-۵۳۴، چاپ سوم، شركت چاپ و نشر بين الملل، ۱۳۸۲.

۳۰۲- زندگانى امام جعفر صادق، مظفر، محمّد حسين، مترجم : سيد ابراهيم علوى، ص ۱۴۵، چاپ اول، انتشارات رسالت، قم، ۱۳۶۷ ه ش.

۳۰۳- الاعلام، زركلى، خيرالدين، ج ۳، ص ۱۱۲۳، بيروت، دارالعلم للملايين، ۱۹۸۶ م.

۳۰۴- لغتنامه دهخدا، ص ۲۳۴۷۸.

۳۰۵- الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ج ۲، ص ۷۸ و ۷۹.

۳۰۶- مجالس المؤمنين، قاضى نوراللّه شوشترى، ص ۳۴۴.

۳۰۷- همان، ص ۳۴۴.

۳۰۸- قاموس الرجال فى تحقيق رواة الشيعة و محدثيهم، ج ۴، ص ‍ ۱۵۵.

۳۰۹- الفهرست، ص ۲۵۰؛ الملل و النحل، ج ۱، ص ۱۱۳.

۳۱۰- مريم / ۸۳.

۳۱۱- صادق آل محمد (صل الله عليه و آله و سلم)، محمد منشى، ص ‍ ۲۱۰.

۳۱۲- لغتنامه دهخدا، ج ۱۴، ص ۲۱۸۳۵، به نقل از رجال نجاشى، ص ‍ ۲۲۸.

۳۱۳- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۸۲.

۳۱۴- الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ج ۲، صص ۶۹-۷۶.

۳۱۵- اختيار معرفة الرجال، ص ۴۴۲؛ رجال نجاشى ؛ مجالس ‍ المؤمنين ؛ منتهى الامال.

۳۱۶- سفينة البحار، ج ۱، ص ۳۳۴.

۳۱۷- منتهى الامال، قمى، شيخ عباس، ج ۲، ص ۱۸۹.

۳۱۸- مناظره در رابطه با مسائل ايدئولوژى، محمدى رى شهرى، محمّد، صص ۷۲-۱۰۴، انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ۱۳۵۹ ش.

۳۱۹- الامام الصادق دراسات و أبحاث، المستشارية الثقافية للجمهورية الاسلامية الايرانية بدمشق، ص ۳۲۹، ۱۴۱۲ ه.

۳۲۰- زندگانى تحليلى پيشوايان ما ائمه دوازده گانه (عليه السلام)، اديب، عادل، مترجم : دكتر اسداللّه مبشرى، ص ۱۹۰ و ۱۹۱.

۳۲۱- براى اطلاع بيشتر درباره اين مناظره، ر ك : الاحتجاج، ج ۳، صص ‍ ۲۶۴-۳۲۳؛ بحار الانوار، ج ۱۰، صص ۱۶۵-۱۹۴.

۳۲۲- درباره او ر ك : رجال كشى، صص ۲۹۰-۳۰۸.

۳۲۳- بحار الأنوار، ج ۲۵، ص ۳۲۱ (باب ۱۰ نفى الغلو فى النبى و الأئمة).

۳۲۴- الملل و النحل، شهرستانى، ابوالفتح محمد بن عبدالكريم، ج ۱، صص ۱۷۳-۱۸۱، ترجمه و تعليقات : سيد محمّد رضا جلالى نائينى، تهران، ۱۳۵۸ ش.

۳۲۵- نقش ائمه در احيأ دين، عسكرى، علامه سيد مرتضى، ج ۹، ص ‍ ۸۷، چاپ چهارم، انتشارات مجمع علمى اسلامى، ۱۳۷۴ ش.

۳۲۶- الامام الصادق دراسات و ابحاث، ص ۳۲۹.

۳۲۷- كشف الغمة فى معرفة الائمة، ج ۲، ص ۳۶۹.

۳۲۸- اعراف / ۳۲.

۳۲۹- اصول كافى، ج ۶، ص ۴۴۲.

۳۳۰- مناقب آل أبى طالب، ج ۴، ص ۲۵۱.

۳۳۱- بحار الانوار، ج ۴، ص ۳۳۴.

۳۳۲- الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ج ۱، صص ۲۷۹-۲۹۵.

۳۳۳- بحار الانوار، ج ۴۷، ص ۲۴۰.

۳۳۴- اصول كافى، ج ۵، ص ۲۹۰.

۳۳۵- الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ج ۱، ص ۷۰.

۳۳۶- الخصال، شيخ صدوق، ج ۱، ص ۱۶۷، الطبعة الثانية، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ۱۴۰۳ ه ؛ بحار الانوار، ج ۴۷، ص ۱۶.

۳۳۷- الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ج ۱، ص ۵۳؛ مناقب آل أبى طالب، ج ۴، ص ۲۴۸.

۳۳۸- بحار الانوار، ج ۴۷، ص ۱۶۳.

۳۳۹- همان، ص ۱۶۲.

۳۴۰- مناقب آل أبى طالب، ج ۲، ص ۳۰۲.

۳۴۱- بحار الانوار، ج ۴۷، ص ۳۷۴.

۳۴۲- خمسون و مائة صحابى مختلق، العسكرى، علامه سيد مرتضى، ج ۱، ص ۳۲، التوحيد للنشر، ۱۴۱۴ ه، ۱۹۹۳ م.

۳۴۳- مجمع البحرين، ج ۳، ص ۴۲.

۳۴۴- مناقب آل أبى طالب، ج ۲، ص ۲۶۰ و ۲۶۱.

۳۴۵- بحار الأنوار، ج ۳، ص ۳۹؛ كشف الغمة فى معرفة الائمة، ج ۲، ص ۳۹.

۳۴۶- الارشاد، ص ۵۴۸.

۳۴۷- زندگانى معلم كبير حضرت صادق، عماد زاده، عماد الدين، ج ۱، ص ۳۹۷، چاپ دوم، انتشارات گنجينه نشرمحمّد (صل الله عليه و آله و سلم)، ۱۳۶۲ ه ش.

۳۴۸- دائرة المعارف بزرگ اسلامى، موسوى بجنوردى، كاظم، ج ۴، ص ۶۷۰، چاپ اول، مركز دائرة المعارف بزرگ اسلامى، تهران ۱۳۶۹ ش.

۳۴۹- ريحانة الادب، مدرس تبريزى، علامه محمد على، ج ۸، صص ‍ ۲۲۲-۲۲۶، چاپ سوم، كتابفروشى خيام، چاپ سوم، ۱۳۶۹ ش.

۳۵۰- زندگانى امام جعفر صادق، ص ۲۷۲.

۳۵۱- خمسون و مائة صحابى مختلق، الجزء الاوّل، ص ۴۵.

۳۵۲- دائرة المعارف بزرگ اسلامى، ج ۲، ص ۶۹۶.

۳۵۳- همان، ص ۶۸۸.

۳۵۴- خمسون و مائة صحابى مختلق، صص ۴۷-۵۸.

۳۵۵- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۷۷.

۳۵۶- دائرة المعارف بزرگ اسلامى، ج ۲، ص ۶۸۹.

۳۵۷- لغتنامه دهخدا، ج ۲، ص ۲۸۹.

۳۵۸- الفقيه من لا يحضره الفقيه، الصدوق، ابوجعفر محمّد بن على بن الحسين، ج ۲، ص ۲۵۰؛ الارشاد، ص ۵۴۷.

۳۵۹- مناقب، ج ۴، ص ۲۴۴؛ الارشاد، ص ۵۳۹.

۳۶۰- الامام الصادق دراسات و أبحاث، صص ۲۲۳-۲۳۱.

۳۶۱- بحار الانوار، ج ۳، صص ۱۵۲-۱۹۳.

۳۶۲- انعام / ۱۶۰.

۳۶۳- مائده / ۲۷.

۳۶۴- الاحتجاج، صص ۳۷۱-۳۷۴.

۳۶۵- اصول كافى، ج ۱، ص ۲۳.

۳۶۶- با مطالعه و بررسى مناظرات امام صادق در منابع حديثى از جمله جلد دوم احتجاج طبرسى و جلد دهم بحار الانوار، سؤ الاتى كه درمناظرات از امام صادق پرسيده شده در ۷ بخش دسته بندى گرديد.

۳۶۷- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۳۵.

۳۶۸- همان، ص ۳۳۷.

۳۶۹- همان.

۳۷۰- همان، ص ۳۳۸.

۳۷۱- همان، ص ۳۳۹.

۳۷۲- همان، ص ۳۴۸.

۳۷۳- همان، ص ۳۴۹.

۳۷۴- همان، ص ۳۴۳.

۳۷۵- همان، ص ۳۳۷.

۳۷۶- همان، ص ۳۴۶.

۳۷۷- همان، ص ۳۴۸.

۳۷۸- همان، ص ۳۳۸.

۳۷۹- همان، ص ۳۴۴ و ۳۴۵.

۳۸۰- همان، ص ۳۵۰.

۳۸۱- همان.

۳۸۲- همان.

۳۸۳- همان.

۳۸۴- همان، ص ۳۵۱.

۳۸۵- همان.

۳۸۶- همان.

۳۸۷- همان، ص ۳۴۰.

۳۸۸- همان، ص ۳۴۱.

۳۸۹- همان، صص ۳۴۱ و ۳۴۲.

۳۹۰- همان، ص ۳۴۲.

۳۹۱- همان، ص ۳۴۱.

۳۹۲- همان، ص ۳۴۳ و ۳۴۴.

۳۹۳- همان، ص ۳۳۸ و ۳۳۹.

۳۹۴- همان، ص ۳۴۱.

۳۹۵- همان.

۳۹۶- كهف / ۴۹.

۳۹۷- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۴۹.

۳۹۸- همان، ص ۳۴۷.

۳۹۹- همان.

۴۰۰- همان.

۴۰۱- همان.

۴۰۲- همان، ص ۳۴۸.

۴۰۳- همان، ص ۳۵۲.

۴۰۴- همان.

۴۰۵- نسأ / ۵۶ (هر چه پوست هايشان پخته و فرسوده شود، به جاى آنها پوست هاى ديگرى مى آوريم تا عذاب را بچشند).

۴۰۶- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۵۱.

۴۰۷- انبيأ / ۶۳ (بلكه اين بزرگشان انجام داده است. پس از آنها بپرسيد اگر سخن مى گويند).

۴۰۸- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۳۰.

۴۰۹- يوسف / ۷۱ (اى كاروانيان شما دزديد).

۴۱۰- همان / ۷۲ (چه چيزى گم كرده ايد؟ گفتند: جام پادشاه را گم كرده ايم).

۴۱۱- قارعه / ۶.

۴۱۲- همان، ۳۱۹.

۴۱۳- انعام / ۱۰۳ (ديدگان او را درنمى يابند و او ديدگان را در مى يابد).

۴۱۴- همان / ۱۰۴.

۴۱۵- طه / ۵.

۴۱۶- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۳۲.

۴۱۷- بقره / ۲۵۵.

۴۱۸- فصلت / ۵۳.

۴۱۹- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۴۹.

۴۲۰- همان.

۴۲۱- همان.

۴۲۲- همان.

۴۲۳- همان.

۴۲۴- همان.

۴۲۵- همان، ص ۳۵۰.

۴۲۶- همان.

۴۲۷- همان.

۴۲۸- همان، ص ۳۴۹.

۴۲۹- همان.

۴۳۰- همان، ص ۳۵۰.

۴۳۱- همان، ص ۳۵۱.

۴۳۲- همان.

۴۳۳- غافر / ۶۰.

۴۳۴- همان، ص ۳۴۳.

۴۳۵- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۳۴.

۴۳۶- همان.

۴۳۷- «ديصانيه» گروهى از ثنويه هستند كه پيرو «ابن ديصان» و قائل به دو اصل قديم مى باشند.

۴۳۸- هشام بن حكم مدافع حريم ولايت، صفايى، سيد احمد، ص ‍ ۱۶۳ و ۱۶۴، چاپ دوم، نشر آفاق، ۱۳۵۹ ه ش.

۴۳۹- عبدالقاهر جرجانى در كتاب التعريفات، ص ۶۸ سبر و تقسيم را چنين تعريف كرده است :

سبر و تقسيم هر دو يكى است و عبارت از محدود كردن خصوصيات و اوصاف، در اصل و بى اعتبار نمودن بعضى از آنها به منظور متعين ساختن باقيمانده براى اينكه علت باشد.

۴۴۰- هشام بن حكم مدافع حريم ولايت، ص ۱۶۳ و ۱۶۴.

۴۴۱- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۳۶.

۴۴۲- همان.

۴۴۳- بحار الانوار، ج ۲، باب اثبات صانع.

۴۴۴- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۳۵.

۴۴۵- همان، ص ۳۵۳.

۴۴۶- بحار الانوار، ج ۳، ص ۲۲۳.

۴۴۷- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۵۳.

۴۴۸- همان، ۳۶۵.

۴۴۹- همان، ص ۳۳۴.

۴۵۰- همان، ص ۳۳۵.

۴۵۱- بحار الانوار، ج ۳، ص ۴۹.

۴۵۲- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۵۴.

۴۵۳- همان، ص ۳۵۹.

۴۵۴- كشف الغمة، ج ۲، ص ۳۷۰؛ مناقب، ج ۴، ص ۲۵۱.

۴۵۵- نقش ائمه در احيأ دين، ج ۱۰، ص ۲۱.

۴۵۶- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۵۹.

۴۵۷- متن كامل اين مناظره به همراه نمونه هاى ديگرى از مناظرات امام صادقعليه‌السلام با ديگر انديشان خواهد آمد.

۴۵۸- نحل / ۱۲۵، اى رسول مردمان را با حكمت و برهان و موعظه نيكو به راه خدا دعوت نما و با بهترين شيوه با آنها مناظره كن.

۴۵۹- هشام بن حكم مدافع حريم ولايت، ص ۱۴۸-۱۵۲.

۴۶۰- اصول كافى، مترجم : آية اللّه محمد باقر كمره اى، ج ۱، صص ‍ ۲۱۱-۲۱۷، چاپ دوم، انتشارات اسوه، چاپ دوم، ۱۳۷۲.

۴۶۱- اصول كافى، ج ۱، صص ۵۳۵-۵۳۸.

۴۶۲- همان، ۵۴۳.

۴۶۳- همان، صص ۲۱۶-۲۲۸.

۴۶۴- همان، صص ۲۳۱-۲۳۵؛ الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۳۵.

۴۶۵- اين يك استدلال اِنّى است كه از معلول به علت پى مى برند. به اين صورت كه يكنواختى و جريان منظم هستى و گردش منظم شب و روز و خورشيد و ماه، دليل يگانگى خالق و مدبر است.

۴۶۶- همان، صص ۲۳۵-۲۳۹.

۴۶۷- الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۳۶.

۴۶۸- روم / ۳۰.

۴۶۹- بحار الأنوار، ج ۳، ص ۲۸۱.

۴۷۰- عقايد اسلام در قرآن، عسكرى، علامه سيد مرتضى، ج ۲، تلخيصى از صفحات ۵۳۹-۵۵۷، مترجم : محمد جواد كرمى، چاپ اول، مجمع علمى اسلامى.

۴۷۱- شورى / ۱۱.

۴۷۲- انعام / ۱۰۳.

۴۷۳- همان / ۱۰۰.

۴۷۴- صافات / ۱۸۰.

۴۷۵- نسأ / ۴۰.

۴۷۶- يونس / ۴۴.

۴۷۷- آل عمران / ۱۶۱.

۴۷۸- انعام / ۱۵.

۴۷۹- حاقّه / ۴۶-۴۴.

۴۸۰- بقره / ۱۲۴.

۴۸۱- عقايد اسلام در قرآن، همان، ج ۲، صص ۵۵۸-۵۶۱.

۴۸۲- الامام جعفر الصادقعليه‌السلام دراسات و أبحاث، ص ۲۵۹.

۴۸۳- الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ص ۳۶۱.

۴۸۴- اعراف / ۴۳.