٣ - سيد حميرى

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

سيد(٨٣٢) اسماعيل حميرى(٨٣٣) مكنى به ابوهاشم در عمان متولد و در بصره نشو و نما نمود و در بغداد (١٧٩ يا ١٧٣ ه‍ق ) وفات يافت

پدر و مادر اسماعيل از خوارج و نواصب بودند و در شهر بصره هر روز بعد از نماز صبح علىعليه‌السلام را دشنام مى دادند. اسماعيل با اينكه كودك بود از اين جهت ناراحت بود با گرسنگى شبها را در مساجد مى خوابيد تا حرفهاى پدر و مادر را درباره علىعليه‌السلام نشود و اگر گرسنه مى شد به خانه مى رفت و غذا مى خورد و از خانه بيرون مى آمد.

وقتى در جوانى اشعارى در هدايت پدر و مادر فرستاد آنها تصميم گرفتند او را بكشند. شخصى بنام امير عقبه بن مسلم به او خانه و زندگى مى بخشد.

سيد اسماعيل در مسير مذهب روى به كيسانيه آورد كه قائل به امامت محمد بن حنفيه پسر اميرالمؤ منينعليه‌السلام بودند، كه قائل بودند او در كوه رضوى است شير و پلنگ از او حفاظت مى كنند و از دو چشمه اى از آب و عسل ارتزاق مى كند و تا روزى قيام نمايد و دنيا را پر از عدل و داد كند.

ابو بجير عبدالله بن نجاشى با سيد حميرى بحث مى كند و نمى تواند او را هدايت كند. تا اينكه روزى سيد خدمت امام صادقعليه‌السلام مى رسد و مى گويد: من بخاطر شما خاندان پيامبر از دنيا دست كشيده ام و از دشمنان بيزارى مى جويم ولى شنيده ام و شما فرموديد: من منحرف هستم و راه صحيح در دست ندارم

امام فرمود: پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و علىعليه‌السلام و حسنعليه‌السلام و حسينعليه‌السلام بهتر از محمد حنفيه بودند مردند، چگونه محمد نمرده است ؟ مى گويد: شما دليلى بر مرگش داريد؟ آنگاه امام دست سيد را مى گيرد و مى آورد بقيع دست روى قبر او گذاشت و دعائى خواند و يك مرتبه چشم برزخى سيد باز شد و ديد مردى با سر و روى سفيد از قبر برزخى بيرون آمد و گفت : مرا مى شناسى من محمد بن حنفيه ام ، بدان كه امام بعد امام حسينعليه‌السلام فرزندش على بن الحسينعليه‌السلام بعد محمد باقرعليه‌السلام بعد از او اين آقا امام است

سيد به مكاشفه برزخى ، هدايت شد و به تشيع گرويد و اشعارى گفت : كه مفهومش اين است كه متدين به دينى غير از آنچه معتقد بودم شدم كه جعفر بن محمد سرور مردمان مرا با آن هدايت كرد.(٨٣٤)

٤ - ياقوت

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

شيخ على رشتى عالم منطقه لارستان كه از شاگردان مرحوم شيخ مرتضى انصارى بود، گويد: وقتى از زيارت امام حسينعليه‌السلام مراجعت كرده بودم ، از راه فرات به سمت نجف با كشتى كوچكى بين كربلا و طويرج مى رفتم ، اهل كشتى از مردم حله بودند، اكثرا مشغول لهو و لعب و مزاح بودند غير يك نفر، كه آثار وقار از او ظاهر و آنان بر مذهب اين جوان زخم زبان مى زدند.

كشتى به جائى رسيد كه آب كم بود، پياده كنار رودخانه راه مى رفتيم ، از احوالش پرسيدم ؟ گفت : پدرم از اهل سنت و مادرم از اهل ايمان ، اسم من ياقوت و شغلم فروختن روغن در حله است

وقتى با جماعتى از اهل حله نزد عشاير دور دست مى رفتيم و روغنى خريديم در برگشت خوابيدم آنها رفتند، من باقى ماندم ترس مرا گرفت و آنجا جاى آبادى هم نبود.

متوسل به خلفاء و مشايخ اهل سنت شدم فرجى برايم نشد، به ياد حرف مادرم افتادم كه فرمود: هر گاه درمانده شدى امام زنده ما را بنام ابوصالح المهدى صدا بزن به فريادت مى رسد.

وقتى متوسل به حضرت شدم ، ديدم آقائى بر سرش عمامه سبز دارد ظاهر شد و راه را به من نشان داد و مرا هدايت كرد به دين مادرم در آيم بعد فرمود: الان به قريه اى مى رسى كه همه شيعه اند.

عرض كردم : همراهم نمى آئى ؟ فرمود: الان هزاران نفر در اطراف دنيا بمن استغاثه مى نمايند بايد به داد ايشان برسند.

ياقوت گويد: اندكى نرفتم كه به آن قريه رسيدم همراهان من روز بعد به آنجا رسيدند، و به امر امام به دين شيعه آمدم ؛ اينان كه درون كشتى هستند اقوام منند كه با من هم مذهب نيستند.(٨٣٥)

٥ - عمير بن وهب

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

عمير بن وهب جمحى از رجال قريش و شجاعان و از كسانى بود كه آتش ‍ جنگ بدر را برافروخت خودش در اين جنگ نجات پيدا كرد اما پسرش ‍ وهب به دست مسلمانان اسير شد.

روزى عمير با پسر عمويش صفوان بن اميه در كنار كعبه با همديگر صحبت مى كردند، تا حرفشان به اينجا رسيد كه اگر مقروض نبودم و فقر خانواده ام نبود به مدينه مى رفتم و با شمشير محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را مى كشتم زيرا شنيدم نگهبانى ندارد!

صفوان قبول كرد قرضهاى او را بدهد و خانواده اش را نگهدارى كند او با شمشير و شتر ظاهرا به قصد گرفتن فرزند اسيرش به مدينه برود و در باطن پيامبر را بقتل برساند.

وقتى وارد مدينه شد جلو مسجد پيامبر پياده شد و به دنبال هدف راه مى رفت عمر او را ديد فرياد زد اين سگ را بگيريد، جمعيت آمدند او را دستگير كردند و عمر شمشيرش را گرفت و او را داخل مسجد پيامبر كرد. پيامبر تا او را ديد فرمود:

عمر دست از او بردار.

پيامبر با او صحبت كردند، علت آمدن به مدينه را پرسيدند؟ گفت : براى آزادى فرزندم وهب آمدم !

پيامبر فرمود: تو در كنار كعبه با صفوان عهد بستى كه بيائى با شمشير در مدينه مرا به قتل برسانى و او قرضهاى تو را بدهد و خانواده ات را نگهدارى كند ولى خدا مرا حفظ مى كند و تو نمى توانى مرا بكشى !

چون از اين راز پنهان ، پيامبر خبر داد، شهادتين گفت و مسلمان شد و گفت تاكنون باور نمى كردم كه وحى بر شما نازل شود و با عالم غيب ارتباط داشته باشيد، ولى اكنون كه اين سر را كشف فرموديد، بخدا و رسولش ايمان دارم و خدا را سپاسگزارم كه به اين وسيله مرا هدايت فرمود!(٨٣٦)

٩٨ - : همنشين

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

قال الله الحكيم :( وَإِذَا قِيلَ انشُزُوا فَانشُزُوا يَرْفَعِ اللَّـهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍوَاللَّـهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ ) (مجادله : آيه ١١)

: هرگاه گفته شود در مجالس خود جاى را بر يكديگر فراخ داريد اين كار را براى همنشين انجام دهيد كه خدا بر توسعه شما بيفزايد.

امام صادقعليه‌السلام : لا ينبغى للمؤ من اءن يجلس مجلسا يعصى الله فيه و لايقدره على تغيره(٨٣٧)

: سزاوار نيست مؤ من در مجلسى بنشيند كه اهل مجلس معصيت خدا كنند؛ و خود قادر بر تغيير مجلس هم نباشد!!

شرح كوتاه :

از لوازم ارتباطات همنشينى و مجالست با ديگران از فاميل و مؤ من و اهل كتاب و غيره مى باشد.

مؤ من لازم است در هر مجلسى كه رفت ، رو به قبله بنشيند، هر جا كه جائى بود بنشيند، اگر حرفهائى از اسرار همنشين خود شنيد آنرا فاش نكند.

با كسى مجالست كند كه ديدنش موجب ياد خدا شود؛ و با آدمهاى پست و جهال و عوام و پول پرستان دورى كند، و از همنشينى با فقراء دورى نكند و براى كسب علم در مجالس علم برود، تا از بركات مجالس موعظه بهره كافى ببرد؛ و بالاخره همنشينى انتخاب كند كه اثر سوء برايش نداشته باشد.

١ - همراه ناآزموده

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

سعدى گويد: يكسال از تنگه بين بلخ و هرى(٨٣٨) به سفر مى رفتم راه سفر امن نبود زيرا رهزنان خونخوار در كمين مسافران و كاروانها بودند. جوانى به عنوان راهنما و نگهبان به همراه من حركت كرد.

اين جوان انسانى نيرومند و درشت هيكل بود و براى دفاع با سپر ورزيده بود و در تيراندازى مهارت داشت

زور و نيرويش در كمان كشى به اندازه ده پهلوان بود ولى يك عيب داشت و آن اينكه با ناز و نعمت و خوشگذرانى بزرگ شده بود.

جهان ديده و سفر كرده نبود، بلكه سايه پرورده بود، با صداى غرش طبل دلاوران آشنا نبود و برق شمشير سواركاران را نديده بود.

اتفاقا من و اين جوان پشت سر هم حركت مى كرديم و هر مانعى كه سر راه بود بر طرف مى كرد.

ما همچنان به راه ادامه مى داديم كه ناگاه دو نفر رهزن ، از پشت سنگى سر برآوردند و قصد جنگ ما نمودند، در دست يكى از آنها چوبى و در بغل ديگرى پتكى بود.

به جوان گفتم : چرا درنگ مى كنى اكنون هنگام زور آزمايى است ؟ ديدم تير و كمان از دست او افتاده و لرزيده بر اندام شده و خود را باخته است ، كار به جايى رسيد كه چاره اى جز تسليم نبود، همه بار و بنه و اسلحه و لباسها را در اختيار آن دو رهزن قرار داديم و با جان سالم از دست آنها رها شديم(٨٣٩)

٢ - اثر همنشين

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

ناپلئون بناپارت (١٨٢١ م ) امپراطور فرانسه روزى به تيمارستان (خانه ديوانگان ) وارد شد، ديد يك نفر را با زنجير به ديوار بسته اند. از وضع رقت بار آن ديوانه متاءثر شد، و رئيس تيمارستان را خواست و گفت : چرا اين ديوانه را با زنجير به ديوار بسته اى ؟ گفت : اين ديوانه حرفهاى بدى مى زند.

ناپلئون گفت : چه مى گويد؟ قربان او مى گويد: من ناپلئون بناپارت هستم

ناپلئون خنده اى كرد و گفت : مانعى ندارد، بگذاريد يك ديوانه خود را ناپلئون بداند.

رئيس تيمارستان گفت : نبايد اجازه بدهم او اين حرف را بزند، زيرا ناپلئون بناپارت خودم هستم

ناپلئون از شدت خنده نتوانست خود را نگه دارد، زيرا فهميد كه رئيس ‍ تيمارستان بر اثر تماس دائم با ديوانگان ، همانند آنها حرف مى زند.(٨٤٠)

٣ - كند هم جنس با هم جنس پرواز

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

زنى در مكه بود كه بسيار شوخ طبع بود و مردم را مى خندانيد. در مدينه هم زن ديگرى با هم خصوصيات بود كه او هم مردم را با شوخى هاى خود مى خندانيد.

روزى آن زن از مكه به مدينه آمد و بر زن شوخ طبع مدينه ميهمان شد. در يكى از روزهاى اقامت در مدينه به نزد عايشه رفت و او را خندانيد.

عايشه از او پرسيد: كجا منزل كرده اى ؟ آن زن گفت : به منزل فلانى وارد شده ام

عايشه گفت : خدا و رسول او درست گفته اند، من از پيامبر شنيدم كه مى فرمود: ارواح انسانها لشگريانى هستند كه باهمند(٨٤١)

٤ - فرعون و ماهان

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

سرانجام فرعون با هامان نشست ، و وعده هاى حضرت موسى را به او گفت و در اين باره به مشورت پرداخت

هامان ناپاك ، وقتى اين سخن را از فرعون شنيد، چند بار فرياد زد و گريه كرد و با دست به سر و صورتش زد و گفت : اى شاه بزرگ ، اين چه فكرى است كه وارد سر تو شده است ، و اين چه حال زشتى است كه مى خواهد ترا به تباهى بكشد!

همه جهان در تحت تسخير تو است ، اميران مشرق و مغرب ، ماليات هاى فراوان به سوى تو سرازير مى كنند، و شاهان جهان لب به خاك پايت مى نهند. همه تو را به عنوان معبود و مقصود مى پرستند و در برابر شكوه تو، خاموش و آرام هستند.

سوختن تو در هزار آتش بهتر از آنست كه تو با اين عظمت ، خدايى خود را رها كنى و بنده موسى گردى ؟!

اگر تو اين كار را بكنى ، بردگان تو، سرور تو گردند و چشم دشمنان روشن شود. آرى فرعون با مشورت و همنشينى با هامان خويش را خدا مردم و به هشدار موسى اعتنائى نكرد و عاقبت به عذاب حق گرفتار شد.(٨٤٢)

٥ - عذاب بر همنشينى گناهكار

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

جعفرى گويد: حضرت موسى بن جعفرعليه‌السلام بمن فرمود: چرا ترا نزد عبد الرحمان بن يعقوب مى بينم ؟ عرضكردم : او دائى من است فرمود: او درباره خداوند مطالب بدى مى گويد، خدا را (به اجسام ) توصيف مى كند با اينكه خدا بچيزى از اجسام توصيف نشود. يا با او همنشين شو و ما را ترك كن ، يا با ما همنشين و او را ترك كن ! گفتم : او هر چه بگويد زيانى برايم ندارد! فرمود: آيا نمى ترسى عذابى به او رسد و ترا هم بگيرد مگر نمى دانى كسى از اصحاب موسىعليه‌السلام بود و پدرش از مريدان فرعون ، پس ‍ آنوقت كه لشگر فرعون (در دريا) به موسى (و لشگريانش ) نزديك شدند، آن صحابى موسى ، از لشگر موسى جدا شد و رفت پدر را كه در لشگر فرعون بود نصيحت كند، تا اينكه با هم كنار دريا رسيدند، چون فرعونيان غرق شدند آن دو هم غرق شدند.

خبر به حضرت موسى دادند فرمود: او در رحمت خداست ولى عذاب چون آيد، آنكس كه نزديك گنهكار مستحق عذاب است از او عذاب دفع نشود.(٨٤٣)

٩٩ - : يتيم

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

قال الله الحكيم :( فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلَا تَقْهَرْ ) (سوره ضحى آيه ٩)

: هرگز يتيم را ميازار(٨٤٤)

قال رسول اللهعليه‌السلام : من كفل يتيما و كفل نفقته كنت انا و هو فى الجنة(٨٤٥)

: هر كس يتيمى را كفالت كند و نفقه اش را بدهد من و او با هم در بهشت هستيم

شرح كوتاه :

طفلى كه محروم از پدر و مادر است احتياج مبرم به لطف و محبت بندگان خدا دارد.

دست به سر كشيدن يتيم ، اطعام دادن ، خوشحال نمودن به وسايلى ، لباس ‍ پوشاندن و دهها امثال اينها از اسبابى است كه مومنين مى توانند نسبت به يتيمان داشته باشند.

((در بهشت جايگاهى است به نام (خانه خوشحالى ) كه داخل آن نمى شود مگر كسى كه ايتام مؤ منين را خوشحال كرده باشد، از آن طرف در جهنم جايگاهى است كه از پشت (دبر) افراد آتش بيرون مى آيد آنها كسانى هستند كه در دنيا اموال ايتام را به ظلم غصب كردند و خوردند)).(٨٤٦)

١ - بصرى يتيم نواز

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

در اطراف بصره مردى فوت شد، چون بسيار آلوده بود كسى براى تشييع جنازه او حاضر نگشت زنش چند نفر را پول داد تا آمدند جنازه را بردند به قبرستان تا بدون نماز دفن كنند.

در آن جا زاهدى مشهور كه به صدق و صفا مشهور بود، آمد بر جنازه او نماز خواند و بعد جنازه را دفن كردند.

اين خبر به مردم شهر رسيد، مردم دسته دسته نزد زاهد آمدند و از نماز بر جنازه گناهكار سؤ ال كردند!

زاهد گفت : من در خواب ديدم كه به من گفتند: برو فلان محل جنازه اى مى آيد كه فقط يك زن همراه اوست بر او نماز بخوان

از زن او پرسيدم شوهرت چه عملى داشت كه خداوند به تو ترحم كرد؟ گفت : شرب خمر مى نمود اين بدى او بود. فرمود: كار خويش چه بود؟ زن گفت : هر وقت از مستى بهوش مى آمد گريه مى كرد و مى گفت : خدايا كدام گوشه جهنم مرا جاى خواهى داد؛ و صبح كه مى شد لباس خود را عوض ‍ مى كرد و غسل مى كرد و وضو مى گرفت و نماز مى خواند.

ديگر عمل خوبش ، هيچگاه خانه او خالى از دو يا سه يتيم نبود، آنقدر كه به يتيمان مهربانى و شفقت مى كرد، به اطفال خود نمى كرد.(٨٤٧)

٢ - اسفنديار

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

چون رستم بن زال با اسفنديار مبارزه كرد با آن شجاعتى كه رستم داشت مغلوب اسفنديار شد.

چندين حمله ميان ايشان واقع شد و در هر حمله جراحتى به رستم از اسفنديار وارد مى شد؛ چون اسفنديار روئين تن (قوى و پرزور) بود حملات رستم بر او كارگر نمى شد آخر رستم با پدرش درباره اسفنديار مشورت كرد، زال گفت : بايد تيرى كه دو سر داشته باشد آماده كنى و چشمهاى اسفنديار را نشانه كنى تا نابينا گردد.

رستم به فرموده پدر اين چنين كرد و چشمهاى اسفنديار را نابينا نمود و بر او ظفر يافت

علتش را اين چنين گفته اند كه : اسفنديار در جوانى شاخه درختى در دست داشت و به آن شاخه بر سر و صورت طفل يتيمى زد و او را نابينا كرد. پس ‍ آن يتيم شاخه را به زمين نشانيد، در زمان جنگ رستم با اسفنديار، رستم از چوب همان شاخه گرفت و تيرى دو سر تراشيد به چشمان اسفنديار زد و او را كور كرد.(٨٤٨)

٣ - توجه به يتيم نوازى

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

پسر بچه اى نزد پيامبر آمد و گفت : اى پيامبر خدا پدرم از دنيا رفته و خواهر و مادر هم دارم ، آنچه خداوند به شما عنايت فرموده به ما كمك كن

پيامبر به بلال فرمود: برو به خانه ما گردش كن هر چه غذا پيدا كردى بياور.

بلال به حجره هايى كه مربوط به پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بود آمد و پس از جستجو ٢١ خرما پيدا كرد و به خدمت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آورد.

پيامبر به آن پسر فرمود: هفت عدد آن مال خودت ، هفت عدد مال خواهرت و هفت عدد مال مادرت باشد.

در اين هنگام يكى از اصحاب بنام معاذ دست نوازش بر سر آن يتيم كشيد و گفت : خداوند تو را از يتيمى بيرون آورد و جانشين پدرت سازد!

پيامبر به معاذ فرمود: محبت تو نسبت به اين يتيم را ديدم ، بدان كه هر كس ‍ يتيمى را سرپرستى كند و دست نوازش به سر او بكشد، خداوند به هر موئى كه زير دست او مى گذرد، پاداش شايسته اى به او مى دهد و گناهى از گناهان او را محو مى سازد و مقام او را بالا مى برد.(٨٤٩)

٤ - سفارش به عمه ها

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

طبق نقل(٨٥٠) بعد از حضرت موسى بن جعفرعليه‌السلام هجده پسر و نوزده دختر باقى ماندند عده اى از فرزندان ذكور كم سن و سال بودند و دختران بخاطر آنكه هم كفو نداشتند بعد از پدر شوهر نكردند و عده اى هم كم سن بودند و لذا يتيم شدند و لاجرم احتياج به كمك وافر داشتند، در نامه اى كه امام رضاعليه‌السلام (از ايران ) براى فرزندش امام جوادعليه‌السلام نگاشته بودند اين چنين آمده است :

اى ابا جعفر (كنيه امام جواد) به من رسيده است كه هر گاه سوار مى شوى براى بيرون رفتن از منزل ، غلامان ترا از درب كوچك بيرون مى برند و اين از بخل است كه مبادا از جانب تو كسى بهره مند شود.

به آن حقى كه من بر تو دارم ، بيرون رفتن و بازگشتن تو بايد از درب بزرگ باشد. هرگاه مى خواهى بيرون بروى طلا و نقره همراه بردار، پس هر كه از تو چيزى خواست عطا نما؛ و اگر عموهايت از تو چيزى خواستند با آنها نيكوئى نما و كمتر از پنجاه دينار به آنها عطاء مكن ، و به عمه هاى خود نيز كمتر از بيست و پنج دينار مده ، همانا من اراده دارم كه باين بخشش خداوند تو را بلند گرداند، انفاق كن و از تنگدستى مترس(٨٥١)

٥ - يتيمان شهيد

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

در سال هشتم هجرى در جنگ موته جناب جعفر طيار برادر امير المؤ منين به شهادت رسيد، عبدالله فرزند جعفر گويد: وقتى پيامبر بخانه ما آمد و خبر شهادت پدرم را به مادرم (اسماء بنت عميس ) داد فراموش نمى كنم كه پيامبر چگونه بر سر من و برادرم دست نوازش و مهربانى مى كشيد در حاليكه اشک از چشمان مباركش جارى بود، بحدى گريه مى كرد كه محاسن شريفش تر شد و مى فرمود: خدايا جعفر به بهترين ثواب اقدام كرد، خاندانش را رعايت كن به بهترين نوع كه خاندانها را رعايت مى كنى

پيامبر برخاست دست مرا گرفت و مرا نوازش مى كرد تا وارد مسجد شد، به منبر تشريف برد، مرا در يك پله پائين تر قرار داد، در حاليكه آثار حزن و اندوه از سر و صورت حضرتش نمايان بود.

سپس بخانه شريف برد، مرا هم با خود بخانه برد؛ دستور داد برايم غذاى مخصوصى تهيه كردند و دنبال برادرم فرستادند، من و برادرم غذاى پاكيزه اى خورديم

سپس به كنيز خود سلمى دستور داد مقدارى جو آرد كند، سپس سلمى خمير كرد و با روغن زيتون و فلفل غذا درست كرد و ما از آن مى خورديم سه روز مداوم كه مادرم مشغول عزادارى بود در خانه پيغمبر بوديم به خانه هر يك از زنهايش مى رفت ما را هم همراه خود مى برد و پس از سه روز بخانه خود برگشتيم(٨٥٢)

١٠٠ - : يقين

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

قال الله الحكيم :( وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّىٰ يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ ) (حجر: آيه ٩٩)

: بندگى و پرستش كن خداى ترا تا يقين بر تو فرا رسد.

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اقل ما اوتيتم اليقين و عزيمة الصبر(٨٥٣)

: كمترين چيزى كه به شما داده شده است ، يقين و قوه است

شرح كوتاه :

رتبه و درجات انبياء با هم فرق مى كرد، آنهم به خاطر داشتن مراتب يقين بوده است چنانكه به پيامبر عرض كردند حضرت عيسى روى آب راه مى رفت ! پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: ((اگر حضرت عيسى يقينش ‍ بيشتر بود روى هوا راه مى رفت .!))

مومنان در قوت و ضعف يقين با هم متفاوت و آنكه يقينش قوى باشد هر حول و قوه اى را از خدا مى داند و بر انجام طاعات از ظاهر و باطن مستقيم و كوشاست ، و زيادتى و كمى ، مدح و ذم ، عزت و ذلت ظاهرى برايش ‍ مساوى است

و آنان كه داراى ضعف يقين هستند، پيوسته دلشان به اسباب دنيا وابسته و از عادات عرفى پيروى و حرفهاى مردم را معيار قرار مى دهند، و دائما در كارهاى دنيوى به تلاش و جمع زر و زور و رياست مشغول مى باشند. (٨٥٤)

١ - درمان چاقى

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

پادشاهى با عدالت به مرضى دچار شد كه بدنش گوشت زيادى آورد و بى حد چاق شد، به حدى كه قادر به حركت نبود. روزى وزراء و امراء كشور براى معالجه او به نزد پزشكان و حكيمان رفتند و آنها را آوردند ولى آنها از معالجه عاجز ماندند تا آنكه شخص خردمند و حكيمى به آنان گفت : داروى سلطان نزد من است همگى خوشحال شدند، و او را بخدمت سلطان بردند. چون نظرش به سلطان افتاد و نبض او را گرفت ، گفت : سلطان تا چهل روز ديگر مى ميرد، اگر سلطان بعد چهل روز زنده بود او را معالجه مى كنم

سلطان اين كلام را شنيد لرزه بر تن او افتاد و هر روز بخاطر اين غم و ترس از مرگ ، لاغر و ضعيف مى شد تا آنكه مدت چهل روز تمام شد و بدنش مانند مردم معمولى و متعادل شد.

آن خردمند را آوردند و عرض كرد: من در استنباط خود خطا كرده بودم و حكم درست نبود؛ آنگاه رو به وزراء نمود و گفت : اين دستور تمهيد و مقدمه اى بود براى رفع بيمارى سلطان و هيچ نسخه اى در ميان نيست پس ‍ او را جايزه بسيار عطا كردند.(٨٥٥)

٢ - محمد بن بشير حضرى

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

شب عاشورا زينبعليه‌السلام به امام حسينعليه‌السلام عرض مى كند: برادرم نكند اصحاب تو فردا ترا رها كنند و تنها بگذارند؟ حضرت فرمود بخدا قسم آنها را امتحان كردم آنقدر به شهادت علاقمند هستند مانند مانوس بودن طفل به شير پستان مادر.

شب عاشورا وقتى حضرت سخنرانى كرد و اجازه داد هر كس مى خواهد برود، هر كدام سخنى درباره موافقت با امام گفتند، پس امام جايگاهشان را به آنها نشان داد و بر يقين آنها افزود و روز عاشورا احساس درد نيزه و شمشير نمى كردند!! در شب عاشورا به محمد بن بشير حضرى خبر دادند كه پسرت را در مرز رى (شاه عبدالعظيم ) اسير گرفتند، گفت : عوض جان او و جان خود را از آفريننده جانها مى گيرم ، من دوست ندارم كه او را اسير كنند و من پس از او زنده و باقى بمانم

چون حضرت كلام او را شنيد فرمود: خدا ترا رحمت كند، من بيعت خويش ‍ را از تو برداشتم برو فرزند خود را از اسيرى نجات بده

محمد عرض كرد: مرا جانوران درنده زنده بدرند و طعمه خود كنند، اگر از خدمت تو دور شوم

امام فرمود: اين جامه هاى قيمتى را بردار بده به فرزند ديگرت تا برود براى آزادى برادرش بكوشد، پس پنج جامه برد به او عطاء كرد كه هزار دينار قيمت داشت

آرى محمد بن بشير در حمله اول كه عده اى شهيد شدند، به لقاء الهى پيوست(٨٥٦)

٣ - فردوسى

(١٤١١م )

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

ابوالقاسم فردوسى از كثرت جور حاكم طوس از وطن خارج و به غزنين رفت و شكايت به سلطان محمود غزنوى نمود، ولى تاءثيرى نداشت

اتفاقا روزى به مجلس عنصرى شاعر، شعرى گفت و مورد قبول واقع شد، او را به دربار معرفى كردند و سلطان دستور داد تاريخ ملك عجم را به شعر بگويد؛ و به خواجه حسين ميمندى گفت : هر هزار بيتى كه فردوسى بگويد هزار مثقال طلا بوى بدهد!!

چون شاهنامه تمام شد، سلطان خوشش آمد و با وزراى خود مشورت كرد كه صله او را چقدر بدهيم

بعضى گفتند: پنجاه هزار درهم ، بعضى گفتند: او شيعه و رافضى است و اين مبلغ او را زيادت است و اشعارى را دال بر تشيع او براى سلطان خواندند منم

سلطان امر كرد به عوض هر بيت يك درهم ، شصت هزار درهم در مقابل شصت هزار بيت به او بدهند. فردوسى ناراحت شد كه اينان بخاطر تشيع حقش را ضايع كردند، با شيرى كه از ايمان و يقين صاحب ولايت نوشيده بود اين اشعار را به شاهنامه ملحق كرد:

گويند بعد از وفات فردوسى شيخ ابوالقاسم گوركانى بر جنازه فردوسى بخاطر اشعار در مدح سلاطين و مجوس و پهلوانان نماز نخواند

همان شب فردوسى را خواب ديد كه در بهشت مقام بلند مرتفعى دارد، گفت : اين درجه را از كجا يافتى با آن كه تمام عمر در مدح اغيار صرف نمودى ؟! گفت : به اين يك شعر در توحيد خدا مرا آمرزيد:

٤ - تقاضاى يقين بيشتر

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

ماءمون خليفه عباسى از امام رضاعليه‌السلام سئوال كرد از تفسير قول حضرت ابراهيم( رَبِّ أَرِنِي كَيْفَ تُحْيِي الْمَوْتَى ) (٨٥٨) خدايا بمن نشان بده كه چگونه مردها را زنده مى كنى خدا فرمود: اگر بنده خليلم از من سئوال كند اجابت كنم

ابراهيم در نفس او آمد كه آن خليل او خواهد بود پس گفت : پروردگارا به من بنما كه چگونه مردگان را زنده مى كنى ؟

فرمود: آيا ايمان ندارى ؟ گفت : ايمان دارم و ليكن براى اينكه دل من مطمئن گردد.

خدا فرمود: چهار عدد از مرغان را بگير و بكش و مخلوط كن و بر روى هر كوهى مقدارى از كشته هاى مخلوط شده را بگذار، پس آنها را بخوان تا با سرعت نزدت بيايند.

پس حضرت ابراهيم كركس و مرغ آبى و طاووس و خروسى(٨٥٩) را كشت و ريز ريز كرد، همه را با هم مخلوط كرد و بر هر كوه از كوههاى نزديكش ‍ گذاشت و آن ده كوه بود.

منقار آن چهار مرغ را به انگشتان گرفت و بنام آنها را خواند و نزد خود دانه و آبى گذاشت ناگهان بامر و قدرت خدا اجزاء هر كدام به سر خود متصل شد و پرواز كردند بعد آمدند آب و دانه خوردند.!

آرى ابراهيم پيامبر الوالعزم براى زيادتى يقين اين تقاضا را كرد و حق آنرا بشهود نشان داد.(٨٦٠)

٥ - حارثه بن نعمان

بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيم

او از انصار و از طايفه خزرج بود و به يقينش تا آخر عمر خدشه اى وارد نشد(٨٦١)

او در جنگهاى بدر و احد و خندق و اكثر جنگهاى پيامبر شركت داشته و در جنگ حنين كنار پيامبر ماند و فرار نكرد و بعد از پيامبر همراه علىعليه‌السلام در جنگها شركت داشت

همانطور كه اميرالمؤ منين فرمود: يقين بر چهار قسمت بنيان نهاده يكى رسيدن به حقايق و ديگر بينا شدن در زيركى و...(٨٦٢) حارثه دارنده آن بوده است

وقتى حضرت زهراعليه‌السلام با امير المؤ منينعليه‌السلام ازدواج كردند، پيامبر به علىعليه‌السلام فرمود: خانه اى تهيه كن و عيال خود را بخانه خود ببر. علىعليه‌السلام عرضه داشت يا رسول الله جز حارثه پسر نعمان جائى سراغ نداريم ! پيامبر فرمود: بخدا سوگند ما از حارثه شرمنده ايم كه همه خانه هاى او را تصرف نموده ايم

همينكه اين گفته پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را حارثه شنيد، خدمت پيامبر آمد و عرض كرد: يا رسول الله من و مالم مخصوص خدا و پيامبر او است ، بخدا قسم نزد من چيزى از آنچه مى گيرى دوست تر نيست ، و آنچه شما بستانيد نزد من محبوب تر از آن است كه برايم مى گذاريد. پيامبرعليه‌السلام درباره اش دعا فرمود و دستور داد فاطمهعليه‌السلام را بخانه او ببرند.

آخر عمر نابينا شد، از جاى نماز و مكان خود تا درب منزل ريسمانى بسته و يك پيمانه خرما در كنار خود مى گذاشت ، هر گاه فقيرى جلو در مى آمد از آن خرما برمى داشت و با راهنمايى ريسمان خود را به در مى رسانيد و خرما را به سائل مى داد.

اهل منزل مى گفتند: چرا خود را بزحمت مى اندازى ما ترا كفايت مى كنيم ! در پاسخ مى گفت : از پيامبر شنيدم كه مى فرمود: با دست خود به فقير چيزى دادن انسان را از مردن بد نگه مى دارد.(٨٦٣)