اخلاق در خانواده و تربیت فرزند

اخلاق در خانواده و تربیت فرزند15%

اخلاق در خانواده و تربیت فرزند نویسنده:
گروه: خانواده و کودک

اخلاق در خانواده و تربیت فرزند
  • شروع
  • قبلی
  • 53 /
  • بعدی
  • پایان
  •  
  • دانلود HTML
  • دانلود Word
  • دانلود PDF
  • مشاهدات: 14505 / دانلود: 3836
اندازه اندازه اندازه
اخلاق در خانواده و تربیت فرزند

اخلاق در خانواده و تربیت فرزند

نویسنده:
فارسی

۳- دین اسلام دین پاکیزگی و زیبائی است .

(( من اخلاق الانبیاء التنظف ))

امام رضا علیه السلام فرمود : نظافت و تمیزی از اخلاق پیامبران است (۱۱۸)

و حضرت رضا علیه السلام فرمود :

بوی بد را از خود با آب دور کنید و خود را تمیز کنید ، همانا خداوند از کسانی کثیف هستند ناخشنود است (۱۱۹)

پیامبر اکرم (ص ) فرمود : هر کس لباسی می پوشد ، آن را پاکیزه نگه دارد (۱۲۰)

و امام صادق علیه السلام فرمود : خداوند زیبائی آراستن را دوست می دارد (۱۲۱)

آری در دین اسلام آنقدر به پاکیزگی اهمیت داده شده است که اگر بخواهیم احادیث مربوط به آن را بیاوریم از حوصله کتاب بیرون خواهد بود .

مروری گذرا بر احکام حیات بخش نشان می دهد که تاءکید بر روی پاکیزگی و تمیزی در هیچ مذهب و آئینی مثل اسلام نبوده است .

این را باید در ردیف معجزات اسلام شمرد که با وجود آنکه مغز و روح آن ، براساس طهارت روح تقویت ارتباط با خداست ، و با آنکه نماز با ارزشترین وسیله ارتباطی با خدا شمرده است ، به گونه ای که ستون دین و معراج مؤ من و بهترین عمل شده است .

در عین حال نماز را از چند جهت مشروط به پاکیزگی نموده است ، از طرفی غسلهای متعدد که به معنی شستن تمام بدن است ، چه بعنوان واجب و یا مستحب در زمانهای متعدد ذکر شده ، از طرف دیگر شرط صحت نماز وضو قرار داده شده که بیشتر در معرض آلودگی و سرایت هستند می باشد .

مخصوصا وضوء مستحب ، که همیشه نیکو است و به آن سفارش شده است .

از طرف دیگر بدن و لباس نماز گزار باید از نجاستها مثل ادرار و غائط و خون ومنی ، سگ و مردار و شراب پاک باشد .

گذشته از اینها تاءکید بسیار در زدن مسواک و خلال کردن مضمضمه و استنشاق و رفتن به حمام و گرفتن ناخن و موهای زیاد بدن ، و شستن دستها هنگام غذا ، تمیز نگاه داشتن لباس و موی سر و مرتب نمودن آن و موارد متعدد دیگر که بخوبی نمایانگر این حقیقت است که اسلام معنویت را از مسیر رعایت بهداشت و نظافت ، تاءمین می کند .

امام هفتم حضرت موسی ابن جعفر علیه السلام فرمود : خلال کنید (غذاهای مانده را از دهان و میان دندانها و خارج کنید) چرا که یک نوع تمیزی است و تمیزی از ایمان است با صاحب خود در بهشت (۱۲۲)

و حضرت علی علیه السلام فرمود : با آب ، بوی ناهنجاری که موجب اذیت است ، از خود دور کنید و خود را پاکیزه کنید ، به خودتان برسید و مواظب باشید ، همانا خداوند از بنده های کثیفی که از بوی بد آنان همنشین آنها ناراحت می شود ، ناخشنود (۱۲۳)

یک مرد و یا بانوی موفق ، همراه سعی می کند ، که خود و فرزندان و لباس و خانه و اثاث آن زیبا و تمیز نگه دارد ، تا صفای زندگی با تمیزی و زیبائی افزایش یابد ، انسان خود بخود مشتاق زیبائی و تمیزی است و از آن لذت می برد ، و ما در فصل مربوط به آداب زندگی مخصوصا بانوان ، توضیح داده ایم ، در اینجا این حدیث شریف رااضافه می کنیم که امام باقر علیه السلام فرمود :

زنها دوست دارند مردها را به همان گونه آراسته ببیند که مردها دوست دارند زنها را آنگونه آراسته ببینید (۱۲۴)

۴- گذشت و تفاهم لازمه موفقیت در ازدواج است .

اگر کسی در خانه ای تنها باشد ، آزاد است که با صدای بلند کتاب ، بخواند ، هر کجا که خواست بخوابد به هر قسمت که خواست برود ، هر چیزی را هر کجا که خواست قرار دهد ، اتاق گرم کند یا نکند ، لباس بپوشد یا نپوشد ، هر لباسی را که خواست انتخاب کند .

اما اگر د ر آن خانه یک نفر دیگر هم نمی تواند نسبت ، آزادیهای او محدود می شود ، دیگر نمی تواند هر طور که می خواست ، صدا کند ، بلکه باید مراعات دیگر را هم بنماید ، وقت خواب باید برای دیگری ایجاد مزاحمت نکند ، اموال خود را به گونه ای قرار دهد که او بتواند قرار دهد ، گرمی اتاق مناسب هر دو باشد ، حتما باید لباس بپوشد و مسائلی از این قبیل .

با ذکر این مقدمه ، تصدیق می نمائید که اجتماع چند دو نفری آن ، با تمام مزایائی که دارد ، لازمه آن محدودیت آزادیهای فردی است .

اگر زن و یا شوهری گمان کند که می تواند بعد از ازدواج تنها به دلخواه خود عمل کند ، سخت در اشتباه است ، ازدواج طبعا یک نوع محدودیت را در خواسته ها ایجاد می کند ، وقتی هماهنگی دارای آن همه امتیاز است ، طبعا می بایست این محدودیتها را پذیرفت تا به آن امتیازات رسید هر کدام از زن و مرد باید شهامت گذشت و مدارا و صرف نظر از برخی خواسته ها را داشته باشد ، و هرگز نباید مثل دو آهن سرد باشند ، که هرگز با هم قابل تفاهم و اتحاد نیستند .

مرد هرگز نباید خود را صاحب و مالک زن فرزند بداند : و در خانه به استبداد حکومت کند ، و به سلیقه و نظریات افراد خانواده بی اعتنا باشد .

زن نیز نباید انتظار داشته باشد ، که اگر برخی از نظرات وی مورد قبول و انجام مرد قرار نگرفت بی تابی و بد اخلاقی پیشه کند و خلاف توقع او شود .

۵- با یکدیگر زیبا صحبت کنید

اما صادق علیه السلام فرمود : پبامبر اکرم روزی با همسر خود عایشه بودند که مردی اجازه ورود خواست ، پیامبر فرمود : این برادر هم گروه ما بد آدمی است ، عایشه برخواست و به اتاق رفت ، پیامبر اکرم اجازه داد و آن مرد وارد شد ، پیامبر اکرم (به خوبی با او برخورد کرد) وقتی رفت ، عایشه عرض کرد : شما با آن سخنی که راجع به او فرمودید باز با روی گشاده و با او برخورد نمودید ؟

پیامبر اکرم (ص ) فرمود : از بدترین بندگان خدا کسی است که ، مردم از همنشینی با او بخاطر بد دهنی او ناراحت باشند (۱۲۵)

جواب پیامبر اکرم به توهین مرد یهودی

امام باقر علیه السلام فرمود : پیامبر اکرم و عایشه با هم بودند که یک مرد یهودی آمد و گفت : سام علیک ، یعنی مرگ بر تو باد (بجای گفت : سام که بمعنی مرگ است ) پیامبر اکرم (ص ) فرمود : علیک (بر تو باد) .

او رفت ، مرد دیگری آمد و باز مثل همان شخص سلام گفت : و حضرت همان جواب را داد ، سومی هم آمد و همینطور شد عایشه که از دیدن این صحنه به شدت خشمگین شده بود ، صدا برآورد که : مرگ و خشم و لعنت بر شما باد ای یهودیان ای برادران میمون و خوک .

پیامبر اکرم (ص ) فرمود : ای عایشه اگر فحش به صورتی در می آمد ، صورت زشتی می داشت ، نرم خوئی هر کجا آمد آن را زیبا کرد ، و از هر کس که رفت ، او را زشت نمود .

عایشه عرض کرد : یا رسول الله مگر نشنیدید اینها گفتند : که مرگ بر شما ؟ حضرت فرمود : چرا شنیدم ، ولی تو مگر جواب مرا نشنیدی که گفتم : بر خودتان باد ، وقتی مسلمانی بر شما سلام کرد ، بگوئید سلام بر شما ، و چون کافر بر شما سلام کرد بگوئید : بر خودت باد (۱۲۶) (نه بیشتر) .

۶- دیگران چگونه اند ؟

یکی از مسائلی که از ابزار شیطان حساب می شود و برای فریب زن و مرد و ایجاد سردی و کدورت میان آنان ، از آن استفاده می کند ، زیبا جلوه دادن ناداشته هاست قرآن مجید این کار را از ابزار شیطان معرفی کرده است که شیطان مردم را نسبت به کارهای زشت تشویق می کند و آن کارها را در نظر شان نیک جلوه می دهد (۱۲۷)

شیطان این کار را امروز در جامعه کنونی بشر در زمینه بی حجابی و آزادی زنان در خود نمائی ، راحت تر انجام می دهد .

بسیاری از کدورتها برای افراد هوسران و نادان از آنجا شروع می شود که برداشتی سطحی و ظاهری از کیفیت زندگی دیگران نموده و آن را با خود مقایسه می کنند و بالطبع وضع موجود یا همسر خودشان را پائین تر و دیگری را بهتر می یابند ، آن وقت سردی و کدورت را به خاطر احساس عدم موفقیت ، شروع می کنند .

در جامعه گذشته قبل از این آزادی که به معنی بی بند و باری زن و مرد و است ، عشق و علاقه میان اغلب خانواده ها تا آخر عمر باقی می ماند و اگر کدورتی هم بود اندک و آن هم به خاطر مسائل دیگری بود که عمومی نبود ، اما امروز جوانان هوسران و تنها به خاطر مسائل شهوی فریب لحظاتی هم جدا را خورده و سپس با سرد شدن آن احساس ، از هم جدا می شوند و به دنبال دیگری می روند در جامعه ای که دختران و زنان در معابر عمومی تحت اختیار و نظر جوانان قرار می گیرند ، چطور ممکن است که چشمان مست شوهر به زن زیباتر از همسر خود بیفتد و نسبت به همسر دلسرد نشود و یا بالعکس ؟ !

اینکه گفته اند نوسانهای علاقه شوهر به همسر خود در جامعه کنونی سه مرحله دارد :

مرحله اول : دوران نابینائی است که شوهر در این مرحله بقدری داغ است که می خواهد جهان را فدای همسرش کند ، در این مرحله آقای داماد نقائص نو عروس خود را نمی بیند ، در مرحله دوم ، دوره اعتدال است که شوهر جهان را فدای زن نمی کند و نواقصی در او می بیند مرحله سوم وضع به سردی گرائیده و محبت یخ می زند .

علت این سردی مشخص است ، مردی که چشمش به زنی زیبا بیفتد ، و با دمی همسخن گردد ، جز زیبائی چیزی نمی بیند و زنی که دمی با مردی همنشین شود جز مهر و عاطفه نمی بیند طبیعی است که هر یک از این دو از همسر خود دلسرد شوند ، با این وجود همسر بیچاره چگونه می تواند خود را همچنان می تواند خود را همچنان محبوب همسر خود نگه دارد .

در قضاوت عجله نکنید

آنچه قابل دقت است این است که در قضاوت عجله نکنید ، شیطان همراه سعی می کند که شما را با حرص و طمع به آنچه ندارید آرزومند کند و آن را جلوه دهد و نسبت به همسر و زندگی خودتان دلسرد گرداند ، محبتها و زیبائیها و مسائل دیگری که بطور مقطعی و گذرا از دیگری مشاهده می کنید بمعنی دوام آن نمی باشد .

کانون زندگی را نباید با برخی برخوردها مقایسه کرد ، هر عیب و نقصی را نمی توان با چند تماس درک کرد ، به همراه هر کسی نکات منفی و مثبت فراوانی یافت ، می شود ، شیطان ذهن شما را خراب نکند و سعادت خود را بخاطر هوسهای ابلهانه خراب نکنید ، چه بسیار بوده اند جوانانی که با تصمیمات عجولانه و خیالات واهی و بهشتهای موعود و پوچ به دام شیادانی افتاده اند که جز فساد و بدبختی نصیب آنها نگردیده است .

هیچ کس خوب مطلق و یا بد مطلق نیست ، و هیچکس هم از هر جهت با شما هماهنگ نخواهد بود ، زندگی لازمه اش اصطکاک و برخورد است که اگر بی تابی و کم حوصلگی در کار نباشد برای رشد و سعادت شما مفید نیز خواهد بود .

به خدا توکل کنید و راضی باشید

((من عتبت علی الزمان طال معتبته ))

امام چهارم علیه السلام فرمودند : هر که بر روزگار خرده گیرد ، اعتراض بسیار خواهد داشت (۱۲۸)

و پیامبر اکرم (ص ) فرمود : هر که توکل کندو قناعت نماید و راضی باشد به هدف رسیده است (۱۲۹)

و فرمود : سه چیز است که اگر خداوند در کسی آنها را جمع کند ، خیر دنیا و آخرت را به او داده است ، به سرنوشت خشنود بودن ، هنگام بلا صبر کردن ، و دعا کردن در هنگام سختی و راحتی (۱۳۰)

و فرمود : بلای بزرگ به اجر بزرگ پاداش داده می شود ، وقتی خداوند بنده را دوست بدارد ، او را به بلای بزرگ گرفتار می کند ، هر که راضی باشد برای او نزد خدا رضاست و هر که ناراضی باشد برای او نزد خدا نارضایتی است (۱۳۱)

راه مبارزه با این آفت

برای مبارزه با این وسوسه شیطانی سعی کنید ، ارزشهای حقیقی را در وجود خود زنده کنید ، و به آن افتخار کنید و آن را معیار قرار دهید ، عاقل باشید و به جای بلند پروازی ، وضع موجود خود را در نظر بگیرید ، خواهید دید که برای شما راههای سعادت همواره است .

همچنانکه می بایست از رفتن و مجالست با افرادی که مظاهر دنیا و جلوه رفاه طلبی هستند و شما و همسر و فرزندان شما را دچار حرص و طمع و حقارت می کنند ، اجتناب کنید ، همواره به زیر دست خود نگاه کنید ، تا امیدوار و با نشاط باشید ، و نسبت به نعمتهای الهی شکرگذار گردید ، اگر سلامتی دارید ، دین دارید ، اخلاق دارید ، همسر خوب دارید ، به اینها افتخار کنید که هیچ نعمتی به پای اینها نمی رسد .

سفارشات پیامبر(ص ) به سلمان

سلمان فارسی گوید : دوستم پیامبر(ص ) به من سفارش چند کار را نمود که من در هیچ حالی آنها را رها نمی کنیم ۱- سفارش نمود که به افراد پائین تر از خود (در امور دنیوی ) نگاه کنم و به بالا دست خود نگاه نکنم (زیرا نگاه به افراد مالی موجب رضای به دارائی خویش و خشنودی از خدا و تشکر از روی می گردد و بر عکس نگاه به بالاتر از خود موجب احساس کمبود و ناراحتی ، و حسادت و ناخشنودی و ایجاد حقارت و کینه و انواع گناهان مخصوصا ناشکری از خدا خواهد بود) ۲- مرا سفارش کرد که فقرا را دوست داشته باشم و به آنها نزدیک شوم (اطراف ثروتمندان نباشم تا ثروتشان معیار و ارزش گردد ، بلکه فقر را پر و بال باشم ) ۳- مرا سفارش کرد که حق بگویم گرچه تلخ باشد ۴- و اینکه به فامیلم رسیدگی کنم گرچه او به من پشت کرده باشد ۵- و اینکه از مردم هیچ درخواستی نکنم ۶- و اینکه زیاد بگویم لا حول و لا قوة الا بالل ه که گنجی است از گنجهای بهشت (۱۳۲)

۷- احساسات ، راه ایجاد محبت است ، استفاده کنید

عقل و احسساس دو کانال فهم و ادراک برای انسان است ، لیکن در اغلب مردم ، حتی بسیاری از اندیشمندان ، تاءثیر احساس بر افعال و روحیات افراد ، بیشتر و مؤ ثر از عقل است ، و به همین جهت است که راهزنان سعادت ، از این خاصیت روحی افراد سوء استفاده می کنند ، و با تجربه احساسات مردم ، حتی بر عقل آنها غلبه می کنند ، زیرا عکس و صحنه های محرک ، و یا سخنان شیرین همه لذتهای نقدی هستند .

و به همین دلیل بسیاری از مردم فریب ظاهر زیبای جنس و کالا و یا شیرین زبانی کسی را می خورند ، و چه بسا از زشتی درون آنها هم غافل می مانندی یا اعتنا نمی کنند .

به همین جهت است که شما می بیند ، مثلا تلویزیون بیش از رادیو مشتری دارد ، چون علاوه بر گوش ، چشم نیز احساس می کند و لذت می برد ، و یا یک مطلب وقتی ساده بیا : می شود ، آنقدر مؤ ثر نیست ، که با آهنگ زیبا و به ویژه در قالب شعری زیبا بیان شود ، اینها همه دلیل تاءثیر عمیق احساسات بر انسان است ، که حتی بر عقل او نیز غلبه می کند .

حالا که این حقیقت را دانستم ، چه بهتر که از این راه برای ایجاد تفاهم و محبت بیشتر در خانواده استفاده کنیم ، از احساسات همسر خود انتخاب کنید ، و با نشان دادن جلوه های مطلوب او ، تفاهم و محبت را ایجاد کنید .

سخن زیبا و شیرین ، احترام و تعارف ، زیبائی و تمیزی در بدن و لباس و زندگی و مسائلی از این قبیل ، می تواند ، نشاط آفرین و جذاب باشند ، نگوئید محبت باید در دل باشد ؟ آری محبت در دل است ، اما ایجاد آن بستگی به کارهائی دارد که شما انجام می دهید ، و تظاهر به دوستی و نشان دادن و برخورد زیبا و خلاصه آنچه دیگری از آن لذت می برد یک راه ایجاد محبت و تداوم آن است .

۸ - احساس همدردی و غمخوارگی

زن شوهری که به حقیقت ازدواج و برنامه سعادت و موفقیت آن آگاهی دارند ، و می دانند که بادید این بنارا با محبت استوار گردانند توجه دارند که یکی از عوامل محبت که موجب گرمی و صفای زندگی است احساس همدردی و غمخوارگی با یکدیگر است .

مثلا اگر زن از شوهر تقاضائی دارد ، توجه کند که آیا تهیه آن برای شوهرش چقدر مقدر است ، اگر واقعا تهیه این امور ولو جزء ضروریات دسته دوم اول باشد ، برای شوهر موجب نگرانی و غم و خستگی و فشار طاقت فرساست .

همکاری و همدلی ایجاب می کند که نگرانی و فشار و سختی شوهر ، را در وجود خود احساس کند و کاری را که موجب فشار بر شوهر است ، فشار بر خود بیند ، و از آن مسئله درگذرد ، کما اینکه همین مسئله در طرف شوهرم هم صادق است ، اگر شوهر احساس می کند کاری و یا کمبودی و یا مسئله برای همسرش ناراحت کننده و طاقت فرسا ، صمیمیت و صفا ایجاب می کند که ناراحتی همسرش را ناراحتی خود احساس کند و حتی المقدور آنرا برطرف کند ، این است همکاری و همدلی در زندگی نه اینکه زن فقط به احتیاجات و خواسته های خود نظر کند و از شوهر و امکانات او و روحیات وی غافل شود و یا مرد فقط به فکر تاءمین مسائل کلی و عمومی زندگی باشد و یا فقط به فکر خود باشد و از همسرش غافل شود .

در خوشیها و تلخیهای زندگی یکدیگر را سهیم بدانید ، آن وقت احساس می کنید که چه زندگی شیرین و هماهنگی خواهید داشت ، اینکه شوهر هر غذائی دوست داشت بخورد و هر وقت که خواست مسافرت کند و هر شرائطی که خود می خواهد تحمیل کند بدون در نظر گرفتن خواسته همسر خود ، کاری عاقلانه نیست .

البته معلوم است که رعایت یکدیگر در مسائل زندگی به معنای زیر پاگذاردن دستورات دین و یا عقل نیست ، هیچگاه ناخشنودی خدا نباید با خشنودی مخلوق معاوضه گردد .

مسئله واجب و حرام و بسیاری از امور مکروه و مستحب از این دائرة جداست ، چرخ زندگی معمولا در محور وسیع مباحات که به اختیار افراد نهاده شده است گردش می کند و سخن نیز در آنجاست که ، زن و شوهر در جائی که به اختیار آنها نهاده شده است چگونه تصمیم گیری می کنند و گام برمی دارند .

اینکه بعضی از زنها در برخورد با مسائل زندگی می گویند ، وظیفه شوهر است که فلان چیز را بخرد ، باید فلان چیز را تهیه کند ، یا باید چنین و چنان کند ، و یا شوهر بگوید وظیفه زن است که بشوید ، بروید و پخت و پز کند و اینگونه مسائل ، جز ایجاد سردی و رقابت و اداری کردن زندگی چیز دیگری نیست .

نه زن باید فرصت بگردد که از کار شانه خالی کند و از محبت شوهر سوء استفاده کرد ، کارهای خود را به شوهر واگذار کند و نه شوهر باید گمان کند که هر چه می شود باید به زن فشار آورد و در خانه دست به سیاه و سفید نزند همچنانکه بعضی از نادانهای متعصب می پندارند که کار در خانه برای مرد عار است و از علامت موفقیت مرد این است که آب خوردن هم باید به دستش دهند و او دست به هیچ کاری نزند ، من در تعجبم که پیروان پیامبر و شیعیان حضرت علی علیهماالسلام ، با وجود آن همه روایاتی که صریحا دلالت می کند ، ایشان در خانه به همسر کمک می کردند ، چگونه چنین اندیشه ای دارند ، خیر ، هر دو باید آنچه زندگی مشترک آنها اقتضا می کند و طبق برنامه اسلامی که در احادیث آمده رفتار کنند ، زن در میان خانه و مرد بیرون خانه ، اما اگر یکی از دو طرف توانست در حد معقول به دیگری کمک کند ، انجام دهد اما نه به این معنی که اگر بانوئی دید همسرش به کمک او آمد و مثلا جاروب کرد از این به بعد به جای تشکر از محبت وی تنبلی پیشه کند و جاروب کردن را به عهده شوهرش بگذارد ، مثل دو دوست دوستانه زندگی کنید و آنچه دوستی اقتضا می کند انجام دهید ، زندگی اداره دولتی نیست که گمان شود زن و شوهر جز وظایف مقرر وظیفه دیگری ندارند .

۹ - هرگز ناامید نباشید ، عاقل باشید .

انسان موجودی است ، انعطاف پذیر ، که می تواند در اثر تکرار و عادت ، روحیات و عواطف خود را تغییر دهد ، و به همین جهت است که انقلابهای درونی و یا جهشهای روحی را در برخی مشاهده می کنیم ، توضیح کامل این حالت محتاج به بحث بسیار است توجه شما را به یک مثال جلب می کنم .

آیا مصیبت زده ای را دیده اید که عزیزی را از دست داده است ؟ حالات او را در سه روز بعد در نظر بگیرید ، آیا اضطراب و هیجان او همان اندازه است ؟ حالا یکماه بعد او را در نظر بگیرید ، و بالاخره یک سال بعد را ، می بینید که او بعد از مدتی ، هرگز آن نگرانی و تشویش اولیه را ندارد چرا ؟ آیا مصیبت بر طرف شده یا کم شده است ؟ خیر ، مصیبت همچنان پابرخاست ، آنچه تغییر کرده مصیبت زده است نه مصیبت ، او در اثر مرور زمان به آن عادت کرده است ، در حقیقت خود مصیبت سنگین نبود ، بلکه چون تازه بود سنگین بود و چون از تازگی افتاد دیگر سنگین نیست ، به همین جهت است که گفته اند ، هنگام مصیبت شخص داناکاری می کند که جاهل چند روز بعد خواهد کرد ، البته نویسنده خود معترف است که استقامت در مقابل مصیبت مثل نوشتن آن ساده نیست ! ولی نتیجه درخشانی در پی دارد .

این مقدمه برای مقاومت در مقابل سختیها بیان شد ، شما اگر در زندگی خدای ناکرده به ناکامی یا بلائی دچار شدید هرگز نباید همه چیز را تمام به حساب آورید ، مصیبتها و مشکلات هر قدر هم زیاد و سنگین باشند ، چنان نیست که شما می پندارند ، خیال نکنید که سعادت تمام شد ، امیدها رفت ، و خوشبختی پایان پذیرفت ، نخیر ، هیچکدام از این ها رخ نداده است ، مگر اینکه شما خود بخواهید آن را ایجاد کنید ، لحظات و روزهای اولیه مصیبت ، روزهای تیره و تار و غبار آلود هستند ، لیکن هرگز معیار آینده و نمای زندگی شما نیستند ، اندکی صبر و استقامت از خود نشان دهید ، آغاز مصیبت ، با بعد از آن قابل مقایسه نیست ، اگر عاقلانه فکر کنید و خود را نبازید ، راههای نجات و سعادت بسیارند ، شما با جزع و فزع و بی تابی و یا بهانه گرفتن به خاطر اینکه چرا اخلاق همسرم چنین است ، رخسارش چنان است ، بدنش فلان عیب را دارد و مانند اینها ، فقط مشکل خود را افزایش می دهید ، و خود را ضعیف می کنید ، برای مبارزه با مشکل به اعصاب و نیروی بیشتری احتیاج دارید ، با اظهار ناراحتی خود را ضعیف نکنید ، حسرت بی خود نخورید ، با فکر باز و درایت کامل ، و مرور زمان ، می توانید عالی ترین نتیجه را بگیرید ، و مطمئن باشید ، شما می توانید ، خوشبخت باشید ، تا می توانید بر خود مسلط باشید ، و برای رفع مشکل بکوشید ، و اگر احیانا مشکل طوری بود که قابل حل نیست ، به مسائل اصولی و حقیقت زندگی و نکات مثبت وی توجه کنید و مطمئن باشید که پس از گذشت مدتی باور خواهید کرد که مسئله آنچنان که می پنداشید قابل اهمیت نبوده و برای شما هم قابل تحمل خواهد شد ، شما خیال می کنید ، آن کسی که مثلا با همسر نابینائی زندگی می کند ، هر لحظه عمر او با احساسی شبیه احساس شما نسبت به کوری سپری می شود ، و زجر می کشد ، ولی هرگز چنین نیست ، گذشت زمان و خوگرفتن با مشکل بهترین رام کننده نفس است .

دانشمندی را گفتند به نظر شما سخت ترین مصیبت چیست ؟ گفت : کوری ، اتفاقا در اواخر عمر نابینا شد ، مدتی بعد از او پرسیدند چرا ؟ گفت : زیرا واهمه و ترس نابینائی بیش از خودش نگران کننده بود .

دنیا را آنطور که هست بپذیرید

هر کس که در این جهان زندگی می کند ، باید قوانین و لوازم این دنیا را پذیرفته باشد ، دنیا محل تزاحم و مشکلات است .

کسی که در این جهان زندگی می کند ، اگر توقع مشکلات و حوادث را نداشته باشد ، خود را فریب داده است ، آن دنیائی که مشکلات و سختی در ان نباشد ، بهشت است نه جهان ما .

این حقیقت را در زندگی درک کنید و بپذیرید تا نه تنها از بروز حوادث غافلگیر نشوید ، بلکه کم و بیش منتظر آن هم بوده و خود را هنگام حادثه نبازید ، حادثه در دنیای ما مساءله عادی و رایج است .

اگر بنا باشد در مقابل هر حادثه بی صبری و ناامیدی پیشه کنید ، و مدام غم و غصه بخورید ، جز افسردگی و مریضی و پیری زودرس برای شما نتیجه نخواهد داد .

صبر و استقامت در قرآن و حدیث

صبر و استقامت یکی از ابزار مهم موفقیت در زندگی هر فردی است ، مخصوصا برای افراد مؤ من و پایبند به اصول اخلاقی و دین .

ارزش صبر در راه سعادت انسان آنقدر زیاد است که خداوند متعال در قرآن مجید دهها بار از آن سخن گفته است ، به این آیه مبارکه توجه فرمائید :

ما قطعا شماها را به اموری مانند ترس و گرسنگی و کمبود و خسارت در اموال و جانها و میوه ها ، امتحان می کنیم ، و مژده باد استقامت کننده ها را ، آنها که وقتی مصیبتی به آنان وارد می شود می گویند ، ما از خدائیم و به سوی او باز میگردیم ، بر اینان باد درود و رحمت پروردگارشان ، و ایشانند هدایت شده گان (۱۳۳) گاهی می فرماید : خداوند با صبر کنندگان است (۱۳۴) ، گاهی می فرماید : به زیبائی صبر کن ، (۱۳۵) و می فرماید : همدیگر را به صبر توصیه کنید ، (۱۳۶) و می فرماید : با سختی آسانی است ، با سختی آسانی است ( ۱۳۷)

اینها همه نشانده این حقیقت هستند که صبر و استقامت در سعادت انسان چقدر حساس و مهم است .

امام صادق علیه السلام فرمود : نقش صبر در ایمان ، همانند سر به بدن است ، همچنانکه بدون سر ، بدن نمی ماند ، بدون صبر هم ایمان نمی ماند (۱۳۸)

و در حدیث دیگر حضرت امام صادق علیه السلام فرمود : انسان آزاده ، در همه حال آزاده است اگر سختی ببیند ، استقامت می کند ، مصیبتها هر چه بر او زیاد شود او را نمی شکند ، گرچه اسیر و مقهور شود ، و از گشایش به سختی بیفتد ، همچنانکه یوسف صدیق امین ، وقتی برده شد و مغلوب و اسیر گردید به آزاده گی او لطمه نخورد ، تاریکی و وحشت چاه و آنچه کشید به او صدمه نزد تا اینکه خداوند بر او منت نهاد و همان ستمگر متجاوز به او را ، عبد او قرار داد و او را پیامبر مرسل نمود و امتی را به وسیله او مورد رحمت قرار داد .

آری چنین است نتیجه صبر که نیکی به دنبال دارد ، پس صبر کنید و صبر را به خود تلقین کنید تا پاداش ببرید (۱۳۹)

و در روایت دیگری حضرت صادق علیه السلام فرمود : هر مؤ منی که به بلائی مبتلا شود و صبر کند ، همانند پاداش هزار شهید برای او خواهد بود (۱۴۰)

۱۰ - سعادت دنیا و آخرت در گرو خوش اخلاقی است

(( احسن الناس ایمانا احسنهم خلقا و الطفهم باهله انا اطفکم باهلی ))

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : بهترین ایمان را کسی دارد که بهترین اخلاق را دارد و نسبت به خانواده اش مهربانتر است و من از همه شما به خانواده ام مهربانترم .

امام باقر علیه السلام فرمود : هر مؤ منی که اخلاق بهتری دارد ، ایمانش از همه کاملتر است (۱۴۱)

و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : در کفه هیچکس روز قیامت چیزی بهتر از اخلاق خوب قرار داده نمی شود (۱۴۲)

و فرمود : آنکه اخلاق خوب دارد همانند پاداش روزه دار در حال عبادت اجر می برد (۱۴۳)

و فرمود : بیشترین چیزی که امت مرا بهشتی می کند ، تقوای الهی و اخلاق خوب است (۱۴۴)

اینها نمونه ای از دهها روایت است که در اهمیت و فضیلت خوش اخلاقی آورده شده است و هر کس که به سعادت دنیوی و اخروی خود علاقه مند باشد ، باید بر اعصاب خویش مسلط باشد ، و خوش اخلاق باشد ، مشکلات و سختیها برای هر کس کم و بیش رخ می دهد ، اما با برخوردی زیبا و اخلاق خوب ، می توان از آنها به خوبی عبور کرد .

شما با بداخلاقی ، فقط به سعادت خود لطمه می زنید ، زندگی خود و دیگران را خراب می کنید ، اگر سلامتی می خواهید ، اگر شادی می خواهید خوش اخلاق باشید ، که بداخلاق نه دین دارد و نه دنیا .

(( لا عیش اهنا من حسن الخلق ))

امام صادق علیه السلام در ضمن سفارش و نصیحتهای خویش به یکی از اصحاب خود فرمود : هیچ زندگی گواراتر از خوش اخلاقی نیست . (۱۴۵)

نتیجه بداخلاقی در خانواده

یکی از یاران پیامبر صلی الله علیه و آله مردی است به نام سعد ابن معاذ ، او در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فوت نمود وقتی به حضرت خبر فوت او را دادند حضرت با اصحاب خود برخواست و دستور داد سعد را غسل دهند و خود کنار درب ایستاد پس از غسل و حنوط و کفن نمودن سعد ، چون سعد را بر روی تابوت حرکت دادند ، پیامبر پای برهنه و بدون عبا دنبال جنازه حرکت کرد ، گاهی طرف راست و گاهی طرف چپ تابوت را می گرفت ، تا اینکه به قبر رسید ، پیامبر خود وارد قبر شد و لحد را چید و خشت را بر او قرار داد و با سنگ و گل اطراف خشت را محکم کرد و سوراخها را پوشاند .

چون کار تمام شد ، حضرت بر او خاک ریخت و روی قبر را صاف نمود و فرمود : من می دانم که بزودی بدن سعد متلاشی می شود و پوسیدگی به سراغ او می رود ولی خداوند دوست می دارد بنده چون کاری می کند آن را محکم انجام دهد (به همین جهت حضرت در پوشاندن قبر دقت فرمود) .

چون خاک قبر را صاف نمودند ، مادر سعد صدا زد : ای سعد گوارا باشد بر تو بهشت ، پیامبر فرمود : ای مادر سعد ساکت باش و بر خدا جرئت مکن ! همانا سعد تحت فشار (قبر) قرار گرفته است ! نگاه پیامبر برگشت و مردم هم برگشته ، از پیامبر پرسیدند ای پیامبر خدا ، از شما کارهائی دیدیم راجع به سعد که نسبت به هیچکس انجام نداده بودی شما بدون کفش و ردا تشییع جنازه کردی ؟ پیامبر فرمود : همانا ملائکه (در تشیع جنازه او) بدون کفش و ردا بودند (زیرا روایت دارد که جبرئیل با هفتاد هزار فرشته جنازه او را تشییع کردند) من هم به آنها اقتدا کردم .

اصحاب گفتند : شما گاهی طرف راست و گاهی طرف چپ تابوت را می گرفتی ؟ پیامبر فرمود : دست من در دست جبرئیل بود هر جا او می گرفت من هم می گرفتم ، اصحاب گفتند : شما فرمان به غسل سعد دادی و بر او نماز خواندی و لحد او را در قبر قرار دادی سپس (با این همه فضیلت و احترام که برای سعد بود) فرمودی : آری در اخلاق او نسبت به خانواده اش زشتی بود (۱۴۶) (یعنی بداخلاقی و تندی در خانواده و احیانا بددهنی موجب فشار قبر است گرچه انسان در سایر مسائل صاحب صفات پسندیده باشد بنابراین آن مردی که نسبت به زن و فرزندان خود با خشونت برخورد می کند و گمان می کند تسلط بر خانواده به وسیله خشونت و بداخلاقی دلیل مردی و موفقیت اوست سخت در اشتباه است و در حدیثی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود بدترین مردم کسی است که مردم از ترس ، او را احترام کنند (۱۴۷) ، کانون خانواده زندان نیست که احیانا با خشونت در آن برخورد شود بلکه محل صفا و خشنودی و پرورش جسم و روح انسان است )

قسمتی از روایات اسلامی در مورد آداب زندگی

سفارش نسبت به خانواده

(( خیرکم خیرکم لاهله و انا خیرکم لاهلی ))

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : برترین شما کسی است که نسبت به اهل خود نیکوتر باشد ، من از همه شما نسبت به اهل خودم بهترم (۱۴۸) (در حالی که در جامعه امروز بسیاری از دیندارها خشونت یا بی اعتنائی به همسر خود را نشان دینداری یا مردانگی می دانند) ! !

توسعه در زندگی

امام چهارم علیه السلام فرمود : رضایتمندترین شما نزد خدا کسی است که برای خانواده خود بیشتر خرج می کند و توسعه می دهد . (۱۴۹)

و امام صادق علیه السلام فرمود : مؤ من به آداب خدا عمل می کند ، هرگاه خداوند به او وسعت داد او هم توسعه می دهد (در وضع زندگی ) و هرگاه خداوند امساک کرد او هم امساک می کند (۱۵۰) ( هر وقت توان دارد دریغ نمی کند و هر وقت کم دارد اسراف و ولخرجی نمی کند) و فرمود : من ضامنم برای کسی که میانه روی کند ، اینکه فقیر نشود (۱۵۱)

برای خانواده خرج کنید

(( صاحب النعمة یجب ان یوسع علی عیاله ))

امام رضا(ع ) فرمود :

آنکه نعمت دارد یعنی تمکن مادی دارد باید بر اهل و عیال خود گشایش دهد یعنی اگر می تواند برای خانواده خود خرج کند . (۱۵۲)

اول خانواده بعد دیگران

مردی به امام باقر عرض کرد : من مزرعه ای دارم که سه هزار درهم درآمد دارد ، دو هزار درهم آن را خرج خانواده می کنم و هر سال یکهزار درهم آن را صدقه می دهم .

حضرت فرمود : اگر آن دو هزار درهم برای تمامی مخارج خانواده ات کفایت می کند ، (کار خوبی کرده ای زیرا) به فکر خودت بوده ای و همان کاری را که با وصیت بعد از مرگ دیگران انجام می دهند ، تو در زندگانی خود ، بهره را برده ای (۱۵۳)

ریخت و پاش نکنید

حضرت علی ابن الحسین علیه السلام فرمود : مرد باید اندازه خرج کند ، به مقدار کفایت ، و زیادی را برای آخرت خود پیش بفرستد ، این کار برای دوام نعمت مفیدتر و هم برای افزایش آن از خدا مؤ ثرتر و نسبت به سرانجام کار - روز قیامت - سودمندتر است (۱۵۴)

حضرت صادق علیه السلام فرمود : میانه روی چیزی است که خداوند عزوجل دوست می دارد و اسراف چیزی است که خداوند آن را زشت می دارد ، حتی دور انداختن هسته خرما که به کاری آید ، و یا زیادی آب را دور ریختن (۱۵۵)

حیاببین که پوشد او ، چهره خود ز کور هم

فاطمه ای تو بازگو ، فلسفه حیات را

ساخته جد و جهد تو سفینة النجاة را

زنده نگاه داشتی و آتوالزکاة را

حی علی الفلاح را حی علی الصلاة را

مزرعه عفاف را ز اشک ، آب داده ای

به بانوان ز شرم خود ، درس حجاب داده ای

ای که خدای بی مثل ، به کوثرت مثال زد

دم از جلال و قدر تو قادر ذوالجلال زد

نبی زمهر ، بضعتی ، به سینه ات مدال زد

حلقه به باب خانه ات دست علی و آل زد

یافته است پرورش ، خون خدا ز شیر تو

شیر خدا به مرتبت ، نظیر تو ، بشیر تو

به حسن تو که می کند جلوه گر آفتاب را

به اشک تو که بشکند قیمت در ناب را

به کوی تو که دلم ربوده صبر و تاب را

عرض سلام کردم و منتظرم جواب را

دریغ از جواب ما به خاطر خدا مکن

دست توسل مرا ز دامنت جدا مکن

قسمتی از قصیده : سید رضا مؤ ید

وظایف مرد یا آداب زن داری

مرد بعنوان سرپرست خانواده و تنظیم کننده برنامه زندگی ، دارای وظائفی است ، که باید آن را مراعات کند ، از نظر اقتصادی ، مرد مسئول تاءمین مخارج همسر و فرزندان می باشد و باید در حد توان خود به این مهم بپردازد ، اما مسئولیت مهم او همان تربیت و اخلاق پسندیده در خانه است ، که در بحث خانواده توضیح خواهیم داد ، اینک پاره ای از روایات و دستورات اسلامی در رابطه با وظائف مرد نسبت به همسر خویش ذکر می شود .

فرمان خدا در مورد بانوان

(( عاشروهن بالمعروف ))

خداوند راجع به رفتار شایسته با همسر می فرماید : با زنهای خود به نیکوئی رفتار کنید (32)

آری ، این جمله در حین کوتاهی ، حدود برخورد با همسر و کیفیت رفتار با او را تعیین می کند و می فرماید مرد نباید در رفتار نسبت به همسر ، از حد اعتدال خارج شود ، ظلم و بداخلاقی و بخل و سختگیری ، خلاف دستور خداست ، همچنانکه رها کردن همسر ، مراقب او نبودن ، مطیع کامل زن بودن و خرجهای بیهوده و سستی های ناپسند نیز درست نیست ، مرد باید با همسر از حد اعتدال خارج نشود ، نه ظلم کند و نه خود را رها و در اختیار همسر قرار دهد حضرت علی علیه السلام فرمود : هر مردی که امور او را زن بگرداند ملعون است (33)

زن گل است با او مدارا کنید

(( فان المراة ریحانة و لیست بقهرمانة ))

امیرالمؤ منین در ضمن سفارشات خویش به فرزندانش محمد حنفیه فرمود : ای پسر من وقتی قوی بر طاعت خدا قوی باش (ظلم نکن ، به مردم خدمت کن ) و چون ناتوان شدی از معصیت خدا ناتوان باش (حقوق مردم را ضایع مکن ) اگر بتوانی که زن را بیش از آنچه مربوط به خود اوست ، اختیار ندهی ، انجام ده ، چرا که این کار جمال زن را پیوسته و خاطرش را آسوده و حال او را نیکو می کند ، همانا زن گل است نه قهرمان ، با او به هر حال مدارا کن و نیکو برخورد نما تا زندگی تو با صفا شود (34)

با همسر خود خوب رفتار کنید

(( رحم الله عبدا احسن فیما بیته و بین زوجته ))

امام صادق علیه السلام فرمود :

رحمت خدا بر آن بنده که با همسرش به نیکی رفتار کند ، همانا خداوند زن را در اختیار او قرار داده و او را سرپرست وی کرده است (35) (پس باید با این امانت به خوبی برخورد کند)

با زنها ، زیبا صحبت کنید

(( فداروهن علی کل حال و احسنوا لهن المقال لعلهن یحسن الفعال ))

امیرالمؤ منین علیه السلام در ضمن بیاناتی که راجع به صفات ناپسند (برخی ) بانوان همانند خودپسندی و تکبر ، ناشکری و بی صبری و مانند اینها ایراد نمود و توصیه فرمود که مراقب زنها باشید تا به هلاکت نیفتند و سرپرستی خانواده را به آنها نسپارید فرمود :

با زنها در هر حالی مدارا کنید (سخنان تند و زشت بر زبان نیاورید) شاید (در اثر این رفتار نیکویی شما) آنها کارهای خود را درست کنند (36)

اذیت و آزار به همسر مجازات دارد

بزرگی از علماء اعلام و سلسله جلیله سادات که شاید از ذکر نام شریفش راضی نباشد نقل فرمود : وقتی پدر علامه ام را در خواب دیدم و پرسشهایی از ایشان نموده و پاسخهایی شنیدم ، پرسیدم : ارواحی که در عالم برزخ معذبند ، عذاب و سختیهای آنها چگونه است ؟

در پاسخ فرمود : آنچه برای تو که هنوز در عالم دنیا هستی از عذاب برزخ و ناچاری آن می توان بیان کرد مثل آن است که در دره ای باشی و از چهار سمت کوههای بسیار مرتفعی که هیچ توانایی بر بالا رفتن از آنها نباشد تو را بر گرفته باشد و در آن حال گرگی هم تو را دنبال کند و هیچ راه فراری از او نباشد (عذاب برزخ هم چنین است )

پرسیدم : آیا خیراتی که در دنیا برای شما انجام داده ام به شما رسیده و کیفیت بهره مندی شما از خیرات ما چگونه است ؟

در پاسخ فرمود : بلی تمام آنها به من رسیده است و اما کیفیت بهره مندی از آنها را هم با ذکر مثالی برای شما بیان می کنم .

هرگاه در حمام گرم و بسیار پر جمعیتی باشی که در اثر بخار و حرارت ، نفس کشیدنت سخت باشد در آن حال گوشه درب حمام باز شود و نسیمی خنک به تو برسد چقدر شاداب و راحت و آزاد می شوی ؟ ! چنین است حال ما هنگام رسیدن خیرات شما !

صورت نورانی و لبهای چرکین

ایشان می گوید : چون بدن پدرم را سالم و نورانی دیدم و تنها لبهای او زخمی و آلوده به چرک خون بود از ایشان سبب زخم بودن لبهایش را پرسیدم و گفتم اگر کاری از دست من بر می آید برای بهبود لبهای شما بفرمائید تا انجام دهم ؟

در پاسخ فرمود : تنها علاج آنها بدست علویه مادر شما است ، زیرا سبب اهانتی بود که در دنیا به او می نمودم و چون نامش سکینه است و هر وقت او را صدا می زدم خانم سکو می گفتم ، او رنجیده خاطر می شد ، اگر بتوانی او را از من راضی کنی امید بهبودی هست ایشان از خواب بیدار شده گوید :

این مطلب را به مادرم گفتم در جواب گفت : بلی پدر شما هر وقت مرا می خواند از روی تحقیر می گفت خانم سکو و من سخت آزرده و رنجیده می شدم ولی اظهار نمی کردم و احترام ایشان چیزی نمی گفتم و چون فعلا گرفتار و ناراحت است او را حلال نموده و از او راضی هستم و از صمیم قلب برایش دعا می کنم (37)

زن خوب سعادت است

(( من سعادة المراة الزوجة الصالحة ))

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : از خوشبختی مرد ، داشتن زن شایسته است (38)

زن خوب فرمانبردار پارسا

کند مرد درویش را پادشا

چو مستور باشد زن خوبروی

به دیدار او در بهشت است شوی

دست روی همسر بلند نکنید

(( انی اتعجب ممن یضرب امراته و هو بالضرب اولی منها ))

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرموده : تعجب می کنم از مردی که همسرش را می زند در حالی که خویش مستحق تر است به کتک خوردن (39) (خود دهها خطا را انجام داده است اما تحمل یک خطا را ندارد) .

خشونت و محبت ؟ !

(( ایضرب احدکم المراة ثم یظل معانقها ))

پیامبر اکرم (ص ) فرمود : کسی که همسرش را نمی زند چگونه دست در گردن او می کند . (40) (وقتی کانون زندگی باید با شعله های محبت گرم باشد ، زدن همسر به شدت از این صمیمیت می کاهد) .

گذشت و مروت

آورده اند که مردی زن زیبائی داشت ، چند سالی با کمال خوشی با هم زندگی نمودند ، تا اینکه ناگاه زن در اثر آبله صورتش از زیبایی افتاد .

شوهر جوانمردی وی برای اینکه مبادا همسرش از این حادثه خجالت کشد و غمگین شود ، روزی چون سر از خواب برداشت ، شروع کرد به فریاد کردن و گریستن و بر سر و صورت می زد ، زن پرسید چه شد است ؟ گفت : دریغا که هر دو چشم من نابینا شده و جایی را نمی بینم ، و مدت بیست سال باقیمانده عمر خود را با این حال سپری کرد ، تا مبادا همسرش از زشتی رخسارش خجالت کشد .

عفو حق زن است

اسحاق ابن عمار می گوید : به امام صادق علیه السلام عرض کردم : حق زن بر شوهر چیست ؟ حضرت فرمود : او را سیر کند ، لباس بپوشاند ، و اگر خطائی کرد از او در گذرد (41)

حضرت هود و همسر ایشان

حضرت هود یکی از پیامبران الهی است ، او همسر بدی داشت ، اما برایش دعا می کرد ، از علت این کار پرسیدند ؟ فرمود : خداوند هیچ مؤ منی را نیافرید ، مگر اینکه دشمنی دارد که او را اذیت می کند ! دشمن من هم همین زن من است ، اگر دشمنم در اختیار خودم باشد بهتر از این است که من در اختیار دشمنم باشم (42)

پاداش مرد صبور

(( من صبر علی خلق امراة سینة الخلق و احتسب فی ذلک الاجر اعطاه الله ثواب الشاکرین ))

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : هر مردی که اخلاق بد همسر خود را به خاطر پاداش آن ، تحمل کند ، خداوند پاداش شاکرین به او عطا خواهد نمود (43)

مهربانی و محبت به بانوان

(( العبد کلما ازداد للنساء حبا ازداد فی الایمان فضلا ))

امام صادق علیه السلام فرمود : بنده هر چه محبتش به بانوان زیادتر شود ایمانش بیشتر فضیلت می یابد (44)

شیرینی جاودانه

(( قول الرجل للمراة انی احبک لا یذهب من قلبها ابدا ))

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : شوهری که به همسرش بگوید دوستت دارم ، این سخن همیشه در دل زن خواهد ماند (45) (زیرا بانوان دوست دارند خود را محبوب شوهر ببینند و این اظهار محبت ، نشان دهنده علاقه و موجب محبت نیز می شود )

سفارش نسبت به زن

(( اوصافی جبرئیل بالمراءة حتی ظننت انه لا ینبغی طلاقها الا من فاحشة مبینة ))

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : جبرئیل آنقدر راجع به زن به من سفارش کرد که گمان کردم جز در کار زشت آشکار نمی شود زن را طلاق گفت (46)

با غیرت باشید

(( یا اهل العراق نبئت ان نسائکم یدافعن الرجال فی الطریق اما تستحون لعن الله من لایغار ))

حضرت امیر علیه السلام فرمود : ای اهل عراق (ای مردم ) شنیده ام که زنهای شما در راه رفتن با مردها برخورد پیدا می کنند ، آیا خجالت نمی کشید ، خدا لعنت کند بی غیرتها را (هیچ لزومی ندارد بانوان برای مسائل جزئی در کوچه و بازار تردد کنند و موجب تحریک و تهییج غرائز دیگران شوند آن هم با عدم رعایت مسائل عفت در لباس و سخن و حرکات خود ) (47)

این مرد جهنمی است

(( من اضر بامراءة حتی تفتدی منه نفسها لم یرض الله له بعقوبة دون النار ))

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : هر مردی که همسرش را آزار دهد تا مهرش را ببخشد و جانش را آزار کند ، خداوند به کمتر از جهنم او راضی نخواهد شد (48)

بهشت بر او حرام است

(( حرمت الجنة علی الدیوث ))

حضرت صادق علیه السلام فرمود : بهشت بر دیوث حرام است (کسی که از آمیزش همسرش با اجانب ناراحت نیست ) (49)

از اعدام تا شهادت به خاطر پنج خصلت

امام باقر علیه السلام فرمود : چند اسیر (مشرک و بت پرست که جز اسلام از آنها پذیرفته نشود و آنها هم اسلام را نپذیرفته بودند) نزد پیامبر آوردند ، حضرت دستور داد ایشان را بکشند ، لیکن یکی از ایشان را جدا نمود ، آن مرد گفت : چرا مرا آزاد کردی ؟ حضرت فرمود : جبرئیل از طرف خدا به من خبر داد که تو پنج خصلت داری که خدا و رسول او آن را دوست می دارند ، نسبت به خانواده خودت به شدت غیرتمند هستی ، سخاوت و خوش خلقی و راستگوئی و شجاعت داری ، آن مرد که این سخن را شنید مسلمان شد و اسلامش نیکو گردید و با پیامبر جهاد کرد تا شهید شد (50)

بی غیرتی پستی است

(( کان ابی ابراهیم غیورا و انا اغیر منه و ارغم الله انف من لایغار من المؤ منین ))

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : پدرم ابراهیم با غیرت بود و من از او با غیرت ترم ، خدا به خاک مالد بینی آن مؤ منی را که غیرت ندارد (51) (شوهر باید تا می تواند همسر خود را از معاشرت نامشروع در اعمال و مجالس حفظ کند ، بی حجابی یا بد حجابی ، شوخی با اجانب و شرکت در محافل نامحرم بدون ضرورت ، از کم غیرتی مرد است ) .

همسرانتان را حفظ کنید

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : به پدران خود نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی کنند ، نسبت به زنان مردم عفت پیشه کنید تا زنان شما با عفت باشند . (52)

این هم صدقه است

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به مردی فرمود : آیا امروز را روزه داری ؟ (گویا جمعه بوده است ) گفت : نه فرمود : به فقیری غذا داده ای ؟ گفت : نه فرمود : برو نزد خانواده ات که این خود انفاق است (53)

بیشترین خیر در زنهاست

(( اکثر الخیر فی النساء ))

امام صادق علیه السلام فرمود : بیشترین خیر در زنهاست (شکم مادر و اخلاق و پرورش او سرمنشاء استعداد و پیشرفت هر خدمتگذار و خیراندیش است ) و می شود معنای حدیث این باشد که : نسبت به بانوان نیکی بسیار نمائید (54)

سه نعمت بی حساب

(( ثلاثه لا یحاسب علیهن المؤ من طعام یا کله و ثوب یلبسه و زوجة صالحه تعاونه و یحصن بها فرجه ))

امام صادق علیه السلام فرمود : سه چیز است که بر مؤ من حسابرسی ندارد ، غذائی که می خورد ، لباسی که می پوشد ، و زن نیکوئی که او را یاری داده و شهوت خود را به او کنترل می کند (55)

اینجا اطاعت نکنید

حضرت امیر علیه السلام فرمود : هر که در چهار چیز به حرف زنش گوش دهد ، خداوند به صورت ، او را در آتش افکند ، گفتند آنها چیست ؟ فرمود : در پوشیدن لباس نازک ، در رفتن به حمامها (زیرا رعایت عفت کلام و بدن را نمی کنند) در رفتن به عروسی (زیرا رعایت حجاب و جدائی زن و مرد نمی شود بعلاوه بد زبانیها ، چشم و هم چشمی و تفاخر بی جا و بهانه جوئیها از اثرات این مراکز است ) و نوحه خوانیها (56) (که سابقا برای اموات خود می گرفتند و زنها مراعات مسائل اسلامی را نمی کردند ، بطور کلی مرد باید مراقب رفت و آمدهای همسر خود باشد و او را از رفتن به مجالسی که زمینه ساز فساد و موجب وسوسه شیطانی می باشد منع کند )

به سخن این زن گوش ندهید

(( طاعة المراة ندامة ))

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : اطاعت کردن از زن پشیمانی آورد (57)

مؤ لف گوید : شاید منظور از این حدیث و امثال آن ، اطاعت از بانوانی است که عقل و دین آنها اسیر هواها و هوسهای بی مورد است ، همچنانکه در بسیاری از افراد مشاهده می شود ، بانوانی که توقعات بی جا از شوهران خویش دارند و بدون در نظر گرفتن ضروریات زندگی و درآمد و شئونات خانواده چه بسا روی چشم و هم چشمی و یا احیانا احساسات بی جا ، در خواستهائی می کنند ، انجام این دستورات موجب ندامت است ، آن بانوئی که از روی کم فکری ، شوهرش را تشویق به جدائی از پدر و مادر و یا فامیل می کند اطاعتش ندامت می آورد ، آن بانوئی که شوهرش را وادار به حرام و مخارج حرام و یا بیهوده می کند اطاعتش موجب ندامت است ، آن بانوئی که هنگام جنگ و شهامت و شهادت ، شوهر و فرزندانش را تشویق به سستی می کند اطاعتش موجب ندامت است ، آن بانوئی که شوهرش را و یا دختری که پدرش را تشویق به خریدن وسائل گمراه کننده و یا تفریحات ناسالم و یا مجالس گناه و یا خریدن لباسهای ناهنجار می کند اطاعتش موجب ندامت است ، خلاصه آنکه بانوان باید در خواستهای خود را مطابق عقل و درایت و دین قرار دهند نه طبق احساسات و هوسهای بیهوده همچنانکه مردها باید در انجام تقاضاهای بانوان طبق عقل و درایت و دین عمل کنند و زمام زندگی را خود بدست گیرند نه همسرانشان .

مشورت با همسر شایسته او را سعادتمند کرد

امام هفتم موسی ابن جعفر علیه السلام فرمود : در بنی اسرائیل مرد شایسته ای بود که همسر شایسته ای نیز داشت ، شبی در خواب دید که به او خبر دادند ، عمر تو فلان مقدار است و چند سال را برای او معین کردند ، و به او گفتند : خداوند مقدر کرده است نصف عمرت را در وسعت و ثروت باشی و نصف دیگر را در تنگدستی باشی ، حالا خودت انتخاب کن ، کدامیک را می خواهی اول بگذرانی ؟

آن مرد در خواب جواب داد : من همسر شایسته ای دارم که شریک زندگی من است ، با او مشورت می کنم و جواب می دهم ، چون صبح شد خواب خویش را با همسرش در میان گذاشت ، زنش گفت : نیمه اول را انتخاب کن ، اول در عاقبت باشیم ، شاید خداوند به ما رحم کند و نعمت خود را بر ما تمام کند شب بعد ، همان شخص به خواب او آمد و پرسید : تصمیم تو چه شد ؟ آن مرد گفت : نیمه اول را انتخاب کردم ، قبول شد ، از آن به بعد دنیا از هر طرف به او رو کرد و نعمتش زیاد شد ، همسرش به او گفت : به فامیلت و نیازمندان رسیدگی کن ، به همسایه و برادرت خدمت کن و بخشش نما ، تا اینکه نیمه اول تمام شد و آن وقت موعود فرا رسید ، باز آن مرد را در خواب دید ، اینبار به او گفت : خداوند متعال از این کار خیر تو تشکر نمود و مقدر نمود تا آخر عمر خود را در رفاه و ثروت زندگی کنی (58)

خیر دنیا و آخرت در چهار چیز است

نوه امام مجتبی علیه السلام از مادرش دختر امام حسین علیه السلام و ایشان از امام حسین و ایشان از پدرشان حضرت علی علیه السلام و ایشان از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت می کند که فرمودند :

کسی که در دنیا به او چهار چیز داده شد ، خیر دنیا و آخرت را به او داده اند ، و بهره خود را از دنیا برده است (1) ورع و پرهیزکاری که او را از حرام باز دارد (2) اخلاقی که میان مردم زندگی کند (3) بردباری که با آن نادانی مردم را دفع کند (4) زن شایسته ای که او را در دین و دنیا کمک دهد (59)

صفاتی که زنان در مردان می پسندند

تو مرد رهی واقف راه باش

زحال زنان نیز آگاه باش

1 - مال و ثروت ، چرا که موجب رونق خانه و زندگی و زیبائی جامه و خانه می شود و این امور مورد توجه بانوان است ، اما مرد می بایست با عقل و فکر در تاءمین این گونه خواسته ها اقدام کند .

2 - قدرت و توانایی ، چرا که زن مرد را نگهدار خود می داند و می خواهد پشتیبان او قوی باشد .

3 - مردانگی و غیرتمند بودن مرد .

4 - استقلال در زندگی ، بگونه ای که مرد آزادانه زندگی کند و زیر بار منت دیگری نباشد .

5 - میان مردم با آبرو و با شخصیت باشد .

6 - اهل سخن و شیرین کلام و شوخ باشد چرا که زن از مرد خاموش و بی سرو صدا رنج می برد .

7 - وضع سر و لباس او تمیز و زیبا و مرتب باشد .

8 - گاهی با هدیه و سوغاتی و گاهی با سخن علاقه خود را ابراز کند .

9 - گاهی سخنان و کارهای زن را تحسین کند .

10 - رعایت ادب و نزاکت را بکند .

11 - خوش سلیقه باشد و نسبت به کارهای زن در خانه بی تفاوت نباشد ، بلکه به آنها نظارت کند و اگر سستی یا ناهنجاری مثل کثافت و بی انضباطی دید بی تفاوت نباشد وگرنه زن نیز سرد و بی تفاوت می شود .

چهار چیز کمر شکن

پیامبر اکرم به حضرت امیر علیه السلام در ضمن سفارشات خود فرمود : یا علی چهار چیز ، پشت انسان را می شکند ، (یعنی بسیار سخت و گران و غیر قابل تحمل است ) (1) پیشوایی که معصیت خدا می کند ولی حرفش را گوش می کنند (2) زنی که شوهرش او را مراعات می کند ولی او به شوهر خیانت می کند (3) تنگدستی که صاحب آن چاره ندارد (4) همسایه بدی که در محل اقامت دائمی انسان باشد (60)

این زن نفرین کرد و خودش مرد

مردی با زنش نزد حضرت صادق آمد و از بد اخلاقی زن خود شکایت کرد ، حضرت به آن زن فرمود : چرا شوهرت از تو شکایت می کند ، زن شروع کرد به شوهرش نفرین کردن ، حضرت فرمود : اگر همینطور (بر این کنیه و بد اخلاقی و نفرین ) ادامه دهی بیش از سه روز زنده نیستی ، زن (با گستاخی ) گفت : برایم مهم نیست که هرگز او را نبینم (یعنی بمیرم و راحت شوم ) در روایت است که این زن بیش از سه روز عمر نکرد و مرد .

حضرت صادق علیه السلام فرمود : این زن متجاوز بود و خداوند عمرش را کوتاه کرد و شوهرش را راحت نمود (61)

طلا باشید نه خاک !

حضرت صادق علیه السلام فرمود : زن گردنبند است ، توجه کن چه چیزی به گردن می آویزی ، برای زن قیمت (مشخصی ) نیست ، نه خوبش و نه بدش ، اما خوبانشان را با طلا و نقره برابری نمی کنند چون طلا و نقره بهترند ، اما زن بد ، ارزش (مشتی ) خاک را هم ندارد ، خاک از آن بهتر است (زن خوب همواره سعادت آفرین و زن بد سبب سیاه کردن زندگی می شود و هیچکدام از این دو بهتر با طلا و خاک قابل مقایسه نیست ) (62)

پیری زودرس

(( کان من دعا رسول الله صلی الله علیه و آله اعوذ بک من امراة تشیبنی قبل مشیبی ))

امام صادق علیه السلام فرمود : یکی از دعاهای پیامبر صلی الله علیه و آله این بود که خدایا به تو پناه می برم از همسری که قبل از پیری مرا پیر کند (63)

دل آرام باشد مرد نیکخواه

و لیک از زن بد خدایا پناه

با این سخن اعمال زن باطل می شود

(( ایما امراة قالت لزوجها ما رایت قط من وجهک خیرا فقد حبط عملها ))

امام صادق علیه السلام فرمود : هر زنی که شوهر خویش بگوید از تو خیری ندیده ام ، اعمالش باطل می گردد (64)

دستورهای بیجا ندهید

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : هر زنی که با شوهر مدارا نکند و او را به آنچه نمی تواند وادار کند ، خداوند هیچ کار خوبی از او قبول نمی کند و خدا را در حالی که بر او خشمگین است ملاقات می کند (65)

بلای سفر به که در خانه جنگ

تهی پای رفتن به از کفش تنگ

بلای سفر به که در خانه جنگ

به زندان قاضی گرفتار ، به

که در خانه بینی بر ابرو گره

در خرمی بر سرایی ببند

که بانگ زن از وی برآید بلند

کسی را بینی گرفتار زن

مکن سعد یا طعنه بروی مزن

تو هم جور بینی و بارش کشی

اگر یک سحر در کنارش کشی

بر زنها هم حرام است

(( اشتد غضب الله علی امراءة ذات بعل ملات عینها من غیر زوجها ))

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : خشم خدا شدید است بر زن شوهرداری که چشم خویش را با نگاه به اجانب پر کند (66) (نگاه زن هم به نامحرم مثل نگاه مرد به زن اشکال دارد) .

سه چیز شوم

راوی گوید نزد امام صادق علیه السلام سخن از شوم بودن می کردیم ، حضرت فرمود : شومی در سه چیز است در زن و اسب و خانه ، اما شومی زن در زیاد بودن مهر او و ناراحت کردن شوهر است و اما اسب ، شومی او را رام نبودن او و چموشی آن است و اما خانه شومی آن در تنگ و کوچک بودن آن و بدی همسایه ها و عیوب زیاد داشتن است . (67)

جزای سرکوفت زدن بر شوهر

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : اگر تمامی آنچه روی زمین از طلا و نقره را زنی به خانه شوهر ببرد ولی یکروز بر شوهرش سرکوفت زند و بگوید تو چه کاره ای مال خودم است ، اعمال او باطل می شود و لو از عابدترین مردم باشد مگر اینکه توبه کند و برگردد و از شوهرش معذرت خواهی کند (68)

و در حدیث دیگری فرمود : هر زنی که بر شوهرش بخاطر مالش منت گذارد و بگوید تو از دارائی من می خوری ، اگر تمام آن مال را در راه خدا صدقه دهد خداوند از او قبول نمی کند مگر اینکه شوهرش از او راضی شود (69)

زن و تقاضای طلاق

(( ایما امراءة ساءلت زوجها الطلاق من غیر باءس فحرام علیها رائحة الجنة ))

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : هر زنی که بی دلیل از شوهرش تقاضای طلاق کند بوی بهشت بر او حرام است (70)

واسطه ملعون

من عمل فی فرقة بین امراءة و زوجهان کان علیه غضب الله و لعنته فی و الاخره ))

پیامبر اکرم (ص ) فرمود : هر که برای جدائی زن و شوهری گام بردارد خشم و لعنت خدا بر او است در دنیا و آخرت (71)

خداوند از طلاق نفرت دارد

همانا خداوند جائی که در آن عروسی واقع شود دوست می دارد و جائی که در آن طلاق واقع شود دشمن می دارد ، خداوند از هیچ کاری مثل طلاق نفرت ندارد (72)

صفات پسندیده و ناپسند شوهر

پیامبر اکرم (ص ) فرمود : از بهترین مردان شما مرد با تقوی و پاکیزه و دست باز است که نگاه او سالم باشد (به نامحرم نظر نکند) و به پدر و مادرش مهربان بوده و عیان خود را به دیگری محتاج نکند و فرمود : از بدترین مردان مرد تهمت زننده ای است که بخیل و بد دهن باشد ، تنها غذا خورده ، میهمان دوست نباشد ، همسر و خدمتکار خویش را بزند و عیال خویش را به دیگری محتاج کند و پدر و مادرش را اذیت نماید (73)


3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13