عسل

کـسـی کـه مـی خـواهـد حـافـظـه اش زیـاد شـود ، بـایـد عسل بخورد پیامبر اکرم (ص)

استعمال بوی خوش ، خوردن عسل ، سواری و نگاه کردن به سبزه نشاط آور است پیامبر اکرم (ص)

کـسـی کـه در هـر مـاه یـک بـار عـسـل بـخـورد ، بـه قـصـد شـفـائی کـه قـرآن دربـاره عسل فرموده ، از خطر هفتاد و هفت مرض ، محفوظ می ماند پیامبر اکرم (ص)

سـه چـیـز حـافـظـه را زیـاد مـی کـنـد قـرائت قـرآن ، خـوردن عسل و جویدن کندر علی (ع)

پیغمبر خدا (ص) از عسل خوشش می آمد و آن را دوست می داشت امام صادق (ع)

عـلی (ع) فـرمـود : عـسـل شـفـای هـر دردی اسـت خـداونـد متعال فرموده است :

یخرج من بطونها شراب مختلف الوانه فیه شفاء الناس . (۲۸)

از اندرون زنبور عسل مایعی آشامیدنی به رنگهای مختلف بیرون می آید که شفای مردم در آن است .

امام صادق (ع)

هیچ چیز برای مردم مانند عسل شفا بخش نیست امام صادق (ع)

عسل بلغم را آب می کند امام صادق (ع)

شیره گلها که به وسیله زنبورهای عسل مکیده می شود ، پس از جذب در معده آنها تغییراتی مـی کـنـد و مـجـددا بـه دهـان آنـهـا وارد مـی شـود ، و بـه نـام عـسـل بـیـرون مـی ریـزد عـسـل حاوی آب ، گلوکز ولوولز (۷۰ تا ۷۵ درصد) ، کمی اسید فـرمیک ، مواد معطر رنگی ، ترکیبات مومی ، مواد پروتیدی ، دیاستازها و اندکی ساکارز (در صورت تازه بودن) و مواد معدنی است .

عـسـل بـه عـلت داشـتـن مـقـدار مساوی گلوکز و لوولز باعث تولید انرژی فوری (در اثر سـوخـتـن کـلوکـز) و انـرژی طـولانـی (دراثـر سـوختن لوولز) می گردد بچه های مریض وضـعـیـت اگـر عـسـل بـخـورنـد بـاعـث افـزایـش وزنـشـان مـی شـود و عـسـل هـمـوگلوبین خونشان را زیاد می کند و بعلاوه بعلت داشتن ویتامین B در رشد و نمو آنها تاءثیر زیادی دارد .

عسل کم خونی بیماران را برطرف می کند و رنگ طبیعی آنها را باز می گرداند ، بعلاوه از تجمع پیشاب نیز جلوگیری می کند .

عـسـل حالت مالیخولیایی ، ناراحتیهای عصبی و بی خوابی ، حالت زکامی ، درد پهلو و سـیـاتیک ، جوشهای صورت و اگزما سرفه و برونشیت ، دیفتری ، التهاب معده ، روده ، سینه و سرما زدگی را برطرف می کند طبق مطالعات جدید پزشکی ، اگر مبتلایان به بـیـمـاری هـای قـلبـی روزانـه ۱۰ تـا ۱۴۰ گـرم عسل را به مدت ۱ تا ۲ ماه میل کنند ، بهبودی محسوسی خواهند یافت .

هـیـچ غـذایـی مانند عسل پاک و ضد عفونی نیست زیرا در آن هیچ نوع میکربی نمی تواند زیـسـت کـنـد .

چـنـیـن مـعـروف اسـت که هنگامی که گور فرعون مصر را درهرم کئو پس مورد تـجـسـس قـرار دادنـد ، کـنـار جـسـد مـومـیـای شـده فـرعون ، یـک ظـرف پـر از عـسـل قـرار داشـت کـه بـعـد از چـنـدین هزار سال بدون آن که فاسد یا خراب شده باشد ، شکل طبیعی خود را حفظ کرده بود .

قارچ

امامه یکی از همسران حضرت امیرالمؤ منین (ع) پس از فاطمه زهرا (ع) می گوید : در ماه مـبـارک رمـضـان عـلی (ع) نزد من آمد شام برای آن حضرت آوردند خرما و قارچ نیز با آن بود ، زیرا علی (ع) قارچ را خیلی دوست داشت .

پـیـغـمـبـر خـدا (ص) فرمود : قارچ از روئیدنی های بهشت است و آب آن شفای ناراحتی های چشم است .

امام صادق (ع)

قـارچـهـادسـتـه ای از گـیـاهـان هـستند که ارزش غذایی و دارویی آن ها از مدتها پیش (هزار سـال پـیـش از مـیـلاد مـسیح) مورد توجه بوده است اهمیت قارچهای خوراکی ، به علت مواد پروتیدی آنهاست .

قـارچـهـای خـوراکی دارای عصاره معطر هستند و به همین جهت غذاهایی که از قارچ تهیه می شـونـد ، بـسـیار لذیذند قارچها به هر غذایی که اضافه شوند ، به طعم و کیفیت آن می افزایند .

هـر وقت نسبت به قارچی مشکوک شدید ، فورا آن را دور بیندازید (سمی بودن قارچ ، به علت وجود ماده ای به نام فالوئیدین است) .

طـرز تشخیص قارچهای خوراکی از سمی به این نحو است که قارچهای خوراکی معمولا در روی پـایـک خود ، یک برآمدگی به نام ( Voiva ) دارند که قارچهای سمی معمولا فاقد آن هستند ، بعلاوه قارچهای سمی همیشه دارای بوی زننده و نامطبوع می باشند .

قـارچ ، حـاوی مـقدار زیادی مواد پروتئینی ، مقدار کمی مواد چربی ، انواع قندها و نمکهای معدنی مفید ، اسید فسفریک و ویتامین های pp و ب یک و ب دو است .

آرمـاند گوتیه ( Gautier Armand )

در صد مواد موجود در قارچ را به شرح زیر تعیین کرده است :

آب ۹۱ درصد ، مواد معدنی ۴۶ درصد ، گلوسید ۳۱/۳ درصد ، لیپید ۳ درصد ، پروتید ۴۶۷ درصد

کاسنی

کـسـی کـه شـب بخوابد و در شکم او هفت برگ کاسنی باشد در آن شب از قولنج ایمن خواهد بود .

امام صادق (ع)

کـسـی کـه مـی خـواهد آب نطفه و در نتیجه ، فرزندان او افزون شود ، باید کاسنی زیاد بخورد .

امام صادق (ع)

کـاسـنـی سـبزی خوبی است هیچ برگی از کاسنی نیست مگر آن که قطره ای از قطرات آب بهشت روی آن باشد امام صادق (ع)

کـاسـنـی بـخـوریـد ، زیـرا کـاسـنی آب نطفه را زیاد و فرزندان را نیکو می کند ، و موجب زیادی اولاد ذکور می گردد امام صادق (ع)

شـمـا خـیـال مـی کـنـیـد کـاسـنـی سـرد اسـت ، در صـورتـی کـه چـنـیـن نـیـسـت کـاسـنـی مـعـتـدل اسـت و بـرتـری آن بـر سـبـزیـهـا مـانـنـد بـرتـری مـا (اهل بیت) بر مردم است امام صادق (ع)

پـیـغمبر اکرم (ص) از سبزیها کاسنی ، و علی (ع) ریحان و فاطمه علیهاالسلام خرفه را دوست می داشت .

امام صادق (ع)

یـکـی از اصحاب می گوید که حضرت رضا (ع) فرمود : کاسنی شفای هر دردی است ، و هر مرضی که در باطن آدمی باشد ، کاسنی آن را ریشه کن می کند .

روزی یکی از خدمتکاران به تب و سردرد مبتلا شد حضرت دستور داد تا کاسنی آوردند و ضمادی درست کرد ، به این ترتیب که کاسنی را روی کاغذی پهن کرد و روغن بنفشه روی آن ریـخـت و آن را بـر سـر آن خـدمتکار گذاشت سپس فرمود : کاسنی تب بر است و برای رفع سردرد ، بسیار مفید .

کـلیـه قـسـمـتهای گیاه کاسنی مخصوصا ریشه و برگهای آن تقویت کننده عمومی ، مقوی معده ، مدر ، تصفیه کننده خون ، ملین ، صفرا بر و تب بر است از کاسنی به عنوان اشتها آور ، رافـع قـولنـجـهـای کـبـدی ، زردی ، نـارسـایـی اعـمـال کـبـدی ، وجـود خـون در ادرار ، اخـلاط خـونی ، تبها نوبه بیماریهای پوستی زیاد استفاده می شود .

له شـده بـرگـهـای تـازه کاسنی ، برای آرام کردن ناراحتیهای جلدی ناشی از التهاب و تحریک ، بسیار مؤ ثر و مفید است .

گـفـتـه مـی شود که کاسنی حتی در قرون قبل از میلاد مسیح نیز شناخته شده و مصرف می شـده اسـت .

جـالیـنوس حکیم سالاد کاسنی را مقوی معده می دانست و شیره آن را برای رفع چـشـم درد و مسمومیتها توصیه می کرد شهرت درمانی این گیاه بیشتر به خاطر سهولت شـناخت آن و اعتقاد عمومی بر مفید بودن آن در بیماری های کبدی است ، بطوری که هنوز هم مردم اثرات درمانی زیادی برای آن قائل هستند عرق کاسنی یک ماده شناخته شده بین مردم است که به عنوان خنکی بکار برده می شود .

کاهو

کاهو خواب آور و برای هضم غذا مفید است پیامبر اکرم (ص)

به خوردن کاهو عادت کنید ، زیرا کاهو خون را تصفیه می کند امام صادق (ع)

کـاهـو سـبـزی اشـتـهـاآور و مـمـتازی است که خواص زیادی به آن نسبت می دهد کاهو برای اشـخـاص مـبـتـلا بـه نـفـریت و بیماران عصبی و کبدی توصیه شده اثر ضد تب ، ضد رومـاتـیسم و ضد خونریزی نیز به آن نسبت داده می شود گذشته از خواص فوق ، کاهو بـه سـبـب داشـتـن مـاده ای بـه نام لاکتوکاریوم ( Lactucarium ) خواب آور است در درمان بـرونشیت های سخت ، سیاه سرفه ، تحریکات عصبی و رفع سیلان منی و روماتیسم نیز مؤ ثر است .

کـاهـو بـه عـلت داشـتن مقدار زیادی سلولز ، تخلیه امعاء را آسان می کند و برای مبتلایان بـه یـرقـان ، انـسـداد مـجـرای کـیـسـه صـفـرا و حـبـس البـول ، و نـیـز اشـخـاصـی کـه کـلسترول خونشان زیاد است و استعداد چاق شدن دارند ، بـسـیـار مـفـیـد اسـت خـاصـیـت مـهـم دیـگـر کـاهـو تـعـدیـل امیال جنسی ، بواسطه داشتن مقدار زیادی ویتامین E (۶ میلی گرم در ۱۰۰ گرم کاهو) است مصرف تواءم آن با سرکه انگبین مزه آن را مطبوع و هضمش را آسان می کند .

در ۱۰۰ گرم کاهو مواد زیر موجود است :

پروتید ۲ گرم ، گلوسید ۵ گرم ، لیپید ۴ / گرم

و مـقـداری آهن ، مس ، فسفر ، کلسیم ، سدیم ، منگنز و ویتامینهای A (به مقدار زیاد) B C E

هر ۱۰۰ گرم کاهو تولید ۳۰ کالری حرارت می کند .

کدو

کدو زیاد بخورید ، زیرا کدو غم و اندوه را برطرف می کند پیامبر اکرم (ص)

خوردن کدو با عدس ، رقت قلب می آورد پیامبر اکرم (ص)

پیغمبر اکرم (ص) ، کدو را دوست می داشت و دست می برد تا آن را از میان کاسه غذا جست و جو کند و میل فرماید .

امام صادق (ع)

پـیـغـمـبـر اکـرم (ص) از کـدو خـوشش می آمد و به زنان خود دستور می داد تا هر وقت که گوشت می پزند ، کدو در آن بریزند کدو برای قولنج مفید است امام صادق (ع)

از جمله وصایای پیغمبر(ص) به علی (ع) این بود که فرمود : یا علی ! به خوردن کدو عادت کن ؛ زیرا کدو دماغ و عقل را زیاد می کند امام موسی کاظم (ع)

مـغـز تـخـمـه کـدو و دارای اثـر ضـد کـرم اسـت از محاسن آن این است که سمی نیست و می تواند در رفع کرم اطفال مورد استفاده قرار گیرد برای این کار مغز تازه تخمه کدو را مـی کـوبـنـد و بـا عـسـل بـا مـربـا مـخـلوط و مـصـرف مـی کـنـنـد خـوردن یـک مـسـهـل روغـنـی پـس از ۴ تـا ۵ ، دفـع کـرم بـی حـرکـت را تسهیل می کند .

کدو ادرار را افزایش می دهد و یرقان را برطرف می سازد و تب بر نیز هست کدو سینه را نرم و خلط و سرفه را آسان می کند .

در اسـتـعـمـال خارجی ، اگر کدو حلوایی پخته و گرم گرم ، به صورت مالیده شود ، و نـیـم سـاعت در همان حال باقی بماند ، رنگ چهره را باز می کند و صورت را براق و زیبا می سازد .

روغـن تـخـم کـدو بـرای تـسـکـیـن درد بـو اسـیـر بـسـیـار نـافـع و جـوشـانـده گل آن برای سینه بسیار مفید است .

کرفس

پـیـغـمـبـر اکـرم (ص) فـرمـود : بـه خـوردن کرفس عادت کنید؛ زیرا این سبزی خوراک پیغمبران خدا بوده است امام صادق (ع)

نـادر ، خـادم حـضـرت مـوسی بن جعفر می گوید : آن حضرت یادی از کرفس کرد و فرمود : شـما مردم اشتها به کرفس دارید و آن را می خورید و هر حیوان جنبنده ای غیر از آدمیان نیز از آن استفاده می کند ، به این ترتیب که آنها بدنشان را به این سبزی می مالند .

کـرفـس حـافـظـه را زیـاد و قلب را پاک می کند و دیوانگی جذام و پیسی را برطرف می نماید .

از ریشه کرفس قرنهاست که در درمان آب آوردن انسان ، بیماری نقرس ، روماتیسم ، زیاد شدن اسید اوریک خون ، سنگ کلیه ، یرقان ، آسم ، ضعف اعصاب ، نفخ و بیماریهای مثانه اسـتـفـاده مـی شـود کـرفس مدر ، مقوی معده ، ضد اسکوربوت (به علت داشتن مقدار زیادی ویـتـامـیـن C ، نـیـرو دهـنـده ، بادشکن ، صفرا بر و تب بر نیز هست سابقا از شیره تازه بـرگـهـای آن ، در رفع تبهای نوبه استفاده می شده است ساقه و برگهای کرفس را نـبـایـد دور ریخت ، بلکه باید آن را خشک کرد و برای خوشمزه کردن آش و سوپ استفاده کرد .

اشخاصی که به ورم کلیه مبتلا هستند ، نباید آن را مصرف کنند .

کرفس سرشار از سدیم ، پتاسیم ، کلسیم ، فسفر و نیز ویتامین های A B C است .

گردو

امیرالمؤ منین علی (ع) فرمود : خوردن گردو در موقع شدت گرما ، حرارت را در اندرون انـسـان تحریک می کند و خوردن آن در زمستان کلیه ها را گرم می کند و سرما را برطرف می نماید امام صادق (ع)

پنیر و گردو اگر با هم باشند ، در مجموع آنها شفاست امام صادق (ع)

خوردن گردو بازنیان مفید است و نور چشم را زیاد می کند امام صادق (ع)

گردو و زنیان با یکدیگر بواسیر را می سوزانند ، باد را از بین می برند ، رنگ صورت را نیکو می کنند ، معده را نیرو می دهند و کلیه را گرم می نمایند امام صادق (ع)

پـنجاه درصد از وزن گردو از مواد چربی تشکیل شده است و لذا ماده ای بسیار مغذی است ، و بـرای اشـخـاص مسلول یا مبتلا به مرض قند تجویز شده است گردو ملین و کرم کش است .

هضم مغز گردو بعلت داشتن روغن زیاد مشکل است .

برگ درخت گردو بعلت داشتن روغن زیاد مشکل است .

بـرگ مـغـز گـردو ، قـابـض مقوی و معرق است و برای درمان خنازیر و زخمهای برفکی و یرقان بسیار مفید است .

در ۱۰۰ گرم مغز گردوی خشک مواد زیر یافته می شود :

پروتید ۵/۱۶ گرم ، گلوسید ۱۶ گرم ، لیپید ۵/۵۸ گرم

و نـیز حاوی فلزات مس ، روی ، آهن ، فسفر و ویتامینهای B C می باشد این مقدار گردوی خشک تولید ۶۲۰ کالری حرارت می کند .

گشنیز

خوردن سیب ترش و گشنیز موجب حالت نسیان و فراموشی می شود امام موسی کاظم (ع)

میوه گشنیز نیرو دهنده ، هضم کننده غذا ، بادشکن ، مدر ، ضد تشنج ، ضد کرم و ضد صرع است .

دکـتـر لوکـلر کـه تـجارت فراوانی در درمان بیماری ها با گیاهان دارد ، مصرف آن را در معالجه بیماری های عفونی مانند تب تیفوئید (حصبه) ، تب های روده ای و دانه ای توصیه کـرده اسـت ، و ایـن بـه عـلت خـاصـیت با کتری کشی شدیدی است که در میوه گشنیز وجود دارد .

مـصرف مقدار زیاد گشنیز ، موجب نوعی خستگی مفرط می شود که منجر به خوابی عمیق می گـردد ، و حـالاتی نظیر گنگی و بی حسی پیش می آورد که ممکن است به ورم معده و روده منتهی شود .

گلابی

گلابی بخورید؛ زیرا گلابی قلب را جلا می دهد و دردهای اندرون را فرو می نشاند امام صادق (ع)

گلابی معده را دباغی و تقویت می کند و همان خواصی را دارد که به نیز داراست خوردن گـلابـی در حـال سـیـری سـودمـنـدتـر از خـوردن آن در حـال گـرسنگی است کسی که دلش گرفته و اندوهناک است باید گلابی را بعد از غذا بخورد امام صادق (ع)

گلابی دارای مقدار زیادی آب (۸۰ درصد) مواد قندی به جز ساکارز (قند معمولی) است و به همین جهت برای مبتلایان به بیماری قند ، میوه بسیار مناسبی است .

از بـرگ درخـت گـلابـی در درمان ورم مثانه و سنگ مجاری ادرار استفاده می شود ، زیرا با مـصرف آن دفع ادرار زیاد می گردد و رنگ آن روشن می شود گلابی میوه ای است بسیار خوش طعم و ادرار آور که البته در مصرف آن نباید افراط کرد؛ زیرا معده ضعیف قادر به هضم آن نیست گلابی پخته سهل الهضمتر و ملین است گلابی دارای ویتامین های C B و کـمـی A اسـت در گـلابـی مـقـداری ، مـنگنز موجود است که باعث تحرک دیاستازهای بدن انسان می شود اگر در هنگام غذا گلابی میل شود ، ادرار فوق العاده زیاد خواهد شد .

گوشت

پیغمبر خدا (ص) فرمود : سرور خوراکی ها در دنیا و آخرت گوشت است امام علی (ع)

پیغمبر اکرم (ص) فرمود : بهترین قاتقهای بهشت گوشت است امام صادق (ع)

هر وقت مسلمان ضعیف شد ، باید گوشت با شیر بخورد امام علی (ع)

سرور غذاها گوشت است امام باقر (ع)

پیغمبر اکرم (ص) از گوشت ماهیچه دست ، خوشش می آمد امام باقر (ع)

عـبدالاعلی می گوید : به امام صادق (ع) عرض کردم برای ما روایت شده که پیغمبر اکرم (ص) فرموده است ، خداوند از خانه ای که در آن ، گوشت بسیار خورده می شود بدش می آیـد امـام صادق فرمود : حدیث را خوب نفهمیده اند منظور پیغمبر ، خانه ای است که مردم در آن غیبت می کنند و غیبت کردن به منزله خوردن گوشت افرادی است که غیبت آنان را کرده اند پـدر مـن گـوشـت را دوسـت داشـت و روزی کـه وفات کرد در نزد ماءمور خرج او ، سی درهم برای تهیه گوشت بود پیغمبر خدا (ص) گوشت را دوست می داشت امام صادق (ع)

یـک زن یـهـودی پیغمبر اکرم (ص) را به وسیله سمی که در ماهیچه قرار داده بود ، مسموم کـرد ، زیـرا پـیـغـمـبـر خدا ماهیچه و شانه را دوست می داشت و از گوشت ران بدش می آمد ، زیرا نزدیک مجرای بول است امام صادق (ع)

پـیغمبری از پیغمبران خدا ، از ضعف و ناتوانی به خداوند شکایت برد وحی آمد که گوشت را با شیر طبخ کن و بخور؛ زیرا این غذا بدن را محکم می کند امام صادق (ع)

آب گوشتی که با گوشت گاو تهیه شده باشد ، پیسی را از بین می برد امام صادق(ع)

گـوشت ، گوشت را می رویاند ، و کسی که یک لقمه پیه در شکم او وارد شده باشد به همان اندازه درد از بدن او بیرون می رود امام موسی کاظم (ع)

به شخص تب دار ، گوشت کبک بخورانید ، زیرا گوشت کبک ساقها را قوی می کند و تب را برطرف می سازد امام موسی کاظم (ع)

اگـر خـداونـد مـتعال گوشتی بهتر از گوشت گوسفند آفریده بود ، هر آینه آن را فدای اسماعیل می کرد .

امام رضا (ع)

گـوشـت ، نـسـوج عـضلانی حیوانات است به طور کلی سلولها و الیاف عضلانی دارای ترکیب پیچیده ای از مواد پروتئینی ، لیپیدی ، گلوسیدی ، مواد معدنی و سایر مواد است .

مـقـدار مـس گـوشـت ، فـوق العـاده قـابـل توجه است ؛ بنابراین گوشت خون سازی

( Hematopoetigue ) قوی است و آهن و مس لازم را برای احیا و تولید گلبولهای قرمز در دسترس می گذارد .

در گوشت و ویتامین های A ب دو و ب شش ، PP و مقدار کمی ویتامین C D موجود است .

گـوشـت بـه سـبـب داشـتـن مـقـدار زیـادی پـروتـئیـن ، غـذایـی فـوق العـاده کـامـل اسـت ؛ زیـرا مـواد پروتئینی ، عامل اصلی ساختمان سلولی است و از اجزای ضروری ترشحات غدد ، آنزیمها و هورمونها محسوب می شود .

عده ای سعی کرده اند تا انسان به صورت موجود ، گیاه خوار در آید ، و نه تنها گوشت ، بـلکـه از مـصـرف کـلیـه غـذاهـای حـیـوانـی دوری کـنـد ، ولی بـاید گفت که انسان در عین حـال کـه گـیـاه خـوار است ، باید از غذاهای حیوانی نیز حداکثر استفاده را بکند حقیقت زیر احتیاج انسان را به غذاهای حیوانی خیلی روشن می کند :

احتیاج روزانه بدن آدمی به مواد پروتئینی ۷۵/۱ گرم برای هر کیلو وزن ، در ۲۴ ساعت اسـت و اگـر بـخـواهـد ایـن مـقـدار را صـرفـا از غـذاهـای گـیـاهـی کـسـب کـنـد ، بـایـد حـداقـل ۲۵ کـیـلو گـرم از آنـها را در شبانه روز مصرف کند که طبعا امر محالی است و لذا دچار کمبود مواد پروتئینی خواهد شد .

مـطـلب دیـگـری که تذکر آن در این جا ضروری است ، مصرف گوشت بدون استخوان است که متاءسفانه امروزه زیاد رایج شده است ، در حالی که ارزش غذایی آن ، کمتر از گوشت مـعمولی است ، زیرا خود استخوان حاوی مواد متعدی از جمله مقدار زیادی فسفر و کلسیم است که گوشت بی استخوان فاقد آنهاست .

کباب

مـوسـی پسر بکر می گوید : در مدینه مبتلا به مرضی شدم که در اثر آن ضعیف شده بـودم ؛ خـدمـت امـام مـوسـی کاظم (ع) رسیدم آن حضرت به من فرمود : می بینم که ضعیف شده ای ؟ گفتم آری فرمود کباب بخور کباب خوردم و خوب شدم .

مـوسی پسر بکر می گوید : امام موسی کاظم (ع) به من فرمود که چرا رنگ صورت تو زرد شـده اسـت ؟ عرض کردم دچار تب شده بودم حضرت به من فرمود : گوشت بخور من گوشت خوردم بعد از یک هفته حضرت مرادید و به من که همان طور رنگ پریده و زرد رنگ بودم ، فرمود : مگر به تو نگفتم که گوشت بخوری عرض کردم از آن وقتی که به من امر کرده اید ، غیر از گوشت چیزی نخورده ام فرمود چطور گوشت خورده ای ؟ عرض کردم آب پز حضرت فرمود : نه به صورت کباب بخور پس من کباب خوردم بعد از یک هفته حضرت مرا به سوی خود خواند در حالی که قرمزی صورت من در اثر خوردن کباب عود کرده بود ، آن حضرت فرمود : اکنون حال تو خوب شده است .

شیعه واقعی

محمد بن ابی عمیر از پرورش یافتگان مکتب اهل بیتعليهم‌السلام و از روات مورد وثوق و اعتماد است او مدتی به شغل بزازی اشتغال داشت و دارای تمکن مالی بود ولی بر اثر پیش آمدهائی اموالش از دست رفت و به فقر و بی چیزی مبتلا گردید. از مردی ده هزار درهم طلب داشت مدیون برای آنکه بدهی خود را بپردازد خانه مسکونی خویش را به ده هزار درهم فروخت و با پول آن روانه خانه ابن ابی عمیر شد. در را کوبید، ابن ابی عمیر از منزل بیرون آمد. مدیون ، پولها را تسلیم وی نمود و گفت این مبلغی است که از شما به ذمه من است پرسید این پول را چگونه بدست آوردی ؟ آیا از کسی ارث برده ای ؟ گفت نه ، آیا شخصی بتو بخشیده است ؟ جواب داد نه ، آیا متاعی داشتی

که فروخته ای ؟ باز هم پاسخ نفی داد و گفت خانه مسکونیم را برای اداء دین خود فروخته ام و پولش را برای شما آورده ام ابن ابی عمیر گفت : ذریح محاربی از امام صادقعليه‌السلام حدیث کرده که فرموده است :

مرد مدیون بجهت اداء دین ، از منزل مسکونیش رانده نمیشود.(۳۳)

سپس گفت بخدا قسم با آنکه هم اکنون آنقدر در مضیقه مالی هستم که حتی به یک درهم احتیاج دارم اما این پول را نمیگیرم

عیبجو

شخصی نزد عمر بن عبدالعزیز آمد و در خلال سخنان از مردی نام برد، او را به بدی یاد کرد و عیبی از وی به زبان آورد. عمر بن عبدالعزیز گفت اگر مایلی پیرامون سخنت بررسی و تحقیق میکنم

در صورتیکه گفته ات دروغ درآمد فاسق و گناهکاری و خبری که داده ای مشمول این آیه است

( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا ) (۳۴)

در صورتیکه راست گفته باشی عیبجو و سخن چینی و مشمول این آیه هستی :

( هَمَّازٍ مَّشَّاءٍ بِنَمِيمٍ .) (۳۵)

اگر میل داری تو را می بخشم و مورد عفوت قرار میدهم مرد که از گفته خود سخت پشیمان و منفعل بود با سرافکندگی و ذلت درخواست عفو نمود و متعهد شد که دیگر از کسی عیبجوئی نکند و این عمل ناپسند را تکرار ننماید.(۳۶)

اهانت

معاویه بن ابی سفیان از بنی امیه بود و عقیل از بنی هاشم آل هاشم سادات قریش بودند و همواره مورد تکریم و احترام آل امیه در مقابل بنی هاشم احساس حقارت میکردند، از بزرگواری و شرافتشان رنج میبردند، نسبت به آنان کینه داشتند و در هر فرصتی دشمنی خود را اعمال مینمودند.

روزی در مجلس معاویه جمعی از رجال شام نشسته بودند و عقیل نیز در آن مجلس حضور داشت ، معاویه برای آنکه نیشی بزند، زهری بریزد، و عقیل را در حضور دگران تحقیر نماید بدون مقدمه بحضار مجلس رو کرد و گفت : آیا میدانید ابولهبی که خداوند در قرآن او را به بدی یاد کرده و درباه اش فرموده است :

( تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ ) .(۳۷)

کیست ؟ جواب دادند نه ، گفت عموی

این مرد است و به عقیل اشاره کرد.

عقیل نیز بلافاصله گفت آیا میدانید زن ابولهب که خداوند در قرآن او را به بدی یاد کرده و درباره اش فرموده است :

( وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ ﴿ ٤ ﴾ فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِّن مَّسَدٍ ) .(۳۸)

کیست ؟ جواب دادند نه ، گفت عمه این مرد است و به معاویه اشاره کرد.(۳۹)

با این خانواده رابطه پیدا کنید

در اعلام الوری از محمد بن اسماعیل و او نیز از محمد بن فضیل نقل کرده که اختلاف نمودند رواه اصحاب ما در مسح دو پا که آیا از سر انگشتان تا ساق پا است یا از ساق پا تا سرانگشتان است علی بن یقطین نامه ای بموسی بن جعفرعليه‌السلام نوشت که یا ابن رسول الله اصحاب ما در مسح پا اختلاف دارند اگر بخط شریف خود چیزی بنویسید تا بر آن عمل کنیم بسیار خوبست

جواب رسید که ای علی بن یقطین باید اینطور وضو بگیری سه مرتبه مضمضه میکنی و سه مرتبه اشتنشاق و سه مرتبه صورت را شستشو میدهی و آب را به داخل محاسن خود میرسانی بعد تمام سر و روی گوش و داخل آنرا مسح میکنی و سه مرتبه دو پایت را تا ساق میشوئی مبادا مخالفت با دستوریکه دادم بنمائی همینکه نامه به علی بن یقطین رسید از فرمایش امامعليه‌السلام در شگفت شد زیرا مخالف طریقه مشهور در میان شیعه بود؛ ولی گفت امام و پیشوای منست هر چه بفرماید وظیفه من خواهد بود و بهمان طریق عمل میکرد تا اینکه از او پیش هرون الرشید سخن چینی کردند.

هارون به یکی از خواص خود گفت درباره علی بن یقطین خیلی حرف میزنند و من چندین. مرتبه او را آزمایش کرده ام و خلاف آن ظاهر شده است آن شخص گفت چون رافضیان در وضو با ما اختلاف دارند و پاها را نمیشویند خوبست امیرالمؤ منین بطوریکه او مطلع نشود از محلی ببینند چگونه وضو میگیرد با این آزمایش کشف واقع خواهد شد. هارون مدتی صبر کرد تا اینکه روزی علی بن یقطین را بکاری در منزل واداشت و وقت نماز رسید. علی بن یقطین در اطاق مخصوصی وضو می گرفت و نماز میخواند. همینکه موقع نماز شد هارون در محلی که علی او را نمی دید ایستاده و مشاهده میکرد.

علی بن یقطین آب خواست و بطوریکه امامعليه‌السلام دستور داده بود وضو گرفت هارون دیگر نتوانست صبر کند از محل خود بیرون آمد و گفت بعد از این سخن هیچکس را درباره تو قبول نمی کنم از این رو علی بن یقطین در نزد هارون بمقام ارجمندی رسید.

پس از جریان نامه موسی بن جعفرعليه‌السلام باو رسید در آن نامه نوشته بود یا علی بعد از این وضو بگیر بطوریکه خداوند واجب کرده

صورتت را یک مرتبه از روی وجوب بشوی و مرتبه دوم از جهت آنکه شاداب شود و دستهایت را از مرفق همانطور شستشو ده و با بقیه رطوبت دستها سرو پاهایت را از سر انگشتان تا ساق مسح کن آنچه بر تو می ترسیدم برطرف شد.

پیروان ائمهعليهم‌السلام در هنگام مرگ

صدوق از حضرت عسکریعليه‌السلام و ایشان از رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نقل کردند که آنجناب فرمود مؤ منین همیشه از عاقبت خود در ترسند و یقین ندارند که مشمول رضایت خدا واقع میشوند یا نه تا موقع مرگ

مؤ من وقتی که ملک الموت را دید در آن شدت درد بسیار متاءثر است که اکنون از خانواده و اموال خود جدا میشود با اینکه به آرزوهایش نرسیده ملک الموت باو میگوید آیا هیچ عاقلی برای مال و ثروتی که فایده ندارد غصه می خورد با اینکه خداوند بجای آن چندین هزار برابر باو داده است میگوید نه ملک الموت اشاره میکند بطرف بالا نگاه کن : می بیند قصرهای بهشت و درجات آنرا که از حدود آرزوهم خارج است باو می گوید اینجا منزل تو است و اینها را خداوند بتو عنایت کرده و افراد صالح از خانواده ات با تو در همینجا ساکن میشوند آیا راضی هستی در عوض ثروت و مال دنیا این مقام را بتو بدهند؟

میگوید آری بخدا قسم راضیم سپس میگوید باز نگاه کن وقتی توجه میکند حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و امیرالمؤ منین و فرزندان ارجمند ایشان را در اعلا علیین می بیند ملک الموت میگوید اینها همنشین و انیس تو هستند آیا بجای کسانیکه در این جهان از آنها مفارقت میکنی راضی نیستی اینها با تو باشند؟ می گوید چرا به خدا قسم راضیم

همین است تفسیر و معنای آیه شریفه(إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّـهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنتُمْ تُوعَدُونَ أَوْلِيَاؤُكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ ۖ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَشْتَهِي أَنفُسُكُمْ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَدَّعُونَ نُزُلًا مِّنْ غَفُورٍ رَّحِيمٍ ) (۴۰)

گردنبند قیمتی

در زمان حکومت عضدالدوله دیلمی مردی ببغداد آمد و با خود گردنبند جواهری داشت که قیمتش هزار دینار بود. آنرا برای فروش عرضه کرد اما خریداری پیدا نشد. چون عازم حج بیت الله بود تصمیم گرفت گردنبند را نزد شخص متدین و مورد اعتمادی امانت بگذارد و در مراجعت از وی بگیرد. نزد عطاری رفت که عموم مردم او را باایمان می شناختند و به پاکی و نیکیش یاد میکردند. گردنبند را به وی سپرد و خود بعزم مکه حرکت کرد. پس از مراجعت نزد عطار آمد، سلام کرد، و خواست هدیه ای را که در سفر حج برایش خریده بود تقدیم نماید. ولی عطار او را ناآشنا تلقی کرد و گفت شما کیستی ؟ از کجا آمده ای ؟ چکار داری ؟ پاسخ داد من صاحب گردنبندم عطار که خود را در مقابل اظهارات او بیگانه نشان میداد چند جمله موهن و تمسخرآمیز به وی گفت و دست بسینه اش زد و از دکان بیرونش انداخت امانت گذار با ناراحتی فریاد زد، رهگذرها گردش جمع شدند، همه از عطار پشتیبانی کردند و به او گفتند وای بر تو که این شخص پاک و درستکار را تکذیب میکنی بیچاره با حالت بهت و تحیر دکان عطار را ترک گفت و روزهای بعد چندین بار مراجعه کرد و هر بار جز ضرب و شتم چیزی عایدش نشد.

کسانی به وی گفتند جریان کار خود را به اطلاع عضدالدوله برسان شاید با فراست و هوشی که دارد برای تو راه چاره ای بیندیشد. قضیه خود را مشروحا نوشت عضدالدوله او را بحضور طلبید

و سخنانش را با دقت شنید. دستور داد از فردا تا سه روز متوالی همه روزه مقابل دکان عطار بنشین ، روز چهارم من از آنجا میگذرم ، مقابل تو توقف میکنم ، سلام میگویم ، تو از جای خود حرکت نکن ، فقط جواب سلام مرا بده پس از آنکه من از آنجا گذشتم مجددا از عطار گردنبند را مطالبه کن و نتیجه کار به اطلاع من برسان

امانت گذار، طبق دستور، برنامه را اجراء کرد. روز چهارم موکب عضدالدوله با شکوه و عظمت از آنجا عبور کرد موقعیکه مقابل آنمرد رسید عنان کشید، توقف نمود، و به وی سلام گفت او که همچنان بی تفاوت در جای خود نشسته بود فقط جواب سلام داد. عضدالدوله گفت : برادر، به عراق وارد میشوی نزد ما نمیائی و حوائج خود را با ما در میان نمیگذاری ، او با سردی جواب داد نتوانستم بملاقات شما بیایم و دیگر چیزی نگفت

چند دقیقه ای که عضدالدوله با وی گفتگو داشت تمام امراء ارتش و افسرانی که در رکابش بودند نیز توقف کردند. عطار از مشاهده این منظره سخت نگران شد و خود را در خطر مرگ دید. پس از آنکه عضدالدوله از آن نقطه گذشت عطار، مرد امانت گذار را صدا زد و گفت برادر چه وقت گردنبندرا نزد من امانت گذاردی و آنرا در چه پارچه ای پیچیده بودی ، توضیح بده شاید بیاد بیاورم توضیح داد، عطار در دکان به جستجو پرداخت ، گردنبند را پیدا کرد و تسلیم وی نمود و گفت خدا میداند که فراموش کرده بودم و اگر متذکرم نمیکردی بیاد نمیاوردم مرد، امانت خود را گرفت و نزد عضدالدوله رفت و جریان را به اطلاعش رساند. عضدالدوله دستور داد گردنبند را به گردن مرد عطار آویختند و او را جلو دکانش بدار زدند و ماءمورین ندا در دادند این است مجازات کسیکه از مردم امانت می پذیرد و آنرا انکار میکند. سپس امانت گذار، گردنبند را گرفت و رهسپار بلد خود گردید.(۴۱)

مقدس اردبیلی

سید نعمه الله جزایری دانشمند جلیل شاگرد مولی مقدس اردبیلی میگوید در سال قحط مولی آنچه خوراکی از گندم و غیره داشت با فقرا تقسیم میکرد و از برای خانواده خود نیز یک سهم مانند هر یک از فقرا باقی میگذاشت ، تا اینکه در یکی از روزها زوجه اش آشفته شد و بر اینکار مولی اعتراض نمود که شما رعایت بچه های خود را نمیکنید تا بمردم محتاج نشوند و هرچه دارید با فقرا تقسیم مینمائید.

مولی برای این اعتراض از منزل کناره گرفت و در مسجد کوفه اعتکاف (سه شبانه روز در مسجد جامع بعبادت گذران ) کرد. روز دوم اعتکاف مردی درب منزل مولی آمد و چند بار گندم و آرد خیلی خوب برای ایشان آورد و گفت مولی فرستاده پس از بازگشت مولی زوجه اش گفت این گندمیکه فرستاده بودید بسیار خوب بود مولی از این پیش آمد سپاسگزاری و شکر کرد، گفت چنین مرد عربی را هیچ ندیده ام و اطلاعی از او ندارم و نه من گندم فرستاده ام.(۴۲)

ریاکار

چادرنشینی مسلمان به شهر آمد داخل مسجد شد، دید مردی با خشوع نماز میگذارد. توجهش به وی معطوف گردید. پس از نماز به او گفت چه خوب نماز میخواندی ، جواب داد علاوه بر نماز، روزه هم دارم و اجر نمازگزار صائم دو برابر نمازگزار غیر صائم است مرد اعرابی که مجذوب او شده بود گفت در شهر کاری دارم که باید آنرا انجام دهم ، بر من منت بگذار و قبول کن که شترم را نزد شما بگذارم تا بروم و برگردم او پذیرفت و چادرنشین با اطمینان

خاطر شتر را به وی سپرد و از پی کار خود رفت نمازگزار ریاکار با دور شدن اعرابی بر شتر نشست و با سرعت آن محل را ترک گفت پس از ساعتی مرد چادرنشین برگشت ولی نه از نمازگزار اثری دید و نه از شتر. در اطراف و نواحی مسجد جستجو کرد، نتیجه ای نگرفت بیچاره سخت ناراحت و متاءثر گردید و یک شعر گفت که مفادش این بود: نمازش بشگفتم آورد و روزه اش مجذوبم ساخت ، اما نمازگزار روزه دار ناقه جوانم را با سرعت راند و برد.(۴۳)

پیروان ائمهعليهم‌السلام فقیر نیستند

مردی از شیعیان خدمت حضرت صادقعليه‌السلام آمد و شکایت از فقر و تنگدستی نمود حضرت فرمود (انت من شیعتنا و تدعی الفقر و شیعتنا کلهم اغنیاء) تو از دوستان مائی و اظهار فقر و تنگدستی میکنی با اینکه تمام شیعیان ما بی نیاز و غنی هستند. آنگاه فرمود ترا تجارت پرفایده ایست که بی نیازت کرده عرضکرد آن تجارت چیست ؟

فرمود اگر کسی از ثروتمندان بگوید روی زمین را برای تو پر از نقره میکنم و از تو میخواهم دوستی و ولایت اهل بیت پیغمبر را از قلب خود خارج کنی و نسبت بدشمنان آنها دوستی و محبت پیدا نمائی آیا حاضر میشوی این کار را بکنی ؟ عرض کرد نه یابن رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اگر چه دنیا را پر از طلا بنماید!

فرمود پس تو فقیر نیستی : بینوا کسی است که آنچه تو داری نداشته باشد، حضرت مقداری مال باو بخشیدند و مرخص شد.(۴۴)

خالد برمکی و منصور

منصور دوانیقی خالد برمکی را از کارهای دیوان برکنار نمود، ابوایوب را بجای وی گمارد و خالد را بولایت فارس ماءموریت داد و دو سال خدمتش در آنجا بطول انجامید.ابوایوب که از مراتب فضل و دانش خالد آگاهی داشت همواره نگران بود از اینکه مبادا منصور دوباره امر دیوان را بخالد محول کند و او را از این منصب بزرگ معزول نماید. برای حفظ مقام و قدرت خود بفکر افتاد علیه خالد دسیسه کند، او را از نظر خلیفه بیندازد، و از هر راهی که ممکن است به شخصیت وی آسیب برساند.

تحریکات پنهانی و نقشه های غیرانسانی ابوایوب مؤ ثر افتاد، منصور دوانیقی بخالد بدبین شد، او را از ولایت فارس عزل نمود، و با مطالبه سه هزار هزار درهم (سه میلیون ) وی را مورد تعقیب قرار داد. خالد به اطلاع خلیفه رساند که تمام موجودیش از هفتصد هزار درهم تجاوز نمیکند اما منصور گفته اش را نپذیرفت و دستور داد همچنان سه میلیون درهم را از او طلب کنند.

((صالح )) صاحب مصلی پنجاه هزار دینار و ((مبارک ترکی )) یک هزار هزار درهم به او کمک کردند، ((خیزران )) به خاطر هم شیری ((فضل )) پسر خالد با ((هارون )) پسر خود یک قطعه جواهر به ارزش یکهزار هزار و دویست هزار درهم برای خالد فرستاد. چون خبر به منصور رسید و از صحت گفته خالد در مبلغ نقدی که داشت مطمئن شد از مطالبه پول دست کشید.

این امر بر ابوایوب گران آمد، یکی از صرافان را که مسیحی بود طلبید، پولی به او داد و از وی خواست اعتراف کند که آن پول به (خالد) تعلق داشته است و سپس به منصور خبر داد که (خالد) نزد چه کسی پول دارد. خلیفه صراف را احضار نمود و راجع به پول از وی پرسش کرد. جواب داد فلان مبلغ پول از آن (خالد) نزد من است آنگاه خالد را به حضور خواند و از آن پول سؤ ال کرد. خالد قسم یاد نمود که پولی پس اندازه نکرده و آن صراف را نمیشناسد. منصور، خالد را نزد خود نگاهداشت و دستور داد صراف نصرانی را بمجلسش آوردند. به او گفت : اگر خالد را ببینی میشناسی ؟ گفت آری یا امیرالمؤ منین اگر او را ببینم می شناسم منصور بخالد رو کرد و گفت خداوند برائت تو را ساخت ، سپس بمرد نصرانی گفت این مرد که در اینجا نشسته خالد است پس چگونه او را نشناختی ؟ صراف گفت یا امیرالمؤ منین امان میخواهم تا حقیقت را بگویم امانش داد، او تمام مطالب را بیان نمود. از آن پس منصور دوانیقی نسبت به ابوایوب بدبین شد و به اظهارات او ترتیب اثرنمیداد.(۴۵)

جاسوس در لباس دین

در ایامی که مسلم بن عقیل به نمایندگی حضرت حسین بن علیعليهما‌السلام در کوفه بود و بنام آنحضرت از مردم بیعت میگرفت عبیدالله بن زیاد، بسمت استاندار، از طرف یزید وارد آن شهر شد و فعالیت خود را برای درهم کوبیدن نهضت شیعیان آغاز نمود. مسلم بن عقیل روی مصلحت اندیشی خانه مختار را که مرکز علنی فعالیتش بود ترک گفت و پنهانی در منزل هانی بن عروه مستقر گردید و بخواص شیعیان خاطر نشان ساخت که این محل را مکتوم نگاهدارند و آمد و رفتشان در آنجا دور از چشم مردم باشد.

عبیدالله برای آنکه از محل اختفای مسلم آگاه گردد مرد محیل و مکارم بنام ((معقل )) را احضار نمود، سه هزار درهم به وی پول داد و او را موظف نمود جستجو کند، بعضی از اصحاب مسلم بن عقیل را بشناسد، با آنان تماس بگیرد خود را از شیعیان اهل بیت قلمداد نماید، و این مبلغ را بعنوان خرید اسلحه در اختیارشان بگذارد. پس از آنکه اطمینانشان را جلب نمود خواستار ملاقات مسلم گردد و برنامه کار آنانرا گزارش نماید.

معقل دستور عبیدالله را بموقع اجراء گردد و مسلم بن عوسجه را که یکی از دوستداران اهل بیتعليهم‌السلام بود شناسائی کرد. اولین بار او را در مسجد در حال نماز ملاقات نمود کنارش نشست پس از آنکه نماز را تمام کرد پیش آمد و گفت من از اهل شام و محب خاندان پیغمبرم و سه هزار درهم با خود دارم شنیده ام مردی از طرف حضرت حسینعليه‌السلام به این شهر آمده و برای آنحضرت از مردم بیعت میگیرد، محل او را نمیدانم و کسی را هم نمیشناسم که مرا به وی راهنمائی کند. هم اکنون که در مسجد بودم بعضی به شما اشاره کردند و گفتند این شخص از وضع شیعیان اهل بیت آگاه است نزد شما آمده ام این مبلغ را برای خرید اسلحه بگیری و مرا نزد فرستاده حضرت حسینعليه‌السلام ببری سپس گفت من از برادران صمیمی شما هستم و برای آنکه مطمئن شوی و بدانی که راست میگویم میتوانی قبل از ملاقات آنحضرت از من بیعت بگیری

معقل ، آنچنان گرم و نافذ سخن گفت که مسلم بن عوسجه اظهاراتش را باور کرد، از دیدنش ابراز مسرت نمود، و خدای را شکر گفت آنگاه از وی بیعت گرفت و او را متعهد و ملتزم نمود که این راز پنهان نگاهدارد و توصیه کرد چند روزی در منزلم رفت و آمد کن تا در فرصت مناسب برای تو استجازه کنم بوعده خود وفا کرد، اجازه ملاقات گرفت ، و معقل در موعد مقرر حضور یافت مسلم از وی برای حضرت حسینعليه‌السلام بیعت گرفت و به ابوثمامه صائدی که متصدی امور مالی مسلم بود دستور داد سه هزار درهم را دریافت نماید.

این عنصر خائن و این جاسوس کثیف هر روز پیش از همه بحضور مسلم میرفت و بعد از همه مجلس را ترک میگفت و با رفت و آمدهای متوالی و حضور ممتد در مجلس آنحضرت ، دوستان حسینعليه‌السلام را در کوفه شناخت ، به اسرارشان پی برد، از برنامه کارشان آگاه گردید، و هر روز اطلاعاتی را که کسب میکرد به عبیدالله گزارش میداد.(۴۶)

قیام علوی

ابوجعفر محمد بن قاسم علوی از ذراری رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بود سلسله نسبش از طرف پدر و مادر باسه واسطه بحضرت سجاد زین العابدینعليه‌السلام میرسید. او مردی بود عالم ، فقیه ، با ایمان ، آزاده و شجاع در کوفه میزیست و همواره بر ضد حکومت خودکامه معتصم عباسی فعالیت میکرد. موقعیکه عمال حکومت بدفع او تصمیم گرفتند ناچار کوفه را ترک گفت و به منطقه وسیع خراسان رفت چندی از یک شهر به شهر دیگر منتقل میشد و سرانجام ، در مرو، مستقر گردید و مردم را بقیام علیه حکومت معتصم دعوت نمود. مسلمانان رنج دیده برای آنکه از ظلم و بیداد رهائی یابند گردش جمع شدند و در اندک زمانی چهل هزار نفر با او بیعت کردند.

شبی تمام لشکریان را فرا خواند تا پیرامون قیام صحبت کند و آنانرا برای پیکار با عمال معتصم آماده نماید. پیش از آنکه سخن بگوید و برنامه کار را به اطلاع سپاهیان برساند صدای گریه مردی را شنید، بشگفت آمد، پرسید گریه از کیست و چرا میگرید؟ پس از تحقیق به اطلاعش رساندند که یکی از سربازان ، نمد مرد جولائی را بقهرو غلبه گرفته و او بر اثر این ستم بلند بلند گریه میکند. محمد بن قاسم آن سرباز را طلبید و پرسید چرا به این کار زشت دست زدی در پاسخ گفت ما با تو بیعت کردیم که بتوانیم اموال مردم را ببریم و هر چه میخواهیم بکنیم محمد امر نمود نمد را از او گرفتند و بصاحبش پس دادند. آنگاه فرمود: از چنین مردمی برای دین خدا نمیتوان یاری جست و فرمان داد لشکریان متفرق شدند.(۴۷)

انتقامجوئی

در ایامی که عبدالله بن زبیر، بعنوان خلافت ، بر مکه و مدینه حکومت میکرد یکی از منشیهای عبدالملک مروان که مهردار خلیفه بود از شام بزیارت بیت الله رفت و در آنجا با یک نفر از خواص عبدالله زبیر برخورد نمود و ضمن بحث و گفتگو بین آن دو سخنانی تند و زننده رد و بدل گردید و رنجیده خاطر از یکدیگر جدا شدند. پس از آنکه حجاج بن یوسف با سپاهیان عبدالملک مکه را فتح نمود و عبدالله زبیر را کشت جمعی از خواص او را دستگیر و زندانی کرد و آنانرا با خود بکوفه برد. یکی از دستگیر شدگان همان مردی بود که در گذشته با مهردار خلیفه برخورد تند و خشن داشت

حجاج از عراق نامه ای به عبدالملک نوشت و درباره زندانیان که همه از خواص عبدالله زبیر بودند کسب تکلیف نمود. عبدالملک به منشی خود دستور داد به حجاج پاسخ دهد که عدد بازداشت شدگان را تعیین کن و نام آنانرا یک بیک بنویس منشی جواب نامه را تهیه کرد و دستور عبدالملک را با این عبارت نوشت ((احصیهم واکتب اسامیهم )). نامه پاکنویس شد، به امضاء خلیفه رسید، و برای مهر شدن آنرا به مهردار عبدالملک دادند. او نامه را با دقت مطالعه کرد و از مضمون آن آگاه شد.

مهردار قبلا شنیده بود مردی که در مکه با او به تندی سخن گفته هم اکنون با سایر خواص عبدالله زبیر در زندان حجاج است خواست از این فرصت استفاده کند و برای تشفی خاطر، بگونه ای از او انتقام بگیرد. فکر شیطانی عجیبی بخاطرش آمد و فورا آنرا بموقع اجراء گذارد. با صدای بلند گفت در نامه نقطه ای فراموش شده آیا اجازه هست آنرا بگذارم ؟ اجازه داده شد. او نقطه ای رو ((ح )) احصیهم گذار و آنرا اخصیهم نمود سپس نامه را مهر کرد و جزء سایر نامه ها برای توزیع فرستاد.

((احصاء)) در لغت عرب بمعنی شمارش نمودن است و ((اختصاء)) بمعنی اخته کردن با اضافه یک نقطه معنی دستور عبدالملک این شد که تمام خواص و نزدیکان عبدالله زبیر را که در زندانند اخته کن و سپس اسمهای آنانرا یک بیک بنویس با وصول نامه ، حجاج بن یوسف این عمل غیرانسانی را تحت عنوان دستور خلیفه بموقع اجراء گذارد، تمام زندانیان را ناقص العضو نمود و همه آنانرا با اخته کردن از زندگی طبیعی محروم ساخت.(۴۸)

سگ گرسنه

در سال قحط که مردم سخت در فشار و مضیقه بودند یکی از دانشجویان دینی (طلبه ) ماده سگی را دید افتاده و بچه هایش بپستان او آویخته اند هر قدر ماده سگ می خواست برخیزد از ضعف نمی توانست ، نیرو و حرکت خود را از دست داده بود، دانشجو دلش بر وضع آن حیوان بسیار سوخت و غریزه ترحم و حس معاونت در او تحریک شد، چون چیزی نداشت که باو بدهد ناچار کتاب خود را فروخت و نان تهیه کرده پیش او انداخت

سگ رو بطرف آسمان نموده دو قطره اشک تشکر از دیده فرو ریخت گویا دعا کرد برای او شب در خواب باو گفتند. دیگر زحمت تحصیل و رنج مطالعه را بخود راه مده (انا اعطیناک من لدنا علما) ما بتو از جانب خود دانش افاضه کردیم(۴۹)

حجاج و مرد دانشمند

قبعثری ، در عصر حجاج بن یوسف زندگی میکرد، او مردی بود تحصلیکرده و ادیب روزی با چند نفر از دوستان در یکی از باغهای خارج شهر مجلسی انسی داشتند. در خلال گفتگوها سخن از حجاج بمیان آمد، قبعثری بطور کنایه جملاتی چند درباره اش گفت و مراتب نارضائی خود را از وی ابراز کرد. این خبر بگوش حجاج رسید تصمیم گرفت قبعثری را بجرم گفته هایش کیفر دهد احضارش نمود و با تندی به او گفت : (لا حملنک علی الادهم ) یعنی زندانیت میکنم و قید در پایت میگذارم (کلمه ادهم در لغت عرب بمعانی متعددی آمده است از آنجمله پابند زندانی و اسب سیاه .)

قبعثری ادیب و باهوش مقصود حجاج را بخوبی درک کرده بود و میدانست او بزندان و قید تهدید میکند ولی برای رهائی از خطر تغافل نمود، آنرا که فهمیده بود برو نیاورد و چنین وانمود کرد که از کلمه (ادهم ) اسب سیاه فهمیده است بهمین جهت در جواب با گشاده روئی و تبسم گفت : (مثل الامیر یحمل علی الادهم والاشهب) البته شخص مقتدر و صاحب مقامی مانند امیر میتواند اشخاص را مشمول عنایت خود قرار دهد و آنانرا با اسب سیاه و سفید روانه نماید (اشهب ) به اسب سفید رنگی اطلاق میشود که مختصر رگه های سیاه داشته باشد.

حجاج ، برای توضیح مقصود خود گفت : (اردت الحدید) آهن اراده کردم یعنی قبعثری چه میگوئی ؟ مرادم از ادهم ، آهن بود نه اسب سیاه اتفاقا کلمه (حدید) هم در لغت عرب معانی متعددی دارد یکی آهن است و یکی هوش و ذکاوت قبعثری دوباره تغافل کرد و بلافاصله گفت : (الحدید خیر من البلید) البته اسب باهوش و فطن بهتر از اسب کودن است.(۵۰)

فرمانده نادان

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم لشکری را برای ماءموریتی تجهیز نمود، مردی را بفرماندهی گمارد و به سپاهیان دستور داد از او اطاعت کنند و اوامرش را اجراء نمایند. فرمانده در آغاز مسافرت به آزمایش عجیبی دست زد. برای آنکه از درجه اطاعت سربازان آگاه شود یا مراتب فهم و درک آنانرا تشخیص دهد یا برای هدف دیگر، دستور داد آتشی افروختند و به آنها امر کرد که خویشتن را در آتش بیفکنند. بعضی از سربازان ، خود را برای اجراء دستور مهیا ساختند، گروهی این دستور را نادرست تلقی نمودند و از اطاعت سرباز زدند.

سرباز جوانی گفت در تصمیم عجله نکنید تا به رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مراجعه نمائید، اگر آنحضرت دستور فرمانده را تاءیید کرد و به آتش رفتن را امر فرمود اطاعت نمائید و داخل آتش شوید. شرفیاب شدند و شرح جریان را بعرض رساندند. حضرت فرمود: اگر در آتش رفته بودید هرگزاز آن خارج نمیشدید یعنی برای همیشه جهنمی می بودید. سپس فرمود اطاعت ، در کارهائی جایز است که بحکم عقل و شرع پسندیده و مستحسن باشند و کسی حق ندارد از مخلوقی در معصیت خالق اطاعت نماید.(۵۱)

آزمایش مردم شام

ابن شهر آشوب میگوید: پس از آنکه معاویه بن ابی سفیان بمخالفت علیعليه‌السلام تصمیم گرفت بفکر افتاد مردم شام را آزمایش کند تا از مراتب اطاعت و فرمانبرداری آنان آگاه گردد. عمروبن عاص برای آزمایش ، راهی را ارائه کرد و به معاویه گفت دستور بده که مردم باید کدو را مانند بره ذبح کنند و پس از تذکیه آنرا بخورند، اگر فرمانت را اجراء نمودند آنها یار و پشتیبان تو هستند و گرنه نه معاویه دستور داد و مردم هم بدون کوچکترین اعتراض اجراء نمودند و این امر بنام ((بدعه امویه )) در سراسر شام معمول گردید.(۵۲)

طولی نکشید که خبر آن بدعت بسمع مردم عراق رسید و کسانی آنرا مورد پرسش قرار دادند.

ان امیرالمؤ منین سئل عن القرع یذبح ؟ فقال : القرع لیس یذکی فکلوه و تذبحوه و لا یستهو ینکم الشیطان لعنه الله(۵۳)

از علیعليه‌السلام درباره کدو سؤ ال شد که آیا باید آنرا ذبح کرد؟ در جواب فرمود: خوردن کدو تذکیه و ذبح لازم ندارد. مراقب باشید که شیطان عقلتان را نبرد و افکار شیطانی حیرت زده و سرگردانتان ننماید.

مسلمانانیکه آنروز فرمان غیرمشروع معاویه را بموقع اجراء گذاردند و بدستور او که مخالف امر الهی بود عمل نمودند همانند آن گروه از اهل کتاب بودند که احبار و رهبانشان حلال خدا را حرام ، و حرام خدا را حلال میکردند و آنان کورکورانه اطاعت مینمودند و ناآگاه بشرک گرایش می یافتند.

و قد بلغ من امرهم فی طاعتهم له انه صلی بهم عند مسیرهم الی صفین الجمعه یوم الاربعاء و اعادوه رئوسهم عند القتال و حملوه بها.(۵۴)

نمازجمعه و معاویه

مسعودی میگوید: کار فرمانبرداری و اطاعت کورکورانه مردم از معاویه بجائی رسید که وقتی بطرف صفین میرفت نماز جمعه را روز چهارشنبه اقامه کرد و تمام سپاهیانش به وی اقتدا کردند و با وجود این بدعت آشکار، مورد اعتراض واقع نشد و در میدان جنگ بفرمانش از سرمیگذشتند و او را سرور و مطاع خود میدانستند.

بعد از جنگ صفین سلطه و قدرت معاویه افزایش یافت و مردم ، بی چون و چرا، دستورش را بکار می بستند و بیش از پیش در راه اجراء اوامرش بشرک در اطاعت تن میدادند. اهالی شام آنچنان تسلیم معاویه شدند که فرمانش را بر فرمان خدا و پیغمبر، حتی فرمان عقل و وجدان مقدم میداشتند، گوئی فقط بخواسته ها و دستورهای او فکر میکردند و برای عدل و انصاف ، حق و فضیلت ، شرافت و درستکاری ، و دیگر سجایای انسانی ارزش قائل نبودند.

یکی از سربازان کوفی که با شتر خود به جبهه جنگ صفین آمده بود در مراجعت ، مصمم شد سفری بشام نماید و از نزدیک حوزه حکومت معاویه را ببیند. تصمیم خود را عملی نمود و رهسپار شام گردید. روزی که وارد دمشق شد با سربازی از لشکریان معاویه مواجه گردید که او را در صفین دیده بود و میدانست از دوستان علیعليه‌السلام است نزدیکش آمد، با وی گلاویز شد و گفت این ناقه که تو بر آن سواری متعلق به من است و تو در صفین از من گرفتی ، مردم جمع شدند، اختلاف و گفتگو بین آن دو بالا گرفت و ناچار به معاویه مراجعه کردند. دمشقی دعوی خود را طرح نمود و برای اثبات گفته خود، پنجاه شاهد آورد و همه گواهی دادند که ناقه متعلق بمرد دمشقی است معاویه بنفع او حکم داد و به کوفی امر نمود که شتر را تسلیم وی نماید.

در لغت عرب ((ناقه )) اسم شتر ماده است و ((جمل )) نام شتر نر. پس از صدور حکم ، مرد کوفی بمعاویه گفت این شتر ((جمل )) است نه ((ناقه )) و مرد دمشقی از آغاز مدعی ناقه بود و پنجاه شاهد نیز بعنوان ناقه ، شهادت دادن و در واقع خواست با این تذکر، معاویه را بحقیقت امر متوجه کند و به او بفهماند که این هیاهو یک صحنه سازی بیش نبود و حکمی که داده ای ناصحیح و برخلاف حق است ولی معاویه به اظهارات او اعتنا نکرد و گفت حکمی که صادر شده و باید اجراء شود.

مجلس قضا پایان یافت طرفین دعوی و شهود متفرق شدند، لکن معاویه در پنهان ، مرد کوفی را احضار نمود، قیمت شترش را پرسید و در برابر آن به وی پرداخت نمود، بعلاوه مورد عنایت و احسانش قرار داد.

و قال له ابلغ علیا انی اقابله بمائه الف مایهم من یفرق بین الناقه و الجمل.(۵۵)

به او گفت از قول من این مطلب را به علیعليه‌السلام برسان که من میتوانم با صد هزار سربازی که بین ناقه و جمل فرق نمیگذارند با شما مقابله نمایم

مرد دمشقی و پنجاه نفر شهودش مانند دیگر مردم شام ، طرفدار معاویه و مطیع بی قید و شرط او بودند. اینان بحق و باطل ، حلال و حرام ، و خشنودی و خشم خدا فکر نمیکردند، فقط در این اندیشه بودند که با هر صورت ممکن از معاویه و طرفدارانش حمایت نمایند و به علیعليه‌السلام و یارانش آسیب برسانند. بفرموده امام صادقعليه‌السلام ، بنی امیه بمردم آزادی ندادند که شرک را بشناسند و تعالیم اسلام را بدرستی فراگیرند برای آنکه بتوانند در مواقع لازم آنانرا به اعمال مشرکانه وادار کنند و معنویات ناروا و غیرمشروع خویش را بر آنها تحمیل نمایند.

شیعه واقعی

محمد بن ابی عمیر از پرورش یافتگان مکتب اهل بیتعليهم‌السلام و از روات مورد وثوق و اعتماد است او مدتی به شغل بزازی اشتغال داشت و دارای تمکن مالی بود ولی بر اثر پیش آمدهائی اموالش از دست رفت و به فقر و بی چیزی مبتلا گردید. از مردی ده هزار درهم طلب داشت مدیون برای آنکه بدهی خود را بپردازد خانه مسکونی خویش را به ده هزار درهم فروخت و با پول آن روانه خانه ابن ابی عمیر شد. در را کوبید، ابن ابی عمیر از منزل بیرون آمد. مدیون ، پولها را تسلیم وی نمود و گفت این مبلغی است که از شما به ذمه من است پرسید این پول را چگونه بدست آوردی ؟ آیا از کسی ارث برده ای ؟ گفت نه ، آیا شخصی بتو بخشیده است ؟ جواب داد نه ، آیا متاعی داشتی

که فروخته ای ؟ باز هم پاسخ نفی داد و گفت خانه مسکونیم را برای اداء دین خود فروخته ام و پولش را برای شما آورده ام ابن ابی عمیر گفت : ذریح محاربی از امام صادقعليه‌السلام حدیث کرده که فرموده است :

مرد مدیون بجهت اداء دین ، از منزل مسکونیش رانده نمیشود.(۳۳)

سپس گفت بخدا قسم با آنکه هم اکنون آنقدر در مضیقه مالی هستم که حتی به یک درهم احتیاج دارم اما این پول را نمیگیرم

عیبجو

شخصی نزد عمر بن عبدالعزیز آمد و در خلال سخنان از مردی نام برد، او را به بدی یاد کرد و عیبی از وی به زبان آورد. عمر بن عبدالعزیز گفت اگر مایلی پیرامون سخنت بررسی و تحقیق میکنم

در صورتیکه گفته ات دروغ درآمد فاسق و گناهکاری و خبری که داده ای مشمول این آیه است

( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا ) (۳۴)

در صورتیکه راست گفته باشی عیبجو و سخن چینی و مشمول این آیه هستی :

( هَمَّازٍ مَّشَّاءٍ بِنَمِيمٍ .) (۳۵)

اگر میل داری تو را می بخشم و مورد عفوت قرار میدهم مرد که از گفته خود سخت پشیمان و منفعل بود با سرافکندگی و ذلت درخواست عفو نمود و متعهد شد که دیگر از کسی عیبجوئی نکند و این عمل ناپسند را تکرار ننماید.(۳۶)

اهانت

معاویه بن ابی سفیان از بنی امیه بود و عقیل از بنی هاشم آل هاشم سادات قریش بودند و همواره مورد تکریم و احترام آل امیه در مقابل بنی هاشم احساس حقارت میکردند، از بزرگواری و شرافتشان رنج میبردند، نسبت به آنان کینه داشتند و در هر فرصتی دشمنی خود را اعمال مینمودند.

روزی در مجلس معاویه جمعی از رجال شام نشسته بودند و عقیل نیز در آن مجلس حضور داشت ، معاویه برای آنکه نیشی بزند، زهری بریزد، و عقیل را در حضور دگران تحقیر نماید بدون مقدمه بحضار مجلس رو کرد و گفت : آیا میدانید ابولهبی که خداوند در قرآن او را به بدی یاد کرده و درباه اش فرموده است :

( تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ ) .(۳۷)

کیست ؟ جواب دادند نه ، گفت عموی

این مرد است و به عقیل اشاره کرد.

عقیل نیز بلافاصله گفت آیا میدانید زن ابولهب که خداوند در قرآن او را به بدی یاد کرده و درباره اش فرموده است :

( وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ ﴿ ٤ ﴾ فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِّن مَّسَدٍ ) .(۳۸)

کیست ؟ جواب دادند نه ، گفت عمه این مرد است و به معاویه اشاره کرد.(۳۹)

با این خانواده رابطه پیدا کنید

در اعلام الوری از محمد بن اسماعیل و او نیز از محمد بن فضیل نقل کرده که اختلاف نمودند رواه اصحاب ما در مسح دو پا که آیا از سر انگشتان تا ساق پا است یا از ساق پا تا سرانگشتان است علی بن یقطین نامه ای بموسی بن جعفرعليه‌السلام نوشت که یا ابن رسول الله اصحاب ما در مسح پا اختلاف دارند اگر بخط شریف خود چیزی بنویسید تا بر آن عمل کنیم بسیار خوبست

جواب رسید که ای علی بن یقطین باید اینطور وضو بگیری سه مرتبه مضمضه میکنی و سه مرتبه اشتنشاق و سه مرتبه صورت را شستشو میدهی و آب را به داخل محاسن خود میرسانی بعد تمام سر و روی گوش و داخل آنرا مسح میکنی و سه مرتبه دو پایت را تا ساق میشوئی مبادا مخالفت با دستوریکه دادم بنمائی همینکه نامه به علی بن یقطین رسید از فرمایش امامعليه‌السلام در شگفت شد زیرا مخالف طریقه مشهور در میان شیعه بود؛ ولی گفت امام و پیشوای منست هر چه بفرماید وظیفه من خواهد بود و بهمان طریق عمل میکرد تا اینکه از او پیش هرون الرشید سخن چینی کردند.

هارون به یکی از خواص خود گفت درباره علی بن یقطین خیلی حرف میزنند و من چندین. مرتبه او را آزمایش کرده ام و خلاف آن ظاهر شده است آن شخص گفت چون رافضیان در وضو با ما اختلاف دارند و پاها را نمیشویند خوبست امیرالمؤ منین بطوریکه او مطلع نشود از محلی ببینند چگونه وضو میگیرد با این آزمایش کشف واقع خواهد شد. هارون مدتی صبر کرد تا اینکه روزی علی بن یقطین را بکاری در منزل واداشت و وقت نماز رسید. علی بن یقطین در اطاق مخصوصی وضو می گرفت و نماز میخواند. همینکه موقع نماز شد هارون در محلی که علی او را نمی دید ایستاده و مشاهده میکرد.

علی بن یقطین آب خواست و بطوریکه امامعليه‌السلام دستور داده بود وضو گرفت هارون دیگر نتوانست صبر کند از محل خود بیرون آمد و گفت بعد از این سخن هیچکس را درباره تو قبول نمی کنم از این رو علی بن یقطین در نزد هارون بمقام ارجمندی رسید.

پس از جریان نامه موسی بن جعفرعليه‌السلام باو رسید در آن نامه نوشته بود یا علی بعد از این وضو بگیر بطوریکه خداوند واجب کرده

صورتت را یک مرتبه از روی وجوب بشوی و مرتبه دوم از جهت آنکه شاداب شود و دستهایت را از مرفق همانطور شستشو ده و با بقیه رطوبت دستها سرو پاهایت را از سر انگشتان تا ساق مسح کن آنچه بر تو می ترسیدم برطرف شد.

پیروان ائمهعليهم‌السلام در هنگام مرگ

صدوق از حضرت عسکریعليه‌السلام و ایشان از رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نقل کردند که آنجناب فرمود مؤ منین همیشه از عاقبت خود در ترسند و یقین ندارند که مشمول رضایت خدا واقع میشوند یا نه تا موقع مرگ

مؤ من وقتی که ملک الموت را دید در آن شدت درد بسیار متاءثر است که اکنون از خانواده و اموال خود جدا میشود با اینکه به آرزوهایش نرسیده ملک الموت باو میگوید آیا هیچ عاقلی برای مال و ثروتی که فایده ندارد غصه می خورد با اینکه خداوند بجای آن چندین هزار برابر باو داده است میگوید نه ملک الموت اشاره میکند بطرف بالا نگاه کن : می بیند قصرهای بهشت و درجات آنرا که از حدود آرزوهم خارج است باو می گوید اینجا منزل تو است و اینها را خداوند بتو عنایت کرده و افراد صالح از خانواده ات با تو در همینجا ساکن میشوند آیا راضی هستی در عوض ثروت و مال دنیا این مقام را بتو بدهند؟

میگوید آری بخدا قسم راضیم سپس میگوید باز نگاه کن وقتی توجه میکند حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و امیرالمؤ منین و فرزندان ارجمند ایشان را در اعلا علیین می بیند ملک الموت میگوید اینها همنشین و انیس تو هستند آیا بجای کسانیکه در این جهان از آنها مفارقت میکنی راضی نیستی اینها با تو باشند؟ می گوید چرا به خدا قسم راضیم

همین است تفسیر و معنای آیه شریفه(إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّـهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنتُمْ تُوعَدُونَ أَوْلِيَاؤُكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ ۖ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَشْتَهِي أَنفُسُكُمْ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَدَّعُونَ نُزُلًا مِّنْ غَفُورٍ رَّحِيمٍ ) (۴۰)

گردنبند قیمتی

در زمان حکومت عضدالدوله دیلمی مردی ببغداد آمد و با خود گردنبند جواهری داشت که قیمتش هزار دینار بود. آنرا برای فروش عرضه کرد اما خریداری پیدا نشد. چون عازم حج بیت الله بود تصمیم گرفت گردنبند را نزد شخص متدین و مورد اعتمادی امانت بگذارد و در مراجعت از وی بگیرد. نزد عطاری رفت که عموم مردم او را باایمان می شناختند و به پاکی و نیکیش یاد میکردند. گردنبند را به وی سپرد و خود بعزم مکه حرکت کرد. پس از مراجعت نزد عطار آمد، سلام کرد، و خواست هدیه ای را که در سفر حج برایش خریده بود تقدیم نماید. ولی عطار او را ناآشنا تلقی کرد و گفت شما کیستی ؟ از کجا آمده ای ؟ چکار داری ؟ پاسخ داد من صاحب گردنبندم عطار که خود را در مقابل اظهارات او بیگانه نشان میداد چند جمله موهن و تمسخرآمیز به وی گفت و دست بسینه اش زد و از دکان بیرونش انداخت امانت گذار با ناراحتی فریاد زد، رهگذرها گردش جمع شدند، همه از عطار پشتیبانی کردند و به او گفتند وای بر تو که این شخص پاک و درستکار را تکذیب میکنی بیچاره با حالت بهت و تحیر دکان عطار را ترک گفت و روزهای بعد چندین بار مراجعه کرد و هر بار جز ضرب و شتم چیزی عایدش نشد.

کسانی به وی گفتند جریان کار خود را به اطلاع عضدالدوله برسان شاید با فراست و هوشی که دارد برای تو راه چاره ای بیندیشد. قضیه خود را مشروحا نوشت عضدالدوله او را بحضور طلبید

و سخنانش را با دقت شنید. دستور داد از فردا تا سه روز متوالی همه روزه مقابل دکان عطار بنشین ، روز چهارم من از آنجا میگذرم ، مقابل تو توقف میکنم ، سلام میگویم ، تو از جای خود حرکت نکن ، فقط جواب سلام مرا بده پس از آنکه من از آنجا گذشتم مجددا از عطار گردنبند را مطالبه کن و نتیجه کار به اطلاع من برسان

امانت گذار، طبق دستور، برنامه را اجراء کرد. روز چهارم موکب عضدالدوله با شکوه و عظمت از آنجا عبور کرد موقعیکه مقابل آنمرد رسید عنان کشید، توقف نمود، و به وی سلام گفت او که همچنان بی تفاوت در جای خود نشسته بود فقط جواب سلام داد. عضدالدوله گفت : برادر، به عراق وارد میشوی نزد ما نمیائی و حوائج خود را با ما در میان نمیگذاری ، او با سردی جواب داد نتوانستم بملاقات شما بیایم و دیگر چیزی نگفت

چند دقیقه ای که عضدالدوله با وی گفتگو داشت تمام امراء ارتش و افسرانی که در رکابش بودند نیز توقف کردند. عطار از مشاهده این منظره سخت نگران شد و خود را در خطر مرگ دید. پس از آنکه عضدالدوله از آن نقطه گذشت عطار، مرد امانت گذار را صدا زد و گفت برادر چه وقت گردنبندرا نزد من امانت گذاردی و آنرا در چه پارچه ای پیچیده بودی ، توضیح بده شاید بیاد بیاورم توضیح داد، عطار در دکان به جستجو پرداخت ، گردنبند را پیدا کرد و تسلیم وی نمود و گفت خدا میداند که فراموش کرده بودم و اگر متذکرم نمیکردی بیاد نمیاوردم مرد، امانت خود را گرفت و نزد عضدالدوله رفت و جریان را به اطلاعش رساند. عضدالدوله دستور داد گردنبند را به گردن مرد عطار آویختند و او را جلو دکانش بدار زدند و ماءمورین ندا در دادند این است مجازات کسیکه از مردم امانت می پذیرد و آنرا انکار میکند. سپس امانت گذار، گردنبند را گرفت و رهسپار بلد خود گردید.(۴۱)

مقدس اردبیلی

سید نعمه الله جزایری دانشمند جلیل شاگرد مولی مقدس اردبیلی میگوید در سال قحط مولی آنچه خوراکی از گندم و غیره داشت با فقرا تقسیم میکرد و از برای خانواده خود نیز یک سهم مانند هر یک از فقرا باقی میگذاشت ، تا اینکه در یکی از روزها زوجه اش آشفته شد و بر اینکار مولی اعتراض نمود که شما رعایت بچه های خود را نمیکنید تا بمردم محتاج نشوند و هرچه دارید با فقرا تقسیم مینمائید.

مولی برای این اعتراض از منزل کناره گرفت و در مسجد کوفه اعتکاف (سه شبانه روز در مسجد جامع بعبادت گذران ) کرد. روز دوم اعتکاف مردی درب منزل مولی آمد و چند بار گندم و آرد خیلی خوب برای ایشان آورد و گفت مولی فرستاده پس از بازگشت مولی زوجه اش گفت این گندمیکه فرستاده بودید بسیار خوب بود مولی از این پیش آمد سپاسگزاری و شکر کرد، گفت چنین مرد عربی را هیچ ندیده ام و اطلاعی از او ندارم و نه من گندم فرستاده ام.(۴۲)

ریاکار

چادرنشینی مسلمان به شهر آمد داخل مسجد شد، دید مردی با خشوع نماز میگذارد. توجهش به وی معطوف گردید. پس از نماز به او گفت چه خوب نماز میخواندی ، جواب داد علاوه بر نماز، روزه هم دارم و اجر نمازگزار صائم دو برابر نمازگزار غیر صائم است مرد اعرابی که مجذوب او شده بود گفت در شهر کاری دارم که باید آنرا انجام دهم ، بر من منت بگذار و قبول کن که شترم را نزد شما بگذارم تا بروم و برگردم او پذیرفت و چادرنشین با اطمینان

خاطر شتر را به وی سپرد و از پی کار خود رفت نمازگزار ریاکار با دور شدن اعرابی بر شتر نشست و با سرعت آن محل را ترک گفت پس از ساعتی مرد چادرنشین برگشت ولی نه از نمازگزار اثری دید و نه از شتر. در اطراف و نواحی مسجد جستجو کرد، نتیجه ای نگرفت بیچاره سخت ناراحت و متاءثر گردید و یک شعر گفت که مفادش این بود: نمازش بشگفتم آورد و روزه اش مجذوبم ساخت ، اما نمازگزار روزه دار ناقه جوانم را با سرعت راند و برد.(۴۳)

پیروان ائمهعليهم‌السلام فقیر نیستند

مردی از شیعیان خدمت حضرت صادقعليه‌السلام آمد و شکایت از فقر و تنگدستی نمود حضرت فرمود (انت من شیعتنا و تدعی الفقر و شیعتنا کلهم اغنیاء) تو از دوستان مائی و اظهار فقر و تنگدستی میکنی با اینکه تمام شیعیان ما بی نیاز و غنی هستند. آنگاه فرمود ترا تجارت پرفایده ایست که بی نیازت کرده عرضکرد آن تجارت چیست ؟

فرمود اگر کسی از ثروتمندان بگوید روی زمین را برای تو پر از نقره میکنم و از تو میخواهم دوستی و ولایت اهل بیت پیغمبر را از قلب خود خارج کنی و نسبت بدشمنان آنها دوستی و محبت پیدا نمائی آیا حاضر میشوی این کار را بکنی ؟ عرض کرد نه یابن رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اگر چه دنیا را پر از طلا بنماید!

فرمود پس تو فقیر نیستی : بینوا کسی است که آنچه تو داری نداشته باشد، حضرت مقداری مال باو بخشیدند و مرخص شد.(۴۴)

خالد برمکی و منصور

منصور دوانیقی خالد برمکی را از کارهای دیوان برکنار نمود، ابوایوب را بجای وی گمارد و خالد را بولایت فارس ماءموریت داد و دو سال خدمتش در آنجا بطول انجامید.ابوایوب که از مراتب فضل و دانش خالد آگاهی داشت همواره نگران بود از اینکه مبادا منصور دوباره امر دیوان را بخالد محول کند و او را از این منصب بزرگ معزول نماید. برای حفظ مقام و قدرت خود بفکر افتاد علیه خالد دسیسه کند، او را از نظر خلیفه بیندازد، و از هر راهی که ممکن است به شخصیت وی آسیب برساند.

تحریکات پنهانی و نقشه های غیرانسانی ابوایوب مؤ ثر افتاد، منصور دوانیقی بخالد بدبین شد، او را از ولایت فارس عزل نمود، و با مطالبه سه هزار هزار درهم (سه میلیون ) وی را مورد تعقیب قرار داد. خالد به اطلاع خلیفه رساند که تمام موجودیش از هفتصد هزار درهم تجاوز نمیکند اما منصور گفته اش را نپذیرفت و دستور داد همچنان سه میلیون درهم را از او طلب کنند.

((صالح )) صاحب مصلی پنجاه هزار دینار و ((مبارک ترکی )) یک هزار هزار درهم به او کمک کردند، ((خیزران )) به خاطر هم شیری ((فضل )) پسر خالد با ((هارون )) پسر خود یک قطعه جواهر به ارزش یکهزار هزار و دویست هزار درهم برای خالد فرستاد. چون خبر به منصور رسید و از صحت گفته خالد در مبلغ نقدی که داشت مطمئن شد از مطالبه پول دست کشید.

این امر بر ابوایوب گران آمد، یکی از صرافان را که مسیحی بود طلبید، پولی به او داد و از وی خواست اعتراف کند که آن پول به (خالد) تعلق داشته است و سپس به منصور خبر داد که (خالد) نزد چه کسی پول دارد. خلیفه صراف را احضار نمود و راجع به پول از وی پرسش کرد. جواب داد فلان مبلغ پول از آن (خالد) نزد من است آنگاه خالد را به حضور خواند و از آن پول سؤ ال کرد. خالد قسم یاد نمود که پولی پس اندازه نکرده و آن صراف را نمیشناسد. منصور، خالد را نزد خود نگاهداشت و دستور داد صراف نصرانی را بمجلسش آوردند. به او گفت : اگر خالد را ببینی میشناسی ؟ گفت آری یا امیرالمؤ منین اگر او را ببینم می شناسم منصور بخالد رو کرد و گفت خداوند برائت تو را ساخت ، سپس بمرد نصرانی گفت این مرد که در اینجا نشسته خالد است پس چگونه او را نشناختی ؟ صراف گفت یا امیرالمؤ منین امان میخواهم تا حقیقت را بگویم امانش داد، او تمام مطالب را بیان نمود. از آن پس منصور دوانیقی نسبت به ابوایوب بدبین شد و به اظهارات او ترتیب اثرنمیداد.(۴۵)

جاسوس در لباس دین

در ایامی که مسلم بن عقیل به نمایندگی حضرت حسین بن علیعليهما‌السلام در کوفه بود و بنام آنحضرت از مردم بیعت میگرفت عبیدالله بن زیاد، بسمت استاندار، از طرف یزید وارد آن شهر شد و فعالیت خود را برای درهم کوبیدن نهضت شیعیان آغاز نمود. مسلم بن عقیل روی مصلحت اندیشی خانه مختار را که مرکز علنی فعالیتش بود ترک گفت و پنهانی در منزل هانی بن عروه مستقر گردید و بخواص شیعیان خاطر نشان ساخت که این محل را مکتوم نگاهدارند و آمد و رفتشان در آنجا دور از چشم مردم باشد.

عبیدالله برای آنکه از محل اختفای مسلم آگاه گردد مرد محیل و مکارم بنام ((معقل )) را احضار نمود، سه هزار درهم به وی پول داد و او را موظف نمود جستجو کند، بعضی از اصحاب مسلم بن عقیل را بشناسد، با آنان تماس بگیرد خود را از شیعیان اهل بیت قلمداد نماید، و این مبلغ را بعنوان خرید اسلحه در اختیارشان بگذارد. پس از آنکه اطمینانشان را جلب نمود خواستار ملاقات مسلم گردد و برنامه کار آنانرا گزارش نماید.

معقل دستور عبیدالله را بموقع اجراء گردد و مسلم بن عوسجه را که یکی از دوستداران اهل بیتعليهم‌السلام بود شناسائی کرد. اولین بار او را در مسجد در حال نماز ملاقات نمود کنارش نشست پس از آنکه نماز را تمام کرد پیش آمد و گفت من از اهل شام و محب خاندان پیغمبرم و سه هزار درهم با خود دارم شنیده ام مردی از طرف حضرت حسینعليه‌السلام به این شهر آمده و برای آنحضرت از مردم بیعت میگیرد، محل او را نمیدانم و کسی را هم نمیشناسم که مرا به وی راهنمائی کند. هم اکنون که در مسجد بودم بعضی به شما اشاره کردند و گفتند این شخص از وضع شیعیان اهل بیت آگاه است نزد شما آمده ام این مبلغ را برای خرید اسلحه بگیری و مرا نزد فرستاده حضرت حسینعليه‌السلام ببری سپس گفت من از برادران صمیمی شما هستم و برای آنکه مطمئن شوی و بدانی که راست میگویم میتوانی قبل از ملاقات آنحضرت از من بیعت بگیری

معقل ، آنچنان گرم و نافذ سخن گفت که مسلم بن عوسجه اظهاراتش را باور کرد، از دیدنش ابراز مسرت نمود، و خدای را شکر گفت آنگاه از وی بیعت گرفت و او را متعهد و ملتزم نمود که این راز پنهان نگاهدارد و توصیه کرد چند روزی در منزلم رفت و آمد کن تا در فرصت مناسب برای تو استجازه کنم بوعده خود وفا کرد، اجازه ملاقات گرفت ، و معقل در موعد مقرر حضور یافت مسلم از وی برای حضرت حسینعليه‌السلام بیعت گرفت و به ابوثمامه صائدی که متصدی امور مالی مسلم بود دستور داد سه هزار درهم را دریافت نماید.

این عنصر خائن و این جاسوس کثیف هر روز پیش از همه بحضور مسلم میرفت و بعد از همه مجلس را ترک میگفت و با رفت و آمدهای متوالی و حضور ممتد در مجلس آنحضرت ، دوستان حسینعليه‌السلام را در کوفه شناخت ، به اسرارشان پی برد، از برنامه کارشان آگاه گردید، و هر روز اطلاعاتی را که کسب میکرد به عبیدالله گزارش میداد.(۴۶)

قیام علوی

ابوجعفر محمد بن قاسم علوی از ذراری رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بود سلسله نسبش از طرف پدر و مادر باسه واسطه بحضرت سجاد زین العابدینعليه‌السلام میرسید. او مردی بود عالم ، فقیه ، با ایمان ، آزاده و شجاع در کوفه میزیست و همواره بر ضد حکومت خودکامه معتصم عباسی فعالیت میکرد. موقعیکه عمال حکومت بدفع او تصمیم گرفتند ناچار کوفه را ترک گفت و به منطقه وسیع خراسان رفت چندی از یک شهر به شهر دیگر منتقل میشد و سرانجام ، در مرو، مستقر گردید و مردم را بقیام علیه حکومت معتصم دعوت نمود. مسلمانان رنج دیده برای آنکه از ظلم و بیداد رهائی یابند گردش جمع شدند و در اندک زمانی چهل هزار نفر با او بیعت کردند.

شبی تمام لشکریان را فرا خواند تا پیرامون قیام صحبت کند و آنانرا برای پیکار با عمال معتصم آماده نماید. پیش از آنکه سخن بگوید و برنامه کار را به اطلاع سپاهیان برساند صدای گریه مردی را شنید، بشگفت آمد، پرسید گریه از کیست و چرا میگرید؟ پس از تحقیق به اطلاعش رساندند که یکی از سربازان ، نمد مرد جولائی را بقهرو غلبه گرفته و او بر اثر این ستم بلند بلند گریه میکند. محمد بن قاسم آن سرباز را طلبید و پرسید چرا به این کار زشت دست زدی در پاسخ گفت ما با تو بیعت کردیم که بتوانیم اموال مردم را ببریم و هر چه میخواهیم بکنیم محمد امر نمود نمد را از او گرفتند و بصاحبش پس دادند. آنگاه فرمود: از چنین مردمی برای دین خدا نمیتوان یاری جست و فرمان داد لشکریان متفرق شدند.(۴۷)

انتقامجوئی

در ایامی که عبدالله بن زبیر، بعنوان خلافت ، بر مکه و مدینه حکومت میکرد یکی از منشیهای عبدالملک مروان که مهردار خلیفه بود از شام بزیارت بیت الله رفت و در آنجا با یک نفر از خواص عبدالله زبیر برخورد نمود و ضمن بحث و گفتگو بین آن دو سخنانی تند و زننده رد و بدل گردید و رنجیده خاطر از یکدیگر جدا شدند. پس از آنکه حجاج بن یوسف با سپاهیان عبدالملک مکه را فتح نمود و عبدالله زبیر را کشت جمعی از خواص او را دستگیر و زندانی کرد و آنانرا با خود بکوفه برد. یکی از دستگیر شدگان همان مردی بود که در گذشته با مهردار خلیفه برخورد تند و خشن داشت

حجاج از عراق نامه ای به عبدالملک نوشت و درباره زندانیان که همه از خواص عبدالله زبیر بودند کسب تکلیف نمود. عبدالملک به منشی خود دستور داد به حجاج پاسخ دهد که عدد بازداشت شدگان را تعیین کن و نام آنانرا یک بیک بنویس منشی جواب نامه را تهیه کرد و دستور عبدالملک را با این عبارت نوشت ((احصیهم واکتب اسامیهم )). نامه پاکنویس شد، به امضاء خلیفه رسید، و برای مهر شدن آنرا به مهردار عبدالملک دادند. او نامه را با دقت مطالعه کرد و از مضمون آن آگاه شد.

مهردار قبلا شنیده بود مردی که در مکه با او به تندی سخن گفته هم اکنون با سایر خواص عبدالله زبیر در زندان حجاج است خواست از این فرصت استفاده کند و برای تشفی خاطر، بگونه ای از او انتقام بگیرد. فکر شیطانی عجیبی بخاطرش آمد و فورا آنرا بموقع اجراء گذارد. با صدای بلند گفت در نامه نقطه ای فراموش شده آیا اجازه هست آنرا بگذارم ؟ اجازه داده شد. او نقطه ای رو ((ح )) احصیهم گذار و آنرا اخصیهم نمود سپس نامه را مهر کرد و جزء سایر نامه ها برای توزیع فرستاد.

((احصاء)) در لغت عرب بمعنی شمارش نمودن است و ((اختصاء)) بمعنی اخته کردن با اضافه یک نقطه معنی دستور عبدالملک این شد که تمام خواص و نزدیکان عبدالله زبیر را که در زندانند اخته کن و سپس اسمهای آنانرا یک بیک بنویس با وصول نامه ، حجاج بن یوسف این عمل غیرانسانی را تحت عنوان دستور خلیفه بموقع اجراء گذارد، تمام زندانیان را ناقص العضو نمود و همه آنانرا با اخته کردن از زندگی طبیعی محروم ساخت.(۴۸)

سگ گرسنه

در سال قحط که مردم سخت در فشار و مضیقه بودند یکی از دانشجویان دینی (طلبه ) ماده سگی را دید افتاده و بچه هایش بپستان او آویخته اند هر قدر ماده سگ می خواست برخیزد از ضعف نمی توانست ، نیرو و حرکت خود را از دست داده بود، دانشجو دلش بر وضع آن حیوان بسیار سوخت و غریزه ترحم و حس معاونت در او تحریک شد، چون چیزی نداشت که باو بدهد ناچار کتاب خود را فروخت و نان تهیه کرده پیش او انداخت

سگ رو بطرف آسمان نموده دو قطره اشک تشکر از دیده فرو ریخت گویا دعا کرد برای او شب در خواب باو گفتند. دیگر زحمت تحصیل و رنج مطالعه را بخود راه مده (انا اعطیناک من لدنا علما) ما بتو از جانب خود دانش افاضه کردیم(۴۹)

حجاج و مرد دانشمند

قبعثری ، در عصر حجاج بن یوسف زندگی میکرد، او مردی بود تحصلیکرده و ادیب روزی با چند نفر از دوستان در یکی از باغهای خارج شهر مجلسی انسی داشتند. در خلال گفتگوها سخن از حجاج بمیان آمد، قبعثری بطور کنایه جملاتی چند درباره اش گفت و مراتب نارضائی خود را از وی ابراز کرد. این خبر بگوش حجاج رسید تصمیم گرفت قبعثری را بجرم گفته هایش کیفر دهد احضارش نمود و با تندی به او گفت : (لا حملنک علی الادهم ) یعنی زندانیت میکنم و قید در پایت میگذارم (کلمه ادهم در لغت عرب بمعانی متعددی آمده است از آنجمله پابند زندانی و اسب سیاه .)

قبعثری ادیب و باهوش مقصود حجاج را بخوبی درک کرده بود و میدانست او بزندان و قید تهدید میکند ولی برای رهائی از خطر تغافل نمود، آنرا که فهمیده بود برو نیاورد و چنین وانمود کرد که از کلمه (ادهم ) اسب سیاه فهمیده است بهمین جهت در جواب با گشاده روئی و تبسم گفت : (مثل الامیر یحمل علی الادهم والاشهب) البته شخص مقتدر و صاحب مقامی مانند امیر میتواند اشخاص را مشمول عنایت خود قرار دهد و آنانرا با اسب سیاه و سفید روانه نماید (اشهب ) به اسب سفید رنگی اطلاق میشود که مختصر رگه های سیاه داشته باشد.

حجاج ، برای توضیح مقصود خود گفت : (اردت الحدید) آهن اراده کردم یعنی قبعثری چه میگوئی ؟ مرادم از ادهم ، آهن بود نه اسب سیاه اتفاقا کلمه (حدید) هم در لغت عرب معانی متعددی دارد یکی آهن است و یکی هوش و ذکاوت قبعثری دوباره تغافل کرد و بلافاصله گفت : (الحدید خیر من البلید) البته اسب باهوش و فطن بهتر از اسب کودن است.(۵۰)

فرمانده نادان

رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم لشکری را برای ماءموریتی تجهیز نمود، مردی را بفرماندهی گمارد و به سپاهیان دستور داد از او اطاعت کنند و اوامرش را اجراء نمایند. فرمانده در آغاز مسافرت به آزمایش عجیبی دست زد. برای آنکه از درجه اطاعت سربازان آگاه شود یا مراتب فهم و درک آنانرا تشخیص دهد یا برای هدف دیگر، دستور داد آتشی افروختند و به آنها امر کرد که خویشتن را در آتش بیفکنند. بعضی از سربازان ، خود را برای اجراء دستور مهیا ساختند، گروهی این دستور را نادرست تلقی نمودند و از اطاعت سرباز زدند.

سرباز جوانی گفت در تصمیم عجله نکنید تا به رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مراجعه نمائید، اگر آنحضرت دستور فرمانده را تاءیید کرد و به آتش رفتن را امر فرمود اطاعت نمائید و داخل آتش شوید. شرفیاب شدند و شرح جریان را بعرض رساندند. حضرت فرمود: اگر در آتش رفته بودید هرگزاز آن خارج نمیشدید یعنی برای همیشه جهنمی می بودید. سپس فرمود اطاعت ، در کارهائی جایز است که بحکم عقل و شرع پسندیده و مستحسن باشند و کسی حق ندارد از مخلوقی در معصیت خالق اطاعت نماید.(۵۱)

آزمایش مردم شام

ابن شهر آشوب میگوید: پس از آنکه معاویه بن ابی سفیان بمخالفت علیعليه‌السلام تصمیم گرفت بفکر افتاد مردم شام را آزمایش کند تا از مراتب اطاعت و فرمانبرداری آنان آگاه گردد. عمروبن عاص برای آزمایش ، راهی را ارائه کرد و به معاویه گفت دستور بده که مردم باید کدو را مانند بره ذبح کنند و پس از تذکیه آنرا بخورند، اگر فرمانت را اجراء نمودند آنها یار و پشتیبان تو هستند و گرنه نه معاویه دستور داد و مردم هم بدون کوچکترین اعتراض اجراء نمودند و این امر بنام ((بدعه امویه )) در سراسر شام معمول گردید.(۵۲)

طولی نکشید که خبر آن بدعت بسمع مردم عراق رسید و کسانی آنرا مورد پرسش قرار دادند.

ان امیرالمؤ منین سئل عن القرع یذبح ؟ فقال : القرع لیس یذکی فکلوه و تذبحوه و لا یستهو ینکم الشیطان لعنه الله(۵۳)

از علیعليه‌السلام درباره کدو سؤ ال شد که آیا باید آنرا ذبح کرد؟ در جواب فرمود: خوردن کدو تذکیه و ذبح لازم ندارد. مراقب باشید که شیطان عقلتان را نبرد و افکار شیطانی حیرت زده و سرگردانتان ننماید.

مسلمانانیکه آنروز فرمان غیرمشروع معاویه را بموقع اجراء گذاردند و بدستور او که مخالف امر الهی بود عمل نمودند همانند آن گروه از اهل کتاب بودند که احبار و رهبانشان حلال خدا را حرام ، و حرام خدا را حلال میکردند و آنان کورکورانه اطاعت مینمودند و ناآگاه بشرک گرایش می یافتند.

و قد بلغ من امرهم فی طاعتهم له انه صلی بهم عند مسیرهم الی صفین الجمعه یوم الاربعاء و اعادوه رئوسهم عند القتال و حملوه بها.(۵۴)

نمازجمعه و معاویه

مسعودی میگوید: کار فرمانبرداری و اطاعت کورکورانه مردم از معاویه بجائی رسید که وقتی بطرف صفین میرفت نماز جمعه را روز چهارشنبه اقامه کرد و تمام سپاهیانش به وی اقتدا کردند و با وجود این بدعت آشکار، مورد اعتراض واقع نشد و در میدان جنگ بفرمانش از سرمیگذشتند و او را سرور و مطاع خود میدانستند.

بعد از جنگ صفین سلطه و قدرت معاویه افزایش یافت و مردم ، بی چون و چرا، دستورش را بکار می بستند و بیش از پیش در راه اجراء اوامرش بشرک در اطاعت تن میدادند. اهالی شام آنچنان تسلیم معاویه شدند که فرمانش را بر فرمان خدا و پیغمبر، حتی فرمان عقل و وجدان مقدم میداشتند، گوئی فقط بخواسته ها و دستورهای او فکر میکردند و برای عدل و انصاف ، حق و فضیلت ، شرافت و درستکاری ، و دیگر سجایای انسانی ارزش قائل نبودند.

یکی از سربازان کوفی که با شتر خود به جبهه جنگ صفین آمده بود در مراجعت ، مصمم شد سفری بشام نماید و از نزدیک حوزه حکومت معاویه را ببیند. تصمیم خود را عملی نمود و رهسپار شام گردید. روزی که وارد دمشق شد با سربازی از لشکریان معاویه مواجه گردید که او را در صفین دیده بود و میدانست از دوستان علیعليه‌السلام است نزدیکش آمد، با وی گلاویز شد و گفت این ناقه که تو بر آن سواری متعلق به من است و تو در صفین از من گرفتی ، مردم جمع شدند، اختلاف و گفتگو بین آن دو بالا گرفت و ناچار به معاویه مراجعه کردند. دمشقی دعوی خود را طرح نمود و برای اثبات گفته خود، پنجاه شاهد آورد و همه گواهی دادند که ناقه متعلق بمرد دمشقی است معاویه بنفع او حکم داد و به کوفی امر نمود که شتر را تسلیم وی نماید.

در لغت عرب ((ناقه )) اسم شتر ماده است و ((جمل )) نام شتر نر. پس از صدور حکم ، مرد کوفی بمعاویه گفت این شتر ((جمل )) است نه ((ناقه )) و مرد دمشقی از آغاز مدعی ناقه بود و پنجاه شاهد نیز بعنوان ناقه ، شهادت دادن و در واقع خواست با این تذکر، معاویه را بحقیقت امر متوجه کند و به او بفهماند که این هیاهو یک صحنه سازی بیش نبود و حکمی که داده ای ناصحیح و برخلاف حق است ولی معاویه به اظهارات او اعتنا نکرد و گفت حکمی که صادر شده و باید اجراء شود.

مجلس قضا پایان یافت طرفین دعوی و شهود متفرق شدند، لکن معاویه در پنهان ، مرد کوفی را احضار نمود، قیمت شترش را پرسید و در برابر آن به وی پرداخت نمود، بعلاوه مورد عنایت و احسانش قرار داد.

و قال له ابلغ علیا انی اقابله بمائه الف مایهم من یفرق بین الناقه و الجمل.(۵۵)

به او گفت از قول من این مطلب را به علیعليه‌السلام برسان که من میتوانم با صد هزار سربازی که بین ناقه و جمل فرق نمیگذارند با شما مقابله نمایم

مرد دمشقی و پنجاه نفر شهودش مانند دیگر مردم شام ، طرفدار معاویه و مطیع بی قید و شرط او بودند. اینان بحق و باطل ، حلال و حرام ، و خشنودی و خشم خدا فکر نمیکردند، فقط در این اندیشه بودند که با هر صورت ممکن از معاویه و طرفدارانش حمایت نمایند و به علیعليه‌السلام و یارانش آسیب برسانند. بفرموده امام صادقعليه‌السلام ، بنی امیه بمردم آزادی ندادند که شرک را بشناسند و تعالیم اسلام را بدرستی فراگیرند برای آنکه بتوانند در مواقع لازم آنانرا به اعمال مشرکانه وادار کنند و معنویات ناروا و غیرمشروع خویش را بر آنها تحمیل نمایند.