شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

اولین اقدام

هنگامی که اولین کسالت و احساس ناراحتی شروع می‌شود لازم است به مرکز ثقل حیاتی بدن توجه لازم مبذول داشته شود. اغلب بیماری‌ها از معده آغاز می‌شود، بنابراین درمان را نیز از همان نقطه شروع می‌کنیم. شروع یک سوء مزاج را در نظر بگیرید. اگر درمان در این مرحله به سادگی انجام گردد همه چیز بسرعت به حالت عادی بازمی‌گردد ولی تسامح در این مرحله بیماری ساده را تبدیل به بیماری

مجموعه پیک شفا، ج‌14، ص: 171

مهم‌تری می‌کند. اولین اقدام نوشیدن یک داروی ساده به نام داروی سم‌کش است.

سم‌کش‌ها داروهای ساده‌ای هستند که اگر سم معده زیاد باشد بلافاصله با ایجاد تهوع سم را از معده خارج می‌کنند. درحقیقت نوعی ساده از داروهای قی‌آور می‌باشند.

خاصیت دیگری که سم‌کش‌های ساده دارند نشان می‌دهند که میزان سم تولید شده در معده چقدر می‌باشد؟ اگر استفراغی صورت نپذیرد به آن معناست که سم قابل توجه نمی‌باشد. اگر سم در حدی است که با نوشیدن سم‌کش موجب تهوّع می‌شود لازم است آن‌قدر تکرار شود تا دیگر تهوعی صورت نپذیرد. اگر با تکرار سم‌کش استفراغ قطع نشود بیماری به حساب می‌آید و وارد درمان تخصصّی می‌گردد که حسابش از یک سوء مزاج ساده جدا می‌شود. برای همه کسانی که دچار این حالت می‌شوند بخصوص کسانی که به کارهای فکری اشتغال دارند و سالخوردگان و کودکان بهترین سم‌کش ساده ترکیب جوشاندنی شوید و عسل است که ما آن را انتخاب کرده‌ایم که هم در دسترس همگان است و هم تأثیر بسزایی دارد.

حال توجه کنید به خواص شوید و عسل:

یک داروی سم‌کش است، از تخامه شدن و مسموم شدن غذا جلوگیری می‌کند، ضد التهاب دستگاه گوارش است و اعضای عصبانی را آرام می‌کند، عفونت معده را کاهش می‌دهد، ثقل و سردی را در معده به گرمای سالم مبدل می‌کند، درد را از بین می‌برد و بی‌خوابی ناشی از بیماری را در بدن بیمار با بخواب بردن او جبران می‌کند، مانع کم‌خونی است، هر نوع کمبود خون را برطرف می‌سازد و آب رفته از بدن را جبران می‌کند. برگ‌های شوید از چند جهت با نور آفتاب سنتز مواد را انجام می‌دهد. در نتیجه انواع مواد مغذی را می‌سازد، این مزیت را برگ‌های سوزنی و نازک و دراز دارند که بیشتر از برگ‌های دیگر از آفتاب بهره می‌برند، پس تقویت کننده بسیار خوب و خونساز هستند.

مجموعه پیک شفا، ج‌14، ص: 172

در پایان متذکر می‌شوم که دکترین طب ایرانی- اسلامی در پروازهای بلند علمی خود با توجه به واقعیت‌های عینی و علمی اهداف خود را بیان کرده است. تأثیر عوامل مزاجی، عوامل غریبه، سته ضروریه، تأثیر عوامل روحی، نجوم و کنش و واکنش‌های کیهان بر اجزای خود از کل به جزء و پژواک اجزاء کیهانی به ماهیت لایتناهی به‌طور دقیق مورد توجه پیشتازان عرصه علم و دانش طب پایه که همان طب ایرانی- اسلامی مورد نظر ما است قرار گرفته است. همه فرهیختگان، علما و پژوهشگران راستین را به این نکته جلب می‌کنم که راه صحیح همانا یافتن روش مستدل و واقعی و تکیه بر اصول رئالیسم در پزشکی است.

چون‌که صد آمد نود هم پیش ماست***نام احمد (ص) نام جمله انبیاست

مجموعه پیک شفا، ج‌14، ص: 173

منابع و مآخذ     

- قانون ابن سینا

- اقرابادین کبیر تألیف: عقیلی خراسانی

- طب یوسفی

- دانش‌نامه احادیث پزشکی تألیف: محمدی ری شهری

- الصیدنه فی الطّب تألیف: ابو ریحان بیرونی

- هدایه المتعلمین فی الطب تألیف: ابو بکر ربیع بن احمد الاخوینی النجاری

- گنجهای معنوی تألیف: رضا جاهد

- رژیم غذایی گروه خون تألیف: دکتر آدامو- کاترین ویتنی ترجمه و تلخیص: گیله گل‌بهروزان

- خون، گوارش، کلیه، کبد و مجاری صفراوی تألیف: هاریسون ترجمه: گروه مترجمین، ویرایش: دکتر نوید علی یاری زنوز

- ماساژدرمانی نقاط رفلکسی پاها تألیف: آسترید آی. کوسمن لیگر

مجموعه پیک شفا، ج‌14، ص: 174

کتب منتشره از مجموعه پیک شفا

1- شربت‌ها

2- خون درمانی

3- زالو درمانی

4- درمان قطعی سردردها و سکته‌های قلبی و مغزی

5- بیماری‌های دستگاه گوارش و کبد

6- بیماری‌های زنان

7- عوارض داروهای گیاهی

8- درمان تومورهای مغزی

9- درمان استسقاء (سیروز کبد)

10- انگشت پیچ

11- حقنه

12- گزیده طب ایرانی- اسلامی

13- درمان سکته‌های مغزی و صرع (در دست چاپ)

14- فن پیشگیری و بهداشت (در دست تألیف) [58]

________________________________________

[1] ( 1). مزاجی که انسان با آن بدنیا می‌آید مزاج ذاتی نامیده می‌شود.

[2] ( 2). شرح نسخه‌های پاکسازی کلی دستگاه گوارش و کبد در کتب دیگر مجموعه پیک شفا بویژه کتاب بیماری‌های دستگاه گوارش و کبد تألیف همین مؤلف آمده است.

[3] ( 3). به کتاب حقنه‌ها تألیف همین مؤلف مراجعه کنید.

[4] ( 4). یکی از مصادیق تقلید کورکورانه تغییر نان‌ها به نان‌های ماشینی است. استفاده از صنعت پخت نان اشکالی ندارد. اما در هویت نان نباید تغییر ایجاد شود. بعنوان مثال نان سنگک که باید روی ریگ‌های طبیعی برشته شود روی سطح فلزی که به شکل سنگ‌ها نصب شده پخت می‌گردد. درحالی‌که خواص ریگ روی نان مورد نظر است نه شکل ظاهری آن!

[5] ( 5). دیگ‌افزار به داروهایی که برای خوش‌بو و خوش طمع کردن غذا همراه آن کنند گویند. دیگ‌ابزار و دیگ اوزار و بوافزار نیز گفته شده، به عربی ابازیر یا توابل می‌گویند.

[6] ( 6). منظور شربت عسل است که عسل در آب جوش رقیق شده باشد.

[7] ( 7). در مجموع 3 کیلو آب میوه تازه مورد نیاز است.

[8] ( 8). برای دست‌یابی به شربت‌های متنوع دیگر می‌توانید به کتاب شربت‌ها تألیف همین مؤلف مراجعه کنید.

[9] ( 9). در بخش مالش مفصلا درباره آن سخن خواهد رفت.

[10] ( 10). ناسور به زخمی گفته می‌شود که چرک و عفونت کرده و مزمن شده و در مقابل دارو و درمان مقاومت می‌کند. در لسان عرب به زخم گوشه چشم و مقعد و بن دندان هم گفته می‌شود.

[11] ( 11). در مورد روغن بان و روغن خیری و روغن خلوق و روغن زنبق( رازقی) و تعدادی دیگر نیز احادیث بسیاری در کتب قدیم موجود است که حوصله این مبحث از کثرت آن احادیث خارج بود و ناچار به همین چند حدیث بسنده گردید.

[12] ( 12). مراجعه شود به کتاب ماساژ درمانی تألیف آسترید آی. گوسمن لیگر ترجمه نوعلی خواجه‌مند.

[13] ( 13). به کتاب حقنه تألیف همین مؤلف مراجعه نمایید.

[14] ( 14). استفاده از دستگاه‌هایی مانند لرزاننده‌ها و حجامت چرخان هنگام ماساژ با توجه به تمامی مسائلی که تاکنون تا این سطور ذکر شده بلامانع است، البته باید توجه داشت که بالاخره دستان شماست که همه کارها را بخوبی و دقت انجام می‌دهد.

[15] ( 15). اگر بیماری دچار ضعف عضله قلب و افت فشار باشد، علاماتش پریدگی رنگ صورت ناشی از کم خونی بویژه که از قبل وجود داشته، افت فشار مینیمم و ماکزیمم، تعداد ضربان کمتر از حد نرمال، نبض ضعیف و کشیده، ضعف و سرگیجه بویژه که همراه با ضعف معده و غلبه بلغم و یا سودای سرد در معده باشد و سایر علامات بلغم.

[16] ( 16). حس ششم و هفتم در افراد خاصی که با ریاضت تن، به آن دست می‌یابند مطرح است و این خود نشان می‌دهد که نیروهای بالقوه در انسان وجود دارند که برخی از آن نیروها در این دنیا می‌توانند شکوفا شوند و بخش اعظم نیروهای بالقوه انسان در دنیای بعدی به صحنه عمل درمی‌آیند و این جهان ظرفیت بروز آن‌ها را ندارد.

[17] موسوی، محمد، مجموعه پیک شفا، 12جلد، کانون پژوهش - اصفهان، چاپ: دوم، 1388 ه.ش.

[18] ( 17). وزوز گوش هم از معضلات پزشکی روز است. درمان آن در طب ایرانی- اسلامی با موفقیت انجام می‌شود.

پاکسازی دستگاه گوارش همراه با زالو درمانی بر پشت گوش به تعداد هر گوش 10 عدد زالوی کوچک و بخور و داروی عطسه‌آور این بیماری را علاج کرده است

[19] ( 18). بنظر می‌رسد پزشکی غربی داروهای حساسی مانند داروهای تقویت گوش را بطور آزمایشی وارد بازار می‌کند و چنانچه تأثیر مثبتی داشت برای خود بکار می‌برد و در غیر این صورت از بازار حذف می‌نماید.

[20] ( 19). بورک یا بوره ارمنی نوعی خاک است که در داروهای طب قدیم برای زخم‌های پوستی بویژه زخم‌های سوداوی و بلغمی غلیظ بکار می‌رود.

[21] ( 20). شمیم عبارت از اشیاء خوشبویی است که در طب سنتی برای تقویت قوای مغز اعم از حافظه و هوش و عقل و پیشگیری از فالج و صرع و رعشه و سردرد و سرگیجه و امثال آن بکار می‌رود.

[22] ( 21). اسپری‌های امروزی به این نوع دارو شباهت دارند با این تفاوت که اسپری‌ها با مزاج خشک و عوارض مخربی که دارند از دیدگاه طب سنتی مردود اعلام می‌شوند.

[23] ( 22). خارک: خرمای نارس

[24] ( 23). تقریبا تمام داروهای شیمیایی دارای عوارض منفی هستند. ساده‌ترین و پرمصرف‌ترین آنکه استامینوفن و آسپیرین می‌باشند بسترساز بیماری‌های خطرناک کبدی مانند سیروز و سرطان‌های کبد می‌باشند. بقیه داروها مسلما عوارض بیشتری دارند!

[25] ( 24). شیاف سرخ تند، شیاف اصطفطیقان، شیاف گلنار و شبت و شیاف سبز تند از جمله داروهای دیگر درمان سبل و دیگر بیماری‌های چشمی است که در اقرابادین نسخه آن‌ها آمده است.

[26] ( 25). برای آگاهی از روش‌های درمان بیماری‌های چشم به کتابی که از طرف همین مؤسسه( پیک شفا) منتشر خواهد شد مراجعه نمایید.

[27] ( 26). بهتر است پاکسازی 15 روزه و پاکسازی کلیه‌ها نیز انجام شود سپس داروهای تقویت نیروی جنسی مصرف گردد. بدون پاکسازی مصرف هر نوع داروی تقویت‌کننده نیروی جنسی کاری عبث است. مصرف این داروها اثرات موقتی خواهند داشت و تنها گرمای بدن را بالا می‌برند و شاید موجب غلظت خون هم بشوند.

[28] ( 27). محرورین: سردمزاج‌ها

[29] ( 28). مبرودین: گرم‌مزاج‌ها

[30] ( 29). منظور از روغن سیاه‌دانه روغنی است که از خود سیاه‌دانه گرفته شود. روغن‌های موجود در بازار اغلب از جوشاندن سیاه‌دانه در روغن‌هایی مانند روغن کنجد، زیتون و امثال آن بدست می‌آید. کیفیت این روغن‌ها بسیار ضعیف‌تر بوده و مورد نظر ما نیست.

[31] ( 30). طلا کردن به‌معنای مالیدن روغن‌های گیاهی و مایعاتی که سیال هستند، بر پوست است.

[32] ( 31). ماهی اسقنقور در دریای مصر و موریتانی و دریای سیاه یافت می‌شود. هنگامی که در فصل بهار برای جفت‌گیری به سطح آب و نزدیک ساحل می‌آید شکار می‌شود. بهترین بخش بدنش شکم و ناف است.

اسقنقور تازه با کمترین میزان نمک بسیار مهیّج شهوت است و انواع خشک آنکه در عطاری‌ها نمک سود شده است به میزان زیادی قوت خود را از دست می‌دهد.

[33] ( 32). این هم از مصادیق بارز غرب‌زدگی است که مردم سن مرد را حدود 2 تا 3 سال بالاتر از زن در نظر می‌گیرند. بسیاری از فسادهای پس از ازدواج ناشی از همین تقلید کورکورانه از فرهنگ غربی است. زن زودتر فرسوده شده و مرد بسمت زنان جوان‌تر کشانده می‌شود. در فرهنگ دینی ما برابر بودن زن و مرد و همسو و هم کفو بودن مطرح است نه سن آنان! سن مزاجی و سن بلوغ عقلی در پیدا کردن هم کف مورد نظر است، ممکن است کسی از لحاظ مزاجی در سن 50 سالگی یا قبل از 40 سالگی به مزاج سودا که پختگی عقل است برسد. بلعکس افرادی از لحاظ مزاج سنی از سودای پخته دور مانده و سن عقلی آنان به شکل محسوسی پائین‌تر از دیگران می‌باشد. حرکات و رفتار و گفتارشان نیز دور از پختگی و عاری از وقار و سنگینی است.

معمولا دختران زودتر از پسران به بلوغ عقلی می‌رسند درحالی‌که در همان سن جنس مذکر دارای حرکات کودکانه و سبکسرانه است. این تفاوت سنی معمولا 5 سال تا بیشتر می‌باشد، دختر می‌تواند یک خانه‌دار موفق باشد اما پسر بدون والدین قادر به تأمین مخارج و مدیریت و اداره خانواده نیست.

[34] ( 33). شیر پاستوریزه و هموژنیزه زیان‌بار است و منظور از شیر آن است که بطور طبیعی تهیه ولی برای اجتناب از تب مالت لازم است جوشانده شود.

[35] ( 34). به نظر می‌آید به دلیل بی‌تحرکی برای پیران بد شمرده شده است. جایگزینی روغن زیتون برای سالمندانی که بسیار شکسته شدند توصیه می‌شود.

[36] از انواع سوء مزاج‌های حاد دستگاه گوارش می‌باشد، که در آن سوء مزاج مرطوب معده باعث می‌شود مواد به سمت روده‌ها کشیده شده و به دلیل عدم قدرت جاذبه کبدی که اسهال مواد هضم ناشده در روده‌ها ایجاد گردد و مدفوع به رنگ سبز، زرد، سفید و رنگ‌های دیگر درآید.

[37] ( 36). توجه داشته باشید که نوعی پنیر در آن زمان مصرف می‌شده که از نظر علامه مجلسی( ره) نمک نزده و تازه بوده و طبیعت آن سرد بشمار می‌آمده است. از این روست که گردوی با طبیعت گرم با پنیر سفارش شده است.

[38] ( 37). ماست علی‌رغم تبلیغات فراوانی که درباره آن شده غذای پرعوارضی است که باید در مورد مصرف آن در موارد بسیاری به مردم هشدار داد. در اغلب بیماری‌ها ماست باعث رسوب خلط بیماری شده و بیماری را مزمن می‌کند. اصرار مردم در مورد مصرف ماست یکی خوش‌مزه بودن آن است و دوم تبلیغات غلط در مورد وجود کلسیم زیاد در آن. ماست برای صاحبان مزاج‌های گرم دموی بسیار مناسب است بشرط آنکه هنگام بیماری مصرف آن قطع شود.

[39] ( 38). در مورد کلسیم در ماست باید عرض کنم غلوّ بسیاری صورت پذیرفته است. می‌دانید هرگاه یک ماده غذایی برای فروش به بازار می‌رسد اگر تبلیغات مربوط به فوائد آن از نظر علمی گسترده‌تر باشد مصرف آن افزایش چشمگیر می‌یابد. داستان مصرف لبنیات به سال‌هایی بازمی‌گردد که کارخانه‌های شیر پاستوریزه در ایران به تقلید از غرب شروع بکار کرد. اما ذائقه مردم ایران با محصولات پاستوریزه سازگار نبود. مردم معتقد بودند شیر و فرآورده‌های آن باید بصورت طبیعی تولید و مصرف شود. سرمایه‌داران و تولیدکنندگان با ترفندهای بسیاری از طریق رسانه‌های جمعی وارد میدان شدند. از طرفی با ریختن پول به جیب روزنامه‌نگاران و رسانه‌های مهمی مانند رادیو و تلویزیون و مجلات و روزنامه‌ها مسئله کلسیم و اهمیت آن را مطرح کردند و بحث‌های علمی درباره آن براه انداختند، بمباران کلسیم چنان فضای ذهنی مردم را پر کرد که مردم در مصرف همه غذاها دنبال بدست آوردن کلسیم بودند. فروش قرص‌های کلسیم‌دار مانند قرص‌های ویتامین ث و ویتامین ب و امثال آن بالا گرفت. از سوی دیگر مردم را از مصرف محصولات غیر پاستوریزه و طبیعی بازداشتند، چراکه تب مالت می‌آورد! بحث دیگری که در رسانه‌ها مطرح شد آن بود که مردم اروپا در هر ماه 150 لیتر شیر مصرف می‌کنند ولی مردم ایران تنها 20 لیتر شیر مصرف می‌نمایند. پس مردم ما عقب ماندگی از این لحاظ دارند و باید خود را به اروپائیان برسانند. بدین‌وسیله تولید محصولات پاستوریزه و هموژنیزه اوج گرفت. آن قدر این تبلیغات مسموم ذهن مردم ما را اشغال کرد که ما نمی‌توانیم به بیمار مبتلا به تومور مغزی بگوییم لبنیات نخور! او می‌ترسد که مبادا کلسیم بدنش کاهش یابد. حاضر است سرطان او را از پای درآورد ولی کلسیم بدنش کاهش نیابد. باید به مردم آگاهی بدهیم که کلسیم در بسیاری از غذاها و مواد خوراکی از لبنیات بالاتر است. به‌عنوان مثال در انجیر و آلوی بخارا، در گوشت و سبزیجات و کاهو و ده‌ها ماده غذایی دیگر! گرفتن عصاره راسته گوسفند می‌تواند کلسیم سرشاری را برای مصرف مردم آماده کند. ما سؤالمان این است که آیا نیاز بدن ما به کلسیم بیشتر از مواد معدنی دیگر مانند نمک( کلرور سدیم)، منگنز، روی، آهن و غیرو است؟!

[40] ( 39). در مورد گوشت قرمز باید توجه جدی صورت پذیرد. هر چیزی به اندازه طبیعی باید مورد استفاده قرار گیرد.

متأسفانه در رسانه‌های جمعی از جمله رادیو و تلویزیون بویژه در اخبار علمی گزارش‌های علمی داده می‌شود که سبب انحراف افکار عمومی از مصرف مواد غذایی مانند گوشت قرمز، گوشت ماهی، مصرف نمک، آب درمانی و غیرو می‌شود که با طب اسلامی منافات دارد. البته پخش مسائل علمی اشکالی ندارد چراکه هر مکتب فکری ادعاهای خود را صحیح تلقی می‌کند اما سؤال در این است که چرا این تریبون‌های مهم عادلانه ما بین مکاتب پزشکی تقسیم نمی‌شود؟!

[41] ( 40). ابازیر و توابل ادویه و مصالح طعام است. فرق بین ابازیر با توابل در آن است که ابازیر ادویه خشک را گویند و توابل هم خشک و هم تر است. برای بو و مزه طعام مصرف می‌شود تا طبیعت معده آن را بپذیرد.

[42] ( 41). فانید: قند، شکر و شیره نیشکر را گویند.

[43] ( 42). حمام سونا به اشکال مختلف در جوامع قدیمی رایج بوده و مورد توجه طب سنتی در پیشگیری از بیماری‌ها و علاج دردها بوده است. تنها شکل و کیفیت آن در زمان ما تغییر یافته است.

[44] ( 43). انسان همواره در راه کسب علم و دانش گام برمی‌دارد و آنچه می‌یابد بر فقر علمی‌اش می‌افزاید پس دائما تشنه و تشنه‌تر می‌شود هر محققی که قدم در راه کسب و دانش گذارده نیز در این میدان علم، دانشمند و فرهیخته و محترم است. چه فرقی است میان دانشمندان و دانش‌پژوهان محقق؟ تفاوت در فهم این معنی است که می‌فهمد که نمی‌داند و بر تلاشش در کسب علم کوشاتر می‌گردد.

[45] ( 44). طبق اطلاعات موثقی که وجود دارد سران استکباری در تلاش گسترده‌ای در کسب علم و دانش در راستای عمر طولانی‌تر می‌باشند تا به زعم خودشان نژادهای برتر به عمر طولانی‌تری دست پیدا کنند و بر دیگر مردمان سیطره یافته آنان را در اختیار تأمین مطامع خود قرار دهند که این خود نوعی برده‌داری مدرن می‌باشد. چنانچه سران استکبار صلاح بدانند که جمعیت کره زمین باید به یک سوم کاهش یابد این امر را بسرعت با انواع سلاح‌های غیر متعارف انجام دهند. یکی از راه‌های آن گسترش بیماری‌ها از طریق دانش طب است. اکنون داروهای شیمیایی بطور مرتب در مردم جهان آزمایش شده و هرچه خوب است برای سران استکباری و هرچه کشنده است برای مردم عادی برگزیده می‌شود!

[46] موسوی، محمد، مجموعه پیک شفا، 12جلد، کانون پژوهش - اصفهان، چاپ: دوم، 1388 ه.ش.

[47] ( 45). آیه کریمه قرآن: i « وَ فِی السَّماءِ رِزْقُکُمْ وَ ما تُوعَدُونَ. E رزق شما و آنچه وعده داده شدید در آسمان است.» س 55 الذاریات آیه 22

[48] ( 46). متأسفانه این علم نیز با هجوم غارتگرانه غرب به مناطق شرقی به فراموشی سپرده شد و علم و تکنولوژی نوین با حکومت مواد شیمیایی روش‌هایی را برای کاشت و داشت و برداشت محصولات اعمال کرد که عوارض آن هنوز از نسل کنونی بشر با گسترش بیماری‌هایی مانند سرطان و سکته و ناراحتی‌های قلبی و کوتاهی عمر قربانی می‌گیرد.

[49] ( 47). امیدوارم در آینده نزدیک تمام تحقیقات کنون خود را در این زمینه پس از تدوین به چاپ برسانم( مؤلف)

[50] ( 48). استفاده از علم نجوم و تأثیرات کیهانی را به وقت دیگر و کتابی دیگر موکول می‌کنیم که خود بحثی بلند و گسترده است و در این مقوله تنها به مصرف میوه‌ها و برخی از داروها اشاره و به همین مقدار بسنده می‌کنیم.

[51] ( 49). منظور از فصل بهار دقیقا روز تحویل سال نیست، بلکه زمانی است که باد بهاری شروع به وزیدن می‌کند.

این آغاز ممکن در برخی از سال‌ها با سال‌های دیگر متفاوت باشد، مثلا ممکن است بهار زودتر از راه برسد.

[52] ( 50). عسل‌های موجود در بازار را برای بیماران ممنوع کرده‌ایم. پس در اینجا منظور از عسل همان عسل طبیعی است که به هیچ وجه به زنبور غذای دیگری غیر از گرده گل داده نشده باشد.

[53] ( 51). مصرف یک کیلو در روز ممکن است برای افراد ممکن نباشد ولی براساس ضرب المثلی که می‌گوید به مرگ بگیر تا به تب راضی شود تلاش می‌کنیم مصرف خام آن را در روز به حد اکثر ممکن برسانیم با توجه به اینکه ممکن است اظهار بی‌اشتهایی از طرف بیمار یا انسان کهنسال مطرح باشد.

[54] ( 52). امام صادق( ع) در حدیثی مشهور یک خوشه انگور را در دست گرفته و در مقابل اصحاب می‌فرمایند: این میوه شفاست؛ پس از آن به خواص شگفت‌آور انگور می‌پردازند و مدتی طویل آن را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل علمی قرار می‌دهند.

[55] ( 53). مصرف انار با پیه یا همان گوشت داخلی آن از احادیث مشهور نبی مکرّم اسلام است که می‌فرمایند پیه‌های داخل انار معده و دستگاه گوارش را دباغی می‌کند.

[56] ( 54). دارابی میوه‌ای است از نوع مرکبات شبیه به نارنج و بزرگتر از آن است؛ طعمش ترش و مطبوع می‌باشد.

[57] ( 55). برنج مرکب القوا است. بعضی آن را گرم در اول و برخی سرد و برخی معتدل گفته‌اند. چنانچه برنج آبکش شود طبیعت آن سرد می‌شود.

[58] موسوی، محمد، مجموعه پیک شفا، 12جلد، کانون پژوهش - اصفهان، چاپ: دوم، 1388 ه.ش.