شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

٦٩- باب كراهت نپذيرفتن تكريم و احترام مانند نپذيرفتن متكا و بوى خوش‏ ١- امام صادق (ع) فرمود : دو نفر بر حضرت علىّ (ع) وارد شدند، حضرت براى هر كدام تشكى گذاشت، يكى روى آن نشست و ديگرى امتناع كرد، حضرت به او فرمود : روى آن بنشين زيرا هيچ كس از پذيرفتن احترام خوددارى نمى‏كند مگر الاغ.

٢- ابو الحسن امام موسى كاظم (ع) فرمود : امير مؤمنان عليه السّلام مى‏فرمود :

از پذيرفتن احترام خوددارى نمى‏كند مگر الاغ، پرسيدم مقصود از احترام چيست؟

فرمود : جا دادن به شخص در مجلس، و بوى خوش كه به او تعارف مى‏شود.

٣- علىّ بن جهم گويد : از ابو الحسن امام كاظم (ع) شنيده‏ام كه مى‏فرمود :

از پذيرفتن احترام خوددارى نمى‏كند مگر الاغ، سؤال كردم منظور از احترام چيست؟

فرمود : چيزى مانند بوى خوش و هر چه انسان بدان احترام مى‏شود. ٤- ابو زيد مكّى گويد : از امام موسى كاظم (ع) شنيدم كه مى‏فرمود : از پذيرفتن احترام خوددارى نمى‏كند مگر الاغ، و منظور امام از آن بوى خوش و متّكا بود.

٥- بزنطى از ابو الحسن علىّ بن موسى الرضا (ع) نقل كرده است كه حضرت علىّ (ع) فرمود : از پذيرفتن احترام خوددارى نمى‏كند مگر الاغ، از امام رضا (ع) پرسيدم : منظور چيست؟ فرمود : آن كرامت [احترام] شامل بوى خوش و جا دادن در مجلس مى‏شود كه هر كس اين دو را نپذيرد چنان است كه گفته شد.

٦- سماعة بن مهران گويد : از امام صادق (ع) پرسيدم اگر كسى عطرى را كه به او تعارف مى‏شود ردّ كند چگونه است؟ فرمود : شايسته نيست كرامت و احترام را ردّ نمايد.

٧- در كتاب قرب الاسناد از حضرت على (ع) نقل شده است كه رسول خدا (ص) فرمود : هر گاه كرامتى بر شما عرضه شد آن را رد نكنيد زيرا الاغ است كه احترام را رد مى‏كند.

٧٠- باب استحباب استقبال و بدرقه از مهمان و اطاعت مهمان از صاحب خانه‏ ١- امام صادق (ع) از پيامبر (ص) نقل فرموده است : از جمله حقوق مهمان بر

صاحب خانه آن است كه : صاحب خانه با آرامش و وقار در موقع ورود و خروج مهمان چند قدمى با وى برود.

و نيز آن حضرت از رسول خدا (ص) نقل فرموده است هنگامى كه كسى به خانه برادر مسلمانش وارد مى‏شود تا زمانى كه از آنجا خارج شود صاحب خانه بر او فرمانرواست.

٧١- كسى كه دوستش را براى مطلبى امين دانسته است جايز نيست آن مطلب را بدون اجازه‏اش بازگو كند مگر به عنوان ذكر خير يا شهادت براى كار حرامى كه انجام شده است‏ ١- امام باقر (ع) از رسول خدا (ص) نقل فرموده است : مجلسها امانت است [يعنى سخنى كه در مجلسى گفته مى‏شود حكم امانت دارد و نبايد براى ديگران گفته شود .]

٢- ابن ابى عوف گويد : از امام صادق (ع) شنيدم كه فرمود : مجلسها امانت است.

٣- امام جعفر صادق (ع) فرمود : مجلسها امانت است، و جايز نيست سخن كسى را كه مى‏خواهد پوشيده بماند براى ديگران نقل كنند مگر با اجازه او، يا براى فرد مورد اطمينان، يا براى ذكر خير او.

٤- جابر بن عبد اللّه انصارى گويد : پيامبر خدا (ص) فرمود : مجلسها امانت است مگر در سه مورد : ١- مجلسى كه در آن خونى به ناحقّ ريخته شده باشد.

٢- جايى كه در آن مرتكب زنا شده‏اند. ٣- مجلسى كه در آن به ناحق مال حرامى را حلال كنند.

٧٢- هر گاه سه نفر با هم باشند كراهت دارد دو نفر از آنها در گوشى صحبت كنند ١- امام صادق (ع) فرمود : هر گاه سه نفر با هم باشند نبايد دو نفر از آنان با يك ديگر در گوشى صحبت كنند زيرا اين كار نفر سوّم را اندوهگين و آزرده خاطر مى‏كند.

٢- امام كاظم (ع) فرمود : هر گاه سه نفر در خانه‏اى باشند نبايد دو نفر از آنان با هم در گوشى صحبت كنند زيرا اين كار دوستشان را غمگين مى‏سازد.

٧٣- باب كراهت قطع كردن سخن مسلمان‏ ١- امام جعفر صادق (ع) از پيامبر (ص) نقل فرموده است : كسى كه سخن برادر مسلمانش را قطع كند مانند آن است كه صورت او را بخراشد.

٧٤- باب استحباب يا كراهت كيفيّت نشستن‏ ١- عبد العظيم بن عبد اللّه علوى (در حديث مرفوعه) گويد : پيامبر سه جور مى‏نشست : ١- سر پا به اين ترتيب كه ساقهاى پا را بلند مى‏كرد و دو زانو را در ميان دو دست خويش حلقه‏وار مى‏گرفت [و رانها را به شكم مى‏چسباند -٢ .] دو زانو مى‏نشست. ٣- يك پا را خم مى‏كرد و پاى ديگر را روى آن مى‏انداخت، و هرگز ديده نشد كه آن حضرت چهار زانو بنشيند.

٢- ابو حمزه ثمالى گويد : علىّ بن الحسين (ع) را در حالى نشسته ديدم كه يك پايش را روى ران ديگر گذاشته بود؛ عرض كردم مردم [قوم يهود به استناد حديث بعد] اين گونه نشستن را نمى‏پسندند و مى‏گويند مانند نشستن پروردگار است، امام فرمود : اين نحوه نشستن من در اثر خستگى است، در صورتى كه پروردگار خسته نمى‏شود و چرتش نمى‏گيرد و در خواب نمى‏رود.

٣- حمّاد بن عثمان گويد : امام صادق (ع) نشسته بود در حالى كه پاى راست آن حضرت روى ران چپ بود، شخصى عرض كرد : فدايت شوم اين گونه نشستن مكروه است، امام فرمود : نه، اين سخن يهود است كه مى‏گويند وقتى خدا از خلقت آسمانها و زمين فارغ شد بر عرش جاى گرفت و اين گونه نشست تا استراحت كند، پس خدا اين آيه را نازل كرد : «خدا نيست خدايى جز او كه زنده و قائم به ذات خويش است، او را چرت و خواب نمى‏گيرد» و امام صادق (ع) همان طور كه نشسته بود باقى ماند.

٤- در كتاب مكارم الاخلاق آمده است كه رسول خدا هر گاه مى‏نشست ساقهاى پا را از زمين بلند مى‏كرد و زانوها را در ميان دو دست خود حلقه‏وار مى‏گرفت.

٧٥- مستحبّ است در مجلس انسان به عنوان تواضع جايى پايين‏تر از شأن خود بنشيند ١- امام صادق (ع) فرمود : كسى كه راضى شود در پايين مجلس بنشيند تا وقتى كه از جايش بلند شود ملائكه بر او درود مى‏فرستند.

٢- امام جعفر صادق (ع) نقل فرموده است كه پيامبر (ص) هر گاه وارد منزلى مى‏شد در پايين مجلس مى‏نشست.

٣- امام صادق (ع) فرمود : از نشانه‏هاى تواضع اين است كه انسان در جايى پايين‏تر از شأن خود بنشيند.

٤- امام صادق (ع) فرمود : از نشانه‏هاى تواضع آن است كه ١- به نشستن در پايين مجلس خوشنود باشى. ٢- به كسى كه او را ملاقات مى‏كنى سلام نمايى.

٣- مجادله و بگو و مگو را رها كنى اگر چه حق با تو باشد. ٤- دوست نداشته باشى به خاطر تقوايى كه داراى ستايش شوى.

٥- ابن عبّاس گويد : رسول خدا (ص) روى زمين مى‏نشست، روى زمين غذا مى‏خورد، و با دست خويش گوسفندان را مى‏بست، و دعوت بردگان را حتّى براى نان جو مى‏پذيرفت.

٦- مصعب بن شيبه گويد : پيامبر خدا (ص) فرمود : وقتى گروهى در مجلسى نشسته‏اند و كسى وارد مى‏شود اگر به وى جا دهند بايد بپذيرد زيرا بدين‏

وسيله به او احترام گذاشته‏اند، و اگر به او جا ندهند در هر جا خالى هست بنشيند.

٧٦- باب استحباب رو به قبله نشستن‏

١- حمّاد بن عثمان گويد : امام صادق (ع) را مى‏ديدم كه در خانه‏اش رو به قبله مى‏نشيند.

٢- امام صادق (ع) فرمود : پيامبر خدا (ص) اكثرا رو به قبله مى‏نشست.

٣- شيخ بهايى در كتاب «مفتاح الفلاح» روايت كرده كه از ائمّه عليهم السّلام روايت شده است : بهترين نوع نشستن آن است كه رو به قبله باشد.

٧٧- باب كراهت نشستن روبروى خورشيد ١- سهل بن زياد در حديثى كه سند آن به حضرت على (ع) مى‏رسد از آن حضرت نقل كرده است روبروى خورشيد ننشينيد زيرا آن آتشدانى است كه باعث رنگ پريدگى و كهنه شدن لباس، و آشكار شدن دردهاى پنهانى مى‏گردد.

٢- امام موسى كاظم از رسول خدا (ص) نقل فرموده است : در خورشيد چهار خصلت است :

١- رنگ را تغيير مى‏دهد. ٢- باد را گنديده مى‏كند. ٣- لباس را كهنه‏

مى‏سازد. ٤- ايجاد درد مى‏كند.

٣- حضرت على (ع) «در حديث اربعمائة» فرموده است : پشت به آفتاب بنشينيد زيرا خورشيد دردهاى پنهانى را آشكار مى‏سازد.

٧٨- باب استحباب نشستن در خانه غير در هر جايى كه صاحب خانه بخواهد

  ١- امام صادق (ع) از پدرش امام باقر (ع) نقل فرموده است : هر گاه كسى وارد خانه برادر مؤمنش شود هرجا صاحب خانه امر كند بنشيند زيرا صاحب خانه آشناتر است به خانه و محرم بودن آن.

٧٩- باب استحباب نشستن روى دو پا و در بغل گرفتن زانوها ١- ابو الحسن امام كاظم (ع) از رسول خدا (ص) نقل فرموده است : روى پا نشستن و زانوها را در بغل گرفتن به منزله ديوار عربهاست.

٢- سماعة گويد : از امام صادق (ع) در باره مردى كه خودش را با يك جامه بپوشاند سؤال كردم، امام فرمود : اگر لباس عورتش را بپوشاند اشكال ندارد.

٨٠- باب استحباب شوخى و خنده كم ‏ ١- معمّر بن خلّاد گويد : به ابو الحسن امام كاظم (ع) عرض كردم فدايت شوم عدّه‏اى با هم هستند و شوخى مى‏كنند و مى‏خندند، امام فرمود : اشكال ندارد اگر در آن نباشد؛ فهميدم منظور امام اين است كه در آن شوخى، فحش و هرزه گويى نباشد. سپس فرمود : عرب صحرانشينى هديه‏اى براى پيامبر (ص) آورد، و به پيامبر (ص) عرض كرد : پول هديه مرا بدهيد، رسول خدا (ص) خنديد، و هنگامى كه غمگين مى‏شد مى‏فرمود : آن عرب چه شد؟ اى كاش به نزد ما مى‏آمد.

٢- ابو الحسن اول امام موسى كاظم (ع) فرمود : يحيى بن زكريّا گريه مى‏كرد و نمى‏خنديد، امّا عيسى بن مريم مى‏خنديد و گريه هم مى‏كرد و عمل حضرت عيسى (ع) بهتر از عمل حضرت يحيى (ع) بود.

٣- فضل بن ابى قرّة گويد : امام صادق (ع) فرمود : هر مؤمنى داراى دعابه است، پرسيدم دعابه چيست؟ فرمود : شوخى.

٤- يونس بن شيبانى گويد : امام صادق (ع) سؤال كرد : چگونه است وضع شوخى كردن شما مؤمنين با يك ديگر؟ عرض كردم كم است فرمود : شوخى را ترك نكنيد زيرا شوخى نشانه خوش خلقى است، و بدين وسيله برادرت را خوشحال مى‏كنى، رسول خدا (ص) با مردم شوخى مى‏كرد و مى‏خواست آنها را خوشحال كند.

٥- عبد اللّه بن محمّد جعفى گويد : از امام صادق (ع) شنيدم كه مى‏فرمود :

كسى را كه در بين مردم شوخى مى‏كند خدا دوست دارد در صورتى كه به فحش نينجامد. ٦- حمران بن اعين گويد : به خدمت امام محمّد باقر (ع) رسيدم و عرض كردم مرا نصيحت كنيد، فرمود : تو را به تقواى الهى سفارش مى‏كنم، از شوخى بپرهيز زيرا احترام و آبروى شخص را مى‏برد.

٧- امام جعفر صادق (ع) از پدرانش (ع) نقل فرموده است كه پيامبر (ص) (در وصيّتش به علىّ (ع» فرمود : يا على شوخى نكن زيرا آبرويت را مى‏برد و دروغ مگو كه نورانيّت را از تو مى‏گيرد. (مرحوم علّامه مى‏فرمايند منظور در اين احاديث شوخى زياد است).

٨١- باب كراهت قهقهه زدن و استحباب تبسّم‏ ١- امام صادق (ع) فرمود : قهقهه زدن از شيطان است.

٢- امام محمد باقر (ع) فرمود : اگر قهقهه زدى پس از آن بگو «خدايا مرا دشمن مدار».

٣- امام صادق (ع) فرمود : خنده مؤمن تبسّم است.

٨٢- باب كراهت خنده بدون علّت‏ ١- امام صادق (ع) فرمود : خنده بدون سبب نشانه نادانى است. و مى‏فرمود :

در موقع خنده نبايد دندانهاى جلو دهان ديده شود، كه در اين صورت عمل ناپسندى انجام داده‏اى، كسى كه بدى مرتكب مى‏شود از شبيخون در امان نمى‏ماند.

٢- امام جعفر صادق (ع) فرمود : چه بسيارند كسانى كه خنده بيهوده مى‏كنند و گريه آنها در روز قيامت زياد است، و چه بسيارند كسانى كه از خوف خدا زياد گريه مى‏كنند و در روز قيامت در بهشت خنده و شادى آنان زياد است.

٣- امام صادق (ع) فرمود : سه چيز مورد غضب شديد خداست : ١- خوابيدن بدون شب‏زنده‏دارى. ٢- خنده بدون علّت. ٣- غذا خوردن از روى سيرى.

٤- امام صادق (ع) فرمود : در مدينه مردى بيكاره مردم را مى‏خندانيد و مى‏گفت علىّ بن الحسين (ع) مرا خسته كرد چرا كه نتوانستم او را بخندانم در همين حديث آمده است كه امام زين العابدين (ع) فرمود : به او بگوييد : «مسلّم براى خدا روزى است كه بيكاره‏ها در آن روز [قيامت] زيان مى‏كنند.

٨٣- باب كراهت شوخى و خنده زياد ١- امام صادق (ع) فرمود : از شوخى بپرهيزيد زيرا آبرو را مى‏برد.

٢- امام جعفر صادق (ع) فرمود : خنده زياد قلب را مى‏ميراند.

و نيز فرمود : خنده زياد دين را ذوب مى‏كند همچنان كه آب نمك را در خود حلّ مى‏نمايد.

٣- امام صادق (ع) فرمود با كسى كه او را دوست دارى شوخى و مجادله مكن.

٤- عنبسه عابد گويد : از امام صادق (ع) شنيدم كه مى‏فرمود : خنده زياد آبرو را مى‏برد.

٥- عنبسه نيز مى‏گويد : از آن حضرت شنيدم كه فرمود : شوخى دشنام كوچك است.

٦- امام صادق (ع) فرمود : مجادله نكن، زيرا آبروى تو مى‏رود، و شوخى نكن كه نسبت به تو گستاخ مى‏شوند.

٧- امام باقر (ع) فرمود : شوخى زياد آبرو را مى‏برد، و خنده زياد ايمان را به يك سو پرتاب مى‏كند [از بين مى‏برد]

٨- ابو الحسن امام موسى كاظم (ع) در وصيّت به بعضى از فرزندانش فرموده است : از شوخى بپرهيز زيرا نور ايمان را از تو مى‏برد و مروّت و مردانگى تو را سبك مى‏سازد.

٩- امام صادق (ع) از امير المؤمنين (ع) نقل فرموده است : از شوخى بپرهيز زيرا شوخى باعث كينه و دشمنى شده و فحش كوچك است.

١٠- امام جعفر صادق (ع) فرمود : از شوخى بپرهيز زيرا آبرو و شكوه و عظمت اشخاص را از بين مى‏برد.

١١- امام صادق (ع) فرمود : شوخى نكن چون نسبت به تو گستاخ مى‏شوند.

١٢- امام صادق (ع) از پدرانش نقل فرموده است : كه پيامبر خدا (ص) فرموده : شوخى زياد آبرو را مى‏برد، و خنده زياد ايمان را نابود مى‏كند، و دروغ زياد نور ايمان را مى‏برد.

١٣- امام صادق (ع) از پدرانش نقل كرده است كه حضرت على (ع) فرموده است : خنده پيامبر (ص) تبسّم بود، روزى بر گروهى از انصار گذشت و ديد با

يك ديگر صحبت مى‏كنند و دهانشان پر از خنده است فرمود : اى گروه دست بازداريد. اگر كسى را آرزويش مغرور كند و او را از عمل خير بازدارد به گورستان سرى بزند، و رستاخيز را به ياد آورد، مرگ را به ياد آورد زيرا مرگ درهم شكننده لذّتهاست.

١٤- عبد اللّه بن جعفى گويد : از امام باقر (ع) شنيدم كه مى‏فرمود : خدا كسى را كه در حضور جمعى شوخى مى‏كند دوست دارد مشروط بر اين كه شوخى به فحش كشانده نشود، و كسى را كه در تنهايى بينديشد، و در خلوت پند و اندرز گيرد، و به نماز خواندن افتخار ورزد دوست دارد.

١٥- امام صادق (ع) از پدرش نقل فرموده است كه داود به سليمان (ع) گفت : پسرم از خنده زياد بپرهيز، زيرا خنده زياد انسان را در روز قيامت تهيدست رها مى‏كند.

١٦- سيد رضى در نهج البلاغه از امير المؤمنين (ع) نقل كرده است كه آن حضرت فرمود : شخص شوخى نمى‏كند مگر اين كه چيزى از عقلش پريده باشد.

٨٤- باب استحباب تبسّم بر چهره مؤمن‏ ١- در كتاب «الاخوان» از حضرت رضا (ع) نقل شده است : هر كس بر صورت خود گلاب بپاشد و براى حاجتى از خانه خارج شود دچار تنگدستى و خوارى نگردد، و هر كس از بقيّه آبى كه برادر مؤمنش آشاميده به منظور تواضع بنوشد خدا حتما او را وارد بهشت مى‏كند، و كسى كه بر چهره برادر مؤمنش تبسّم زند خدا برايش حسنه مى‏نويسد، و كسى كه خدا برايش حسنه بنويسد او را عذاب نخواهد كرد.

٢- امام باقر (ع) فرمود : تبسّم مؤمن بر چهره برادرش حسنه است، و پاك كردن گرد و غبار از چهره مؤمن نيز حسنه مى‏باشد، و هيچ عبادتى مانند خوشحال كردن مؤمن نيست.

٣- امام صادق (ع) فرمود : هر كه از چهره برادر مؤمنش گرد و غبار غم بزدايد خدا براى او ده حسنه مى‏نويسد، و كسى كه بر چهره برادرش تبسّم زند براى او حسنه‏اى است.

٨٥- باب استحباب صبر كردن بر اذيّت همسايه و ديگران‏

  ١- عمرو بن عكرمة گويد : به خدمت امام صادق (ع) رسيدم و عرض كردم همسايه‏اى دارم كه مرا اذيّت مى‏كند، امام فرمود : با او مهربان باش گفتم : خدا به او رحم نكند، آن حضرت صورتش را از من برگرداند، من نخواستم با آن وضع از امام جدا شوم، لذا توضيح دادم كه وى به صورتهاى مختلف مرا اذيّت مى‏كند، فرمود : گمان مى‏كنى اگر آشكارا با او دشمنى كنى مى‏توانى از او انتقام بگيرى؟

گفتم او را به اطاعت خود وامى‏دارم، فرمود اين همسايه تو از اشخاصى است كه نسبت به كسانى كه خدا به آنها چيزى بخشيده حسد مى‏ورزد، پس هر گاه نعمتى براى كسى ديد اگر اهل و عيالى داشته باشد آنها را اذيّت مى‏كند و اگر اهل و عيالى ندارد به خدمتگزارش اعتراض مى‏نمايد و اگر خدمتگزار نداشته باشد شبها را به بيدارى و روزها را به جوش و خروش به سر مى‏برد.

٢- عبد صالح (امام موسى كاظم (ع» فرمود : تنها خوشرفتارى با همسايه خوددارى از اذيّت او نيست، بلكه تحمّل اذيت و آزار اوست.

٣- امام صادق (ع) فرمود : مؤمن از يكى از سه چيز خلاصى ندارد و گاهى هر سه در او جمع مى‏شود، يا بعضى از افراد خانه در را به رويش مى‏بندند و بدين وسيله او را اذيّت مى‏كنند، يا همسايه او را اذيّت مى‏كند، يا كسى در راه برآوردن نيازمنديهايش به او آزار مى‏رساند، و اگر مؤمن بر قلّه كوهى باشد خداى عزّ و جلّ شيطانى را مى‏فرستد تا او را اذيّت كند و در عين حال او را با ايمانش مأنوس مى‏كند كه از هيچ كس وحشت نداشته باشد.

٤- امام جعفر صادق (ع) فرمود : در عالم نبوده و نمى‏باشد و نخواهد بود مؤمنى مگر اين كه داراى همسايه‏اى باشد كه او را اذيّت كند و اگر مؤمن در جزيره‏اى از جزيره‏هاى دريا باشد خدا كسى را مى‏فرستد كه او را اذيّت نمايد.

٥- امام صادق (ع) فرمود : در گذشته و در آينده و زمانى كه شما در آن به سر مى‏بريد مؤمنى نبوده و نمى‏باشد مگر اين كه داراى همسايه‏اى است كه او را اذيّت مى‏كند.

٦- معاويّة بن عمّار گويد : از امام صادق (ع) شنيدم كه مى‏فرمود : مؤمنى نبوده و تا روز قيامت نخواهد بود مگر اين كه داراى همسايه‏اى باشد كه به او آزار رساند.

٧- امام محمّد باقر (ع) فرمود : مردى به نزد پيامبر (ص) آمد و شكايت كرد كه همسايه‏اش او را اذيّت مى‏كند، رسول خدا (ص) به او فرمود : صبر كن، مجدّدا آمد و از همسايه‏اش شكايت كرد، باز هم پيغمبر فرمود : صبر كن ...

٨- امام صادق (ع) فرمود : خوشرفتارى با همسايه روزى را زياد مى‏كند.

٩- امام جعفر صادق (ع) فرمود : اگر مؤمن در قلّه كوهى ساكن باشد خدا كسى را براى آزار او مى‏فرستد تا از اين طريق پاداشى از جانب خدا به او برسد.

١٠- علىّ بن الحسين (ع) از پدر بزرگوارش امام حسين (ع) نقل كرده است كه پيامبر خدا (ص) فرمود : من و پيامبران قبل از من پيوسته گرفتار كسانى بوديم كه ما را اذيّت مى‏كردند، و اگر مؤمن بر سر كوهى باشد خداى عزّ و جلّ كسى را مى‏رساند كه او را آزار رساند و بدين طريق اجرى به او برسد. و امير المؤمنين (ع) فرمود : از زمانى كه مادر مرا زاد پيوسته مظلوم بودم تا آنجا كه عقيل [برادرم] مبتلا به درد چشم شد و مى‏گفت مرا به دوش نكشيد مگر اين كه على را بر دوش حمل كنيد در صورتى كه چشم من درد نمى‏كرد.

١١- حضرت رضا (ع) از پدرانش نقل فرموده است كه رسول خدا (ص) فرمود : هيچ مؤمنى نبوده و تا روز قيامت نخواهد بود مگر اين كه داراى همسايه‏اى باشد كه او را اذيّت نمايد.

١٢- امام على النّقى (ع) از پدرانش نقل كرده است كه امام صادق (ع) فرمود : هيچ مؤمنى نبوده و تا روز قيامت نخواهد بود مگر اين كه همسايه‏اى خواهد داشت تا او را اذيّت كند. (و نيز) از امام صادق (ع) نقل فرموده است كه هر كس دنيايش گوارا و بدون گرفتارى باشد در دين او شك كنيد. (و نيز امام على النّقى (ع» گويد : امام صادق (ع) فرمود : هر گاه دوستى از تو به امارت و رياستى برسد و يكدهم قبل از رياستش به تو توجّه كند دوست بدى نيست. و امام باقر (ع) فرمود : بپرهيزيد از فراست و زيركى مؤمن، زيرا با نور الهى [حقايق را] مى‏نگرد.

سپس اين آيه را تلاوت فرمود «به تحقيق در اين نشانه‏هاست براى صاحبان فراست»

١٣- امام صادق (ع) از امير المؤمنين (ع) نقل فرموده است : سه چيز از كارهاى نيك است : سخاوتمندى، نيكويى در گفتار، و صبر بر اذيّت و آزار.

٨٦- باب وجوب خوددارى از آزار همسايه‏

١- امام صادق (ع) (در حديثى) فرموده است : مردى از انصار به نزد رسول خدا (ص) آمد و عرض كرد : از شخصى خانه‏اى خريده‏ام و نزديكترين همسايه‏ام كسى است كه اميدى به خير او ندارم و از شرّش در امان نيستم، رسول خدا (ص) به على و سلمان و ابا ذر و يك نفر ديگر كه گمان مى‏كنم مقداد بود دستور داد در مسجد با صداى بلند اعلان كنند : ايمان ندارد كسى كه همسايه‏اش از ظلم او در امان نباشد، آنها به مسجد رفته سه مرتبه با صداى بلند گفتند، سپس پيامبر (ص) با دستش به چهل منزل از روبرو و پشت سر و سمت راست و سمت چپ اشاره كرد.

٢- امام صادق (ع) از پدرش امام باقر (ع) نقل فرموده است كه در كتاب علىّ (ع) خواندم كه رسول خدا (ص) بين مهاجرين و انصار و كسانى از مردم يثرب [مدينه] كه ملحق به انصار هستند نوشت : همسايه به منزله خود انسان است كه نبايد زيان و گناهى به او برسد، و احترام همسايه نسبت به همسايه مانند احترام نسبت به مادر است.

٣- امام صادق (ع) فرمود : حضرت فاطمه (س) به نزد پيامبر (ص) آمد تا در باره بعضى امور شكايت كند، پيامبر لوحى به وى داد و فرمود : آنچه را كه در آن نوشته شده است ياد بگير. در آن لوح نوشته شده بود : هر كس به خدا و روز قيامت ايمان دارد همسايه‏اش را اذيّت نكند، هر كه به خدا و روز قيامت ايمان دارد مهمانش را احترام كند، و هر كس به خدا و روز قيامت ايمان دارد يا بايد سخن خير بگويد يا سكوت كند.

٤- ابو حمزه گويد : از امام صادق (ع) شنيدم كه مى‏فرمود : مؤمن كسى است كه همسايه‏اش از بوائق او در امان باشد، پرسيدم «بوائق» چيست فرمود : ظلم و ستم او.

٥- امام صادق (ع) از پدرانش، از حضرت علىّ (ع) نقل كرده است كه رسول خدا (ص) فرمود : هر كس همسايه‏اش را اذيّت كند خدا بوى بهشت را بر او حرام كرده و جايگاهش دوزخ است، و بد جايگاهى است، و هر كس حقّ همسايه‏اش را ضايع كند از ما نيست، جبرئيل پيوسته مرا نسبت به همسايه سفارش مى‏كرد به طورى كه گمان كردم همسايه ارث مى‏برد، و پيوسته مرا نسبت به بردگان سفارش مى‏كرد تا اين كه گمان كردم زمانى براى آن در نظر گرفته شده كه چون آن زمان فرا رسد آزاد شوند، و نيز مرا به مسواك كردن سفارش مى‏كرد تا آنجا كه گمان كردم واجب است، و به اندازه‏اى مرا به شب‏زنده‏دارى سفارش مى‏كرد كه گمان بردم نيكان امّت من هرگز نمى‏خوابند. ٦- امام رضا (ع) فرمود : از صفات مؤمن اين است كه وقتى نيكى كند خوشحال مى‏شود، و زمانى كه دست به كار بدى بزند استغفار مى‏كند، و مسلمان [حقيقى] كسى است كه ساير مسلمانان از زبان و دستش در امان باشند، و آن‏

كه همسايه‏اش از ظلم او در امان نباشد از ما نيست.

٧- امام جعفر صادق (ع) فرمود : هر كه از اذيّت و آزار همسايه‏اش خوددارى كند خدا در روز قيامت از لغزش وى صرف نظر مى‏كند، و كسى كه شكم و فرجش را پاك نگه دارد بهشت را براى او زينت مى‏كنند، و هر كس بنده مؤمنى را آزاد كند خدا در بهشت برايش خانه‏اى بنا مى‏كند.

٨٧- باب استحباب خوشرفتارى با همسايه‏ ١- امام صادق (ع) از پيامبر (ص) نقل فرموده است : خوشرفتارى با همسايه خانه‏ها را آباد و مرگ را به تأخير مى‏اندازد.

٢- امام جعفر صادق (ع) فرمود : خوشرفتارى با همسايه روزى را زياد مى‏كند.

٣- ابو مسعود گويد : امام صادق (ع) به من فرمود : خوشرفتارى با همسايه باعث زيادى عمر و آبادى سرزمين گردد.

٤- امام صادق (ع) فرمود : خوشرفتارى با همسايه خانه‏ها را آباد و عمرها را زياد مى‏كند.

٥- ابو ربيع شامى گويد : امام صادق (ع) در حالى كه خانه‏اش پر از جمعيّت بود فرمود : آگاه باشيد از ما نيست كسى كه با همسايه‏اش خوشرفتارى نكند.

٨٨- باب استحباب طعام دادن به همسايگان و وجوب آن در صورت ضرورت‏ ١- امام باقر (ع) از رسول خدا (ص) نقل فرموده است : كسى كه شب را سير بخوابد و همسايه‏اش گرسنه باشد به من ايمان نياورده است.

و نيز فرمود : اگر در منطقه‏اى يك نفر شبى را گرسنه بخوابد خدا در روز قيامت به اهل آن منطقه نظر نمى‏كند.

٢- كاهلى [يكى از اصحاب امام صادق (ع)] گويد : از آن حضرت شنيدم كه مى‏فرمود : زمانى كه بنيامين از نزد يعقوب رفت، يعقوب ندا كرد خدايا به من رحم نمى‏كنى؟ بينايى مرا گرفتى، و دو فرزندم [يوسف و بنيامين] را بردى، خدا به يعقوب وحى كرد : اگر روح آن دو را گرفته بودم برايت زنده‏شان مى‏كرد تا به سوى تو بازگردند، امّا به ياد آور گوسفندى را كه كشتى و بريان نمودى و خوردى و همسايه تو روزه‏دار بود و از آن گوسفند هيچ به او ندادى.

٣- در روايت ديگرى فرموده است : پس از آن هر روز صبح كسى از طرف حضرت يعقوب تا فاصله يك فرسخ از خانه آن حضرت ندا مى‏داد هر كس صبحانه يا نهار مى‏خواهد به خانه يعقوب بيايد، و چون شب مى‏شد اعلان مى‏كرد هر كه شام مى‏خواهد به نزد يعقوب بيايد.