شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

چگونه بخوريم تا سالم بمانيم

نوشته : سيدرضا حسينى

مقدمه

شايد ديده و يا شنيده ايد كه افرادى با داشتن سرمايه ى بسيار و بهره مندى از همه گونه امكانات رفاهى و استفاده از انواع غذاهاى رنگارنگ ، از نعمتى بزرگ يعنى سلامتى محرومند و به همين دليل از زندگى خود لذتى نمى برند! و بالعكس افرادى با خوردن غذايى معمولى و ساده در كمال صحت و سلامت عمرى طولانى مى كنند و از زندگى خود لذت مى برند. به راستى رمز و راز سلامتى در چيست ؟

عده اى چنين تصور مى كنند كه سلامتى فقط با خوردن غذاهاى گوناگون كه سرشار از ويتامين ها، پروتئين ها، مواد معدنى و... باشد بدست مى آيد. حاصل آنكه چنين نيست و آنچه مهم است چگونه خوردن است نه چه چيز خوردن !

درست خوردن تاءثير به سزائى در سلامتى شما دارد و شما را از دچار شدن به بيماريهاى مختلف و امراض گوناگون مصون نگاه مى دارد.

آنچه در اين كتاب مى خوانيد نكته هاى مهمى است كه همه ما براى سالم ماندن و خوب زندگى كردن به دانستن آن نيازمنديم

اين نكته ها كه برگرفته از كلمات گهربار ائمه معصومين(عليهم‌السلام) مى باشد در برگيرنده سه محور مهم در آداب غذا خوردن است :

۱ - آدابى كه پيش از غذا خوردن بايد رعايت نمود.

۲ - آدابى كه به هنگام غذا خوردن بايد رعايت نمود.

۳ - آدابى كه پس از غذا خوردن بايد رعايت نمود.

لطفا با دقت اين نكته ها را بخوانيد و به آن عمل كنيد، تا هميشه جسمى سالم و روحى شاداب داشته باشيد و بدانيد هميشه پيشگيرى بهتر از درمان است

سيدرضا حسينى

۱ - آغاز غذا با نام خدا

غذاى خود را با نام خدا آغاز كنيد

امام علىعليه‌السلام فرمودند:

به هنگام غذا خوردن خداى را ياد كنيد و از بيهوده گوئى اجتناب نمائيد زيرا كه طعام نعمت و رزقى از خداوند است و بر شماست كه در آن خداى را ياد كرده و شكر گوئيد.

فروع كافى ، ج ۶، ص ۲۹۶

۲ - نمك قبل از غذا

ابتداى غذا، كمى نمك بخوريد

حضرت على عليه‌السلام فرمودند:

در شروع به غذا خوردن ، نمك بخوريد، اگر مردم مى دانستند نمك چه خاصيتى دارد هر آينه به جاى داروهاى مجرب ديگر آن را انتخاب مى كردند.

طب الائمه ، ص ۷۰

۳ - شروع با سركه

خوب است غذا را با سركه شروع كنيد

محمد بن على گويد: مردى در خراسان خدمت امام رضاعليه‌السلام بود. غذايى براى آن حضرت آوردند كه با آن سركه و نمك بود. آن حضرت آغاز غذا را با سركه شروع كردند، آن مرد گفت : قربانت گردم ، شما به ماها امر كرديد با نمك شروع كنيم ! آن حضرت فرمودند: اين مثل آن است ، بدرستى كه سركه ذهن را قوى و عقل را زياد مى كند.

طب و درمان ، ص ۱۴۰

۴ - شستن دست ها

دست هايتان را قبل و بعد از غذا بشوئيد

امام علىعليه‌السلام فرمودند:

شستن دست ها قبل از غذا، رزق را زياد مى كند، لباس ها را از آلودگى حفظ مى نمايد و چشم را تقويت مى كند.

خصال ، ص ۶۱۲

۵ - كم خوردن و سلامت

كمتر غذا بخوريد تا كمتر بيمار شويد.

امام علىعليه‌السلام فرمودند:

خوراكت را كم كن تا بيمارى تو كم گردد.

غررالحكم ، ج ۱، ص ۱۱۴

۶ - كم خوردن و سبك بودن

كمتر غذا بخوريد تا سبكتر باشيد

رسول گرامى اسلام (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند:

محبوبترين شما در پيشگاه خدا آنكس است كه كم خوراكتر و سبكتر باشد.

كنز العمال ، ج ۱۵، ص ۲۶۱

۷ - ميانه روى در خوردن

در غذاخوردن ميانه رو باشيد

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

هرگاه مردم در خوراك خود ميانه رو باشند، بدن هايشان پايدار و محكم است

سفينة البحار، ج ۲، ص ۷۹

۸ - سبك خوردن

سعى كنيد سبك و متعادل غذا بخوريد

امام كاظمعليه‌السلام فرمودند:

تدبير غذايى و رژيم خوراكى اين نيست كه اصلا چيزى نخورى ولكن رژيم اين است كه چيزى بخورى اما سبك

وسائل الشيعه ، ج ۱۷، ص ۱۸۳

۹ - پرخورى و هوشيارى

از پرخورى بپرهيزيد تا هوشيار بمانيد

رسول گرامى اسلام(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند:

پرخورى موجب از بين رفتن و نابودى هوشيارى و زيركى است

مستطرف ، ج ۱، ص ۱۸۰

۱۰ - پرخورى

از پرخورى بپرهيزيد تا تندرست بمانيد

امام علىعليه‌السلام فرمودند:

يا كميل ! شكمت را از خوراك پر مكن ، براى آب هم جا بگذار و براى هوا هم قرار بده ، تا اشتها دارى دست از خوراك بردار، اگر اين كارها را انجام دادى خوراك بر تو گوارا گردد، همانا تندرستى با كم خوردن و كم نوشيدن است

تحف العقول ، ص ۶۶

۱۱ - اشتها به غذا

از خوردن غذايى كه بدان اشتها نداريد، بپرهيزيد

رسول گرامى اسلام(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند:

بر حذر باش از آنكه ، بخورى آنچه را اشتها ندارى كه باعث حماقت و نادانى مى گردد.

لئالى الاخبار، ش ۲

۱۲ - سير بودن دائمى

از هميشه سير بودن بپرهيزيد

امام علىعليه‌السلام فرمودند:

از هميشه سير بودن و بسيار خوردن بپرهيزيد كه اين كار بيمارى ها و رنج ها را بر مى انگيزاند.

غررالحكم ، ج ۵۱، ص ۱۵۱

۱۳ - حرام خوردن

از غذاى حرام دورى گزينيد

رسول گرامى اسلام(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند:

هر كه لقمه اى از حرام بخورد، تا چهل شب نمازش مقبول نگردد و تا چهل روز دعايش مستجاب نشود و هر گوشتى كه از حرام برويد، آتش به آن سزاوارتر باشد.

بحارالنوار، ج ۶۶، ص ۳۱۴

۱۴ - غذاى داغ

از خوردن غذا داغ اجتناب نماييد.

امام علىعليه‌السلام فرمودند:

غذاى گرم را وا نهيد تا سرد شود زيرا، براى رسول اكرم(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) غذا حاضر كردند (ايشان ) فرمودند: وا نهيدش تا سر د شود و قابل خوردن گردد، كه خداى عزوجل آتش به ما نمى خوراند، و بركت در غذاى خنك است

فروع كافى ، ج ۶، ص ۳۲۲

۱۵ - در جمع خوردن

بهتر است در جمع غذا بخوريد

پيامبر گرامى اسلام(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند:

محبوبترين خوراكى در پيشگاه خدا چيزى است كه دست ها بر آن زياد باشد. (خورنده ى آن بسيار باشد.)

نهج الفصاحة ، ص ۱۵

۱۶ - فوت كردن در ظرف غذا

در ظروف آب و غذا فوت نكنيد

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

دميدن در ظرف آب و غذا و در محل سجده مكروه است

خصال ، ص ۱۵۸

۱۷ - توجه به مستمندان

مستمندان را هنگام خوردن غذا رد نكنيد

امام علىعليه‌السلام فرمودند:

چون سفره ى غذا گذارده شد و، سائل و مستمندى از راه رسيد او را رد نكنيد.

محاسن برقى ، ص ۴۲۳

۱۸ - شام شب

شب ، حتما شام بخوريد ولو به لقمه اى

امام رضاعليه‌السلام فرمودند:

شب حتما غذا بخوريد، اگر چه مقدار كمى نان باشد، چون باعث قوت جسم مى شود.

طب الائمه ، ص ۶۵

۱۹ - شتاب در خوردن

غذا را خوب بجويد و در خوردن هرگز شتاب نكنيد

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

غذا خوردن را طولانى كنيد، زيرا لحظات آن از عمرتان محسوب نمى شود.

سفينة البحار، ج ۱، ص ۲۷

۲۰ - راه رفتن و خوردن

سعى كنيد هنگام راه رفتن چيزى نخوريد

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

در هنگام راه رفتن چيزى نخوريد، مگر آنكه مجبور باشيد.

روضة المتقين ، ص ۵۲۴

۲۱ - سبزى با غذا

بر روى سفره ى غذا سبزى را فراموش نكنيد

پيامبر گرامى اسلام(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند:

سفره هاى خودتان را با سبزى ها بيارائيد، زيرا انواع ميكروب ها را نابود مى سازد.

طب النبى ص ۳

۲۲ - غذاى ريخته شده در سفره

بهتر است غذاهاى ريخته شده بر روى سفره را بخوريد

حضرت علىعليه‌السلام فرمودند:

امورى موجب رزق و روزى انسان مى شود: (كه از جمله ى آن امور) - خوردن غذاهاى ريخته شده بر سر سفره است

طب و درمان ، ص ۴۹

۲۳ - نوشيدن بين غذا

سعى كنيد در بين غذا آب نياشاميد

امام رضاعليه‌السلام فرمودند:

هر كس بخواهد كه معده اش ناراحت نشود، در بين غذا آب نياشامد تا وقتى كه خوردن غذا پايان پذيرد. هر كس در هنگام خوردن طعام آب بخورد، بدنش مرطوب و معده اش ضعيف گردد و رگ ها جوهر و قوت غذا را نمى گيرند.

مستدرك الوسائل

۲۴ - نوشيدن آب با غذاى چرب

از نوشيدن آب ، پس از غذاى چرب اجتناب نمائيد

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

آب خوردن روى غذاى چرب ، درد را به هيجان آورد.

وسائل الشيعه ، ج ۱۷، ص ۱۹۰

۲۵ - آب سرد و غذاى گرم

از نوشيدن آب سرد پس از غذاى گرم بپرهيزيد

امام رضاعليه‌السلام فرمودند:

نوشيدن آب سرد پس از غذاى داغ و شيرينى ، باعث از بين رفتن و فساد دندان ها مى گردد.

بحارالانوار، ج ۴

۲۶ - زياد نوشيدن

از زياد خوردن و زياد نوشيدن بپرهيزيد

رسول گرامى اسلام(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند:

دل هاى خويش را با زياد خوردن و زياد نوشيدن نميرانيد، كه دل چون زراعت است ، وقتى آب آن زياد شد خواهد مرد.

نهج الفصاحة ، ح ۲۴۸۹

۲۷ - جرعه جرعه نوشيدن

بهتر است آب را جرعه جرعه بنوشيد

حضرت علىعليه‌السلام فرمودند:

بارها ناظر پيغمبر اكرم(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) بودم ، آن حضرت هرگاه آب مى آشاميد، سه مرتبه در بين آشاميدن نفس مى كشيد، و هر مرتبه كه مى خواست شروع به آشاميدن كند به نام خدا شروع مى كردند و بعد از نفس كشيدن الحمدلله مى گفتند.

بحارالانوار، ج ۱، ص ۴۷۶

۲۸ - سر كشيدن آب

هنگامى كه آب مى نوشيد آب را يك مرتبه سر نكشيد

رسول گرامى اسلام(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند:

هروقت تشنه شديد آنچنان آب بياشاميد كه گويى آب را مى مكيد و هرگز آن را لاجرعه (يك مرتبه ) سر نكشيد، بلكه آن را بمكيد.

طب النبى ، ص ۵

۲۹ - نوشيدن در ظرف ترك خورده

سعى كنيد در ظروف ترك خورده آب ننوشيد

رسول گرامى اسلام(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند:

از كناره ى دستگيره ى ظرف و جاى شكستگى آن آب نياشاميد.

سفينة البحار، ج ۱

۳۰ - ايستاده نوشيدن

سعى كنيد ايستاده آب نياشاميد

رسول گرامى اسلام(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند:

فردى از شما ايستاده آب نياشامد.

طب النبى ، ص ۴

۳۱ - اسراف كردن

در خوردن و نوشيدن از اسراف بپرهيزيد

خداوند سبحان در قرآن كريم مى فرمايد:

بخوريد و بياشاميد ولى اسراف نكنيد، كه خداوند اسراف كنندگان را دوست ندارد.

اعراف ، آيه ى ۳۱

۳۲ - شكرگزارى بعد از غذا

پايان هر غذا شكرگزارى از نعمت هاى خدا را فراموش نكنيد.

خداوند سبحان در قرآن كريم مى فرمايد:

اى كسانيكه ايمان آورده ايد، از خوراكى هاى پاكيزه اى كه روزى شما قرار داده ايم بخوريد، سپاسگزار خدا باشيد، اگر او را عبادت مى كنيد.

بقره ، آيه ى ۱۷۲

۳۳ - نمك پس از غذا

در پايان غذا هم كمى نمك بخوريد

امام باقرعليه‌السلام فرمودند:

خداوند به حضرت موسىعليه‌السلام وحى كرد كه قوم خود را امر كن غذا را با نمك آغاز و با آن پايان دهند، در غير اين صورت اگر دچار هر بيمارى شدند جز خود را ملامت نكنند.

طب الائمه

۳۴ - خلال كردن

پس از صرف غذا، خلال كردن را فراموش نكنيد

رسول گرامى اسلام(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند:

خلال كنيد، چون خلال كردن دهان را پاكيزه مى كند و براى لثه ها خوب است

كافى ، ج ۶، ص ۳۷۶

۳۵ - خلال نكردن

با چوب ريحان و چوب درخت انار خلال نكنيد

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

از خلال كردن با چوب ريحان و چوب درخت انار بپرهيزيد، كه اين كار رگ جذام را در بدن تحريك مى كند.

خصال ، ص ۶۳

۳۶ - شستن دهان

پس از خلال كردن ، دهانتان را حتما بشوئيد

امام حسينعليه‌السلام فرمودند:

امير المؤ منين به ما دستور مى داد تا بعد از خلال كردن ابتدا سه بار دهان را شستشو دهيم و سپس آب بنوشيم

النهاية ، ج ۲، ص ۹۹

۳۷ - مسواك كردن

پس از هر غذا مسواك كردن را فراموش نكنيد.

رسول گرامى اسلام(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ) فرمودند:

مسواك ده فايده دارد، دهان را پاكيزه مى كند،

موجب رضايت خداوند است ، حسنات را تا هفتاد برابر افزون مى كند، سيره ى من است و استحباب دارد، زردى دندان را مى زدايد و دندان ها را سفيد مى كند، لثه را محكم مى كند، بلغم را مى برد، ضعف چشم را برطرف مى نمايد و اشتها را زياد مى كند.

خصال ، ص ۴۸۱

۳۸ - استراحت پس از غذا

پس از صرف غذا كمى استراحت نمائيد

امام صادقعليه‌السلام فرمودند:

به پشت خوابيدن ، پس از خوردن غذا، بدن را فربه و غذا را هضم مى كند و ناراحتى را برطرف مى گرداند.

(معمول امام رضاعليه‌السلام آن بود كه هرگاه غذا تناول مى كرد به پشت مى خوابيد و پاى راستش را بر روى پاى چپش قرار مى داد.

سفينة البحار، ج ۱، ص ۲۷

۳۹ - حمام كردن پس از غذا

هرگز با شكم پر حمام نكنيد

امام رضاعليه‌السلام فرمودند:

با شكم پر حمام نگيريد چون سبب توليد قولنج مى شود.

رسالة ذهبيه ، ۲۹ - ۲۶

۴۰ - دو توصيه ى مهم !

تا گرسنه نشديد غذا نخوريد و تا سير نشديد دست از غذا بكشيد

پيامبر گرامى اسلام(صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمودند:

در حالى غذا بخور كه اشتها داشته باشى و هنگامى دست از غذا بكش ‍ كه هنوز اشتهايت باقى است

بحار، ج ۶۲، ص ۲۹۱

۴۱ - چهار توصيه مهم !

اين چهار توصيه ى مهم را حتما بكار بنديد

حضرت علىعليه‌السلام به فرزندشان امام حسنعليه‌السلام فرمودند:

چهار كلمه به تو مى آموزم كه تو را از درمان بى نياز سازد.

- تا گرسنه نباشى غذا مخور، و هنوز مايل به غذا باشى دست از آن بردار، غذا را به جا و نيكو بخور (خوب بجو) و هنگامى كه خواستى به بستر روى خود را به بيت الخلاء عرضه كن (به مستراح برو)

خصال ، ح ۶۰

و اما چند تذكر...

...و در پايان به اين چند نكته نيز توجه كنيد:

۱ - هميشه سعى كنيد از غذاهاى بهداشتى و تازه استفاده نمائيد.

۲ - از غذاهاى متنوع استفاده كنيد تا نياز بدنتان به ويتامين هاى گوناگون را فراهم آوريد.

۳ - هنگام خوردن غذا در جمع ، به ظرف غذاى ديگران نظر نيندازيد.

۴ - بهتر است پس از صرف غذا براى هضم غذا، كمى قدم بزنيد.

۵ - از افراط در خوردن غذاهاى چرب ، سرخ كردنى ها و شيرينى جات بپرهيزيد.

و... درست بخوريد تا هميشه سالم بمانيد.

فهرست مطالب

مقدمه ۲

۱ - آغاز غذا با نام خدا ۴

۲ - نمك قبل از غذا ۵

۳ - شروع با سركه ۶

۴ - شستن دست ها ۷

۵ - كم خوردن و سلامت ۸

۶ - كم خوردن و سبك بودن ۹

۷ - ميانه روى در خوردن ۱۰

۸ - سبك خوردن ۱۱

۹ - پرخورى و هوشيارى ۱۲

۱۰ - پرخورى ۱۳

۱۱ - اشتها به غذا ۱۴

۱۲ - سير بودن دائمى ۱۵

۱۳ - حرام خوردن ۱۶

۱۴ - غذاى داغ ۱۷

۱۵ - در جمع خوردن ۱۸

۱۶ - فوت كردن در ظرف غذا ۱۹

۱۷ - توجه به مستمندان ۲۰

۱۸ - شام شب ۲۱

۱۹ - شتاب در خوردن ۲۲

۲۰ - راه رفتن و خوردن ۲۳

۲۱ - سبزى با غذا ۲۴

۲۲ - غذاى ريخته شده در سفره ۲۵

۲۳ - نوشيدن بين غذا ۲۶

۲۴ - نوشيدن آب با غذاى چرب ۲۷

۲۵ - آب سرد و غذاى گرم ۲۸

۲۶ - زياد نوشيدن ۲۹

۲۷ - جرعه جرعه نوشيدن ۳۰

۲۸ - سر كشيدن آب ۳۱

۲۹ - نوشيدن در ظرف ترك خورده ۳۲

۳۰ - ايستاده نوشيدن ۳۳

۳۱ - اسراف كردن ۳۴

۳۲ - شكرگزارى بعد از غذا ۳۵

۳۳ - نمك پس از غذا ۳۶

۳۴ - خلال كردن ۳۷

۳۵ - خلال نكردن ۳۸

۳۶ - شستن دهان ۳۹

۳۷ - مسواك كردن ۴۰

۳۸ - استراحت پس از غذا ۴۱

۳۹ - حمام كردن پس از غذا ۴۲

۴۰ - دو توصيه ى مهم ! ۴۳

۴۱ - چهار توصيه مهم ! ۴۴

و اما چند تذكر ۴۵

فهرست مطالب ۴۶