احادیث و سخنان حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام)

 

 

عمل صالح و دوستی آل محمد

عن الرّضا (علیه السلام):
«لا تَدعُوا العَملَ الصّالِحَ وَ الاِجتهادَ فِی العِبادَةِ اتِّکالاً عَلی حُبِّ آلِ مُحَمدٍ (صلی الله علیه وآله) وَ لا تَدعُوا حُبَّ آلِ مُحَمدٍ (صلی الله علیه وآله) لامرِهم اِتِّکالاً عَلی العِبادَةِ فَاِنَّهُ لایَقبَلُ اَحدَهُما دونَ الآخَر؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
مبادا اعمال نیک را به اتکای دوستی آل محمد علیهم السلام رها کنید و مبادا دوستی آل محمد علیهم السلام را به اتکای اعمال صالح از دست بدهید؛ زیرا هیچ کدام از این دو، به تنهایی پذیرفته نمی شود.»
بحار الانوار، ج 75، ص347 و 348.

 

 

پنج صفت مهم

عن الرّضا (علیه السلام):
«خَمْسٌ مَنْ لَمْ تَکُنْ فیهِ فَلا تَرْجُوهُ لِشَیْء مِنَ الدُّنْیا وَ الاْخِرَةِ:مَنْ لَمْ تَعْرِفَ الْوَثاقَةَ فی أُرُومَتِهِ، وَ الکَرَمَ فی طِباعِهِ، وَ الرَّصانَةَ فی خَلْقِهِ، وَ النُّبْلَ فی نَفْسِهِ، وَ الَْمخافَةَ لِرَبِّهِ؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
پنج صفت است که در هر کس نباشد امید چیزی از دنیا و آخرت به او نداشته باشید: 1- کسی که درنهادش اعتماد نبینی، 2- و کسی که در سرشتش کرم نیابی 3- و کسی که در آفرینشش استواری نبینی 4- و کسی که در نفسش نجابت نیابی 5- و کسی که از خدایش ترسناک نباشد.»
تحف العقول، ص 446 و بحارالانوار، ج 78، ص 339.

 

 

نتیجه رضایت از خدا

عن الرّضا (علیه السلام):
«مَن رَضی عن الله تعالی بالقَلیل مِن الرّزق رضَی الله منه بالقَلیل مِنَ العَمل؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
هر کس به رزق و روزی کم از خدا راضی باشد، خداوند از عمل کم او راضی خواهد بود»
بحارالانوار، ج 78، ص 357.

 

 

برخورد مناسب با چهار گروه

عن الرّضا (علیه السلام):
«اصحاب السلطان بالحَذر وَ الصّدّیق بالتّواضُع وَ العدوّ بالتّحرُز وَ العامّه بالبشر؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
با سلطان و زمامدار با ترس و احتیاط همراهی کن، وبا دوست با تواضع و فروتنی، و با دشمن با احتیاط و اجتناب، و با مردم با روی خوش.»
بحارالانوار، ج78، ص 356.

 

 

دیدار و اظهار دوستی با هم

عن الرّضا (علیه السلام):
«تزاوَرُوا تحابوا و تصافحُوا و لا تحاشموا؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
به دیدن یک دیگر روید تا یک دیگر را دوست داشته باشید و دست یک دیگر را بفشارید و به هم خشم نگیرید.»
بحارالانوار، ج78، ص 347.

 

 

میانه روی و احسان

عن الرّضا (علیه السلام):
«علیکم بالقَصد فی الْغِنی وَ الْفَقر وَ الْبرّ مِن القلیل و الکثیر، فان الله تبارک و تعالی یعظم شقّه التَّمره حتی یَأتی یَوْم الْقیمه کجبل احد؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
بر شما باد به میانه روی در فقر و ثروت، ونیکی کردن چه کم و چه زیاد؛ زیرا خداوند متعال در روز قیامت یک نصفه خرما را چنان بزرگ نماید که مانند کوه احد باشد.»
بحارالانوار، ج 78، ص 346.

 

 

بهترین اعمال بعد از واجبات

عن الرّضا (علیه السلام):
«لیس شَیء مِن اْلاعْمالِ عند الله عزّوجلّ بعدَالفرائض أفضل مِن إدْخالِ السُّرور علَی المؤمن؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
بعد از انجام و اجبات، کاری بهتر از ایجاد خوشحالی برای مومن، نزد خداوند بزرگ نیست.»
بحارالانوار، ج 78، ص 347.

 

 

نتیجه خدمت به مؤمن

عن الرّضا (علیه السلام):
«مَن فرّج عن مومن فرّج الله عَن قَلبه یَوم القیمه؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
هر کس اندوه و مشکلی را از مومنی بر طرف نماید خداوند در روز قیامت اندوه را از قلبش بر طرف سازد.»
اصول کافی، ج 3، ص 268.

 

 

حسن ظن به خدا

عن الرّضا (علیه السلام):
«أحسن الظّن بالله فانّ مَن حسن ظنّه بالله کان عند ظنّه وَ مَن رَضی باْلقَلیل مِنَ الرّزق قُبلَ مِنه الیسیر مِن العمل وَ مَن رَضی بالیسیر مِن الحلال خفّت مؤونته و نعم اهلهوَ بصّره الله دار الدّنیا وَ دَواءها وَ أخرَجه منها سالِماً إلی دارالسّلام؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
به خداوند خوشبین باش، زیرا هر که به خدا خوشبین باشد، خدا با گمان خوش او همراه است و هر که به رزق و روزی اندک خشنود باشد، خداوند به کردار اندک او خشنود باشد و هر که به اندک از روزی حلال خشنود باشد، بارش سبک و خانواده اش در نعمت باشد و خداوند او را به دنیا و دوایش بینا سازد و او را از دنیا به سلامت به دارالسلام بهشت می رساند.»
تحف العقول، ص 449.

 

 

بدترین مردم

عن الرّضا (علیه السلام):
«إنّ شرّ النّاس مَن مَنع رفدَه، وَ أکل وحدَه، وَ جلدَ عبدَه؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
به راستی که بدترین مردم کسی است که یاری اش را (از مردم) باز دارد، و تنها بخورد، و افراد تحت امرش را بزند.»
تحف العقول، ص 448.

 

 

حقیقت توکل

«سئل الرضا (علیه السلام): عن حد التوکل؟ فقال: أن لاتَخافَ أحدً إلاّ الله؛
از امام رضا (علیه السلام) از حقیقت توکل سوال شد، فرمود: این که جز خدا از کسی نترسی.»
تحف العقول، ص 445.

 

 

سلاح پیامبران

عن الرضا (علیه السلام):
«انه کان یقول لاصحابه: علیکم بسِلاح اْلانبیاء فقیل: وَ ما سلاحُ اْلانبیاء؟ قال: الدعاء؛
حضرت رضا (علیه السلام) همیشه به اصحاب خود می فرمود: بر شما باد اسلحه پیامبران پرسیدند: اسلحه پیامبران چیست؟ فرمود: دعا.»
اصول کافی ، ج 4، ص 214.

 

 

صله رحم با کمترین چیز

عن الرّضا (علیه السلام):
«صِلْ رحمک وَ لَوْ بشَربَه مِن ماءٍ، وَ أفضَل ما تُوصل بِه الرّحِم کفُّ الاذّی عنها؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
پیوند خویشاوندی را بر قرار کنید گر چه با جرعه آبی باشد، وبهترین پیوند خویشاوندی، خود داری از آزار خویشاوندان است.»
حف العقول، ص 445.

 

 

ویژگی های دهگانه عاقل

عن الرّضا (علیه السلام):
«لا یتم عَقل إمرء مُسلم حتّی تکونَ فیه عَشر خِصال- اَلخیرُ مِنهُ مأمُول، وَ الشّر منهُ مأمُون، یستکثِر قلیلُ الخیر مِن غیره، وَ یستقل کَثیرُ الخیر مِن نفسه، لا یسام من طلب الحوائج الیه، و لا یمل من طلب العلم طول دهره، الفقرفی الله احبّ الیه مِن الغنی - و الذّل فی الله احب الیه من العز فی عدوه، و الخمول اشهی الیه من الشهره، ثم قال (علیه السلام) العاشره و ما العاشره؟ قیل له: ما هی؟ قال (علیه السلام): لایری احدا إلا قال: هو خیر منی و اتقی.
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
عقل شخص مسلمان تمام نیست، مگر این که ده خصلت را دارا باشد:
1- از او امید خیر باشد، 2- از بدی او در امان باشند، 3- خیر اندک دیگری را بسیار شمارد، 4- خیر بسیار خود را اندک شمارد، 5- هر چه حاجت از او خواهند دلتنگ نشود، 6- در عمر خود از دانش طلبی خسته نشود، 7- فقر در راه خدایش از توانگری محبوبتر باشد، 8- خواری در راه خدایش از عزت با دشمنش محبوبتر باشد، 9- گم نامی را از پر نامی خواهان تر باشد؛ سپس فرمود: دهمی چیست و چیست دهمی ؟ به او گفته شد: چیست؟
فرمود: کسی را ننگرد جز این که بگوید او از من بهتر و پرهیز کارتر است.»
تحف العقول، ص 443.

 

 

دوستی با مردم

عن الرّضا (علیه السلام):
«التّودُّد الیَ النّاس نصفُ العَقل؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
دوستی با مردم، نیمی از عقل و خرد ورزی است.»
تحف العقول، ص 443.

 

 

پاکیزگی

عن الرّضا (علیه السلام):
«مِن أخلاقِ الاَنبیاء التّنظُّف؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
از اخلاق پیامبران، نظافت و پاکیزگی است.»
تحف العقول، ص 442.

 

 

نتیجه کار خوب و بد

عن الرّضا (علیه السلام):
«المستتر بالْحسنه یَعدلُ سبعین حسنه، وَ الْمذیع بالسّیئه مَخذُول،  وَ المُستتر بالسّیئَه مغفوُر لَه؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
پنهان کننده کار نیک (پاداشش) برابر هفتاد حسنه است؛ و آشکار کننده کار بد سر افکنده است، و پنهان کننده کار بد آمرزیده است.»
اصول کافی، ج 4، ص 160.

 

 

سه ویژگی برجسته مومن

عن الرّضا (علیه السلام):
«لایکون الْمُؤمن مُؤمناً حتی تکون فیه ثلاثُ خصال: سنّه من ربّه وسنّه من نبیه و سنّه من ولیه فَامّا السّنه مِن رَبّه فکتمان سرّه، و امّا السّنه من نبیه فمُداراه النّاس، و امّا السّنه من ولیه فاصّبر فی الْبأساء و الضّرّاء
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
مومن، مومن واقعی نیست، مگر آن که سه خصلت در او باشد: سنتی از پروردگارش و سنتی از پیامبرش و سنتی از امامش، اما سنت پروردگارش، پوشاندن راز خود است، اما سنت پیغمبرش، مدارا و نرم رفتاری با مردم است؛ اما سنت امامش، پس صبر کردن در زمان تنگدستی و پریشان حالی است.»
اصول کافی، ج 3، ص 339 و تحف العقول، ص 442.

 

 

خوشی وعیش دنیا

سئل الامام الرضا (علیه السلام): عن عیش الدنیا؟
فقال: «سعه المَنزل وَ کثرهُ المُحبّین
از حضرت امام رضا (علیه السلام):
درباره خوشی در دنیا سوال شد، فرمود: وسعت منزل وزیادی دوستان.»
بحارالانوار، ج 76، ص 152.

 

 

بخیل و حسود

عن الرّضا (علیه السلام):
«لیس لِبخیل راحَه، وَ لا لِحَسُود لذّه، وَ لا لِملوک وَفاء، وَ لا لِکَذوب مُروّه؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود: بخیل را آسایشی نیست، و حسود راخوشی و لذتی نیست، و پادشاهان را وفایی نیست، و دروغگو را مروت و مردانگی نیست.»
تحف العقول، ص 450.