با اندک توجهی در نعمت هایی که خدا به انسان ارزانی داشته به روشنی می‌توان به این مطلب دست یافت که همه نعمت ها از زیبایی و ارزش خاص بالایی برخوردار هستند؛ چرا که این نعمت‌ها در جهت رفاه و آسایش انسان می‌باشند، تا اینکه انسان روزگار را به سختی و مشقت نگذراند.

در مورد ارزش گذاری نعمت هایی که در اختیار انسان است این سوال مطرح می‌شود که کدام یک از جایگاه برتری برخوردار می‌باشند؟
برای جواب این سوال خوب است کارایی نعمت هایی که در اختیار انسان است را مورد مطالعه قرار دهیم. بعضی از نعمت ها که در اختیار انسان قرار داده شده با توجه به اهمیت و فوائد فراوانی که دارند بیشترین استفاده‌ی‌ آنها مختص به زندگی دنیایی است.
خدای سبحان در سوره مباركه «الرّحمن» فهرستی از موجودات جهان آفرینش و مجموعه‌هایی از نعمت های مادی و معنوی خود را بیان می‌‌فرماید؛ از دنیا و آخرت، از انسان و فرشته و جنّ، از آفرینش انسان و سیر كمالی او، از بهشت و سعادت های ابدی، از نعمت های ظاهری و باطنی و....

 
بهترین نعمت
لذا در حوزه های مختلف انسانی مواردی در روایات و آیات وارد شده که به عنوان بهترین نعمت معرفی شده است که در اینجا به چند نمونه اشاره می کنیم :

1 ـ حوزه هدایت انسان
الرَّحْمنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الْإِنْسانَ عَلَّمَهُ الْبَیانَ؛ [الرحمن/4-1] خداى رحمان، قرآن را یاد داد. انسان را آفرید، به او بیان آموخت.»
این آیات نورانی نشانگر این نكته است كه قرآن كریم، اولین و مهم‌ترین و پربارترین نعمت الهی است؛ زیرا انسان، تنها در سایه تعلیم خداوند و دریافت و تلقّی قرآن، به كمال نهایی خویش می‌رسد و تا قرآن نباشد، كسی به مقام انسانیّت راه نمی‌یابد.

 

2 ـ حوزه بدن وجسم
یکی از برترین نعمی که خداوند متعال در اختیار انسان نهاده است نعمت «سلامتی و صحت جسم و جان» است؛ چنانچه مولای متقیان علی(علیه السلام) نیز در این باره چنین فرموده اند: «اَلصِّحَّةُ اَفضَلُ النِّعَمِ؛ سلامتى بهترین نعمت است.»

 

3 ـ آخرت
در بیانی از حضرت رسول (ص) نیز آمده است که «الموت تحفه المومن» هیچ هدیه‌ای برای انسان بهتر از هدیه مرگ نیست چرا که انسان تمام وجودش از مرگ لذت می‌برد و بعد از مرگ اولیاء و انبیاء را می‌بیند و با آن‌ها محشور می‌شود.

 

4 ـ حوزه راهنمایی و ارشاد
امام صادق(ع) مى‌فرمايد: «وقتى خداوند عقل را آفريد، فرمود: قسم به عزت و جلالم! موجودى را نيافريدم كه برمن از تو عزيزتر باشد»، (شيخ مفيد، الاختصاص، ص 243)
پيامبر صلي الله عليه و آله : يا عَلىُّ اَلْعَقْلُ مَا اكْتُسِبَتْ بِهِ الْجَنَّةُ وَ طُلِبَ بِهِ رِضَى الرَّحْمنِ؛
اى على! عقل چيزى است كه با آن، بهشت و خشنودى خداوند مهربان به دست مى آيد.[من لايحضره الفقيه، ج ۴، ص ۳۶۹،ح ۵۷۶۲]
پيامبر صلي الله عليه و آله : مَثَلُ الْعَقْلِ فِى الْقَلْبِ كَمَثَلِ السِّراجِ فى وَسَطِ الْبَيْتِ؛عقل در دل، همانند چراغ در ميان خانه است.[علل الشرايع، ص ۹۸، ح ۱]
عقل رانیز مي توان بهترين هديه خداوند به انسان دانست. توضيح اينكه خداوند نعمت هاي فراواني ارزاني انسان داشته، در بين اين نعمت ها، نعمت عقل از جايگاه ويژه و خاصي برخوردار است. به همين جهت است كه در جاي جاي روايات، اين نعمت را مخصوصاً به خداوند نسبت داده و هديه الهي دانسته است با اينكه تمام نعمت ها از آن اوست، در واقع اين يك نوع اضافه تشريفي به خداوند متعال است و کار عقل راهنمایی و ارشاد است .

 

بهترین نعمت ( ولایت )
بهترین نعمت، نعمت ولایت است ، چون همه نعمت ها در سایه ولایت معنا و مفهوم می یابد حتی نعمت توحید چه اینکه از امام باقر (ع) چنین وارد شده است:
بِنا عُبِدَالله. وَ بِنا عُرِفَ اللهُ. وَ بِنا وُحِدَ اللهُ تَبارَکَ وَ تَعالی. وَ مُحَّمَدٌ (ص) حِجابٌ اللهِ تَبارَکَ وَ تَعالی.( اصول کافی، کتاب التوحید، باب النوادر، ح 10)
به وسیله ما خدا بندگی می شود. و به وسیله ما خدا شناخته می شود. و به وسیله ما توحید خداوند متعال تحقق می یابد. و حضرت محمد (ص) حجاب خدای متعال است.
تحقق بندگی به وسیله اهل بیت (ع) هم مربوط می شود به آن عبادت و معرفتی که خود اینها نسبت به خدای متعال دارند و هم به وساطتِ ایشان در این امر برای دیگران زیرا وسیله هدایت همه خلایق به سوی خدا اینها هستند. و بنابراین هر موحدی که در عالم یافت شود، به برکتِ وجود ایشان به توحید نایل شده و به همین جهت حضرت محمد (ص) را حجاب خدا نامیده اند.