در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است که در روزگاری، عافیت و سلامت انسان‌ها در گرو ده جزء خواهد بود که نه جزء آن در دوری از مردم و یک جزء آن در سکوت و خاموشی است. این کلام حکیمانه به اهمیت انزوا و سکوت در حفظ آرامش و سلامت روحی و روانی اشاره دارد.

 

 

در میان انبوهی از دغدغه‌های روزمره و شلوغی زندگی مدرن، گاه نیاز داریم که به خودمان بازگردیم، لحظه‌ای سکوت کنیم و از هیاهوی اطراف فاصله بگیریم. اما آیا این سکوت و کناره‌گیری تنها راهی برای آرامش است یا آموزه‌ای دیرینه که بزرگان دین ما نیز بر آن تأکید کرده‌اند؟ امام صادق(ع) در حدیثی گوهرین فرموده‌اند: «زمانی بر مردم خواهد آمد که در آن عافیت ده جزء است، که نه جزء آن در کناره‌گیری از مردم، و یک جزء آن در خاموشی است.» (تحف العقول، ص ۴۷۰)

 

کناره‌گیری از مردم به معنای انزوا و ترک اجتماع نیست، بلکه به معنای انتخاب هوشمندانه ارتباطات است. انسان‌ها در دنیای مدرن با حجم زیادی از اطلاعات و ارتباطات مواجه‌اند که اغلب موجب خستگی ذهن و کاهش تمرکز می‌شود. قرآن کریم نیز به این مسئله اشاره کرده است: «فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ * وَإِلَیٰ رَبِّکَ فَارْغَبْ» (سوره شرح: ۷-۸)؛ «پس هنگامی که فارغ شدی، به عبادت بپرداز و به سوی پروردگارت مشتاق باش.» این آیه نشان می‌دهد که خلوت با خداوند و دوری از مشغله‌های بی‌فایده، راهی برای آرامش است.

از منظر روانشناسی نیز، تحقیقات نشان داده‌اند که تنهایی سالم و کنترل‌شده می‌تواند به کاهش استرس، افزایش خلاقیت و بهبود سلامت روان کمک کند. مطالعه‌ای در دانشگاه کالیفرنیا نشان داد که افراد با برنامه‌های منظم تنهایی، توانایی بیشتری در مدیریت احساسات خود دارند و کمتر دچار اضطراب می‌شوند.¹

 

خاموشی، بخشی دیگر از این حدیث است که بر اهمیت سکوت تأکید دارد. سکوت، نه فقط یک رفتار بلکه نوعی هنر است؛ هنری که انسان را به تأمل و تدبر درونی دعوت می‌کند. قرآن کریم می‌فرماید: «وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا» (سوره بقره: ۸۳)؛ «و با مردم به نیکی سخن بگویید.» نکته مهم این آیه شریفه این است که سخن گفتن باید هدفمند و نیکو باشد، نه بیهوده و مضر.

در دنیای امروز، سکوت گاه گرانبهاتر از هر سخنی است. تحقیقات علمی نشان داده‌اند که سکوت می‌تواند تأثیر مثبتی بر مغز داشته باشد. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳ توسط محققان آلمانی نشان داد که دو ساعت سکوت روزانه می‌تواند رشد سلول‌های جدید در هیپوکامپ مغز را تقویت کند.² این یافته علمی نشان‌دهنده ارتباط مستقیم میان سکوت و سلامت ذهنی است.

 

زندگی مدرن پر از شلوغی‌ها و ارتباطات غیرضروری است. شبکه‌های اجتماعی، پیام‌های پی‌درپی و تعاملات بی‌پایان، ما را از خودمان دور کرده‌اند. این حدیث ما را به بازگشت به اصل خویش دعوت می‌کند؛ به کناره‌گیری از آنچه روح را فرسوده می‌کند و خاموشی در برابر آنچه ارزش سخن گفتن ندارد.

در زندگی روزمره، می‌توانیم با کاهش زمان استفاده از تلفن همراه، اختصاص دادن زمانی برای خلوت با خود یا طبیعت، و تمرین سکوت هدفمند، به آرامشی دست یابیم که همواره در جستجوی آن هستیم.

نتیجه‌گیری

حدیث امام صادق(ع) نه تنها یک توصیه دینی بلکه راهنمایی عملی برای زندگی مدرن است. کناره‌گیری از هیاهوی بیهوده و تمرین سکوت، کلیدهای طلایی برای رسیدن به عافیت و آرامش هستند. همان‌طور که علم نیز نشان داده، این آموزه‌های دینی با یافته‌های علمی روز هماهنگ‌اند و می‌توانند زندگی ما را سرشار از آرامش و سلامت کنند.