شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

فضائل حضرت زینب (سلام الله علیها) «قسمت اول»

1 نظرات 05.0 / 5

 

فصل اول: بیوگرافی حضرت زینب (سلام الله علیها)

طهارت اصل و شرافت خانوادگی از مسائلی است که در اسلام بدان عنایت بسیاری شده است. در گزینش افراد برای تصدی امور مسلمین، در انتخاب فرد برای شریک زندگی، در درخواست حوائج مهم و اساسی از افراد و غیره به ما توصیه شده است، به سوی کسانی روی آوریم که دارای شرافت و نجابت و برخوردار از اصالت خانوادگی هستند و بر همین مبنای فکری است که ما از اصالت و ریشه و تبار حضرت زینب (سلام الله علیها) آغاز می نمایم و در ادامه به شرح و توضیح آن می پردازیم. (1)

 

 

1-1. اصل و نسب حضرت زینب(سلام الله علیها)

جدش محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله) ختم انبیاء و آخرین حلقه از سلسله نبوت و مهلم به وحی و آورنده بهترین دین وکتاب و دارای مقام «وَ اِنَّکَ لَعَلَی‌ٰ خُلُقٍ عَظیم» (2) و مورد تأیید پروردگار در جنبه رحمت آوری و مایه مهر و عنایت برای جهانیان است.
پدر بزرگوار حضرت زینب (سلام الله علیها) امیرالمؤمنین حضرت علی (علیه السلام) پسرعمو و وصی پیامبر(صلی الله علیه و آله) است او که نخستین مرد مسلمان بود و از آغاز تا پایان عمر، شب و روز در راه اسلام تلاش و فداکاری کرد که پس از پیامبر(صلی الله علیه و آله) دومین انسان فوق العاده در جهان بشریت می باشد. (3) و آیات متعددی از قرآن در شأن امام علی(علیه السلام) گواه عظمت او می باشد که عبارتند از:
آیه اطعام (4)، آیه زکوة (5)، آیه ولایت (6)، آیه تطهیر (7)، آیه مباهله (8) و...
مادرش فاطمه زهرا (سلام الله علیها) مصداق خیر کثیر در قرآن عظیم است. مورخان نوشته اند که فاطمه (سلام الله علیها) عزیز ترین دختران پیامبر (صلی الله علیه و آله) و از لحاظ خلقت شبیه ترین آنها به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و از لحاظ یادگاری او مهمترین یادگار ختم انبیاء بود حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در ههم فضایل پیشرو بود. (9) او در عبادت و سلوک آنچنان بودکه پاهای مبارکش متورم می گشت و از شب تا به صبح به رکوع و سجود می پرداخت. (10)

 

 

2-1. ولادت حضرت زینب (سلام الله علیها)

در مورد روز، ماه و سال ولادت حضرت زینب (سلام الله علیها) اختلاف است (11). برخی ولادت او در سال پنجم هجرت نوشته اند که مورد استناد برخی از مورخان است و برخی دیگر سال ششم هجرت ذکر کرده اند که در این رابطه اسناد بیش و کمی وجود دارد. ولی رأی دقیق سال پنجم هجری است و علامه مجلسی و جمعی از صاحب نظران این رأی را پسندیده اند که در هر صورت حضرت زینب (سلام الله علیها) دو سال پس از ولادت امام حسین (علیه السلام) به دنیا آمدند. (12)
در مورد روز، ماه، ولادت نیز تفاوت هایی وجود دارد که مورخان بزرگ شیعه پنجم جمادی الاول را مورد قبول قرار داده و با دلایلی از آن دفاع کرده اند. (13)
در نحوه نامگذاری حضرت زینب (سلام الله علیها) آمده است که در هنگام تولدش پیامبر(صلی الله علیه و آله) در سفر بود فاطمه زهرا (سلام الله علیها) به امیرالمؤمنین (علیه السلام) پیشنهاد کرد نام او را تعیین کند امام علی (علیه السلام) فرمود: من هرگز بر حبیبم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سبقت نمی گیرم، پیامبر (صلی الله علیه و آله) از سفر بازآمد و از تولد نوزاد اهل بیت (سلام الله علیها) آگاه گردید و فرمود: فرزندان فاطمه (سلام الله علیها) فرزندان من هستند ولی نام آنان را خداوند تعیین می کند. در همین حال جبرئیل فرود آمد سلام و تهنیت خدا را به پیامبر (صلی الله علیه و آله) و خاندان وی ابلاغ نمود و عرض کرد، خداوند به تو (پیامبرصلی الله علیه و آله) سلام می رساند و می فرماید نام این دختر را زینب بگذار. چرا که این نام را در لوح محفوظ نوشته ایم آنگاه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) زینب را گرفت و بوسید و فرمود: «توصیه می کنم که همه این دختر را احترام کنند که او مانند خدیجه کبری است.» (14)
در رابطه با معنای «زینب» نوشته اند: «زینب» یا گرفته شده از «زَنِبَ» است از باب فَرِحَ یعنی فربه و یا به معنی درخت خوش بوی نیکو منظر. (15) که در این دو معنی مناسبات عرفانیه رعایت شده است در معنای فربهی اشاره به اجتماع کمالات در او می باشد زیرا که کمال انسان به اخلاق او است و چون عقیله بنی هاشم (حضرت زینب سلام الله علیها) دارای مجموعه صفات کمالیه بود مخصوص به این اسم شریف گردیده است. همچینن آورده اند که زینب به معنای درخت نیکو منظر بدان جهت گفته شده که در کنایات و استعارات عرب هر شخص بزرگ بلکه هر چیز نفیس را به شجر تعبیر می کنند چنان که فرموده اند: «أَنَا وَ عَلِیٌّ مِنْ شَجَرَةٍ واحد(16)
برخی دیگر گفته اند که «زینب» از «زین وأب» بوده است یعنی زینت پدر که به اعتبار همین معنی بعضی تعبیر از آن مخدره نموده به «زین ابیها» در مقابل «ام ابیها».
برخی در مورد اسرار نام زینب گفته اند: «زاء» اشاره است به مادرش زهرا که از کمالات او ارث بوده است. «یاء» کنایه است از پدر بزرگوارش علی(علیه السلام) و حکمت تقدیم مادر بر پدر همانا علاقه سنخیت و وحدت در انوثیت است. «نون» کنایه است از دو برادرش حسنین (علیه السلام) چون قدر جامع بین آن دو بزرگوار نهایت المقامات است که مقام وصول باشد. «باء» کنایه از جد بزرگوارش «النبی الامی العربی» می باشد. (17)
در رابطه با القاب حضرت زینب (سلام الله علیها) چند بعدی بودن حیات زینب (سلام الله علیها) و پردامنه بودن صفات عظیم او سبب شده اند که برای او القابی متعدد پدید آید و هر فرد و گروهی از را صفتی خاص موسوم نماید که البته توان شمارش همه آنها خارج از این بحث می باشد ولی بر اساس آنچه در برخی از کتب و سیر نوشته شده اند مواردی را بیان می کند که عبارتند از:
1- عالمه غیر معلّمه: دانای بدون معلم
2- فهمه غیر مفهمه: فهمیده بدون تفهیم کننده
3- کعبه الرزایا: کعبه مصائب بزرگ
4- نائبة الزهرا(سلام الله علیها) : جانشین فاطمه زهرا(سلام الله علیها)
5- نائبة الحسین(علیه السلام): جانشین امام حسین (علیه السلام)
6- ملکة النساء: زن قدرتمند در میان زنان
7- عقلة النساء: بانوی خردمند در دنیای زنان
8- عدیله الخامس من اهل الکساء: همطراز پنجم اهل کساء (امام حسین علیه السلام)
9- شریکة الشهدا: شریک و مشارک شهیدان
10- کفیلة السجاد: کفیل امام سجاد(علیه السلام)
11- ناموس رواق العظمة: ناموس آستانه کبریا و عظمت
12- سیدة العقائل: بانوی بانوان
13- سرّ ابیها: راز وجود و هستی پدر
14- سلالة الولایه: چکیده و عصاره مقام ولایت
15- ولیدة الفصاحة: زاده بلاغت و فصاحت
16- شقیقة الحسن: خواهر عزیز حسن(علیه السلام)
17- عقیلة خدر رساله: بانوی حریم رسالت
18- رضیعة الولایه: پرورش یافته دامان ولایت
19- البلیغة: زنی دارای بلاغت در سخن
20- الفصیحة: زنی فصیحه و با فصاحت
21- الکامله: زنی کامله و دارای کمال
22- عابدة آل علی: عابده خاندان علی (علیه السلام)
23- الصدیقه الصغری: صدیقه صغری (فاطمه زهرا کوچک)
24- الموثقه: زنی مورد وثوق و اعتماد
25- عقیلة الطالبین: عقیله بانوی خاندان ابوطالب
26- الفاضله: زنی با فضل و دارای فضیلت
27- عقیله الوحی: عقیله خاندان وحی
28- شمة قلادة الجلاله: در درخشان شکوه و جلال
29- نجمة سماء النباله: ستاره آسمان نجابت و شرف
30- المعصومة الصغری: عصمت صغری
31- قرینة النوائب: همدم دردها و مصیبت ها
32- محبوبة المصطفی: مورد محبت رسول خدا (صلی الله علیه و آله)
33- قرة عین المرتضی: نور چشم علی مرتضی
34- صابرظ محتسبه: بردبار هوشیار
35- عقیلة النبوه: بانوی سراب نبوت
36- ربه خدر القدس: نگهبان حریم قدس
37- قبلة البرایا: قبله ابرار و نیکان
38- رضیعة الوحی: شیرنوش پستان وحی
39- باب حطة الخطایا: آستانه پناه گنهکاران
40- حفرة علی (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها): پاره وجود و هستی علی(علیه السلام) و فاطمه(سلام الله علیها)
41- ربیة الفضل: پرورش یافته خاندان فضیلت
42- بطلة کربلاء: قهرمان کربلا
43- عظیمه لواها: رایت دار بزرگ
44- عقیلة القریش: عقیله قریش
45- الباکیه: زن گریان و اشک ریز
46- سلیلة الزهراء: چکیده و عصاره فاطمه زهرا (سلام الله علیها)
47- امین الله: امین خداوند
48- آیة من آیات الله: آیه ای از آیات خدا
49- مطلومة وحیدة: مظلومه تنها
50- عارفة: زنی عارف و شناساگر (18)

 

 

3-1. رحلت حضرت زینب(سلام الله علیها)

حضرت زینب (سلام الله علیها) پس از شهادت امام حسین (علیه السلام) عمری طولانی نکرد. برخی آن را 5/1 سال پس از واقعه کربلا، گروهی 5/2 سال، و عده ای حدود 4 سال و بیش تر ذکر کرده اند. اما بیش ترین و معتبرترین اسناد که در عین حال بیشتر قابل قبول است این است که حضرت زینب (سلام الله علیها) همان 5/1 سال پس از شهادت امام حسین (علیه السلام) رحلت فرموده است. (19) در تاریخ روز و سال وفات حضرت زینب(سلام الله علیها) اختلاف اقول بسیار است. ولی از تتبع در روایات و مدارک می توان گفت که حضرت زینب (سلام الله علیها) در نیمه رجب سال 62 هـ.ق در 56 سالگی رحلت نموده اند. (20)
راجع به محل دفن حضرت زینب(سلام الله علیها) سه نظر وجود دارد که عبارتند از:
أ‌. مدینه منوره کنار قبور خاندان اهل بیت عصمت و طهارت یعنی بقیع.
ب‌. قاهره مصر.
ت‌. مقام معروف و مشهور در قریه «راویه» واقع در منطقه غوطه دمشق.
قول اول: (مدینه منوره) ظاهراً هیچ مدرکی به جز حدس و تخصین ندارد و مبتنی بر این نظریه احتمالی است که چون حضرت زینب (سلام الله علیها) پس از حادثه کربلا به مدینه مراجعت کرده است. چنانچه رویداد تازه ای پیش نیامده باشد، بطور طبیعی در مدینه از دنیا رحلت نموده است. و نیز بطور طبیعی در بقیع آرامگاه خاندان پیامبر(صلی الله علیه و آله) دفن شده است. در مورد قول دوم (قاهره مصر) نیز مدرک درستی در دست نیست. با تضعیف اقوال اول و دوم اعتبار قول سوم ثابت می شود که مرقد حضرت زینب(سلام الله علیها) را در قریه راویه از منطقه غوطه شام، وقاع در هفت کیلومتری جنوب شرقی دمشق، می داند. آنچه از تاریخ بدست می آید، قدمت بسیار بنای مزار حضرت زینب(سلام الله علیها) است که درقرن دوم نیز موجود بوده است زیرا بانوی بزرگوار، سیده نفیسه، همسر اسحاق مؤتمن فرزند امام جعفر صادق(علیه السلام) به زیارت این مرقد مطهر آمده است. (21)

پی نوشتها:

1- قائمی، علی؛ زندگانی حضرت زینب(سلام الله علیها)، ص 17.
2- قلم/ 4.
3- محمد اشتهاردی، محمد؛ حضرت زینب(سلام الله علیها) فروغ تابان کوثر، ص 15.
4- انسان/ 8.
5- مائده/ 55.
6- نساء/ 59.
7- احزاب/ 33.
8- آل عمران/ 61.
9- بابازاده، علی اکبر؛ سیمای زینب کبری(سلام الله علیها) اسوه صبر و پایداری، ص 31.
10- مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج43، ص 81.
11- محمدی اشتهاردی، محمد، همان، ص 17.
12- مستدرک سفینة البحار، ج4، ص 302 (به نقل از همان).
13- قائمی، علی؛ همان، ص 24.
14- ریاحین الشریعه، ج3، ص 38.
15- ابن منظور، لسان العرب، ج1، ص 453.
16- فرازی از دعای ندبه.
17- جزایری، نورالدین، فضائل الزینبیه، ص 55 و 56.
ر.ک.رحمانی همدانی، احمد؛ فاطمةالزهرا (سلام الله علیها)، وجزائری، نورالدین، خصائص الزینبیه، و شرف الدین، انوارالقدسیه وعقیله الوحی، غروی اصفهانی، دیوان کمپانی.
19- عمر رضا کحاله، اعدام السناء، ص 501.
20- محمدی اشتهاردی، محمد؛ حضرت زینب(سلام الله علیها)، فروغ تابان کوثر، ص 283 و 284.
21- عزیزی، عباس؛ 200 داستان از فضایل و کرامات و مصایب حضرت زینب (سلام الله علیها)، ص 169 و 170.

نظر خود را اعلام كنید

نظرات كاربران

نظری وجود ندارد
*
*

شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)