حضرت خديجه همسر گرامى رسول اکرم صلى الله عليه و آله، 68 سال پيش از هجرت نبوى صلى الله عليه و آله در شهر مکه به دنيا آمد . پدر وى خويلد بن اسد و مادرش فاطمه دختر زائدة بن اصم مى باشد . او در چهل سالگى با حضرت محمد صلى الله عليه و آله که 25 سال از عمر شريفش را سپرى کرده بود ازدواج نمود . بنابر قول مشهور ثمره ازدواج خديجه شش فرزند به نام هاى قاسم، عبدالله، رقيه، زينب، ام کلثوم و فاطمه عليها السلام بود . قبل از اسلام وى به خاطر دارا بودن صفات پسنديده و فضائل اخلاقى و پاکدامنى، «طاهره» لقب گرفت . ثروت خديجه در ميان اهل مکه بى نظير بود و اهالى مکه با اموال وى به صورت مضاربه اى تجارت مى کردند . خديجه پس از ازدواج با پيامبر همه آن ثروت را در اختيار حضرت رسول نهاد و بدين ترتيب از جنبه اقتصادى دين اسلام را تقويت نموده و در گسترش آن نهايت تلاش خود را به جاى آورد .
مقام او در نزد پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله به حدى بود که در مدت 25 سال زندگى مشترک با اين بانوى با عظمت، آن حضرت به خاطر تکريم وى با هيچ زنى ازدواج نکرد و بهترين دوران جوانى خويش را به وى بخشيد . بعد از رحلت حضرت خديجه، رسول گرامى اسلام هميشه به ياد محبت ها و تلاش هاى او بود . بنابر برخى اقوال خديجه قبل از ازدواج با پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله با دو نفر ديگر بنام هاى «ابو هالة بن زراره تميمي» و «عتيق بن عائذ مخزومي» نيز ازدواج کرده بود . اين ياور با وفاى رسالت بعد از 25 سال زندگى در کنار حضرت خاتم الانبياء صلى الله عليه و آله در دهمين سال بعثت در 65 سالگى و در دهم ماه رمضان چشم از جهان فرو بست و قلب رسول خدا صلى الله عليه و آله و مسلمانان را داغدار نمود .
پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله پيکر پاک او را در حجون با دست هاى خويش به قبر گذاشت و از شدت حزن و اندوه سال وفات او را که با فاصله اندکى از رحلت ابوطالب عليه السلام رخ داده بود، عام الحزن (سال اندوه) ناميد . اميرالمؤمنين على عليه السلام به پاس خدمات آن دو بزرگوار به جهان اسلام اشعارى جانسوز سروده و در بخشى از آن حزن و ماتم قلبى خويش را بيان داشته است:

اعينى جودا بارک الله فيکما
على هالکين لا ترى لهما مثلا
على سيد البطحاء وابن رئيسها
وسيدة النسوان اول من صلى
مهذبة قد طيب الله خيمها
مبارکة والله ساق لها الفضلا
فبت اقاسى منهما الهم والثکلا
مصابهما ادجى الى الجو والهواء (1)
اى چشمان من! احسنت بر شما، [اشک بريزيد] در فراق آن دو بزرگوارى که نظير ندارند . بر سرور سرزمين بطحاء و فرزند رئيس آن و بر بانوى بانوان که نخستين نمازگزار بود [آن بانوي] پاکدامنى که خداوند خصلت هاى او را پاکيزه کرده است [بانوي] مبارکى که خداوند برترى را به سوى او رانده است .
مصيبت اين دو عزيز فضا را بر من تيره و تار ساخته و [از اين پس] شب ها را در اندوه و حزن اين دو سر مى کنم .»
در اين نوشتار بر آن شديم که نقش اين بانوى خجسته را در گسترش آموزه هاى مکتب تربيتى اسلام مورد توجه قرار داده و مواردى قابل توجه از آن را به خوانندگان گرامى تقديم داريم . به اميد اينکه بتوانيم از اين شخصيت برجسته و بانوى نمونه در جهان اسلام درس ها آموخته و با شناخت فضائل و مناقب آن بزرگوار، از او به عنوان اسوه و الگوى تربيتى پيروى کنيم .

1- فضائل اخلاقى و علمى

مطالعه تاريخ زندگى حضرت خديجه عليها السلام نشان مى دهد که او هم در دوران جاهليت و هم بعد از بعثت خاتم الانبياء صلى الله عليه و آله داراى فضائل اخلاقى و کمالات معنوى بوده است . او در جامعه خود به عنوان يک الگوى زن برتر، تاثير بسزايى در گسترش صفات نيک انسانى داشته است . سخاوت، کرامت، ايثار و فداکارى، عفت و پاکدامنى، دورانديشى و درايت و توجه به مستمندان، عطوفت و مهربانى و صبر و استقامت، از جمله فضيلت هاى پسنديده ايست که صفحات تاريخ اين زن نمونه را نشان مى دهد .
به همين جهت آن بانوى يگانه در ميان زنان رسول خدا صلى الله عليه و آله شرايط هم کفو بودن را احراز نمود و يک همتاى واقعى براى حضرت محمد صلى الله عليه و آله بود . عدم ازدواج مجدد پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله در زمان حيات خديجه کبرى عليها السلام نشانگر جاذبه هاى معنوى و فضائل اخلاقى بى شمار در وجود آن حضرت است، که بدون ترديد برخوردارى از آن صفات نقش مهم و اساسى در زندگى رسول خدا صلى الله عليه و آله داشته است . به همين جهت پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله اين بانوى تربيت يافته را از برترين زنان بهشتى شمرده و مى فرمايد: «افضل نساء اهل الجنة خديجة بنت خويلد وفاطمة بنت محمد ومريم بنت عمران وآثية بنت مزاحم امراة فرعون (2) ؛ بهترين زنان اهل بهشت عبارتند از: خديجه دختر خويلد و فاطمه دختر محمد و مريم دختر عمران و آسيه دختر مزاحم [يعني] زن فرعون .»
وفادارى اين بانوى آسمانى در راه رسيدن به اهداف والاى همسر خويش، مورد توجه سيره نويسان و محققان قرار گرفته است . او از اولين لحظات بعثت، به رسولخدا صلى الله عليه و آله ايمان آورد و تا آخرين لحظات برايمان خود پاى فشرد و لحظه اى شک و ترديد به دل راه نداد .
گذشته از فضائل اخلاقى، او از کمالات علمى نيز برخوردار بود . تاريخ گواهى مى دهد که خديجه در مورد دانش عصر خود اطلاعات فراوانى داشت و از کتاب هاى آسمانى آگاه و از نظر عقل و درايت و زيرکى بر تمام زنان حتى بسيارى از مردان معاصر برترى داشت . بنابراين او داراى تمام کمالات و امتيازهايى بود که يک زن مى تواند داشته باشد .
با توجه به نکات ياد شده، خديجه به عنوان اولين بانوى مسلمان در ترويج فرهنگ اسلامى و الگوهاى يک زن مسلمان و با کمال نقش والاى خود را ايفا کرده است و بانوان بسيارى از تربيت عملى وى درس ها آموخته اند . اهميت فضائل اخلاقى و کمالات انسانى در وجود اين بانوى با فضيلت آنگاه به اوج خود مى رسد که نگاهى به وضع زن در ايام جاهليت و قبل از بعثت پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله بيندازيم .
زن در آن روز نه تنها از حقوق خود محروم بود و با رقت آورترين وضع زندگى مى کرد، بلکه به عنوان مايه ننگ و عار و موجودى شوم زنده به گور مى شد . خديجه در چنين عصرى اثبات نمود که يک زن نه تنها حق حيات دارد و بايد حقوق مسلم خود را استيفا نمايد، بلکه مى تواند با اعمال شايسته و تلاش و کوشش، به مرحله اى برسد که خداوند متعال به او سلام برساند؛ همچنان که امام باقر عليه السلام از پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله نقل مى کند: شبى که در معراج بودم، به هنگام بازگشت از سفر معراج به جبرئيل گفتم: اى جبرئيل! آيا خواسته اى از من داري؟ گفت: خواهش من اين است که از طرف خداوند و من، به خديجه سلام برسانى . (3)

2- پرورش فرزندان صالح

بدون ترديد، مادر به عنوان مؤثرترين عامل محيطى و وراثتى در پرورش و رشد شخصيت کودک نقش به سزايى دارد . حضرت خديجه علاوه بر اين که به نص قرآن مادر روحانى همه مؤمنين است، به عنوان مادرى شايسته و با ايمان در دامن خويش فرزندان نيک و صالحى براى رسول الله صلى الله عليه و آله تربيت نمود . وى شش فرزند براى پيامبر به دنيا آورد و در دامن پر مهر خويش پرورش داد که در ميان آن ها حضرت فاطمه عليها السلام از رتبه خاصى برخوردار است . دخترى که رهبرى اسلام بعد از پيامبر اکرم و على عليه السلام از نسل او پديد آمد و ادامه يافت .
اين دختر با مادرش آنچنان ارتباط تنگاتنگ داشت که هنگام رحلت حضرت خديجه، فاطمه عليها السلام که در حدود پنج سال داشت شديدا بى تابى مى کرد و به دور پدر بزرگوارش مى چرخيد و مى گفت: «يا ابه اين امي؛ پدر جان! مادرم کجاست؟» حضرت جبرئيل نازل شد و فرمود: يا رسول الله! خداوند مى فرمايد: سلام ما را به فاطمه برسان و به او اطلاع بده که مادرش خديجه در خانه هاى بهشتى با آسيه و مريم زندگى مى کند . (4)
اين دختر پاکيزه، هنگام رحلت مادر وقتى احساس کرد که حضرت خديجه شديدا در فراق او و پدر ارجمندش ناراحت است و نگران تنهايى و بى ياورى حضرت محمد صلى الله عليه و آله مى باشد، به مادرش دلدارى داده و گفت: «يا اماه! لاتحزنى ولاترهبى فان الله مع ابى (5) ؛ مادر جان! اندوهگين و مضطرب نباش، زيرا خداوند يار و ياور پدرم مى باشد .»
امامان معصوم عليهم السلام نيز هميشه به وجود چنين مادرى افتخار مى کردند؛ همچنانکه حضرت مجتبى عليه السلام هنگامى که با معاويه مناظره مى کرد، در مورد يکى از علل انحراف معاويه از محور حق و انحطاط اخلاقى وى و سعادت و خوشبختى خود به نقش مادر در تربيت افراد اشاره کرده و فرمود: معاويه! چون مادر تو «هند» و مادربزرگت «نثيله» مى باشد [و در دامن چنين زن پست و فرومايه اى پرورش يافته اي] اين گونه اعمال زشت از تو سر مى زند و سعادت ما خانواده در اثر تربيت در دامن مادرانى پاک و پارسا همچون خديجه عليها السلام و فاطمه عليها السلام مى باشد . (6)
امام حسين عليه السلام در روز عاشورا براى معرفى خويش و آگاه کردن دل هاى بيدار، به مادرش فاطمه عليها السلام و مادربزرگ شايسته و فداکارش حضرت خديجه اشاره نموده و فرمود: «انشدکم الله هل تعلمون ان امى فاطمة الزهراء بنت محمد؟ ! قالوا: اللهم نعم . . . انشدکم الله هل تعلمون ان جدتى خديجة بنت خويلد اول نساء هذه الامة اسلاما؟ ! قالوا: اللهم نعم (7) ؛ شما را به خدا قسم مى دهم! آيا مى دانيد که مادر من «فاطمه زهرا» دختر محمد [مصطفى صلى الله عليه و آله] است؟ ! گفتند: آرى [. . فرمود:] شما را به خدا قسم مى دهم! آيا مى دانيد که مادربزرگ من خديجه دختر خويلد، نخستين زنى است که اسلام را پذيرفت؟ ! گفتند: آرى .»
حضرت خديجه علاوه بر اينکه در دامان پر مهر و عطوفت خويش فرزندان پيامبر را پرورش داد، فرزندان شايسته اى را نيز قبل از ازدواج با پيامبر تربيت کرده بود که از جمله آن ها هند بن ابى هاله مى باشد . او (هند) در مدت سه شبانه روزى که پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله در هنگام هجرت در غار ثور مخفى شده بود، به همراه على عليه السلام دور از چشم مشرکان مکه محرمانه به پيامبر صلى الله عليه و آله آذوقه مى برد و برمى گشت . وى مردى بزرگوار، شريف، فصيح و محدث بود و از شوهر ديگر خديجه بنام ابى هالة بن زرارة تميمى متولد شده بود . (8)
هند پسر خديجه همان کسى است که امام حسن عليه السلام به عنوان دايى خود از وى نام مى برد . وى اوصاف و شمايل رسول خدا صلى الله عليه و آله را براى امام مجتبى عليه السلام توصيف مى کرد و بسيار مورد علاقه رسول الله صلى الله عليه و آله بود . او بت هاى مشرکان را مى شکست (9) و در جنگ جمل در رکاب حضرت على عليه السلام به شهادت رسيد . (10) و (11)

3- توجه به نيازهاى عاطفى و خواسته هاى فرزندان

مهرورزى و محبت به کودکان و رفع نيازهاى معنوى و عاطفى فرزندان، يکى ديگر از اصول تربيتى اسلام مى باشد . حضرت خديجه به عنوان يک مادر دلسوز و مربى آگاه در اين مورد حساسيت ويژه اى داشت . ماجراى زير بيانگر اين ويژگى حضرت خديجه مى باشد .
در ايام بيمارى خديجه که به مرگ وى انجاميد، روزى اسماء بنت عميس به عيادتش آمد، او خديجه را گريان و ناراحت مشاهده کرد و به او دلدارى داده و گفت: تو از بهترين زنان عالم محسوب مى شوى، تو تمام اموالت را در راه خداوند بخشيدى، تو همسر رسول گرامى اسلام هستى و بارها تو را به بهشت بشارت داده است . با اين همه چرا گريان و نگران هستي؟
خديجه عليها السلام فرمود: اسماء! من در فکر اين هستم که دختر هنگام زفاف نياز به مادر دارد تا نگرانى ها و اسرارش را به مادر بگويد و خواسته هايش را به عنوان محرم اسرار مطرح نمايد، فاطمه عليها السلام کوچک است، مى ترسم کسى نباشد که متکفل کارهاى وى در هنگام عروسى شود و برايش مادرى کند .
اسماء بنت عميس گفت: اى بانوى من! نگران نباش من با تو عهد مى کنم که اگر تا آن موقع زنده ماندم به جاى تو براى فاطمه مادرى کنم و نيازهاى روحى و عاطفى وى را برطرف نمايم .
بعد از وفات خديجه عليها السلام هنگامى که شب زفاف حضرت فاطمه عليها السلام فرا رسيد، پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله فرمود: همه زن ها از اتاق عروس خارج شوند و کسى در آنجا باقى نماند . همه رفتند، اما پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله متوجه شد که هنوز اسماء بنت عميس در اتاق باقى مانده است . فرمود: آيا نگفتم همه زنان بيرون روند؟ اسماء گفت: چرا يا رسول الله من شنيدم و قصد مخالفت با فرمايش شما رانداشتم، ولى عهد من با خديجه مرا بر آن داشت که در اين جا بمانم؛ چون با خديجه پيمان بسته ام که در چنين شبى براى فاطمه مادرى کنم . (12)
حضرت رسول اکرم صلى الله عليه و آله با شنيدن اين سخن به گريه در آمد و فرمود: تو را به خدا سوگند براى اين کار ايستاده اي؟ اسماء عرض کرد: آرى . پيامبر صلى الله عليه و آله دست به دعا برداشته و براى اسماء بنت عميس دعا کرد . (13)
همچنين حضرت خديجه در مورد آينده دختر خردسال خويش خطاب به پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله دغدغه هايى را به اين ترتيب بيان نمود: يا رسول الله! اين دختر من - با اشاره به حضرت فاطمه عليها السلام - بعد از من غريب و تنها خواهد شد . مبادا کسى از زنان قريش او را آزار برساند، مبادا کسى به صورتش سيلى بزند، مبادا کسى صداى خود را بر روى او بلند کند، مبادا کسى با او رفتارى تند و خشن داشته باشد . (14)

4- رعايت آيين شوهردارى

يکى از برنامه هاى تربيتى اسلام، آموزش آيين شوهردارى به بانوان مى باشد . اگر به آمار اختلافات خانوادگى و طلاق و ناهنجارى هاى خانواده ها توجه شود، بخش قابل توجهى از اين مشکلات به رفتارهاى بانوان و زنان و دختران جوان بر مى گردد و اين همه، به خاطر ناآگاهى و عدم توجه به حقوق شوهران، رعايت نکردن آداب معاشرت، عدم آگاهى از اصول شوهردارى در اسلام است . حضرت خديجه عليها السلام در ترويج آيين شوهردارى اسلامى و رعايت حقوق همسر، نهايت تلاش را به عمل مى آورد .
حضرت خديجه عليها السلام با شيوه هاى مختلفى فضاى خانواده را آرام نگاه داشته و امنيت روحى و روانى را براى شوهر و فرزندان برقرار و زمينه را براى رشد فضائل اخلاقى فراهم مى آورد . در اينجا به برخى از روش هاى تکريم شوهر و همسردارى حضرت خديجه اشاره مى کنيم:

الف) ابراز محبت

حضرت خديجه در فرصت هاى مناسب به همسر گرامى خويش ابراز علاقه و محبت مى کرد . او در قالب اشعارى زيبا درباره پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله، مکنونات قلبى خويش را چنين ابراز مى دارد:
فلو اننى امشيت فى کل نعمة
ودامت لى الدنيا وملک الاکاسرة
فما سويت عندى جناح بعوضة
اذا لم يکن عينى لعينک ناظرة (15)
«اگر تمام نعمت هاى دنيا و سلطنت هاى پادشاهان را داشته باشم و ملک آن ها هميشه از آن من باشد، به نظر من به اندازه بال پشه اى ارزش ندارد زمانى که چشم من به چشم تو نيفتد .»

ب) طرح غيرمستقيم خواسته ها

بدون شک هر زنى از شوهر خويش انتظارات و توقعاتى دارد . اين در خواست هاى معقول زن، اگر در محيطى محبت آميز و همراه با حفظ حريم هاى اخلاقى باشد، امرى پسنديده تر و جذاب خواهد بود . اگر اين خواسته ها به صورت غيرمستقيم انجام گيرد، در تحکيم روابط خانوادگى و افزايش محبت تاثيرى فوق العاده خواهد داشت . حضرت خديجه عليها السلام خدمات زيادى را در خانه پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله انجام داده و صدمات فراوانى متحمل شده بود، از اين رو به صورت طبيعى مى توانست انتظارات و توقعاتى را نيز از آن حضرت داشته باشد، اما او هيچ گاه خواسته هاى شخصى خويش را به صورت مستقيم بيان نمى کرد بلکه سعى مى کرد آن ها را به عنوان يک پيشنهاد و يا خواهش غير مهم و در کمال ادب و احترام مطرح نمايد .
حضرت خديجه در آستانه وفات خويش هنگامى که وصيت هاى خود را بيان مى کرد، آن ها را در قالب يک گفت و گوى صميمانه و محبت آميز مطرح نمود . وى خطاب به پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله عرض کرد: «يا رسول الله! چند وصيت دارم، البته من در حق تو کوتاهى کردم، مرا عفو کن .
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: هرگز از تو تقصيرى مشاهده نکردم . تو نهايت درجه تلاش خود را به کار گرفتى و در خانه من زحمات و مشکلات زيادى را متحمل شدى و تمام دارايى خود را در راه خدا مصرف کردى . حضرت خديجه عليها السلام عرض کرد: يا رسول الله! مى خواهم خواسته اى را توسط دخترم فاطمه به شما برسانم و شرم دارم آن را مستقيما بازگو نمايم .
پيامبر از منزل خديجه بيرون رفت . آن گاه خديجه دخترش فاطمه را صدا کرد و به او گفت: عزيزم! به پدر بزرگوارت بگو که مادرم مى گويد: من از قبر هراسناکم، دوست دارم مرا در لباسى که هنگام نزول وحى به تن داشتى کفن کرده و در قبر بگذارى . فاطمه عليها السلام به نزد پدر آمده و پيام مادرش را رساند . پيامبر صلى الله عليه و آله آن لباس را براى خديجه فرستاد . هنگامى که فاطمه عليها السلام آن را آورد، نشاط زايدالوصفى وجود خديجه را فرا گرفت . آنگاه حضرت خديجه با دلى آرام چشم از جهان فرو بست . پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله مشغول تجهيز و غسل و حنوط وى شد، هنگامى که خواست خديجه را کفن کند، حضرت جبرئيل امين نازل شد و گفت: يا رسول الله! خداوند سلام مى رساند و مى فرمايد: کفن خديجه به عهده ماست و آن يک کفن بهشتى خواهد بود . پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله اول با پيراهن خود و از روى آن با کفن بهشتى خديجه را کفن کرد .

ج) دلجويى و دلدارى همسر

خانواده کانون آرامش و راحتى بخش هر انسانى است . مردى که در بيرون خانه با هزاران مشکل و گرفتارى رو به روست و گاهى در راه رسيدن به هدف و کسب روزى حلال سخنان ناروا شنيده و لطمات روحى و جسمى زيادى را متحمل مى شود، انتظار دارد که کسى از وى دلجويى کرده و حرف دلش را شنيده و با کلمات شفابخش و برخوردهاى آسايش آفرين مرهم گذار دردهاى انباشته در دل او باشد .
حضرت خديجه چنين همسرى براى پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله بود . مشرکان با سخنان توهين آميز و اعمال وقيحانه اى پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله را ناراحت مى کردند و از اين ناحيه مشکلات فراوانى پيش روى پيامبر اکرم بود، اما همه اين گرفتارى ها به وسيله خديجه عليها السلام جبران مى شد . او شخص پيامبر و مشکلات آن حضرت را آگاهانه درک مى کرد و بدين جهت در پيشرفت اهداف آن حضرت تلاش مى نمود و سخنانش را تصديق مى کرد و او را از تمام غم ها و غصه ها مى رهانيد .
علامه سيد شرف الدين در اين مورد مى نويسد: «او مدت 25 سال با پيامبر صلى الله عليه و آله زندگى کرد بدون آنکه زن ديگرى در زندگى او شريک شود و اگر در حيات باقى مى ماند، پيامبر باز هم شريک ديگرى انتخاب نمى کرد . او در تمام طول زندگى زناشويى شريک درد و رنج پيامبر صلى الله عليه و آله بود، زيرا با مال خود به او نيرو مى بخشيد و با گفتار و کردار از او دفاع مى نمود و به او در مقابل عذاب و درد کافران که در راه رسالت و اداى آن نصيبش مى کردند تسلى مى داد . او به همراه على عليه السلام هنگام نزول نخستين وحى آسمانى به پيامبر صلى الله عليه و آله، در غار حرا بود . (16)»
پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله در مورد همسر گرامى خويش مى فرمايد: «خديجه زنى بود که چون همه از من روى مى گردانيدند او به من روى مى کرد و چون همه از من مى گريختند، به من محبت و مهربانى مى کرد و چون همه دعوت مرا تکذيب مى کردند به من ايمان مى آورد و مرا تصديق مى کرد .
در مشکلات زندگى مرا يارى مى داد و با مال خود کمک مى کرد و غم از دلم مى زدود . (17)»
خديجه آنچنان در روح و جان همسر بزرگوارش تاثير گذاشته بود که مدت ها بعد از رحلت حضرت خديجه عليها السلام، هرگاه حضرت رسول صلى الله عليه و آله گوسفندى را ذبح مى کرد، مى فرمود سهمى هم به دوستان خديجه بفرستيد، زيرا من وست خديجه را هم دوست مى دارم .

5- برترين معيارهاى انتخاب همسر

هر جوانى در زندگى خويش نياز به ازدواج دارد و ازدواج در اسلام، يک امر مقدس و عبادت محسوب مى شود . دختر و پسرى که مى خواهند به سوى امر مقدس ازدواج قدم بردارند، اولين گام را از خود دوستى به سوى غيردوستى بر مى دارند، آنان با امضاى پيمان مقدس زناشويى از دايره خودخواهى بيرون رفته و با وارد شدن به مرحله جديدى از زندگى، بخشى از کمبودهاى خود را جبران مى کنند که از جمله آن ها مى توان به بقاى نسل، رسيدن به آرامش و سکون، تکميل و تکامل، تامين نياز جنسى، سلامت و امنيت اجتماعى و تامين نيازهاى روحى و روانى اشاره کرد . اما در اين ميان مهم ترين دغدغه هاى هر دختر و پسر جوان که در آستانه ازدواج قرار مى گيرد، برترين معيارها و ملاک هاى ازدواج در انتخاب همسر آينده اش مى باشد .
حضرت خديجه عليها السلام به عنوان الگوى دختران و زنان مسلمان در مورد انتخاب حضرت محمد صلى الله عليه و آله به عنوان همسر آينده خويش ملاک ها و اصولى را مطرح مى کند که از گفت و گوى وى با پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله معلوم مى شود .
خديجه هنگام پيشنهاد ازدواج با رسول خدا صلى الله عليه و آله به وى گفت: به خاطر خويشاونديت با من، بزرگواريت، امانتدارى تو در ميان مردم، اخلاق نيک و راست گوئيت، مايلم با تو ازدواج کنم . (18)
ارزش اين انتخاب خديجه آنگاه نمايان مى شود که بدانيم او در آن هنگام، موقعيتى عالى و ممتاز در جامعه خود داشت و تمام امکانات و زمينه ها براى ازدواج وى با هر يک از جوانان نامدار و ثروتمند قريش فراهم بود .

--------------------------------------------
پى نوشت ها :
1) بحار الانوار، ج 35، ص 143؛ ديوان امام على عليه السلام، ص 359 و مستدرک سفينة البحار، ج 4، ص 73 .
2) مناقب اميرالمؤمنين عليه السلام، ج 2، ص 186 .
3) بحارالانوار، ج 18، ص 385 .
4) امالى شيخ طوسى، ص 175 .
5) فرهنگ سخنان حضرت فاطمه عليها السلام، ص 164 .
6) الاحتجاج، طبرسى، ج 1، ص 282 .
7) الامالى شيخ طوسى، ص 463 .
8) همان .
9) اکمال الکمال، ج 1، ص 119 .
10) مکارم الاخلاق، ص 11 .
11) برخى از متفکران اسلامى معتقدند که حضرت خديجه قبل از حضرت رسول صلى الله عليه و آله ازدواج نکرده بود و فرزندانى همچون هند خواهرزادگان وى بودند که حضرت خديجه آنان را در دامان خود پرورش داد .
12) اعيان الشيعه، ج 1، ص 380 .
13) شجره طوبى، ج 2، ص 334 .
14) همان .
15) مستدرک سفينة البحار، ج 5، ص 44 .
16) خديجه، على محمد على دخيل، ص 31 .
17) بحارالانوار، ج 43، ص 131 .
18) کشف الغمه، ج 2، ص 132 .