วิเคราะห์ทัศนะอิบนุตัยมียะฮ์ ว่าด้วยเรื่องพระเจ้า ตอนที่ 5

บทความโดย เชคอับดุลญะวาด สว่างวรรณ

 

อิบนุตัยมียะฮ์รับรองฮะดีษนี้ว่าซอฮิฮ์ ((ฉันได้เห็นพระผู้อภิบาลของฉัน ในรูปชายหนุ่มรูปงาม ผมดก หยักศก อยู่ในสวนสีเขียว))

ท่านต้องรู้ก่อนว่า ฮะดีษเรื่อง ท่านนบี(ศ)เห็นอัลลอฮ์ มีรายงาน 2 ลักษณะคือ

รายงานชนิด 1 เล่าว่า นบีเห็นอัลลอฮ์ในโลกนี้ด้วยตาเปล่า

รายงานชนิดที่ 2 เล่าว่า นบีเห็นอัลลอฮ์ในโลกแห่งความฝัน

อุมมุตตูเฟล ภรรยาของอุบัย บินกะอับได้เล่าว่า ฉันได้ยินท่านรอซูลุลลอฮ์(ศ)กล่าวว่า

رَأَيْتُ رَبِّي فِي الْمَنَامِ فِي صُورَةِ شَابٍّ مُوَقَّرٍ فِي خَضِرٍ، عَلَيْهِ نَعْلَانِ مِنْ ذَهَبٍ، وَعَلَى وَجْهِهِ فِرَاشٌ مِنْ ذَهَب
 

ฉันได้เห็นพระผู้อภิบาลของฉัน”ในฝัน” ในรูป ชายหนุ่ม น่าเคารพ ในสวนสีเขียว และพระองค์ทรงสวมรองเท้าทองคำ

ดูหนังสือ มุอ์ญัมกะบีร โดยต็อบรอนี เล่ม 25 : 143 ฮะดีษที่ 346

 

ประเด็นต่อมา รายงานที่เล่าว่า นบีเห็นอัลลอฮ์ในโลกนี้ด้วยตาเปล่า นักวิชาการมีทัศนะขัดแย้งกันคือ

กลุ่มหนึ่งวิจารณ์ว่า เป็นฮะดีษ เมาฎู๊อ - เก๊ เชื่อถือไม่ได้เช่น

อัซซุบกีกล่าวในหนังสือ ต็อบบะกอต อัชชาฟิอียะฮ์ อัลกุบรอ เล่ม 2 หน้า 312 ว่า

موضوع مفترى على رسول الله صلى الله عليه وسلم
 

เป็นฮะดีษเมาฎู๊อ์(เก๊) โกหกใส่ท่านรอซูลุลลอฮ์(ศ)

อีกกลุ่มหนึ่งวิจารณ์ว่า เป็นฮะดีษซอฮิฮ์-ถูกต้อง เชื่อถือได้ เช่น

อิบนิตัยมียะฮ์กล่าวว่า

فَيَقْتَضِي أنها رؤية عين كما في الحديث الصحيح المرفوع عن قتادة عن عكرمة عن ابن عباس قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم رَأَيْتُ رَبِّي فِي صُورَةِ شَابٍّ أَمْرَدَ، لَهُ وَفْرَةٌ جَعْدٌ قَطَطٌ، فِي رَوْضَةٍ خَضْرَاءَ
 

ดังนั้นจึงตัดสินว่า แท้จริง”การเห็นด้วยตาเปล่า”ตามที่อยู่ในฮะดีษซอฮิฮ์ มัรฟู๊อ์ จากกอตาดะฮ์ จากอิกริมะฮ์ จากท่านอิบนิอับบาสเล่าว่า ท่านรอซูลุลลอฮ์(ศ)ได้กล่าวว่า ((ฉันได้เห็นพระผู้อภิบาลของฉัน ในรูป ชายหนุ่ม รูปงาม ผมดก หยักศก อยู่ในสวนสีเขียว))

ดูหนังสือ บะยาน ตัลบีส อัลญะฮ์มียะฮ์ เล่ม 7 หน้า 290

 

เมื่อมุสลิมกลุ่มอื่นหยิบยกเรื่องนี้มาวิจารณ์อะกีดะฮ์อิบนุตัยมียะฮ์ ฝ่ายยึดถือแนวคิดอิบนุตัยมียะฮ์ทั้งเวบอาหรับและไทยได้เขียนบทความปกป้องตอบโต้แทนอิบนุตัยมียะฮ์ ดังนี้

 

https://www.ahlalhdeeth.com/vb/showthread.php?t=90661
https://dorar.net
http://www.moradokislam.org/modules.php…
http://islamasian.blogspot.com/2017/12/blog-post_11.html

 

สรุปสั้นๆ พวกเขาชี้แจงว่า

1.การที่อิบนุตัยมียะฮ์บอกว่า ฮะดีษนี้”ถูกต้อง” ไม่ได้หมายความว่า เขาเชื่อตามฮะดีษนี้
2.การเห็นอัลลอฮ์ในฮะดีษบทนี้ หมายถึงเห็นในความฝัน ไม่ใช่เห็นในโลกนี้ด้วยตาเปล่า

 

เรามาวิเคราะห์เรื่องนี้กันให้กระจ่าง

1.อิบนุตัยมียะฮ์ได้วิจารณ์สายรายงานและเนื้อหาฮะดีษนี้ที่เป็นตัวบทเดียวกัน ในตำราหนึ่งว่า”ซอฮิฮ์-ถูกต้องเชื่อถือได้”

(ดูบะยาน ตัลบีส อัลญะฮ์มียะฮ์ เล่ม 7 : 289)

และเขาวิจารณ์ไว้อีกตำราหนึ่งว่า”ดออีฟ-อ่อนแอเชื่อถือไม่ได้”

(ดู มัจญ์มูอะตุลฟะตาวา เล่ม 2 หน้า 238)

الْفَصْلُ الْأَوَّلُ : أَحَادِيثُ رَوَوْهَا فِي الصِّفَاتِ زَائِدَةً عَلَى الْأَحَادِيثِ الَّتِي فِي دَوَاوِينِ الْإِسْلَامِ مِمَّا نَعْلَمُ بِالْيَقِينِ الْقَاطِعِ أَنَّهَا كَذِبٌ وَبُهْتَانٌ
 

ข้อย่อยที่หนึ่ง ฮะดีษต่างๆที่เล่ามันถึงเรื่องซีฟาตที่เพิ่มเติมบนฮะดีษต่างๆที่อยู่ในตำราอิสลามทั้งหลาย เรารู้ด้วยความแน่ใจว่ามันโกหกใส่ร้าย...

และฮะดีษทุกบทที่ในมันเล่าว่า(ท่านนบี(ศ)ได้เห็นพระผู้อภิบาลของเขาด้วยดวงตาของเขาในโลกนี้) มันคือเรื่องโกหก ด้วยมติของมุสลิมีนและอุละมาอ์ของพวกเขา

และมัจญ์มูอะตุลฟะตาวา เล่ม 2 หน้า 239 อิบนุตัยมียะฮ์กล่าวว่า เช่นกันฮะดีษที่บรรดานักวิชาการได้รายงานว่า ท่านนบี(ศ)กล่าวว่า((ฉันได้เห็นพระผู้อภิบาลของฉัน ในรูปเช่นนี้เช่นนั้น)) ถูกรายงานมาจากสายรายงานของท่านอิบนิอับบาส และบรรดามุสลิมได้ลงมติตรงกันว่า “ท่านนบี(ศ)ไม่เคยเห็นพระผู้อภิบาลของเขาด้วยดวงตาทั้งสองของเขาในโลกนี้”และอัลลอฮ์ไม่เคยลงมาหานบียังโลกนี้ และไม่มีฮะดีษจากท่านนบีเลยสักบทที่เล่าถึงว่า แท้จริงอัลลอฮ์ได้ลงมาหาท่านนบียังโลกนี้ ดังนั้นมันจึง”เป็นฮะดีษที่ดออีฟ”

 

คำวิจารณ์ทั้งสองนี้บันทึกอยู่ในตำราของอิบนุตัยมียะฮ์ หมายความว่า ตัวของเขามีความ “ตะนากุฎ-ขัดแย้งกันเอง” เพราะปฏิเสธและรับรองฮะดีษบทเดียวกัน อิบนุตัยมียะฮ์ไม่รู้จักคำว่า “ตะนากุฎ ”หรือการวิจารณ์ฮะดีษแบบนี้จะไม่ออกมาจากผู้ใด นอกจากคนญาฮิล แล้วอิบนุตัยมียะฮ์จะบอกว่าตัวเองคืออุละมาอ์ได้อย่างไรและสาวกได้มอบตำแหน่งชัยคุลอิสลามให้เขาได้อย่างไร

 

2.หากสาวกอิบนุตัยมียะฮ์นำฮะดีษบทอื่นมาปกป้องว่า ตัวบทฮะดีษในหนังสือ บะยาน ตัลบีส อัลญะฮ์มียะฮ์ เล่ม 7 หน้า 290 หมายถึง ท่านนบีเห็นอัลลอฮ์ในฝัน ไม่ใช่เห็นด้วยตาในโลกนี้ หากเป็นการนำฮะดีษคนละบทกับที่อิบนุตัยมียะฮ์วิจารณ์ว่าซอฮิฮ์ ทั้งตัวบทและความหมายของฮะดีษ(โดยเฉพาะคำว่า “ชายหนุ่ม รูปงาม ผมดก ”)ขอบอกว่า พวกเขาได้ตอบโต้นอกประเด็น นอกเรื่องและห่างไกลจากประเด็นหลักที่เรากำลังวิพากษ์ฮะดีษที่อิบนุตัยมียะฮ์บอกว่าซอฮิฮ์ในหนังสือบะยานตัลบีสอัลญะฮ์มียะฮ์

ดังนั้นถือว่า การตอบโต้ของพวกเขาเป็นโมฆะ เพราะไม่ตรงประเด็น เนื่องจากฮะดีษที่อิบนุตัยมียะฮ์บอกว่าซอฮิฮ์ไม่มีคำไหนที่บ่งบอกว่า “ท่านนบี(ศ)เห็นอัลลอฮ์ในฝัน”
การปกป้องอิบนุตัยมียะฮ์แบบนี้พิจารณาได้หลายแง่มุมคือ

2.1.เปิดเผยถึงความไม่รู้ของผู้ออกมาปกป้องแนวคิดของอิบนุตัยมียะฮ์

2.2.เปิดเผยถึงการลวงอย่างตั้งใจและจงใจ หรือทั้งสองอย่าง และนี่คือสิ่งที่น่าละอายยิ่ง

 

3.หากผู้อ่านสังเกตดีๆ จะพบว่าฮะดีษที่สาวกอิบนุตัยมียะฮ์ยกมาอ้างเพื่อปกป้องอิบนุตัยมียะฮ์ ที่แพร่หลายอยู่ในบทความของพวกเขาทั้งเวบอาหรับและไทยนั้น เป็นฮะดีษคนละบทกับที่อิบนุตัยมียะฮ์วิจารณ์ว่าซอฮิฮ์ในหนังสือ บะยาน ตัลบีส อัลญะฮ์มียะฮ์ เล่ม 7 : 290

เพราะในหนังสือมัจญ์มูอะตุลฟะตาวา เล่ม 2 หน้า 239 อิบนุตัยมียะฮ์กล่าวว่า

وَكَذَلِكَ الْحَدِيثُ الَّذِي رَوَاهُ أَهْلُ الْعِلْمِ أَنَّهُ قَالَ : { رَأَيْت رَبِّي فِي صُورَةِ كَذَا وَكَذَا } يُرْوَى مِنْ طَرِيقِ ابْنِ عَبَّاس ٍوَقَدْ اتَّفَقَ الْمُسْلِمُونَ عَلَى أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَم يَرَ رَبَّهُ بِعَيْنَيْهِ فِي الأَرْضِ
 

เช่นกันฮะดีษที่บรรดานักวิชาการได้รายงานว่า ท่านนบี(ศ)กล่าวว่า((ฉันได้เห็นพระผู้อภิบาลของฉัน ในรูปเช่นนี้เช่นนั้น)) ถูกรายงานมาจากสายรายงานของท่านอิบนิอับบาส และบรรดามุสลิมได้ลงมติตรงกันว่า “ท่านนบี(ศ)ไม่เคยเห็นพระผู้อภิบาลของเขาด้วยดวงตาทั้งสองของเขาในโลกนี้” และอัลลอฮ์ไม่เคยลงมาหานบียังโลกนี้ และไม่มีฮะดีษจากท่านนบีเลยสักบทที่เล่าว่า แท้จริงอัลลอฮ์ได้ลงมาหาท่านนบียังโลกนี้ ดังนั้นมันจึงเป็นฮะดีษที่ฎออีฟ

ท่านต้องเข้าใจให้ถูกต้องก่อนว่า ระหว่าง ฮะดีษที่เล่าว่า นบีเห็นอัลลอฮ์ในโลกนี้ด้วยตาเปล่ากับฮะดีษที่เล่าว่า นบีเห็นอัลลอฮ์ในความฝัน ต่างกันชัดเจน

คำถามคืออิบนิตัยมียะฮ์พูดถึงการเห็นอัลลอฮ์ในฝันหรือเห็นด้วยตา ? เรามาอ่านกันอีกครั้ง

อิบนุตัยมียะฮ์กล่าวว่า

((ดังนั้นจึงตัดสินว่า แท้จริง”การเห็นด้วยตาเปล่า”ตามที่มีอยู่ในฮะดีษ”ซอฮิฮ์” มัรฟู๊อ์ จากกอตาดะฮ์ จากอิกริมะฮ์ จากท่านอิบนิอับบาสเล่าว่า ท่านรอซูลุลลอฮ์(ศ)ได้กล่าวว่า “ฉันได้เห็นพระผู้อภิบาลของฉัน ในรูปชายหนุ่มรูปงาม ผมดก หยักศก อยู่ในสวนสีเขียวชอุ่ม”

ดูหนังสือ บะยาน ตัลบีส อัลญะฮ์มียะฮ์ เล่ม 7 หน้า 290))

ชัดเจนนะครับว่า อิบนุตัยมียะฮ์ ระบุชัดว่า

((จึงตัดสินว่า แท้จริง”การเห็นด้วยตาเปล่า”ตามที่มีอยู่ใน”ฮะดีษซอฮิฮ์”.....ท่านรอซูลุลลอฮ์(ศ)ได้กล่าวว่า ((ฉันได้เห็นพระผู้อภิบาลของฉัน ในรูปชายหนุ่มรูปงาม ผมดก หยักศก อยู่ในสวนสีเขียวชอุ่ม))

อิบนุตัยมียะฮ์พูดถึงการเห็นอัลลอฮ์ด้วยตาเปล่าพร้อมกับยกฮะดีษดังกล่าวมาประกอบคำพูดของเขา และเขาไม่ได้พูดถึงการเห็นอัลลอฮ์ในฝัน

 

เพราะฉะนั้นการอ้างว่า ฮะดีษบทนี้พูดถึงเรื่องนบีเห็นอัลลอฮ์ในฝัน เป็นข้ออ้างที่ขัดกับคำพูดของอิบนิตัยมียะฮ์ชัดเจน และเป็นการแก้ต่างที่ไม่ตรงประเด็น

ประเด็นที่ต้องขบคิดคือ

สมมุติเรายอมรับว่า อิบนิตัยมียะฮ์กล่าวถึง นบีเห็นอัลลอฮ์ในฝัน ทำไมต้องตำหนิเขา ?

วิจารณ์ หากเชื่อว่า นบีเห็นอัลลอฮ์ในฝัน “ในรูปชายหนุ่มรูปงาม ผมดก หยักศก อยู่ในสวนสีเขียว”
เป็นฮะดีษซอฮิฮ์ถูกต้องเชื่อถือได้ คำถามที่ตามมาคือ

1.การฝันเห็นอัลลอฮ์เป็น”เพศชาย” เท่ากับเอาอัลลอฮ์มาเปรียบเหมือนมนุษย์ใช่ไหม
2.อัลลอฮ์ทรงเป็นผู้ครองเพศด้วยหรือ

ความเชื่อแบบนี้ถือว่าขัดแย้งต่ออัลกุรอ่านชัดเจน

لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ
 

ไม่มีสิ่งใดเหมือนกับพระองค์ อัลกุรอาน บท 42 : 11

อัลลอฮ์ตะอาลาปฏิเสธชัดเจนว่า พระองค์ไม่มีลักษณะเหมือนกับสิ่งถูกสร้างทั้งในโลกนี้และโลกแห่งความฝัน

 

บทสรุป คือ ไม่มีนักวิชาการกลุ่มใดใส่ร้ายป้ายสีอิบนุตัยมียะฮ์ แต่พวกเขาได้วิจารณ์ไปตามแนวคิดที่อิบนิตัยมียะฮ์นำเสนอไว้ในตำราของเขาเท่านั้น วัลลอฮุ อะอ์ลัม บิศศ่อวาบ

ขอขอบคุณ เฟซบุ๊ก Javad Savangvan