Imamejn Hasanejn - Baština pozitivnih misli

Iz duhovnog naslijeđa imama Husejna

Opći pogled na naslijeđe imama Husejna

Husejn ibn Ali, a.s., je bio principijelni predvodnik ummeta i jedan od vođa Božanske upute koje je Svevišnji Allah odabrao za očuvanje svoje vjere, povjerio im sprovođenje šerijata i očistio ih od svake vrste prljavštine kako bi ih sačuvali od svake izmjene ili promjene.

Iskušenja koja su doživjeli imam Ali, imam Hasan i imam Husejn bila su najveća iskušenja za vjeru i ummet, jer je njegovo vođstvo bilo počelo zastranjivati od puta poslanice. Međutim, iskušenje se nije ograničilo samo na zastranjenosti od šerijatskog principa u upravljanju državom, već su se njegove dimenzije proširile duboko unutar ummeta i šerijata. Ove opasne zastranjenosti uvećale su njihovu odlučnost da pridaju više pažnje učvršćivanju stubova šerijata te podučavanju i odgoju ummeta, kako bi spriječili da se zastranjenosti uvuku u ummet, i time da spriječe raspadanje ummeta i njegovih snaga. Stoga je odabir jedne posebne skupine koja će čuvati prave islamske vrijednosti, briga za njen odgoj i pridavanje važnosti njenim pitanjima bilo od vitalnog značaja. Istražitelji i posmatrači to mogu jasno vidjeti u razmatranju stavova muslimana naspram Poslanikove porodice pedeset godina nakon njegovog preseljenja. Upravo zbog toga su duhovna naslijeđa, koje su nam ostavili imam Ali Murteda, imam Hasan Mudžteba i imam Husejn, šehid na Kerbeli, veličanstvena i od najvećeg značaja, jer imamo veliko bogatstvo u njihovoj misaonoj i naučnoj ostavštini.

Istraživači se mogu obratiti knjigama Mesu'etu kelimati-l-imam el-Husejn, Vesaiku sevreti-l-Husejn, Belagatu-l-Husejn i zbirci njegovih govora i pisama kako bi shvatili veličanstvo ovog bogatstva. Ovdje ćemo izložiti neke primjere pristupa ovog velikog Imama sljedećim temama:

U prostranstvima razuma, spoznaje i znanja

„Nema koristi od čovjeka koji nema ovih pet svojstava:

الْعَقْلُ وَ الدِّينُ وَ الأَدَبُ وَ الْحَياءُ وَ حُسْنُ الْخُلقِ.

razum, vjeru, učtivost, sramežljivost i lijepu ćud.“

Pitali su ga koji je čovjek najčasniji, pa je rekao:

مَنِ اتَّعَظَ قَبلَ أَنْ يُوعَظَ، وَ اسْتَيقَظَ قَبلَ أَنْ يُوقَظَ.

„To je onaj koji uzima pouku prije nego što mu se ukaže na nju i probudi se prije nego što ga bude.“

لَا يَكْمُلُ‏ الْعَقْلُ‏ إِلَّا بِاتِّبَاعِ الْحَق‏.

„Razum se neće upotpuniti osim slijeđenjem istine.“

الْعَاقِلُ لَا يُحَدِّثُ مَنْ‏ يَخَافُ‏ تَكْذِيبَهُ‏ وَ لَا يَسْأَلُ مَنْ يَخَافُ مَنْعَهُ وَ لَا يَثِقُ بِمَنْ يَخَافُ غَدْرَهُ وَ لَا يَرْجُو مَنْ لَا يُوثَقُ بِرَجَائِهِ.‏

„Zaista, mudar čovjek ne govori onome za koga zna da će ga opovrgnuti, ne traži od onoga za koga zna da će mu uskratiti, ne povjerava se onom za kog se boji da će ga iznevjeriti i ne nada se ničemu od onoga u koga se nije pouzdano nadati.“

دِرَاسَةُ الْعِلْمِ لِقَاحُ‏ الْمَعْرِفَةِ، وَ طُولُ التَّجَارِبِ زِيَادَةٌ فِي الْعَقْلِ، وَ الشَّرَفُ التَّقْوَى، وَ الْقُنُوعُ رَاحَةُ الْأَبْدَانِ، وَ مَنْ أَحَبَّكَ نَهَاكَ، وَ مَنْ أَبْغَضَكَ أَغْرَاكَ.

„Stjecanje znanja je sjeme spoznaje, duže iskustvo je jačanje razuma, čast je bogobojaznost, a zadovoljstvo rahatluk za tijelo; onaj ko te voli odvraća te od lošega, a ko te mrzi uljepšava ti ga.“

مِنْ‏ دَلَائِلِ‏ الْعَالِمِ‏ انْتِقَادُهُ لِحَدِيثِهِ، وَ عِلْمُهُ بِحَقَائِقِ فُنُونِ النَّظَر.

„Jedan od dokaza istinskog učenjaka jeste njegovo kritiziranje svog govora i njegovo znanje o istinama razumskih nauka.“

لَوْ أَنَّ الْعَالِمَ‏ كُلَّ مَا قَالَ أَحْسَنَ وَ أَصَابَ لأَوْشَكَ أَنْ يَجُنَّ مِنَ الْعُجْبِ، وَ إِنَّمَا الْعَالِمُ مَنْ يَكْثُرُ صَوَابُهُ.

„Da je lijepo i tačno sve što učenjak govori, približio bi se granici ludosti od samodopadnosti; doista je učenjak samo onaj koji je često u pravu.“

U dovi imama Husejna na dan Arefata ima krasnih izreka koje su vezane za ljudske spoznaje, puteve njenog stjecanja, vrijednosti svakog od tih puteva i pouke za njihovo prepoznavanje. Ovdje ćemo navesti neke primjere.

-إِلَهِي، أَنَا الْفَقِيرُ فِي غِنَايَ، فَكَيْفَ لَا أَكُونُ فَقِيراً فِي فَقْرِي؟ إِلَهِي، أَنَا الْجَاهِلُ فِي عِلْمِي، فَكَيْفَ لَا أَكُونُ جَهُولًا فِي جَهْلِي؟ ...‏

-„Bože moj, ja sam bijedan u svom bogatstvu pa kako da ne budem bijedan u svom siromaštvu. Bože moj, ja sam neznalica u svom znanju pa kako da ne budem neznalica u svom neznanju...“

-إِلَهِي، عَلِمْتُ بِاخْتِلَافِ الْآثَارِ وَ تَنَقُّلَاتِ الْأَطْوَارِ أَنَّ مُرَادَكَ مِنِّي، أَنْ تَتَعَرَّفَ إِلَيَّ فِي كُلِّ شَيْ‏ءٍ حَتَّى لَا أَجْهَلَكَ فِي شَيْ‏ءٍ...

-„Bože moj, iz raznolikosti tragova i smjenjivanja raznih perioda shvatio sam da je Tvoja želja da me upoznaš sa Sobom u svakoj stvari tako da ni u čemu ne budem nesvjestan Tebe...“

-إِلَهِي، تَرَدُّدِي فِي الْآثَارِ يُوجِبُ بُعْدَ الْمَزَارِ، فَاجْمَعْنِي عَلَيْكَ بِخِدْمَةٍ تُوصِلُنِي إِلَيْكَ، كَيْفَ يُسْتَدَلُّ عَلَيْكَ بِمَا هُوَ فِي وُجُودِهِ مُفْتَقِرٌإِلَيْكَ؟ أَ يَكُونُ لِغَيْرِكَ مِنَ الظُّهُورِ مَا لَيْسَ لَكَ حَتَّى يَكُونَ هُوَ الْمُظْهِرَ لَكَ؟ مَتَى غِبْتَ حَتَّى تَحْتَاجَ إِلَى دَلِيلٍ يَدُلُّ عَلَيْكَ؟ وَ مَتَى بَعُدْتَ حَتَّى تَكُونَ الْآثَارُ هِيَ الَّتِي تُوصِلُ إِلَيْكَ؟ عَمِيَتْ عَيْنٌ لَا تَرَاكَ عَلَيْهَا رَقِيباً، وَ خَسِرَتْ صَفْقَةُ عَبْدٍ لَمْ تَجْعَلْ لَهُ مِنْ حُبِّكَ نَصِيباً...

-„Bože, moje zanimanje tragovima odgađa susret, zato pomozi mi da Ti služim onim što će me približiti Tebi. Kako može poslužiti kao dokaz o Tebi ono što ovisi od Tebe i može li išta mimo Tebe jasnije ukazivati na Te!? Kada si to bio odsutan pa da ti treba dokaz da upućuje na Te!? I kada si to bio daleko da bi bili potrebni tragovi da odvedu do Tebe? Slijepo je oko koje ne vidi da Ti bdiješ nad njim, propala je pogodba roba za kojeg nisi odredio udio Svoje ljubavi...“

-إِلَهِي، أَمَرْتَ بِالرُّجُوعِ إِلَى الْآثَارِ، فَارْجِعْنِي إِلَيْكَ بِكِسْوَةِ الْأَنْوَارِ وَ هِدَايَةِ الِاسْتِبْصَارِ، حَتَّى أَرْجِعَ إِلَيْكَ مِنْهَا كَمَا دَخَلْتُ إِلَيْكَ مِنْهَا، مَصُونَ السِّرِّ عَنِ النَّظَرِ إِلَيْهَا وَ مَرْفُوعَ الْهِمَّةِ عَنِ الِاعْتِمَادِ عَلَيْهَا.

-„Bože moj, naredio si da gledamo u znakove, pa vrati me Sebi prekrivačem svjetlosti i uputom pronicljivosti, kako bih Ti se vratio od njih (znakova) onako kako sam i ušao kod Tebe, zaštićen od pogleda na njih i oslobođen od težnje za oslanjanjem na njih.“

-مِنْكَ أَطْلُبُ الْوُصُولَ إِلَيْكَ وَ بِكَ أَسْتَدِلُّ عَلَيْكَ فَاهْدِنِي بِنُورِكَ إِلَيْكَ وَ أَقِمْنِي بِصِدْقِ الْعُبُودِيَّةِ بَيْنَ يَدَيْك‏.

-„Od Tebe tražim dostizanje do Tebe i Tobom tražim put do Tebe, pa uputi me Sebi svojom svjetlošću i učvrsti me pred Sobom iskrenošću robovanja...“

-إِلَهِي، عَلِّمْنِي مِنْ عِلْمِكَ الْمَخْزُونِ وَ صُنِّي بِسِرِّكَ الْمَصُونِ، إِلَهِي، حَقِّقْنِي بِحَقَائِقِ أَهْلِ الْقُرْبِ.

-„Bože moj, poduči me znanju iz svoje riznice i zaštiti me Svojim sačuvanim pokrivačem. Bože moj, potvrdi me zbiljama onih koji su dostojni Tvoje bliskosti...“

-إِلَهِي، أَخْرِجْنِي مِنْ ذُلِّ نَفْسِي وَ طَهِّرْنِي مِنْ شَكِّي وَ شِرْكِي قَبْلَ حُلُولِ رَمْسِي‏.

-„Bože moj, izvedi me iz niskosti moje duše, očisti me od mojih sumnja i zamki prije nego uđem u svoj grob.“

-إِلَهِي، إِنَّ الْقَضَاءَ وَ الْقَدَرَ يُمَنِّينِي وَ إِنَّ الْهَوَى بِوَثَائِقِ الشَّهْوَةِ أَسَرَنِي، فَكُنْ أَنْتَ النَّصِيرَ لِي حَتَّى تَنْصُرَنِي وَ تُبَصِّرَنِي‏.

-„Bože moj, doista, odredba i predodređenje su izazvale u meni želje, žudnja za okovima strasti me zarobila, pa mi Ti budi pomogač kako bi mi pomagao i otvorio mi oči.“

-أَنْتَ الَّذِي أَشْرَقْتَ الْأَنْوَارَ فِي قُلُوبِ أَوْلِيَائِكَ حَتَّى عَرَفُوكَ وَ وَحَّدُوكَ، وَ أَنْتَ الَّذِي أَزَلْتَ الْأَغْيَارَ عَنْ قُلُوبِ أَحِبَّائِكَ حَتَّى لَمْ يُحِبُّوا سِوَاكَ، وَ لَمْ يَلْجَئُوا إِلَى غَيْرِكَ، أَنْتَ الْمُونِسُ لَهُمْ حَيْثُ أَوْحَشَتْهُمُ الْعَوَالِمُ وَ أَنْتَ الَّذِي هَدَيْتَهُمْ حَيْثُ اسْتَبَانَتْ لَهُمُ الْمَعَالِمُ، مَا ذَا وَجَدَ مَنْ فَقَدَكَ؟ وَ مَا الَّذِي فَقَدَ مَنْ وَجَدَك‏؟

-„Ti si Taj Koji je osvijetlio srca Svojih prijatelja sve dok Te nisu spoznali i potvrdili Tvoju jednoću i Ti si Taj Koji je otklonio strance iz srca svojih poklonika sve dok nisu odbacili ljubav prema drugima i prestali tražili utočište kod nekog mimo Tebe. Ti si drug njihov kada ih ljudi ostave u osamljenosti, Ti si Taj Koji im je ukazao na pravi put kada su im se pojavile znakovi. Šta je našao onaj ko je Tebe izgubio?! A šta je izgubio onaj ko je Tebe našao?!“

-وَ أَنْتَ الَّذِي لَا إِلَهَ غَيْرُكَ، تَعَرَّفْتَ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ، فَمَا جَهِلَكَ شَيْ‏ءٌ، وَ أَنْتَ الَّذِي تَعَرَّفْتَ إِلَيَّ فِي كُلِّ شَيْ‏ءٍ، فَرَأَيْتُكَ ظَاهِراً فِي كُلِّ شَيْ‏ءٍ، وَ أَنْتَ الظَّاهِرُ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ، يَا مَنِ اسْتَوَى بِرَحْمَانِيَّتِهِ، فَصَارَ الْعَرْشُ غَيْباً فِي ذَاتِهِ، مَحَقْتَ الْآثَارَ بِالْآثَارِ وَ مَحَوْتَ الْأَغْيَارَ بِمُحِيطَاتِ أَفْلَاكِ الْأَنْوَارِ، يَا مَنِ احْتَجَبَ فِي سُرَادِقَاتِ عَرْشِهِ عَنْ أَنْ تُدْرِكَهُ الْأَبْصَارُ، يَا مَنْ تَجَلَّى بِكَمَالِ بَهَائِهِ، فَتَحَقَّقَتْ عَظَمَتُهُ مِنَ الِاسْتِوَاءِ، كَيْفَ تَخْفَى وَ أَنْتَ الظَّاهِرُ؟ أَمْ كَيْفَ تَغِيبُ وَ أَنْتَ الرَّقِيبُ الْحَاضِر؟

-“Ti si onaj mimo kojeg nema božanstva, obznanio si Sebe svima pa nema onoga ko Tebe ne poznaje i Ti si Taj Koji mi je obznanio Sebe u svim stvarima pa sam Te vidio očitim u svakoj stvari... Kako da budeš skriven, a očigledan si, i kako da budeš odsutan, a Ti si prisutni, Onaj Koji nadgleda.“

U prostranstvima časnog Kur'ana

Ehli bejt, a.s., je pridavao puno pažnje časnom Kur'anu, podučavao ga, tumačio, shvatao njegove ajete i trudio se da ga što više primjenjuje i čuva od ruku onih koji se izigravaju s njim mijenjajući ga, a njihova pažnja se očitovala u njihovim postupcima, uputama i riječima. Od imama Ebu Abdullaha Husejna su preneseni dragocjeni komentari, tumačenja i razjašnjavanja značenja ajeta, koji su važni za studiranje i razmišljanje. Izabrali smo neke primjere.

كِتَابُ اللَّهِ، عَزَّ وَ جَلَّ، عَلَى أَرْبَعَةِ أَشْيَاءَ: عَلَى الْعِبَارَةِ وَ الْإِشَارَةِ وَ اللَّطَائِفِ وَ الْحَقَائِقِ، فَالْعِبَارَةُ لِلْعَوَامِ، وَ الْإِشَارَةُ لِلْخَوَاصِّ، وَ اللَّطَائِفُ لِلْأَوْلِيَاءِ وَ الْحَقَائِقُ لِلْأَنْبِيَاءِ.

„Božija knjiga ima četiri stupnja: izraz, ukazivanje, prefinjenost i zbilja; izrazi su namijenjeni običnim ljudima, ukazivanja učenima, prefinjenosti bogougodnicima, a zbilje vjerovjesnicima.“

مَنْ قَرَأَ آيَةً مِنْ كِتَابِ اللَّهِ، عَزَّ وَ جَلَّ، فِي صَلَاتِهِ قَائِماً، يُكْتَبُ لَهُ بِكُلِّ حَرْفٍ مِائَةُ حَسَنَةٍ، فَإِذَا قَرَأَهَا فِي غَيْرِ صَلَاةٍ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ حَرْفٍ عَشْرَ حَسَنَاتٍ وَ إِنِ اسْتَمَعَ الْقُرْآنَ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ حَرْفٍ حَسَنَةً وَ إِنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ لَيْلًا صَلَّتْ عَلَيْهِ الْمَلَائِكَةُ حَتَّى يُصْبِحَ وَ إِنْ خَتَمَهُ نَهَاراً صَلَّتْ عَلَيْهِ الْحَفَظَةُ حَتَّى يُمْسِيَ وَ كَانَتْ لَهُ دَعْوَةٌ مُجَابَةٌ وَ كَانَ خَيْراً لَهُ مِمَّا بَيْنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ.

„Ko u svom namazu stojeći prouči jedan ajet iz časne Božije knjige, bit će mu zapisano sto nagrada naspram svakog slova; ako prouči izvan namaza, bit će zapisano deset nagrada naspram svakog slova; ako sluša učenje Kur'ana, nagrada će biti jedna naspram svakog slova; ako prouči cijeli Kur'an u jednoj noći, meleci će ga blagosiljati sve dok ne svane, a ako završi u toku dana, meleci čuvari će ga blagosiljati sve dok ne nastupi noć, njegova dova će biti uslišena i bit će mu bolje od svega što je između neba i Zemlje.“

Od njega je preneseno tumačenje ajeta Na Dan kada Zemlja bude zamijenjena drugom zemljom (Ibrahim, 48):

يَعْنِي بِأَرْضٍ لَمْ تَكْتَسِبْ عَلَيْهَا الذُّنُوبَ بارِزَةً لَيْسَ عَلَيْهَا جِبَالٌ وَ لَا نَبَاتٌ كَمَا دَحَاهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ.

„To se odnosi na zemlju na kojoj nisu počinjeni grijesi, da će biti istaknuta time što na njoj neće biti planina niti rastinja, tj. da će biti onakva kakva je bila kada je prvi put stvorena.“

Neki čovjek ga je pitao o značenju „كهيعص“ pa mu je rekao:

لَوْ فَسَّرْتُهَا لَكَ لَمَشَيتَ عَلَى الْماءِ.

„Kad bih ti to protumačio, hodao bi po vodi.“

Nesr ibn Malik ga je zamolio: „O, Ebu Abdullah, objasni mi Božije riječi: Ova dva protivnička tabora spore se oko Gospodara svoga. (El-Hadždž, 19)“ Imam je rekao:

نَحْنُ وَ بَنُو أُمَيَّةَ اخْتَصَمْنَا فِي اللَّهِ، عَزَّ وَ جَلَّ، قُلْنَا صَدَقَ اللَّهُ، وَ قَالُوا كَذَبَ اللَّهُ، فَنَحْنُ وَ إِيَّاهُمُ الْخَصْمَانِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.

„Mi i Beni Umejje smo se sporili o Svevišnjem Allahu, pa smo mi rekli: ,Istinu je rekao Allah‘, a oni su rekli: ,Nije istinu rekao Allah‘, i zato ćemo mi i oni na Sudnjem danu biti dva protivnička tabora.“

O časnom ajetu One koji će, ako im damo vlast na Zemlji, molitvu obavljati (El-Hadždž, 41) rekao je:

هَذِهِ فِينَا، أَهْلِ الْبَيتِ.

„Ovaj ajet je obavljen o nama, Ehli bejtu.“

O časnom ajetu Ne tražim za ovo nikakvu drugu nagradu od vas, osim pažnje rodbinske. (Eš-Šura, 23) rekao je:

إِنَّ الْقَرَابَةَ الَّتِي أَمَرَ اللَّهُ بِصِلَتِهَا وَ عَظَّمَ‏ حَقَّهَا وَ جَعَلَ الْخَيْرَ فِيهَا قَرَابَتُنَا، أَهْلَ الْبَيْتِ، الَّذِينَ أَوْجَبَ حَقَّنَا عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ.

„Doista, mi, Ehli bejt, jesmo rodbina s kojom je Allah naredio da se čuvaju veze i da se veliča njeno pravo i u koju je On stavio sva dobra, a naše pravo propisao kao obavezu za svakog muslimana.“

O značenju riječi blagodat u časnom ajetu I o blagodati Gospodara svoga kazuj. (Ed-Duha, 11) je rekao:

أَمَرَهُ أَنْ يُحَدِّثَ بِمَا أَنْعَمَ‏ اللَّهُ‏ عَلَيْهِ مِنْ دِينِه‏.

„Naredio je da govori o vjeri kojom je blagodario svog vjerovjesnika.“

O značenju riječi samed je rekao: „Allah je to objasnio riječima: Nije rodio i rođen nije, i niko Mu ravan nije!“ (El-Ihlas, 3-4)i „Samed, to je Onaj Koji nema u sebi praznine. Samed, to je Onaj Čije gospodarstvo je apsolutno savršeno. Samed, to je Onaj Koji niti pije niti jede. Samed, to je Onaj Koji ne spava. Samed, to je Onaj Koji je stalan, oduvijek i zauvijek.“

Preseno je da je Abdurrahman es-Sulemi podučio dijete imama Husejna časnoj suri El-Fatiha, pa kada ju je dijete proučilo svom ocu, on je darovao Abdurrahmanu hiljadu dinara, hiljadu haljina i napunio njegova usta biserom. Kad su ga ukorili za to, on je odgovorio: „Gdje li je ovo naspram onoga što je on darovao!“ misleći na podučavanje časnom Kur'anu.

U prostranstvima časnog Poslanikovog sunneta

Imam Husejn, a.s., je imao tu sreću da se rodi dok je njegov djed, Allahov Poslanik, s.a.v.a., još bio živ pa je svoje prve godine proveo u krilu Objave i poslanstva, napojio se iz grudi vjere i zatim, kao i njegovi majka, otac i brat, nosio brige posljednje poslanice. Znajući da je Poslanikov sunnet drugi izvor vjere, bio je uvjeren u neophodnost njegovog očuvanja i suprotstavljanja zavjeri za njegovo iskrivljavanje i gubljenje, kao i zabranama bilježenja hadisa pod vođstvom nekih od velikana ashaba. Znao je s kakvom uobraženošću su se suočili s njegovim djedom, izbjegavajući da se razotkrije istina koja će spriječiti njihov dolazak na vlast ili im ogorčati njenu slast.

Stoga vidimo da se Husejn hrabro suprotstavio ovim zavjerama, žrtvujući najdragocjenije što je posjedovao kako bi oživio put svog djeda, poglavara poslanika, i obistinjujući svjedočenja svog djeda o njemu:

حُسَيْنٌ مِنِّي وَ أَنَا مِنْحُسَينٍ.

„Husejn je od mene i ja sam od Husejna“ i

إِنَّ الحُسَينَ مِصْبَاحُ الهُدَى وَ سَفِينَةُ النِجَاةِ.

„Znajte, Husejn je svjetiljka upute i lađa spasa.“ Zbog toga se u njegovom krasnom nasljeđu susrećemo s njegovom velikom pažnjom za prenošenje časne Poslanikove sire, s govorom o njegovom sunnetu, postupanjem po njemu i njegovim oživljavanjem pa makar i ustankom protiv onog koji se naoružao sunnetom kako bi ga izobličio i poružnio. Govorio je:

كَانَ رَسُولُ اللهِ أَحْسَنَ مَا خَلَقَ‏ اللَّهُ‏ خَلْقاً.

„Poslanik, s.a.v.a., je bio najbolje Allahovo stvorenje po ćudi.“

Imam Husejn je, kao i njegov brat Hasan, prenio detaljan opis Poslanika, s.a.v.a., njegovih postupaka prema sebi, porodici, ashabima, njegovom društvu i sabesjednicima, koji je preuzeo od oca, imama Alija, koga je Poslanik, s.a.v.a., odgajao od ranog djetinjstva do preseljenja. Ovdje ćemo ukazati na jedan odlomak tog opisa: „Pa sam ga pitao o šutnji Allahovog Poslanika, pa je rekao:

كَانَ‏ سُكُوتُهُ‏ عَلَى‏ أَرْبَعٍ: عَلَى الْحِلْمِ وَ الْحَذَرِ وَ التَّقْدِيرِ وَ التَّفْكِيرِ، فَأَمَّا التَّقْدِيرُ، فَفِي تَسْوِيَةِ النَّظَرِ وَ الِاسْتِمَاعِ بَيْنَ النَّاسِ، وَ أَمَّا تَفَكُّرُهُ، فَفِيمَا يَبْقَى وَ يَفْنَى، وَ جُمِعَ لَهُ الْحِلْمُ فِي الصَّبْرِ، فَكَانَ لَا يُغْضِبُهُ شَيْ‏ءٌ وَ لَا يَسْتَفِزُّهُ، وَ جُمِعَ لَهُ الْحَذَرُ فِي أَرْبَعٍ‏: أَخْذِهِ الْحَسَنَ لِيُقْتَدَى بِهِ وَ تَرْكِهِ الْقَبِيحَ لِيُنْتَهَى عَنْهُ وَ اجْتِهَادِهِ الرَّأْيَ فِي صَلَاحِ أُمَّتِهِ وَ الْقِيَامِ فِيمَا جَمَعَ‏ لَهُمْ خَيْرَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ.

,Šutnja Po¬sla¬¬nika je imala četiri osnova: blagost, opreznost, umjerenost i razmišljanje. Umjerenost se ogledala u tome što je jednako posmatrao sve ljude i jednako ih slušao, razmišljanje se ogledalo u njegovom razmišljanju o onom što ostaje i onome što nestaje. Kod njega su blagost i strpljenje bili sjedinjeni, tako da ga ništa nije mo¬glo rasrditi niti uzrujati. Njegova šutnja iz opreznosti bi¬¬la je u četiri vida: činio je dobra djela da bi se drugi ugledali na njega, nije činio ružna djela da bi se i drugi suzdržali, ulagao je krajnji napor za dobrobit ummeta te obavljao ono što će mu donijeti dobro i Ovog i Budućeg svijeta...‘“

إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ، صَلَّى اللهُ عَليهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، أَصبَحَ وَ هُو مَهْمُومٌ،‏ فَقيلَ: مَا لَكَ، يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ فَقَال: إِنِّي أُرِيتُ فِي الْمَنَامِ كَأَنَّ بَنِي أُمَيَّةَ يَتعَاوَرُونَ مِنْبَرِي هذَا، فقِيلَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، لاَ تَهْتَمَّ فَإِنَّهَا دُنْيَا تَنَالُهُمْ، فَأَنْزلَ اللَّهُ (وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي‏) الآية.

Imam, a.s., je prenio da je Božiji Poslanik, s.a.v.a., jednom osvanuo zabrinut pa su ga upitali šta mu je i odgovorio je: „Vidio sam u snu kao da se Beni Umejje smjenjuju na ovom mom minberu“ pa su ga pokušali utješiti: „O, Allahov Poslaniče, nemojte se za to brinuti jer njima može pripasti samo vlast dunjaluka“, a onda mu je Allah objavio: A san koji smo ti dali da usniješ i drvo ukleto, u Kur’anu spomenuto, iskušenje su za ljude, Mi ih zastrašujemo, ali njima to samo povećava ionako veliko bezvjerstvo.“ (El-Isra, 60)

كَانَ النَّبِيُّ، صَلَّى اللهُ عَليهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، إِذَا أَكَلَ طَعَاماً يَقُولُ اللَّهُمَّ بَارِكْ‏ لَنَا فِيهِ‏ وَ ارْزُقْنَا خَيْراً مِنْهُ وَ إِذَا أَكَلَ لَبَناً أَوْ شَرِبَهُ يَقُولُ اللَّهُمَّ بَارِكْ‏ لَنَا فِيهِ‏ وَ ارْزُقْنَا فِيهِ.

Prenio je i da je Božiji Poslanik, s.a.v.a., kada bi jeo neku hranu, govorio: „Bože, blagoslovi nas njome i opskrbi nas boljom od nje“, a kada bi pio mlijeko, govorio bi: „Bože, blagoslovi nas njime i opskrbi nas više.“I kada je molio Allaha i učio dovu, podigao bi ruke i razdvojio ih isto kao bijednik koji išće hranu.

Imama Husejna su pitali o ezanu i o onom što ljudi tvrde u vezi s njim pa je rekao:

الْوَحْيُ يَنؤِلُ عَلى نَبِيكُم وَ تَزْعَمُونَ أنَّهُ أَخَذَ الأَذَانَ عَنْ عَبْدِ الله بنِ زَيدٍ؟ بَل سَمِعْتُ أبِي عَلِيّ بنَ أبي طَالِب، عَليهِ السَّلامُ، يَقُولُ: أهْبَطَ اللهُ، عَزَّ وَ جَلَّ، مَلَكاً حِينَ عُرِجَ بِرَسُولِ اللهِ، فَأَذَّنَ مَثْنَى مَثْنَى، وَ أَقَامَ مَثْنَى مَثْنَى، ثُمَّ قَالَ لَهُ جَبْرَئِيلُ: يَا مُحَمَّدُ، هَكَذَا أَذَانُ الصًّلاةِ.

„Objava se spušta vašem Poslaniku, a vi tvrdite da je on uzeo ezan od Abdullaha ibn Zejda? Čuo sam svog oca, Alija ibn ebi Taliba, kako govori: ,U vrijeme kada je Poslanik, s.a.v.a., bio uzdignut na mi'radž, Allah je spustio jednog meleka koji je proučio dijelove ezana po dva puta i dijelove ikameta po dva puta, pa mu je Džibrail rekao: 'O, Muhammede, ovakav je ezan za namaz.'‘“

Također prenosi i da je Božiji Poslanik, s.a.v.a., jednom poslao po Aliju trideset konja u pohod es-Selasil, pa mu rekao:

أَتْلُو عَلَيْكَ آيَةً فِي نَفَقَةِ الْخَيْلِ، ﴿ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِيَةً﴾‏: هِيَ النَّفَقَةُ عَلَى الْخَيْلِ سِرّاً وَ عَلَانِيَةً.

„O, Ali, proučit ću ti ajet o opskrbi konjima: Oni koji udjeljuju imanja svoja i noću i danju, tajno i javno, dobit će nagradu od Gospodara svoga; i ničega se oni neće bojati i ni za čim oni neće tugovati. O, Ali, ovaj ajet se odnosi na opskrbu konjima koje čovjek udjeljuje tajno i javno.“

Imam je prenosio događaje iz vremena Allahovog Poslanika, s.a.v.a., po svom ličnom svjedočenju ili kako je čuo od svoje majke ili oca, a njih dvoje su očuvani od griješenja i pouzdani u prenošenju.

U prostranstvima Ehli bejta, a.s.

Časni hadis sekelejn (dvije teške Poslanikove ostavštine) koji je pouzdano prenesen (mutevatir)i koji je prihvaćen kod svih muslimana, jasno ukazuje na činjenicu da vječnost islama zavisi od čvrstog držanja do dva neodvojiva temelja, a to su časni Kur'an i porodica Božijeg odabranog Poslanika, s.a.v.a., jer se njih dvoje neće razdvojiti sve dok ne dođu do izvorišta kod Poslanika, s.a.v.a. Prema tome, muslimani trebaju čvrsto držati do njih kako bi sačuvali sebe od zabluda u svim vremenima.

Upravo zbog toga su stari neprijatelji islama nastojali da razdvoje ova dva temelja, ponekad širenjem tvrdnji o iskrivljenosti teksta ili značenja Kur'ana, nekad zabranom njegovog tumačenja ili primjene, nekad omalovažavanjem Poslanikove porodice, nekad sprječavanjem da obavljaju svoje obrazovne, političke i društvene dužnosti, a nekad nuđenjem zamjene za njih i podizanjem slogana nezavisnosti od njih i njihovog znanja i mudrosti.

Imami koji su, po izričitom tekstu Objave, sačuvani od grijeha i kojima je povjerena islamska poslanica, usredsredili su svoje napore na očuvanje ova dva temelja od ruku onih koji se poigravaju s njima, iako ih je to koštalo njihovih života i imanja i svega što su posjedovali, žrtvujući se na putu Muhammedove poslanice. Ukazat ćemo na nekoliko izjava imama Husejna u vezi s ovom temom.

„Kada je Božiji Poslanik, s.a.v.a., obavio svoj oprosni obred hadždža uzjahao je svog konja govoreći:

لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ كَانَ مُسْلِماً.

,Neće ući u Džennet niko osim muslimana‘, pa je ustao Ebu Zerr el-Gifari, r.a., i pitao ga: ,O, Allahov Poslaniče, šta je to islam?‘ Poslanik, s.a.v.a., mu je ovako odgovorio:

الْإِسْلَامُ‏ عُرْيَانٌ‏ وَ لِبَاسُهُ التَّقْوَى وَ زِينَتُهُ الْحَيَاءُ وَ مِلَاكُهُ الْوَرَعُ وَ كَمَالُهُ الدِّينُ وَ ثَمَرَتُهُ الْعَمَلُ وَ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ أَسَاسٌ وَ أَسَاسُ الْإِسْلَامِ حُبُّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ.‏

,Islam je neodjeven, a odjeća mu je bogobojaznost, ukras sramežljivost, osnov suzdržavanje od grijeha, potpunost vjera, a plod rad. Svaka stvar ima svoj temelj, a temelj islama je ljubav prema nama, Ehli bejtu.‘“

مَنْ أَحَبَّنَا كَانَ مِنَّا أهلِ الْبَيتِ.

„Ko nas voli, on je od nas, Ehli bejta“ i potvrdio to Božijim riječima koje prenose govor dobrostivog roba (Ibrahima):

فَمَن تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي

... pa je moj onaj ko me slijedi.“ (Ibrahim, 36)Jasno je da će ih, ko ih bude volio, i slijediti, a ko ih bude slijedio, on je njihov.

أَحِبُّونَا حُبَّ الإسْلامِ، فَإِنَّ رَسُولَ الله، صَلّى الله عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، قَالَ: لَا تَرْفَعُونِي‏ فَوْقَ‏ حَقِّي فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى اتَّخَذَنِي عَبْداً قَبْلَ أَنْ يَتَّخِذَنِي نَبِيّاً.

„Volite nas po islamu jer Božiji Poslanik, s.a.v.a., je rekao: ,Nemojte me uzdići iznad mog nivoa, jer doista me je Allah uzeo za svog roba prije nego što me uzeo za svog poslanika.‘“

مَا كُنَّا نَعْرِفُ‏ الْمُنَافِقِينَ‏ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ، صَلّى الله عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، إِلَّا بِبُغْضِهِمْ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ وَ وُلْدَه‏.

„Mi smo u vrijeme Poslanika prepoznavali licemjere samo po njihovoj mržnji prema Aliju i njegovoj djeci.“

Preneseno je da je Munzir ibn Džarud jednom došao kod imama Husejna, a.s., pa ga upitao:

أَصْبَحَتْ قُرَيْشٌ تَفْتَخِرُ عَلَى الْعَرَبِ بِأَنَّ مُحَمَّداً مِنْهَا وَ أَصْبَحَتِ‏ الْعَرَبُ‏ تَعْتَدُّ عَلَى الْعَجَمِ بِأَنَّ مُحَمَّداً مِنْهَا، وَ أَصْبَحَتِ الْعَجَمُ تَعْرِفُ حَقَّ الْعَرَبِ بِأَنَّ مُحَمَّداً مِنْهَا وَ أَصْبَحْنَا وَ أصْبحَت قُرَيشٌ يَعْرِفُونَ فَضْلَنَا وَ لا يَرَوْنَ ذلِكَ لَنَا وَ مِنَ الْبَلاءِ عَلَى هَذِهِ الأُمَّةِ أَنَّا إِذَا دَعَوْنَاهُمْ‏ لَمْ‏ يُجِيبُونَا وَ إِنْ تَرَكْنَاهُمْ لَمْ يَهْتَدُوا بِغَيْرِنَا.

„Kako si osvanuo, neka me Allah učini žrtvom za te, o, sine Allahovog poslanika?“ On je odgovorio: „Arapi, naspram nearapa, oslanjali su se na to da je Muhammed od njih i nearapi su to priznavali u njihovu korist, a kad smo u pitanju mi i Kurejši, oni znaju našu prednost nad njima, ali nam to ne priznaju. Od velikih je iskušenja ovom ummetu to što se, kad ih mi zovemo, ne odazivaju, jer ako ih mi ostavimo, niko drugi ih neće uputiti.“

Nagovijesti imama Husejna o imamu Mehdiju i njegovoj vlasti

Postoji veliki broj Poslanikovih nagovještaja o odsustvu i pojavi iščekivanog imama Mehdija, opisa njegove vlasti, njegovih svojstava i njegovog časnog roda, kako ih prenose važne zbirke hadisa, sahihi i musnedi, u poglavljama o epopeji, smutnji, predznacima sudnjeg dana itd. Imami Ehli bejta, a.s., su ovom pitanju poklanjali istu pažnju kao i pečat poslanika i nastavili su liniju koju je on bio nacrtao i put kojim je on bio išao da pripremi ummet za vlast istine koja će preuzeti na sebe ostvarivanje ideala svih poslanika i njihovih namjesnika kroz historiju.

Do nas je došao veliki broj predaja od oca devet imama iz Ehli bejta, Husejna, a.s. koji je od svoga djeda Allahovog Poslanika, s.a.v.a., i oca, Zapovjednika vjernih, a.s., prenio jedinstvene, važne hadise o imamu Mehdiju, od kojih ćemo neke primjere ovdje navesti.

دَخَلْتُ أَنَا عَلَى جَدِّي رَسُولِ اللَّهِ، صَلّى الله عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، فَأَجْلَسَنِي‏ عَلَى‏ فَخِذِهِ‏ وَ قَالَ: إِنَّ اللهَ اخْتَارَ مِنْ صُلْبِكَ يَا حُسَيْنُ تِسْعَةَ أَئِمَّةٍ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ، وَ كُلُّهُمْ فِي الْفَضْلِ وَ الْمَنْزِلَةِ سَوَاءٌ عِنْدَ اللَّهِ، تَعَالَى.

„Ušao sam kod svog djeda, Allahovog Poslanika, s.a.v.a., pa me stavio u svoje krilo i rekao mi: ,Doista, Allah je odabrao iz tvoje kičme devet imama, a deveti je njihov kaim (onaj ko ustaje da uspostavi pravdu), i svi su u vrlini i položaju kod Allaha jednaki.‘“

Šu'ejb ibn ebi Hamza ga je pitao: „Jesi li ti ovlašten za ovu stvar (ustanak za uspostavljanje pravde)?“ Odgovorio je: „Ne.“ Šu'ejb ga je upitao: „Ko je onda?“ Odgovorio je:

الَّذِي يَمْلَأُهَا عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً لَعَلَى فَتْرَةٍ مِنَ الْأَئِمَّةِ يَأْتِي كَمَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ، صَلّى الله عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، بُعِثَ‏ عَلَى‏ فَتْرَةٍ.

„Onaj koji će Zemlju prepunu nepravde napuniti pravdom. Doći će neko vrijeme nakon ostalih imama, kao što je i Poslanik, s.a.v.a., bio poslan neko vrijeme nakon ostalih poslanika.“

لِصَاحِبِ هذَا الأَمْرِ- يعني المهدي عليه السلام- غَيْبتَانِ‏، إِحْدَاهُمَا تَطُولُ حَتَّى يَقُولُ بَعْضُهُمْ: مَاتَ، وَ بَعْضُهُمْ: قُتِلَ، وَ بَعْضُهُم: ذَهَبَ، وَ لا يَطَّلِعُ عَلى مَوْضِعِهِ أَحَدٌ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا غَيرِهِ إِلاَّ الْمَوْلَى الَّذِي يَلِي أَمْرَهُ.

„Onaj koji je ovlašten za ovu stvar će imati dva odsustva, od kojih jedno će toliko dugo trajati da će neki govoriti da je umro, neki da je ubijen, a neki da je bio i prošao, a nikom neće biti poznato mjesto njegovog boravka osim slugi koji mu obavlja poslove.“

لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ‏ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ، عَزَّ وَ جَلَّ، ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي، يَمْلَؤُهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً، كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً، كَذَلِكَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ، صَلّى الله عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، يَقُولُ.

„Ako od ovog svijeta ostane čak samo jedan dan, Allah će taj dan oduljiti toliko da bude vremena da ustane čovjek iz mog potomstva pa napuni Zemlju pravdom i ravnopravnošću, umjesto nepravde i nasilja kojima će biti napunjena. Tako sam čuo od svoga djeda, Allahovog Poslanika, s.a.v.a.“

لِلْمهْدِيِّ خَمْسُ عَلَامَاتٍ: ظُهُورُ السُّفْيَانِيِ‏ وَ الْيَمَانِيِ‏ وَ الصَّيْحَةُ مِنَ السَّمَاءِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ وَ الْخَسْفُ بِالْبَيْدَاء.

„Mehdijevoj pojavi prethodi pet znakova: dolazak Sufjanija,dolazak Jemanija,uzvik s neba,nestanak u području Bejdai ubistvo nedužne i čiste duše. “

لَوْ قَامَ الْمَهْدِيُّ لَأَنْكَرَهُ‏ النَّاسُ،‏ لِأَنَّهُ يَرْجِعُ إِلَيْهِمْ شَابّاً مُوفِقاً، وَ إِنَّ مِنْ أَعْظَمِ الْبَلِيَّةِ أَنْ يَخْرُجَ إِلَيْهِمْ صَاحِبُهُمْ شَابّاً وَ هُمْ يَحْسَبُونَهُ شَيْخاً كَبِيراً.

„Kada se pojavi Mehdi, poricat će ga jer će se vratiti mlad i sretan, a najveća nedaća za ljude je da im se njihov poglavar pojavi mlad, a oni ga smatraju oronulim starcem.“

فِي‏ التَّاسِعِ‏ مِنْ‏ وُلْدِي‏ سُنَّةٌ مِنْ يُوسُفَ وَ سُنَّةٌ مِنْ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ، وَ هُوَ قَائِمُنَا أَهْلَ الْبَيْتِ، يُصْلِحُ اللَّهُ، تَعَالَى، أَمْرَهُ فِي لَيْلَةٍ وَاحِدَةٍ.

„U devetom od moga potomstva je jedan zakon od Jusufa i jedan od Musaa, sina Imranovog, a on je Kaim od nas, Ehli bejta, čiju će stvar Svevišnji Allah urediti u jednoj noći.“

إِذَا خَرَجَ الْقَائِمُ لَمْ يَكُنْ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ الْعَرَبِ وَ قُرَيْشٍ إِلَّا السَّيْفُ، وَ مَا يَسْتَعْجِلُونَ بِخُرُوجِ الْقَائِمِ؟ وَ اللَّهِ، مَا لِبَاسُهُ‏ إِلَّا الْغَلِيظُ وَ مَا طَعَامُهُ إِلَّا الشَّعِيرُ وَ مَا هُوَ إِلَّا السَّيْفُ وَ الْمَوْتُ تَحْتَ ظِلِّ السَّيْفِ.

„Kada se pojavi Mehdi, sudija između njega i Arapa i Kurejša će biti samo sablja pa što li im se žuri da se pojavi Mehdi? Tako mi Allaha, njegova odjeća će biti samo gruba i hrana će mu biti samo ječam. On će doći samo sa sabljom, a u sjeni sablje će biti smrt.“

U prostranstvima vjerovanja i teologije

O ovoj temi ćemo odabrati neke primjere od onoga što nam je pristiglo od oca šehida, Husejna ibn Alija.

O Božijoj jednoći Svevišnjeg je rekao:

وَ لَا يَقْدِرُ الْوَاصِفُونَ‏ كُنْهَ‏ عَظَمَتِهِ‏ وَ لَا يَخْطُرُ عَلَى الْقُلُوبِ مَبْلَغُ جَبَرُوتِهِ، لِأَنَّهُ لَيْسَ لَهُ فِي الْأَشْيَاءِ عَدِيلٌ وَ لَا تُدْرِكُهُ الْعُلَمَاءُ بِأَلْبَابِهَا وَ لَا أَهْلُ التَّفْكِيرِ بِتَفْكِيرِهِمْ، إِلَّا بِالتَّحْقِيقِ إِيقَاناً بِالْغَيْبِ، لِأَنَّهُ لَا يُوصَفُ بِشَيْ‏ءٍ مِنْ صِفَاتِ الْمَخْلُوقِينَ وَ هُوَ الْوَاحِدُ الصَّمَدُ، مَا تُصُوِّرَ فِي الْأَوْهَامِ فَهُوَ خِلَافُهُ، ...يُوجِدُ الْمَفْقُودَ وَ يُفْقِدُ الْمَوْجُودَ وَ لَا تَجْتَمِعُ لِغَيْرِهِ الصِّفَتَانِ فِي وَقْتٍ، يُصِيبُ الْفِكْرُ مِنْهُ الْإِيمَانَ بِهِ مَوْجُوداً، وَ وُجُودَ الْإِيمَانِ لَا وُجُودَ صِفَةٍ، بِهِ تُوصَفُ الصِّفَاتُ، لَا بِهَا يُوصَفُ، وَ بِهِ تُعْرَفُ الْمَعَارِفُ، لَا بِهَا يُعْرَفُ، فَذَلِكَ اللَّهُ لَا سَمِيَّ لَهُ، سُبْحَانَهُ، ﴿لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ ۖ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ﴾.

„... oni koji Ga opisuju ne mogu procijeniti zbilju Njegovog veličanstva i ne prolazi kroz srca doseg Njegove moći, jer doista, u stvarima on Nema premca i učenjaci Ga ne mogu dostići svojim umovima niti mislioci svojim razmišljanjima, osim potvrđivanjem zbog uvjerenosti u nevidljivo, jer, doista, On se ne opisuje ni jednim svojstvom stvorenja. On je jedini i apsolutno neovisni. On je mimo onoga što se zamišlja u mislima... Stvara ono čega nema i odvodi u nestanak ono što postoji i neće se sastati ni u kome osim u Njemu ova dva svojstva u isto vrijeme. Misli u vezi s Njim dostižu samo do vjerovanja u Njegovo postojanje, ne i u postojanje svojstava. Njime se opisuju svojstva, a On se ne opisuje njima. Njime se primaju spoznaje, a On se ne spoznaje. Pa to je Allah Kojem nema sličnog. Neka je On slavljen, ništa mu nije slično i On sve čuje i sve vidi.“

Govorio je Ibn Azraku: „Opisujem svog Gopodara onim čime je On sam sebe opisao i predstavljam Ga onim čime je On sam sebe predstavio:

لَا يُدْرَكُ بِالْحَوَاسِّ وَ لَا يُقَاسُ‏ بِالنَّاسِ‏، فَهُوَ قَرِيبٌ غَيْرُ مُلْتَصِقٍ، وَ بَعِيدٌ غَيْرُ مُتَقَصٍّ، يُوَحَّدُ وَ لَا يُبَعَّضُ، مَعْرُوفٌ بِالْآيَاتِ، مَوْصُوفٌ بِالْعَلَامَاتِ، لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ، الْكَبِيرُ الْمُتَعالِ‏.

On se ne spoznaje čulima i ne upoređuje se s ljudima – pa On je blizu i bez da bude spojen i dalek, bez da bude udaljen. Opisuje se jednoćom i ne spoznaje po znakovima, niti je opisan znamenjima. Nema božanstva osim Njega, Velikog, Svevišnjeg.“

Rekao je svojim ashabima:

أَيُّهَا النَّاسُ، إِنَّ اللَّهَ، جَلَّ ذِكْرُهُ، مَا خَلَقَ الْعِبَادَ إِلَّا لِيَعْرِفُوهُ،‏ فَإِذَا عَرَفُوهُ عَبَدُوهُ، فَإِذَا عَبَدُوهُ اسْتَغْنَوْا بِعِبَادَتِهِ عَنْ عِبَادَةِ مَا سِوَاهُ، فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ: يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي، فَمَا مَعْرِفَةُ اللَّهِ؟ قَالَ: مَعْرِفَةُ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ إِمَامَهُمُ الَّذِي يَجِبُ عَلَيْهِمْ طَاعَتُهُ.

„O, ljudi, zaista je Allah, dž.š., stvorio ljude da Ga spoznaju, a kada Ga spoznaju, robuju Mu, a kada Mu robuju, prestaju robovati bilo čemu osim Njemu.“ Upitao ga je neko: „O, sine Božijeg Poslanika, i majku i oca bih dao za tebe, šta je spoznaja Allaha?“ On je odgovorio: „Kad ljudi u svakom vremenu spoznaju Imama kojem su se obavezni pokoravati.“

O osnovama obavezivanja ljudi je rekao:

مَا أَخَذَ اللّهُ‏ طَاقَةَ أَحَدٍ إِلاَّ وَضَعَ عَنْهُ طَاعَتَهُ، وَ لاَ أَخَذَ قُدْرَتَهُ إِلاَّ وَضَعَ عَنْهُ كُلْفَتَهُ.

„Nije Svevišnji Allah oduzeo ničiju mogućnost, a da nije ukinuo pokornost u tom slučaju i nije oduzeo njegovu moć, a da nije ukinuo od njega obavezu.“

Pisao je Hasanu ibn ebi Hasanu el-Basriju, kao odgovor na njegovo pitanje o predodređenju:

إِنَّهُ مَنْ‏ لَمْ‏ يُؤْمِنْ‏ بِالْقَدَرِ خَيْرِهِ وَ شَرِّهِ فَقَدْ كَفَرَ، وَ مَنْ حَمَلَ الْمَعَاصِيَ عَلَى اللَّهِ، عَزَّ وَ جَلَّ، فَقَدِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ افْتِرَاءً عَظِيماً، إِنَّ اللَّهَ، تَبَارَكَ وَ تَعَالَى، لَا يُطَاعُ بِإِكْرَاهٍ وَ لَا يُعْصَى بِغَلَبَةٍ وَ لَا يُهْمِلُ الْعِبَادَ فِي الْهَلَكَةِ، لَكِنَّهُ الْمَالِكُ لِمَا مَلَّكَهُمْ، وَ الْقَادِرُ لِمَا عَلَيْهِ أَقْدَرَهُمْ، فَإِنِ ائْتَمَرُوا بِالطَّاعَةِ، لَمْ يَكُنِ اللَّهُ صَادّاً عَنْهَا، مُبْطِئاً، وَ إِنِ ائْتَمَرُوا بِالْمَعْصِيَةِ، فَشَاءَ أَنْ يَمُنَّ عَلَيْهِمْ فَيَحُولَ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ مَا ائْتَمَرُوا بِهِ فَعَلَ، وَ إِنْ لَمْ يَفْعَلْ، فَلَيْسَ هُوَ حَمَلَهُمْ عَلَيْهَا قَسْراً وَ لَا كَلَّفَهُمْ جَبْراً، بَلْ بِتَمْكِينِهِ إِيَّاهُمْ بَعْدَ إِعْذَارِهِ وَ إِنْذَارِهِ لَهُمْ وَ احْتِجَاجِهِ عَلَيْهِمْ، طَوَّقَهُمْ وَ مَكَّنَهُمْ، وَ جَعَلَ لَهُمُ السَّبِيلَ إِلَى أَخْذِ مَا إِلَيْهِ دَعَاهُمْ، وَ تَرْكِ مَا عَنْهُ نَهَاهُمْ...

„Ko ne vjeruje u predodređenje dobra i zla pa, doista, on je postao nevjernik. Onaj koji Allaha tereti za svoj grijeh, doista je Allahu pripisao veliku potvoru, jer doista se Allahu ne pokorava prisilno niti se ogriješi time što neko ili nešto prevlada nad Njim, On ne ostavlja robove u propasti. Međutim, On je vlasnik onoga što je ljudima dao u vlasništvo i ima moć nad onim što im je omogućio, pa ako se budu pokoravali, On neće stati između njih i onoga što čine, usporavajući ih. Ako budu počinili grijeh pa On htio da ih blagoslovi pa da stane između njih i onoga što su naumili, On će to i učiniti, a ako to ne čini – pa onda nije On taj koji ih je naveo na griješenje prisilno, niti ih je primorao bez njihove volje, već je omogućavanjem njihovog grijeha, nakon što im je objasnio i upozorio ih, upotpunio dokaz protiv njih. Dao im je mogućnost i moć i stavio je pred njih da uzmu ono na što ih poziva i ostave ono od čega ih odvraća...“

Od imama Husejna su prenesene dove koje sadrže zadivljujuće bisere o jednoći Božijoj, spoznaji Boga i božanskoj Uputi, naročito dova Ešerati dova Arefe, koja je poznata po veličanstvenom i dragocjenom učenju. Štaviše, možemo reći da je dova Arefe potpun ciklus vjerskog učenja. Evo njenog početka:

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَيْسَ لِقَضَائِهِ دَافِعٌ وَ لا لِعَطَائِهِ مَانِعٌ وَ لا كَصُنْعِهِ صُنْعُ صَانِعٍ وَ هُوَ الْجَوَادُ الْوَاسِعُ، فَطَرَ أَجْنَاسَ الْبَدَائِعِ وَ أَتْقَنَ بِحِكْمَتِهِ الصَّنَائِعَ، لا تَخْفَى عَلَيْهِ الطَّلائِعُ وَ لا تَضِيعُ عِنْدَهُ الْوَدَائِعُ، أَتَى بِالْكِتَابِ الْجَامِعِ وَ بِشَرْعِ الْإِسْلامِ النُّورِ السَّاطِعِ وَ لِلْخَلِيقَةِ صَانِعٌ وَ هُوَ الْمُسْتَعَانُ عَلَى الْفَجَائِعِ‏...

„Hvala pripada Allahu čiju odredbu niko ne može odbiti i čiji dar niko ne može spriječiti. Ničije oblikovanje nije kao Njegovo, On je obuhvatna blagodarnost. Stvorio je bez uzora stvorenja rodova raznolikih i usavršio ih mudrošću Svojom. Od Njega nisu sakriveni nikakvi predznaci niti Mu je nešto sklonjeno i zaboravljeno. On dostavlja blagodati Svoje i Knjigu sveobuhvatnu u blistavom svjetlu. On je Stvoritelj svojih stvorenja i On je pomagač u svim nesrećama...“

U prostranstvima morala i duhovnog odgoja

Pitali su imama Husejna, a.s., o dobru ovoga i onoga svijeta, pa je pisao:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏، أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ مَنْ طَلَبَ‏ رِضَى‏ اللَّهِ‏ بِسَخَطِ النَّاسِ كَفَاهُ اللَّهُ أُمُورَ النَّاسِ وَ مَنْ طَلَبَ رِضَى النَّاسِ بِسَخَطِ اللَّهِ وَكَلَهُ اللَّهُ إِلَى النَّاسِ، وَ السَّلَام.

„U ime Allaha, Premilosnog, Samilosnoga. Ko traži Allahovo zadovoljstvo u srdžbi ljudi, Allah će ga učiniti nezavisnim od njih, a ko traži zadovoljstvo ljudi u srdžbi Allaha, Allah će ga prepustiti ljudima.“

Imam Husejn, a.s., je objasnio vrste ibadeta i stupnjeve počinitelja ibadeta na sljedeći način:

إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ‏ رَغْبَةً، فَتِلْكَ عِبَادَةُ التُّجَّارِ، وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ رَهْبَةً فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْعَبِيدِ وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ شُكْراً فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْأَحْرَارِ، وَ هِيَ أَفْضَلُ الْعِبَادةِ.

„Doista, jedna skupina robuje Allahu zbog želje za nagradom, i to je robovanje trgovaca, druga skupina Mu robuje iz straha od kazne, i to je robovanje sluga, a treća skupina Mu robuje iz zahvalnosti, a to je robovanje slobodnjaka i to je najbolji ibadet.“

O plodovima istinskog ibadeta je rekao:

مَنْ عَبَدَ اللَّهَ حَقَ‏ عِبَادَتِهِ‏ آتَاهُ اللَّهُ فَوْقَ أَمَانِيِّهِ وَ كِفَايَتِهَ.

„Ko čini Allahu ibadet onako kako treba, On će mu udijeliti i iznad njegovih želja i potreba.“

Kada su ga pitali o značenju učtivosti, rekao je:

هُوَ أَنْ تَخْرجَ مِنْ بَيتِكَ فَلا تَلْقَى أَحَداً إِلاَّ رَأَيتَ لَهُ الْفَضْلَ عَلَيكَ.

„To je da izađeš iz svoje kuće pa ne susretneš nikoga, a da ga ne smatraš boljim od sebe.“

Rekao je imam Husejn:

مَالُكَ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكَ، كُنْتَ لَهُ، فَلَا تُبْقِ‏ عَلَيْهِ،‏ فَإِنَّهُ لَا يُبْقِي عَلَيْكَ، وَ كُلْهُ قَبْلَ أَنْ يَأْكُلَكَ.

„Ako tvoj imetak ne pripada tebi, ti ćeš pripasti njemu. Zato ga nemoj ostavljati, jer on neće tebe ostaviti, i pojedi ga prije nego što on tebe pojede.“

U prostranstvima dragocjenih savjeta imama Husejna

Pisao mu je jedan čovjek: „Savjetuj me s dvije riječi.“ i on mu je u odgovoru napisao:

مَنْ حَاوَلَ‏ أَمْراً بِمَعْصِيَةِ اللَّهِ كَانَ أَفْوَتَ لِمَا يَرْجُو وَ أَسْرَعَ لِمَجِي‏ءِ مَا يَحْذَرُ.

„Ko nastoji da postigne nešto neposlušnošću Svevišnjem Allahu, više će izgubiti od onoga čemu se nada i brže će mu doći ono čega se boji.“

Došao mu je jednom neki čovjek i rekao: „Ja sam griješnik i ne mogu se strpiti naspram grijeha pa me posavjetuj.“ Imam mu je rekao:

افْعَلْ خَمْسَةَ أَشْيَاءَ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ: فَأَوَّلُ ذَلِكَ، لَا تَأْكُلْ رِزْقَ اللَّهِ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ، وَ الثَّانِي، اخْرُجْ مِنْ وَلَايَةِ اللَّهِ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ، وَ الثَّالِثُ، اطْلُبْ مَوْضِعاً لَا يَرَاكَ اللَّهُ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ، وَ الرَّابِعُ، إِذَا جَاءَ مَلَكُ الْمَوْتِ لِيَقْبِضَ رُوحَكَ فَادْفَعْهُ عَنْ نَفْسِكَ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ، وَ الْخَامِسُ، إِذَا أَدْخَلَكَ مَالِكٌ فِي النَّارِ فَلَا تَدْخُلْ فِي النَّارِ، وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ.

„Uradi pet stvari pa griješi koliko hoćeš. Prvo – nemoj jesti Božiju opskrbu pa čini grijeh koliko želiš, drugo – izađi iz Božije vlasti pa čini grijeh koliko hoćeš, treće – nađi mjesto gdje te Allah ne vidi pa čini grijeh koliko hoćeš, četvrto – kada ti dođe melek smrti da preuzme tvoju dušu, udalji ga od sebe pa čini grijeh koliko hoćeš, peto – kada te čuvar Džehennema bude htio uvesti u vatru, ti nemoj ući u nju pa čini grijeh koliko hoćeš.“

Od njega su preneseni i ovi savjeti:

يَا ابْنَ آدَمَ، تَفَكَّرْ وَ قُلْ:‏ أَيْنَ مُلُوكُ الدُّنْيَا وَ أَرْبَابُهَا، الَّذِينَ‏ عَمَرُوا وَ احْتَفَرُوا أَنْهَارَهَا وَ غَرَسُوا أَشْجَارَهَا وَ مَدَّنُوا مَدَائِنَهَا، فَارَقُوهَا وَ هُمْ كَارِهُونَ وَ وَرِثَهَا قَوْمٌ آخَرُونَ وَ نَحْنُ بِهِمْ عَمَّا قَلِيلٍ لَاحِقُونَ؟ يَا ابْنَ آدَمَ، اذْكُرْ مَصْرَعَكَ وَ فِي قَبْرِكَ مَضْجَعَكَ وَ مَوْقِفَكَ بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ، تَشْهَدُ جَوَارِحُكَ عَلَيْكَ يَوْمَ تَزِلُّ فِيهِ الْأَقْدَامُ وَ تَبْلُغُ‏ الْقُلُوبُ الْحَناجِرَ وَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجُوهٌ‏ وَ تَبْدُو السَّرَائِرُ وَ يُوضَعُ الْمِيزَانُ لِلْقِسْطِ. يَا ابْنَ آدَمَ، اذْكُرْ مَصَارِعَ آبَائِكَ وَ أَبْنَائِكَ، كَيْفَ كَانُوا وَ حَيْثُ حَلُّوا وَ كَأَنَّكَ عَنْ قَلِيلٍ قَدْ حَلَلْتَ مَحَلَّهُمْ وَ صِرْتَ عِبْرَةً لِلْمُعْتَبِرِ.

„O, sine Ademov, razmisli i reci: Gdje su kraljevi i gospodari ovog svijeta, oni koji su gradili, navodili potoke, sadili drveća i sagradili gradove? Napustili su ih, ne želeći to, i naslijedili su ih drugi ljudi, a i mi ćemo im se uskoro pridružiti. O, sine Ademov, sjeti se svoje smrti i svog ležaja u svom grobu i svog stajanja pred Svevišnjim Allahom, kada će ti dijelovi vlastitoga tijela svjedočiti protiv tebe na Dan u kojem koraci posrću, srca stižu do grla i neka lica pobijele, a neka pocrne, razotkriju se dubine i postavi vaga pravde. O, sine Ademov, sjeti se smrti svojih očeva i svojih sinova, kako su bili i gdje su zauzeli mjesto, i da ćeš uskoro i ti zauzeti mjesto pored njih i postati pouka za onoga koji uzima pouku.“

U jednom govoru između ostalog je rekao:

أَيُّهَا النَّاسُ، نَافِسُوا فِي‏ الْمَكَارِمِ‏ وَ سَارِعُوا فِي الْمَغَانِمِ، وَ لَا تَحْتَسِبُوا بِمَعْرُوفٍ لَمْ تَعْجَلُوا، وَ اكْسِبُوا الْحَمْدَ بِالنُّجْحِ، وَ لَا تَكْتَسِبُوا بِالْمَطْلِ ذَمّاً، فَمَهْمَا يَكُنْ لِأَحَدٍ عِنْدَ أَحَدٍ صَنِيعَةٌ لَهُ رَأَى أَنَّهُ لَا يَقُومُ بِشُكْرِهَا، فَاللَّهُ لَهُ بِمُكَافَاتِهِ، فَإِنَّهُ أَجْزَلُ عَطَاءً وَ أَعْظَمُ أَجْراً.

„O, ljudi, natječite se u plemenitostima, jagmite se za dobitke, nemojte očekivati dobro koje niste ubrzali, stječite pohvalu uspjehom i nemojte zarađivati pokudu odugovlačenjem, pa kada god neko učini dobro djelo nekome za koga zna da mu neće biti zahvalan – pa Allah će to njemu nadoknaditi, jer On obilnije daruje i više nagrađuje. Znajte da su potrebe drugih ljudi Božije blagodati vama, pa nemojte prevrtati blagodati da budu preobražene u kaznu.“