فصل فی ذکر شیء من علومه، فمنها: علم الفقه الذی هو مرجع الانام و منبع الحلال و الحرام. فقد کان علی مطلعا علی غوامض احکامه منقادا له جامحاً بزمامه مشهودا له فیه بعلوّ محلّه و مقامه، و لهذا خصه رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بعلم القضاء کما نقله الامام ابو محمد الحسین بن مسعود البغوی -رحمه اللّه علیه- فی کتابه المصابیح(1) مرو یا عن انس بن مالک انّ رسول اللّه لما خصّص جماعه من الصحابه کل واحد بفضیله خصّص علیا بعلم القضاء فقالصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : و اقضاکم علیّعليه‌السلام (2) .
و نیز همین حدیثعلیّ اقضاکم را محمّد بن طلحه شافعی درمطالب السئول فی مناقب آل الرسول (3) از قاضی بغوی نقل نموده. آنگاه گوید:و قد صدع الحدیث بمنطوقه و صرّح بمفهومه انّ انواع العلم و اقسامه قد جمعها رسول اللّه لعلیّ دون غیره ؛ یعنی منطوق و مفهوم این حدیث صراحت دارد بر اینکه رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم انواع و اقسام علم را جمع نموده اختصاصا برای علیعليه‌السلام ، جهت آنکه حق قضاوت برای کسی است که احاطه بر جمیع علوم داشته باشد. به علاوه، کمال عقل و زیادتی تمیز و فطانت
____________________
1- المصابیح، ج2، ص277.
2- ما حصل کلام این عالم منصف آنست که در این فصل اشاره بعلوم علیعليه‌السلام نموده و می گوید: «از جمله علومی که اختصاص به علیعليه‌السلام داشته، علم فقه بوده که محل رجوع بشر و سرچشمه حلال و حرام است.» پس بتحقیق علیعليه‌السلام مطلع بر غوامض احکام و آگاه بر حقایق اشیاء بوده و هر حکمی را در محل و مقام خود مشهوداً می دانست. به همین جهه رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در میان همه امت اختصاص داد علی را به علم قضاوت هم چنانکه روایت نموده امام ابو محمد حسین بن مسعود بغوی در کتابمصابیح از انس که رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در موقعی که هر یک از اصحاب را مخصوص بکاری که شایسته او بود تعیین می نمود علیعليه‌السلام را اختصاص داد به قضاوت و فرمود: علی از همه شما (صحابه و امت) بقضاوت اولی می باشد.»
یعنی افقه از همه و احاطه او از همه بیشتر است چون در قضاوت احاطه بر تمام مسائل فقهیه لازم است. به علاوه شرائط دیگر که فقهاء در کتاب قضاء نوشته اند و تمامی آنها باتفاق موافق و مخالف در علیعليه‌السلام موجود بوده، لذا پیغمبر فرمود: «اقضاکم علیعليه‌السلام .»
3- مطالب السؤول، ص130.