من معضله لیس لها ابو الحسن (1) .
و ابو عبد اللّه محمّد بن علی الحکیم الترمذی درشرح رساله (فتح المبین) گوید:
کانت الصحابه -رضی اللّه عنهم- یرجعون الیه فی احکام الکتاب و یأخذون عنه الفتاوی کما قال عمر بن الخطاب -رضی اللّه عنه- فی عدة مواطن لو لا علیّ لهلک عمر و قالصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اعلم امّتی علیّ بن أبی طالب(2) .
آنچه از سیر در کتب اخبار و تواریخ به دست می آید، معلوم می گردد که خلیفه عمر بقدری در مراتب علمی و مسائل فقهی ساده بوده که غالباً در احکام و مسائل ما به الاحتیاج(3) عمومی چنان اشتباه واضحی می کرده که هر یک از صحابه حاضر بودند او را متنبه و متوجه باشتباه می ساختند.
شیخ : خیلی بی لطفی می فرمائید که چنین نسبتی به خلیفه می دهید! آیا ممکنست که خلیفه -رضی اللّه عنه- در احکام و مسائل دین اشتباه نموده باشد؟
داعی : این بی لطفی را داعی ننمودم بلکه اکابر علمای خودتان کشف حقیقت نموده و در کتب معتبره خود ثبت و منتشر ساختند.
شیخ : ممکن است از آن اشتباهات با ذکر اسناد بیان فرمایید تا صدق و کذب معلوم و مفتری رسوا گردد؟
داعی : اشتباهات ایشان بسیار و قریب صد اشتباه ثبت نموده اند، ولی از آنچه الحال در نظر دارم، باقتضای وقت مجلس بیکی از آنها اشاره می نمایم.
مسلم بن حجاج در بابتیمّم صحیح (4) و حمیدی درجمع بین الصحیحین و امام
____________________
1- پیوسته عمر پناه می برد بخدا از امر پیچیده ای که علیعليه‌السلام در او نباشد.(الف باء، ج1، ص222).
2- صحابه پیغمبر در احکام قرآن مراجعه به علیعليه‌السلام می نمودند و فتاوی از او می گرفتند؛ کما آنکه عمر در مواطن متعدده گفت: «اگر علی نبود عمر هلاک شده بود» و رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: «داناترین امت من علی بن أبی طالب می باشد.» (شرح رسالة (فتح المبین)، ).
3- احکام عمومی مثل روزه، نماز، تیمم و غیره...
4- صحیح مسلم، ج1، ص193.