امام حسینعليه‌السلام و برادری

اشاره

عقد برادری در اسلام از زمان پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مطرح بوده است و وجود گرامی حضرت با علیعليه‌السلام عقد اخوت بستند، و دیگر اصحاب هم این سیره را عمل نمودند. قرآن شریف هم این مهم را بیان كردند.حال از سخنان ارزشمند سالار شهیدان حسین بن علیعليه‌السلام پیرامون چهار گروه از كسانی كه ادعای برادری دارند، آویزه گوش دل نماییم:اَلاَخَوانُ اَربَعَةٌ، فَأخٌ لَكَ وَ لَهُ، وَ أَخٌ لَك، وَ اَخٌ عَلَیكَ، وَ اَخٌ لالَكَ وَ لا لَهُ؛[180] ارتباط برادران مسلمان با یكدیگر به چهار صورت می‌باشد: پس برادری كه برای شما و خودش است. برادری كه فقط برای توست و برادری كه علیه توست و برادری كه نه برای تو و نه برای خودش است. راوی از معنای آن‌ها سؤال كرد، امام گروه اول را بیان فرمود: «اَلاَخُ الّذی هُو لَكَ وَ لَهُ فَهُوَ الاخُ الذَّی یطلُبُ بِاَخائِه بَقاءَ الاَخَاءُ وَ لاَ یطْلُبُ بِاَخائِهَ مَوْتُ الاَخَاء، فَهَذا لَكَ و لَهُ، لاَنَّهُ اِذَا تَمَّ الاَخَاء طَابَتْ حَیاتُهُمَا جَمیعاً و اِذَا دَخَلَ الاَخاء فِی حَالِ التّنَاقُضِ بَطَلَ جَمیعاً؛[181] برادری كه برای شما و خودش ارزش قائل است، آن فردی می‌باشد، كه با محبت و برادری خواستار باقی ماندن ارتباط اخوت است و با ارتباط برادرانه مرگ برادری را نمی‌خواهد، این برادری برای تو و خودش دارای ارزش است [یعنی خواستار ماندن این ارتباط دوستانه می‌باشد تا به سود یكدیگر امور زندگی و غیره را اداره كنند] برای این كه هر زمانی همه اركان برادری تمام گردد، زندگی هر دو زیبا و جالب و خوشایند یكدیگر می‌گردد و هر وقتی كه در برادری تناقض و نفاق، دورنگی و دشمنی حاكم شود، تمام ارتباطات برادری باطل می‌گردد.»امّا حضرت گروه دوم را این گونه بیان فرمود: «وَ الاَخُ الذَی هُوَ لَكَ فَهُوَ الاَخُ الَّذِی قَد خَرَجَ بِنَفْسِهِ عَن حَالِ الطَّمَعِ اِلَی حَالِ الرَّغْبَةِ فَلَم یطْمَعْ فِی الدُّنیا اِذَا رَغَبَ فِی الاَخَاء فَهذا مُوَفِّرٌ عَلَیكَ بِكِّلیته؛[182] برادری كه فقط برای شما می‌اندیشد: برادری كه طمع به دنیا و حرص را به خاطر عشق به تو از خود خارج نموده و در دنیا حریص نمی‌باشد. زمانی كه شیفته برادری گشت، همه خیرات و خوبی‌ها را برای تو به ارمغان می‌آورد». سپس حضرت در مورد گروه سوم فرمود: «و الاَّخ الذِّی هُوَ عَلَیكَ فَهُوَ الاَخُ الذّی یتَربَّصُ بِكَ الدَّوائِرَ وَ یغشَی السَّرائِرَ وَ یكذِبُ عَلَیكَ بَینَ العَشائِر وَ ینْظُرُ فی وَجْهِكَ نَظَرَ الحَاسِدِ فَعَلَیهِ لَعنَةُ الوَاحد؛[183] برادری كه علیه توست، پس آن برادری كه در انتظار رسیدن گرفتاری‌ها به تو می‌باشد. و اسرار را از تو مخفی می‌كند [و تو را هم از خویشتن نمی‌داند] و بین اقوام به تو دروغ می‌گوید و با چشم حسادت به تو می‌نگرد، پس لعنت خداوند بر او باد».و سپس حضرت گروه چهارم را چنین بیان فرمود: «وَ الاَخُ الّذِی لا لَكَ وَ لاَ لَهُ فَهُوَ الذَّی قَد مَلاَءَهُ اللَّهُ حُمْقاً فَأَبَعَدَهُ سُحقاً فَتَراهُ یؤْثَرُ نُفسَه عَلیكَ وَ یطلُبُ شُحَّاً و مَا لَدَیكَ؛[184] برادری كه نه برای شما و نه برای خودش است آن كه خداوند وجود او را از حماقت و بی عقلی پر نموده و سپس خداوند او را از رحمت خود به كلی دور می‌گرداند، در این حال می‌بینی، كه خود را بر شما مقدم داشته، و از باب حرص آن چه نزد توست طلب می‌كند». خودش از هدیه دادن به شما دریغ می‌ورزد و فقط خواستار بستن بار خویش می‌باشد. خداوند در قرآن می‌فرماید:( اِنَّمَا المُؤمِنُونَ اِخْوَةٌ فَاَصْلَحُوا بَینَ اَخَوَیكُمْ و اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُم تُرحَمُون ) [185] انسان‌های با ایمان برادر یكدیگرند. پس میان برادرانتان را اصلاح كنید و تقوای الهی پیشه كنید، به امید این كه مورد رحمت واقع شوید.«حضرت علیعليه‌السلام به فرزندانش و همه كسانی كه وصیت نامه به آنها می‌رسد، با استناد به جمله‌ای از پیامبر خاتمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم سفارش فرمود: «اِصلاحُ ذَاتِ البَینِ اَفَضَلُ مِن عَامَّةِ الصَّلوةِ وَ الصَّیام؛[186] اصلاح بین افراد [و حل اختلافات بین مسلمین، مؤمنین و مردم] از تمام نمازها و روزه‌ها بالاتر است».حال انسان یك تحلیل اجمالی نماید، میلیاردها مسلمان این دو واجب خدا را در طول تاریخ عمل نموده و می‌نمایند. اما آن چه از همه این‌ها در اندیشه نبوی و علوی بالاتر است و همه واجبات را زنده می‌نماید، روح برادری، محبت و صفا، یك دلی و یك سوئی در جامعه اسلامی می‌باشد. كه همه باید با اندیشه، گفتار و رفتار عملی خویش این جهت مهم را تقویت و از آن پاسداری نمایند.