همان گونه که گذشت آیات یاد شده، بهشت را مشروط به ایمان و عمل صالح نموده است و لکن در برخی از آنها خصلت هایی را نیز برای اهل بهشت بیان نموده که توجّه به آنها بسیار لازم و ضروری است:
1 - فروختن مؤمن جان و مال خود را به خداوند، در آیه( إِنَّ اللَّهَ اشْتَری مِنَ الْمُؤْمِنینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّهَ ) .
2 - داشتن خصلت اخبات، یعنی انابه و خشوع به درگاه خداوند در آیه( وَ أَخْبَتُوا إِلی رَبِّهِمْ )
3 - پاک بودن روح مؤمن [ از خصلت های زشت]، در آیه( الَّذینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَهُ طَیِّبینَ ).
4 - تقوا و پرهیز از گناه، در آیه( تِلْکَ الْجَنَّهُ الَّتی نُورِثُ مِنْ عِبادِنا مَنْ کانَ تَقِیّاً»، و آیه «وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّهُ لِلْمُتَّقینَ ) .
5 - استقامت و پایداری در ایمان و عمل، در آیه( إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ ) .
6 - خوف و هراس از مقام پروردگار، و پرهیز از هوای نفس، در آیه( وَ أَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَی النَّفْسَ عَنِ الْهَوی * فَإِنَّ الْجَنَّهَ هِیَ الْمَأْوی ) .
7 - راستگویی و راستکرداری، در آیه( هذا یَوْمُ یَنْفَعُ الصَّادِقینَ صِدْقُهُمْ ) .
8 - رضایت و خشنودی از تقدیرات الهی، درآیه( رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ) .
9 - حمد و ستایش پروردگار، در آیه( وَآخِرُ دَعْواهُمْ أَنِ الْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ ) .
10 - صبر و بردباری برای به دست آوردن رضای پروردگار، در آیه( وَ الَّذینَ صَبَرُوا ابْتِغاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ ) .
11 - برپا نمودن نماز، [ و بی اعتنایی نکردن به آن]، در آیه( وَ أَقامُوا الصَّلاهَ ) .
12 - انفاق و احسان به فقرا، در آیه( وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْناهُمْ ) .
13 - با اخلاق نیک، از اخلاق زشت جلوگیری نمودن، در آیه( وَ یَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَهِ السَّیِّئَهَ ) .
و شاید این خصلت، بالاترین و سخت ترین خصلت ها باشد، و شاید به همین دلیل
لقب( إنّک لعلی خلق عظیم ) به رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله داده شده است.
14 - احسان به مردم، در آیه( لِلَّذینَ أَحْسَنُوا فی هذِهِ الدُّنْیا حَسَنَهٌ وَ لَدارُ الْآخِرَهِ خَیْرٌ ) .
15 - پرداخت زکات، و یا پاک نمودن نفس از اخلاق زشت، در آیه( وَ ذلِکَ جَزاءُ مَنْ تَزَکّی ) .
16 - بنده خالص خدا بودن، در آیه( إِلّا عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصینَ ).
17 - استغفار [ و توبه] در سحرها، در آیه( وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ ) .
18 - پرداختن حقّ معلوم به سائل و محروم، در آیه( وَ فی أَمْوالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ»، و آیه «فی أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ * لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ ) .
19 - ایمان و اعتقاد به حساب قیامت، در آیه( إِنّی ظَنَنْتُ أَنّی مُلاقٍ حِسابِیَهْ ) .
20 - برداشتن توشه آخرت از دنیا، در آیه( هَنیئاً بِما أَسْلَفْتُمْ فِی الْأَیَّامِ الْخالِیَه ِ) .
21 - هجرت از اماکن کفر و شرک و فساد، در آیه( فَالَّذینَ هاجَرُوا... ) .
22 - تحمّل آزار مردم برای دین داری، در آیه( وَ أُوذُوا فی سَبیلی ) .
23 - اطاعت از خدا و رسول اوصلى‌الله‌عليه‌وآله ، [ و از امامان معصومعليهم‌السلام ]، در آیه( وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ ) .
24 - سبقت در ایمان، [ و در کارهای نیک]، در آیه( وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُون )، و در آیه( فَاسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ ) .
25 - بیزاری از دشمنان خدا، گرچه پدر و یا فرزند و یا برادر و... باشند، در آیه( لاتَجِدُ قَوْماً یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ یُوادُّونَ مَنْ حادَّ اللَّهَ... ) .
26 - حزب خدا بودن و حمایت از دین او نمودن، در آیه( أَلا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ) .
27 - با خدا معامله و تجارت نمودن، در آیه( هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلی تِجارَهٍ تُنْجیکُمْ مِنْ عَذابٍ أَلیمٍ ) .
28 - استغفار از گناه، در آیه( فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً * یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُم مِّدْراراً ) .
29 - اصحاب یمین بودن، [ یعنی پیرو اهل بیت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله بودن]، در آیه( إِلّا أَصْحابَ الْیَمینِ * فی جَنَّاتٍ... ) .
30 - ترس از نافرمانی خدا، در آیه( ذلِکَ لِمَنْ خَشِیَ رَبَّهُ ).
از خداوند درخواست می نماییم که به این خصلت ها پای بند باشیم تا لیاقت و قابلیّت بهشت و جوار رحمت الهی را پیدا کنیم، ولا حول ولا قوّه إلاّ باللَّه العلیّ العظیم.
لذّت های بهشتی، و نعمت های بی شمار آن، برای ما قابل درک و توصیف نیست، و هرگز بهشت و نعمت های آن را نمی توان با آنچه به فکر ما می آید و ما در دنیا مشاهده می کنیم، مقایسه نمود.
از این رو، رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله درباره اکرام خدا به اولیای خود فرمود:
«إن اللّه تعالی إذا أکرم ولیّه و أحبّه أکرمه بما لا عین رأت و لا أذن سمعت...»(1) یعنی: اگر خداوند متعال بنده اش را مورد لطف و کرم خود قرار دهد و او را دوس بدارد چنان به او مرحمت و لطف می کند که هیچ چشمی به خود ندیده باشد و هیچ گوشی توصیف آن را نشنیده باشد.
_____________________
1- 343) روضه الواعظین / 146.