در سال ۹۵۰ هجرى قمرى شاه طهماسب صفوى، در چهار طرف مرقد ضريحى آجرى آراسته به كاشى هفت رنگ و كتيبه ها معرق بنا نمود و در اطراف آن منافذى باز بود تا هم مرقد مطهر ديده شود و هم زائران نذورات خود را داخل ضريح بريزند.
بعد از چند سال ضريحى از فولاد سفيد و شفاف به دستور شاه عباس، در جلو ضريح آجرى قرار داده شد.
در سال ۱۲۳۰ فتحعلى شاه قاجار همان ضريح را نقره پوش كرد، كه اين ضريح به مرور زمان فرسوده شد و در سال ۱۲۸۰ هجرى قمرى ضريحى كه از نقره ضريح سابق و نقره هاى موجود در خزانه ساخته شده بود به جاى آن نصب گرديد.
اين ضريح چندين مرتبه تجديد بنا و اصلاح شده و سال هاى متمادى روى مرقد حضرت باقى بود تا اين كه در سال ۱۳۶۸ هجرى قمرى برابر با سال ۱۳۲۸ هجرى شمسى به دستور توليت وقت شكل ضريح را تغيير دادند و ضريح جديد (قبل از تعويض اخير) را به جاى آن نصب نمودند.
ضرورت تعويض مجدد ضريح
با گذشت تقريبا چهل سال از آخرين تعويض ضريح، مجددا بر اثر تشرف و تبرك زائران و فرسايش زياد، شبكه دچار خوردگى شد.
از سوى ديگر اسكلت پايه هاى چوبى داخل داخل ضريح حدودا يك صد سال عمر داشته اند كه طولانى بودن زمان و مهم تر از آن شتشوهاى آن ها با گلاب و نظافت هاى تطهيرى مختلف ضريح ديگر، كه به خاطر خونين شدن ضريح در پى بريدگى ها و جراحاتى كه بر اثر خرابى هاى ضريح در دست زائران ايجاد مى شد پوسيدگى شده و نيازمند تعويض بودند.
اقدام جهت تعويض ضريح
عوامل مذكور سبب گرديد تا حضرت آيت الله مسعودى خمينى توليت آستانه مقدسه در سال ۱۳۷۵ تصميم بر تعويض ضريح مطهر بگيرند. در پى تصميم ايشان در همان سال با آقاى حاج حسين پرورش اصفهانى از استادكاران فن ضريح سازى قرادادى بسته شد كه بر اساس آن، كار ساخت ضريح جديد آغاز نمود.
متأسفانه ايشان به علت كهولت سن و بيمارى كه بر ايشان عارض شد تقريبا حدود شش ماه كار كاملا راكد باقى ماند.
پس از آن، از سازندگان سابقه دار اصفهان استعلام صورت گرفت و در نهايت ادامه كار به استاد حاج محمد حسين عباسپور اصفهانى محول گرديد و قراداد جديد منعقد شد.
چگونگى تغييرات در ضريح جديد
قسمت فوقانى ضريح كه كتابتى از اشعار در مدح و ثناى حضرت معصومهعليها‌السلام بود كه جمع آورى طلاكارى آن اقدام گريده، همچنين حد فاصل قسمت فوقانى و قسمت دسترس زائرين كه قبلا نقره بود، صلاكارى شده است.
شبكه ها و غرفه ها كه شايد حدود پنچ هزار گوى و ماسوره دارد كلا عوض و ضخيم تر از قبل ساخته شده، براى اين بخش ۵/۱ تن نقره صد در صد خالص خريدارى شده، و در حدود ۳۳۰ هزار مثقال نقره ۹۲ به كار گرفته شده است در حالى كه در ضريح كه پوسيده بوده نيز مجددا از بهترين چوب چنار خشك، ساخته و نصب گرديده است.
در مجموع، ضريح كه پوسيده بوده نيز مجددا از بهترين چوب چنار خشك، ساخته و نصب گرديده است.
در مجموع، ضريح جديد از نظر استقامت مقاوم تر شده است خاطر نشان مى شود كه از نظر شكل ظاهرى تفاوت چندانى با ضريح سابق ندارد. و در كل ضخامت و استحكام، ضريح جديد حداقل دو برابر ضريح سابق است و به طور كلى خريد نقره، ساخت و نصب ضريح و تهيه اسكلت چوبى بيش از سه ميليارد ريال معادل ۳۰۰ ميليون تومان هزينه در بر داشته و با همه فراز و نشيب ها حدود پنج سال كار ساخت آن طول كشيده است.
مدت عمليات جايگزينى
با توجه به اين اطراف ضريح مطهر جهت اين امر بسته شده بود و امت شهيدپرور و زائران مشتاق ديدار از ضريح مطهر بوده و هستند سعى شد با سه شيفت كار مداوم و با سرعت تمام كه بحمدالله بيش از يك ماه طول نكشيد.(۲۵۲) قابل توجه اين كه اين ضريح، در فضاى ملكوتى در حضور بزرگان و زائران، در روز عيد غدير ۱۴۲۲ قمرى برابر با ۱۲/۱۲/۱۳۸۰ شمسى با حضور مرجع بزرگ تقليد آيت الله العظمى بهجت (مدظله) نصب گرديد.
از آيت الله العظمى وحيد خراسانى:
اى دختر عقل و خواهر دين | وى گوهر درج و عز و تمكين | |
عصمت شده پاينده مويت | اى علم و عمل مقيم كويت | |
وى گوهر تاج آدميت | فرخنده نگين خاتميت | |
شيطان به خطاب قم براندند | پس تخت تو را به قم نشاندند | |
كاين خانه بهشت و جاى حواست | ناموس خداى جايش اينجا است | |
جسمى كه در اين زمين نهان است | جانى است كه در تن جهان است | |
اين ماه منى و مهر تابان | عكسى بود ا قم و خراسان | |
ايران شده نور بخش ارواح | مشكاه صفت به اين دو مصباح | |
از اين او حرم دلا چه برسى | حق داند و صف عرش و كرسى | |
هر كس به درت به يك اميدى است | محتاجتر از همه وحيدى است |
از آن روى كه در محدوده حرم، حريم ها وجود دارد و بايد براى حفظ آن كوشيد، حرم را، حرم ناميده اند. نقطه ثقل اين حرم ضريح مقدس است كه چون انگشترى نگين خود را در بر گرفته است، پس بايد با رعايت آداب وارده احترام حرم را حفظ كرد.
چنان كه مى دانيم قسمتی از محدوده ضريح محلى براى واريز نذورات و هداياى امت محمدىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به اين ستاره پرفروغ بوده است. چند صباحى كه مى گذرد آيين غبار روبى برپا مى شود، تلاوت نورانى قرآن كريم، يادى از مصيبت هاى آل الله و مدح و مرثيه هماره به هنگام غبار روبى طنين انداز است.
درب ضريح كه گشوده مى شود گروهى با لباس سفيد بلند كه گويى لباس احرام به تن كرده اند با ياد خدا و با زمزمه يا فاطمه اشفعى لى فى الجنه و سرشك از ديده جارى با بوسه به ضيح و با خضوع توفيق تشرف مى يابند. زيارت قبر مطهر فروغ ديدگانشان مى گردد و پس از جمع آورى نذورات و زدودن غبار، قبر شريف را با گلاب شستشو داده و با خواندان نماز در كنار قبر همنشين عرشيان مى شوند، پس از پايان مراسم، غبار روبان بيش از همه آرزومندند تا حضرت معصومهعليها‌السلام در سراى باقى شفيع آنان باشد.