يكى از مسائل بحث انگيز عالم خلقت ، مطالعه عالم ذر مى باشد. ماجراى اين حقيقت چه در زمانى كه آدمعليه‌السلام در بهشت معهود و يا در زمين بوده باشد، داراى اهميت ويژه اى است ، به دليل آنكه نكته هاى بسيار حساس علمى در اين ماجرا وجود دارد كه از ديدگاه روانشناسى اسلامى قابل تاءمل است
ماجراى وقوع چنين پديده اى را در روايتى ارزنده از مولاى بزرگوار، امام باقرعليه‌السلام مورد مطالعه قرار مى دهيم
جيب سجستانى گويد: شنيدم كه آن بزرگوار، فرمودند:
همانا خداى عزوجل چون ذريه آدمعليه‌السلام را از پشت او خارج ساخت تا از آنها براى ربوبيت خود و نبوت هر پيغمبرى پيمان بگيرد، نخستين كسى كه درباره پيغمبرى او از انبياء پيمان گرفت ، محمدبن عبداللّهعليه‌السلام بود.
سپس خداى عزوجل به آدمعليه‌السلام فرمود: بنگر تا چه مى بينى ؟
آدمعليه‌السلام به ذريّه خود كه چون موران بودند، نگريست ديد آسمان را پر كرده اند، عرض كرد:
پروردگارا چه ذريه زيادى دارم ؟! اينها را براى چه خلق فرموده اى و از پيمان گرفتنشان چه منظورى دارى ؟
خداى عزوجل فرمود: تا مرا عبادت كنند و چيزى را شريك من نسازند. و به پيغمبرانم ايمان آورند و از آنها پيروى كنند.
آدمعليه‌السلام عرض كرد: پروردگارا چرا بعضى از اينها را بزرگتر از بعضى مى بينم ؟ و چرا برخى نور زيادى دارند و برخى كم نور و برخى بى نور هستند؟
خداى عزوجل فرمود: ايشان را اينگونه آفريده ام تا در تمام حالات امتحانشان كنم
آدمعليه‌السلام عرض كرد: پروردگارا اجازه مى دهى سخنى بگويم (سئوالى بكنم)؟
خداى عزوجل فرمود: سخن بگوى كه روح تو از روح من است و طبيعتت برخلاف هستى من است (يعنى خلقت جسمانى و بدنت با عوارض و طبايعش برخلاف عالم مجردات است)