پس آن چه قرآن براى اعمال كافران مثال مى آورد، ناظر به اين گروه است ؛ در اين آيه ، قرآن اعمال كافران را به سراب تشبيه كرده و مى فرمايد: شما خيال باطل مى كنيد؛ تا ايمانتان به خدا درست نباشد و تا به نور خدا روشن نباشيد، اعمال شما روح پيدا نمى كند و همچون سرابى است كه هرگز تشنگى شما را برطرف مى كند.
اما دليل اين كه چرا اعمال اين ها مقبول درگاه الهى واقع نمى شود، اين است كه ماهيت و واقعيت اعمالى كه انسان انجام مى دهد، به درجه اخلاص ، نيت و پاكى روح او بستگى دارد. يك وقت هست كه عمل به سوى خدا بالا مى رود اليه يصعد الكلم الطيب و العمل الصالح يرفعه(۲۳۱) و يك وقت هست كه عمل انسان بالا نمى رود، بلكه پايين مى رود؛ انّ كتاب الفجار لفى سجين(۲۳۲) براى اين كه اعمال انسان بالا برود، بايد قصد انسان بالا رفتن باشد؛ يعنى قصد تقرب داشته باشد و ايمان به خدا و آخرت را كه شرط اصلى بالا رفتن عمل است ، دارا باشد.
البته اگر انسان با حقيقتى كه به او عرضه شده است عناد بورزد، اعمال گذشته او حبط و باطل مى شود. حسادت هم همينطور است پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: اءنّ الحسد لياكل الحسنات كما تاكل النار الحطب(۲۳۳)
_________________________
۲۳۱- سخنان پاكيزه به سوى او صعود مى كند و عمل صالح را بالا مى برد.
(فاطر/ ۱۰)
۲۳۲- نه چنين است [كه مى پندارند]، بلكه كارنامه بدكاران در «سجين » است .
(مطففين / ۷)
۲۳۳- اصول كافى ، كتاب الايمان و الكفر، باب الحسد.