ترجمه :
بگو: همانا پروردگارم مرا به راهى راست هدايت كرده، دينى استوار كه همان آيين حقّ گراى ابراهيمى است، و او از مشركان نبود.
كلمه ى قِيَم و قيّم، به معناى راستى، استوارى و پايدارى است، آرى، دينى استوار و جاويد مى ماند كه به مسائل مادى و معنوى اين جهان و آن جهان مردم توجّه كند.
امام حسينعليه‌السلام فرمود: هيچ كس جز ما و شيعيان ما، پيرو آيين ابراهيمعليه‌السلام نيست.(۳۰۰)
۱- سخنان و تعاليم پيامبر، نظر شخصى او نيست، بلكه متن وحى الهى است، كه بايد به مردم اعلام كند.قل
۲- راه مستقيم، راه پيامبر است.هدانى ربّى الى صراط مستقيم
۳- هدايت، تنها كار خداست، انبيا هم با هدايت الهى راه مستقيم را پيدا مى كنند.هدانى ربّى
۴- هدايت، از شئون ربوبيّت است.هدانى ربّى
۵- راه ابراهيمعليه‌السلام ، همان يكتاپرستى است، نه افكار شرك آلود.حنيفاً و ما كان من المشركين (مشركان، عقائد انحرافى خود را به ابراهيمعليه‌السلام نسبت مى دادند)
۶- بت شكنى و اعراض از شرك، تنها كار پيامبر اسلام نيست، بلكه او به پيروى از حضرت ابراهيم چنين مى كرده است.ملّة ابراهيم حنيفاً
۷- اساس اديان توحيدى در طول تاريخ، يكى بوده است. اسلام، همان آيين حضرت ابراهيم است و تنفّر از شرك، راه همه ى پيامبران مى باشد.قل انّنى...ملّة ابيكم ابراهيم و ما كان من المشركين
ترجمه :
بگو: همانا نماز من و عبادات من و زندگى من و مرگ من براى خداوند، پروردگار جهانيان است.
شريكى براى او نيست و به آن (روح تسليم و خلوص و عبوديّت) مأمور شده ام و من نخستين مسلمان و تسليم پرودرگارم.
روايت شده كه رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله در آستانه ى نماز اين آيات را مى خواند.(۳۰۱)
مرگ، بر حيات احاطه دارد و حيات بر نُسُك، و نُسُك بر نماز. بنابراين، نماز، هسته ى مركزى در درون عبادات است.
اسلام، به معناى تسليم بودن در برابر امر خداوند است و به همه ى انبيا نسبت داده شده است. حضرت نوحعليه‌السلام خود را مسلمان دانسته است،اُمرت اَن اكون من المسلمين (۳۰۲) حضرت ابراهيمعليه‌السلام از خداوند مى خواهد كه او و ذريّه اش را تسليم او قرار دهد.و اجعلنا مسلمين لك و من ذريّتنا اُمّة مسلمة لك (۳۰۳) ، حضرت يوسفعليه‌السلام نيز از خداوند مسلمان مردن را درخواست مى كند:توفّنى مسلما (۳۰۴) و پيامبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله نيز اوّلين مسلمان است،و انا اوّل المسلمين به اين معنا كه يا در زمان خودش، يا در رتبه و مقام تسليم، مقدّم بر همه است.
۱- راه و روش و هدف خود را در برابر راههاى انحرافى، با صراحت و افتخار اعلام كنيم.قل
۲- با آنكه نماز، جزو عبادات است، ولى، جدا ذكر شده تا اهميّت آن را نشان دهد.صلاتى و نُسُكى
۳- انسان هاى مخلص، مسير تكوينى (مرگ و حيات) و مسير تشريعى خود (نماز و نُسُك) را فقط براى خداوند عالميان مى دانند.انّ صلاتى و نُسُكى و محياى و مماتى للّه
۴- آنگونه كه در نماز قصد قربت مى كنيم، در هر نفس كشيدن و زنده بودن و مردن هم مى توان قصد قربت كرد.محياى و مماتى للّه...
۵- مرگ و حيات مهم نيست، مهم آن است كه آنها براى خدا و در راه خدا باشد.محياى و مماتى للّه
۶- آنچه براى خدا باشد، رشد مى كند.للّه ربّ العالمين
۷- مرگ و زندگى دست ما نيست، ولى جهت دادن به آن دست ماست.للّه
۸- اخلاص در كارها، فرمان الهى است.بذلك امرت
۹- پيشواى جامعه، بايد در پيمودن راه و پياده كردن فرمان الهى، پيشگام باشد.اوّل المسلين
ترجمه :
بگو: آيا جز خداوند يكتا پروردگارى بجويم ؟ در حالى كه او پروردگار هر چيز است و هيچ كس (كار بدى) جز به زيان خويش نمى كند و هيچ كس بار (گناه) ديگرى را بر دوش نمى كشد، بازگشت شما به سوى پروردگارتان است كه شما را به آنچه در آن اختلاف مى كرديد، آگاه مى كند.
موضوع عدل الهى در كيفر و اينكه هيچ كس گناه ديگرى را به دوش نمى كشد، نه تنها در اسلام، بلكه به تصريح قرآن، در صُحُف ابراهيم وموسى ۸ نيز آمده است.ام لم يُنبّأ بما فى صُحُف موسى. وابراهيم الّذى وَفّى. ألاّ تَزِرُ وازِرة وِزرَ اُخرى (۳۰۵)
سؤ ال : اگر كسى گناه ديگران را بر دوش نمى كشد، پس آنچه در قرآن آمده است كه رهبران گمراه و منحرف، گناهان پيروان را هم به عهده مى گيرند چيست ؟ليحملوا أوزارهم كاملة يوم القيامة و من أوزار الّذين يضلّونهم بغير علم (۳۰۶)
پاسخ : اين امر بى دليل نيست، زيرا سرانِ گمراهى، سبب انحراف ديگران شده اند و در واقع، گناهِ گمراه كردن و اضلال را به دوش مى گيرند.
زن حامله اى كه مرتكب زنا شده بود را براى مجازات نزد عمر آوردند و او دستور سنگسار داد. حضرت علىعليه‌السلام فرمود: گناه طفل در رحم مادر چيست ؟ سپس اين آيه را تلاوت فرمود:لاتزر وازرة وزر اُخرى (۳۰۷)
۱- در برخورد با منكران و مشركان، موضع بر حقّ خود را قاطعانه اعلام كنيم.قل أغير اللّه
۲- وجدان بيدار، بهترين پاسخ دهنده به سؤ الات درونى است.أغير اللّه أبغى
۳- چون خداوند، يگانه پروردگار همه ى هستى است، پروردگار من هم هست.و هو ربّ كلّ شى ء
۴- كفر و شرك و نيكى و فساد مردم، ضررى به خدا نمى زند، بلكه دامنگير خودشان مى شود.لا تكسب كلّ نفس الاّ عليها
۵- در پيشگاه خداوند مسئوليّت عمل هر كس، بر عهده ى خود اوست.لا تزر وازرة وزر اُخرى
۶- برپايى قيامت و بازخواست انسان، پرتويى از ربوبيّت خداوند است.ثمّ الى ربّكم مرجعكم
۷- دنيا نيز پايانى دارد،ثمّ الى ربّكم مرجعكم و سرانجام به حقّانيت آنچه لجوجانه با آن مخالفت كرده ايم، آگاه خواهيم شد.فينبّئكم بما كنتم فيه تختلفون
ترجمه :
و اوست كه شما را جانشينان (يكديگر در) زمين قرار داد و درجات بعضى از شما را بر بعضى ديگر برترى داد تا شما را در آنچه به شما داده، بيازمايد. همانا پروردگارت زود كيفر است والبتّه او حتما آمرزنده ومهربان است.
سوره ى انعام با حمد الهى آغاز شدالحمد للّه الّذى خلق... و با رحمت الهى پايان مى پذيرد.انّه لغفور رحيم
منظور از خلائف الارض، يا جانشيان خدا در زمين هستند و يا جانشينى انسان امروز از امّت هاى پيشين.
۱- انسان، خليفه ى خدا و امير زمين است، نه اسير هستى.و هو الّذى جعلكم خلائف الارض
۲- تفاوت هاى مردم و آزمايشات الهى، حكيمانه و در مسير رشد و تربيت انسان است و از ربوبيّت خداوند سرچشمه مى گيرد.و هو ربّ كلّ شى ء...رفع بعضكم فوق بعض...
۳- تفاوت و برترى بعضى در داده هاى خداوند، ملاك برترى نيست، وسيله ى آزمايش است.ليبلوكم فى ما آتاكم
۴- آنچه را در اختيار داريم، از خدا بدانيم.فى ما آتاكم
۵- معيار و مقدار آزمايش هر كس، به ميزان داده ها و امكانات اوست.ليبلوكم فى ما آتاكم
۶- پس از آزمايش، خداوند نسبت به مردودينسريع العقاب است و نسبت به قبول شدگانغفور رحيم.
۷- بيم و اميد بايد در كنار هم باشد.سريع العقاب...لغفور رحيم
الحمد للّه ربّ العالمين