حضرتش بنابر مشهور: روز سيزدهم ماه رجب، سى سال بعد از عام الفيل، در شهر مكّه معظّمه، در ميان كعبه الهى به دنيا آمد و با نور طلعتش، جهانى تاريك، را روشنائى بخشيد.
در اوّلين مرحله اى كه حضرت رسول قنداقه اين نوزاد مبارك را از مادرش تحويل گرفت با زبان فصيح خواند:
«بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم، قَدْ اَفْلَحَ الْمُؤمِنُونَ الَّذينَ فى صَلوتِهِمْ خاشِعُونَ».
يعنى به نام خداوندى كه بخشنده و مهربان است، آن مؤمنينى كه در هنگام بجا آوردن نماز خاشع باشند رستگار و سعادتمند خواهند بود.
حضرت محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله در مقابل به او فرمود: يا علىّ، مؤمنين به وسيله تو رستگار خواهند شد.
نام : علىّ(۵۶) «صلوات اللّه و سلامه عليه».
كنيه : ابوتراب، ابوالا ئمّه، ابوالحسن و....
لقب : اميرالمؤمنين، يعسوب الدّين، يعسوب المؤمنين، قائد الغُرّ المحجّلين، امام المتّقين، سيّد الا وصياء، اسد اللّه، مرتضى، حيدر، أَنزع، قَضْم، وصىّ، ولىّ....
پدر: عمران عبدمناف معروف به ابوطالب.
مادر: فاطمه بنت اسد، نوه هاشم، اوّلين زن هاشميّه اى كه با مرد هاشمى يعنى ابوطالب ازدواج كرد.
و چون در پرورش حضرت رسول دخالت مستقيم داشت، حضرت او را به عنوان مادر خطاب مى نمود.
نسبت امام علىّ بن ابى طالب صلوات اللّه عليه با سى واسطه همانند رسول گرامى اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله به حضرت آدمعليه‌السلام مى رسد.
نقش انگشتر: حضرت داراى چهار انگشتر بوده است : يكى عقيق براى نماز، نقش آن : لا إ له الاّ اللّه، عدّة للقائة.
دوّم فيروزه براى جنگ، نقش آن : نصر من اللّه و فتح قريب.
سوّم ياقوت براى قضاوت، نقش آن : اللّه الملك و علىّ عبده.
چهارم حديد صليمى براى ختم و مهر نامه ها، نقش آن : لا إ له الاّ اللّه، محمّد رسول اللّه.(۵۷)
دربان آنحضرت را سلمان فارسى و قنبر گفته اند.
اوّلين مردى كه به نبوّت حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله ايمان آورد، علىّعليه‌السلام بود، و در هفت سالگى با آن حضرت نماز جماعت خواند.
در تمام جنگهاى زمان حضرت رسول غير از جنگ تبوك مشاركت داشت و بيشترين پيروزيها به دست برومند و تواناى آن حضرت نصيب اسلام و مسلمين گرديد.
طبق نقل ابن عساكر: جنگ بدر توسط امام علىّعليه‌السلام در ۲۰ سالگى و نيز مكّه توسط حضرتش در ۲۸ سالگى فتح شد.
پس از رحلت حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله جنگهائى بر عليه اسلام و بر عليه آن حضرت توسط منافقين و مخالفين به وقوع پيوست كه مهمّ آنها سه جنگ مى باشد به نامهاى :
جنگ جمل، با ناكثين، به سركردگى عايشه و طلحه و زبير، در ماه جمادى الثّانى، سال ۳۶ هجرى شمسى.(۵۸)
جنگ صفّين، با مارقين به سركردگى معاويه، در ماه ذى الحجّه، سال ۳۶ هجرى شمسى.(۵۹)
جنگ نهروان، با قاسطين، به سركردگى خوارج، در سال ۳۸ هجرى شمسى(۶۰) واقع شد كه ۴۰۰۰۰ نفر بودند، با نصايح حضرت ۱۲۰۰۰ نفر آنها توبه كردند و ۹ نفرشان گريختند.
و بقيه آنها كشته شدند، و از مسلمين نيز ۹ نفر شهيد گشتند.
و بطور كلّى آن حضرت هفتاد و دو مرتبه جنگ و مبارزه با مخالفان و دشمنان داشته است.(۶۱)
حضرت در مناسبتهاى مكرّر و مختلف توسط پيغمبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله به عنوان اوّلين جانشين و خليفه تعيين و معرّفى گرديد.
و در نهايت پس از حجّة الوداع، روز هيجدهم ذى الحجّه، سال نهم قمرى(۶۲) در محلّى به نام غدير خم، بين مكّه و مدينه به طور رسمى مطرح و منصوب شد.
ولى به عللى، خلافت ظاهرى به دست ديگران افتاد تا سال ۳۵ هجرى كه مردم پس از قتل عثمان با حضرت علىّعليه‌السلام بيعت كردند و پنج سال بطول انجاميد.
امام علىّعليه‌السلام در تمام دوران عمر پربركتش، در جميع علوم و فنون آشنا و مسلّط بود.
معجزات و كرامات بى شمارى از آن امام مظلوم، (چه در زمان حيات و چه پس از آن) واقع و صادر گرديد، كه اكثر دانشمندان شيعه و سنّى و بلكه ديگر مذاهب در كتابهاى مختلف خود آورده اند.
آن حضرت در إ جراى حقّ و عدالت و قانون، و طرفدارى و حمايت از مظلومان و محرومان، همچنين مبارزه با بى عدالتى و ظالمان و چپاولگران قاطع و سختگير بود.
و احاديث بسيارى در شاءن و عظمت آن امام مظلوم وارد شده است كه علاقمندان به كتابهاى مربوطه رجوع نمايند.
در مدّت عمر آن حضرت اختلاف است ولى مشهور ۶۳ سال گفته اند.
۳۳ سال همزمان با پيغمبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله ، ۱۰ سال قبل از بعثت، ۱۳ سال در مكّه، ۱۰ سال در مدينه - و سى سال هم پس از رحلت آنحضرت با تحمّل سختى ها و مصائب جانكاه بسر برد.
مدّت امامت و خلافت واقعى كه بلافاصله پس از رحلت حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله شروع شد سى سال بطول انجاميد.
و خلافت ظاهرى و واقعى كه پس از قتل عثمان شروع گرديد پنج سال بوده است.
در تعداد فرزندان آن حضرت بين محدّثين و مُورّخين اختلاف است، أعيان الشيعه ج ۱ ص ۳۲۷، تعداد اولاد امام علىّعليه‌السلام را ۳۳ نفر پسر و دختر نام برده است.
شهادت و محلّ دفن : حضرت در سال چهلم هجرى(۶۳) صبح جمعه، نوزدهم ماه رمضان، در محراب عبادت مسجد كوفه يكى از چهار مسجد معروف و عظيم القدر توسط عبدالرحمن بن ملجم مرادى و ترغيب زنى به نام قطّامه، به وسيله شمشير زهراگين ترور شد. و شب ۲۱ همان ماه به فيض شهادت نايل گرديد.
و در نجف اشرف كنار حضرت آدم و نوحعليهم‌السلام دفن گرديد، و قبر آن حضرت توسط حضرت نوحعليه‌السلام تهيه و آماده گرديده بود.
ميسّر نگردد به كس اين سعادت | به كعبه ولادت به مسجد شهادت |
نماز آنحضرت چهار ركعت است : در هر ركعت پس از قرائت سوره حمد، پنجاه مرتبه سوره توحيد خوانده مى شود.(۶۴)
و بعد از سلام نماز تسبيح حضرت فاطمه زهراءعليها‌السلام ، و سپس خواسته هاى مشروع خود را از درگاه خداوند تقاضا نمايد.