مسئله -30
در صورتی که بچه، پسر باشد نگاه کردن به بدن او تا قبل از زمان تمییز اشکال ندارد، مشروط به آنکه به قصد لذّت و ریبه نباشد. اما بعد از سنّ تمییز، بنابر احتیاط واجب جایز نیست به عورتین او نگاه کنند.
امام، فاضل، گلپایگانی و مکارم: عروه، (ستر و ساتر) با استفاده از قبل از مسئله 4.
امام: تحریر، (نکاح)، مسئله 24 و توضیح المسائل، مسئله 2436.
تبریزی و خامنه‌ای: استفتاء.
سیستانی: منهاج الصالحین، (نکاح)، مسئله 12 و توضیح المسائل، مسئله 2445.
فاضل: توضیح المسائل، مسئله 2504.
اراکی و بهجت: (20).
در نتیجه: پدرها باید مراقب باشند در حمام‌ها و یا هر جای دیگر نمی‌توانند عورتین فرزند ممیز خود را نگاه کنند.
مسئله -31
جواب: آنچه را که مردان و زنان از روابط بین خود می‌دانند آن‌ها نیز بدانند.
امام: استفتاء.
اراکی، بهجت، سیستانی، گلپایگانی و مکارم: (21).
مسئله -32
در صورتی که بچه، دختر باشد و محرم، مانند دختر، خواهر، برادرزاده یا خواهرزاده و … نگاه کردن به بدن او تا قبل از سنّ تمییز اشکال ندارد و بعد از آن، بنابر احتیاط واجب نباید به عورتین او نگاه کند.
امام، فاضل و مکارم: عروه، (ستر و ساتر)، با استفاده از قبل از مسئله 4.
فاضل: توضیح المسائل، مسئله 2504.
سیستانی: منهاج الصالحین، (نکاح)، مسئله 12 و توضیح المسائل، مسئله 2445.
اراکی، بهجت، تبریزی و خامنه‌ای: (22).
مسئله -33
در صورتی که دختر نامحرم ممیز باشد، بنابر احتیاط واجب مرد نباید به مواضعی که به طور معتاد دختران آن را می‌پوشانند، نگاه کند.
امام: توضیح المسائل، مسئله 2433 و 2436 و تحریر، (نکاح)، مسئله 25، مسائل (نظر).
مکارم: توضیح المسائل، مسئله 2081.
اراکی، بهجت، تبریزی، خامنه‌ای، سیستانی، فاضل و گلپایگانی: (23).
در نتیجه: نگاه کردن به مو، دست، پا تا زانو، گردن وصورت دختر نابالغ نامحرم اشکالی ندارد مشروط به آنکه به قصد لذّت و ریبه نباشد.
مسئله -34
نگاه کردن به بقیه بدن آنان مانند ران، شکم، عورتین، سینه و … بنابر احتیاط واجب جایز نیست.
امام: توضیح المسائل، مسئله 2433 و 2436 و تحریر، (نکاح)، مسئله 25.
مکارم: با استفاده از توضیح المسائل، مسئله 2081.
بهجت، خامنه‌ای، سیستانی و گلپایگانی: (24).
مسئله -35
زنها می‌توانند به استثنای عورتین به تمام بدن زن دیگر نگاه کنند مشروط به آنکه به قصد لذّت و ریبه نباشد.
امام، فاضل، گلپایگانی و مکارم: عروه، (نکاح)، مسئله 28 و عروه، (ستر و ساتر)، با استفاده از قبل از مسئله1.
اراکی: توضیح المسائل، مسئله 2450.
امام: توضیح المسائل، مسئله 2436.
بهجت: توضیح المسائل، مسئله 1940.
تبریزی: توضیح المسائل، با استفاده از مسائل 2445 و 2447.
خامنه‌ای: استفتاء.
سیستانی: منهاج الصالحین، (نکاح)، مسئله 12.
فاضل: توضیح المسائل، مسئله 2506.
مکارم: توضیح المسائل، مسئله 2085.
در نتیجه: در حمام‌ها، استخرها، سالن‌های ورزشی و بدن سازی، خیاط خانه‌ها و … چنانچه زن به بدن زن دیگر یا حتی به وجه و کفین او به قصد لذّت نگاه کند و یا خوف به مفسده افتادن باشد، نگاه کردن به او جایز نیست خواه بیننده آن زن را بشناسد یا نه، خواه آن زن جوان باشد یا پیر، زشت باشد یا زیبا …
اراکی، امام، خامنه‌ای، سیستانی، فاضل و گلپایگانی: با استفاده از مدارک مسئله قبل.
امام: توضیح المسائل، مسئله 2438.
اراکی: توضیح المسائل، مسئله 2452.
گلپایگانی: توضیح المسائل، مسئله 2447.
مسئله -36
نگاه کردن به عورتین زنها برای زن‌های دیگر نیز حرام است مگر در مقام اضطرار.
امام، فاضل، گلپایگانی و مکارم: عروه، (ستر و ساتر)، قبل از مسئله 1.
اراکی: توضیح المسائل، مسئله 2450.
امام: توضیح المسائل، مسئله 2436.
بهجت: توضیح المسائل، با استفاده از مسائل 1938 و 1942.
تبریزی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله 2445.
خامنه‌ای: استفتاء.
سیستانی: توضیح المسائل، با استفاده از مسائل 2445 و 2450 و منهاج الصالحین، (نکاح)، مسائل 12 و 20.
گلپایگانی: توضیح المسائل، مسئله 2436.
در نتیجه: استفاده از دستگاه‌های درون رحمی و یا بستن لوله‌ها و یا عمل دیگر … به منظور جلوگیری از آبستنی چنانچه مستلزم نگاه به عورت باشد حرام است مگر در مقام اضطرار. البته اصل جلوگیری از حاملگی اگر مستلزم نگاه دیگری به عورت انسان نباشد، اشکالی ندارد. به شرط آنکه زن را عقیم دایم نکند و بتواند هر وقتی که می‌خواهد دوباره بچه دار شود.
مثلاً اگر خانمی همسرش پزشک باشد و او با این روش‌ها مانع از حاملگی همسرش گردد اشکالی ندارد.
ُ توجه: جلوگیری از حاملگی اگر مستلزم حرامی نباشد اشکال ندارد و اگر مستلزم حرامی باشد جایز نیست و باید توجه داشت که بعضی از روش‌های جلوگیری از آبستنی مستلزم سه حرام ذیل است که به تفصیل در بخش‌های بعدی خواهد آمد.
1. نگاه کردن به عورت زنِ دیگر در غیر مقام اضطرار.
2. کشف عورت برای دکتر در غیر مقام اضطرار (که در بخش پوشش خواهد آمد).
3. لمس عورت در غیر مقام اضطرار (که در بخش مراودات و تماس‌ها می‌آید).
مسئله -37
با سلام، حضرت عالی در پاسخ به جواز استفاده از (آی یو دی) ذکر کرده‌اید که: (اگر استفاده از این وسیله (آی یو دی) مستلزم لمس یا نظر حرام باشد جایز نیست، لطفاً بفرمایید که آیا کارگذاشتن آی یو دی، در رحم زن جزء موارد پزشکی محسوب شده و پزشک یا مامای زن و عند الاضطرار پزشک مرد می‌تواند این عمل را انجام دهد همانطور که در سایر امراض متداول است و یا اینکه این مسئله از موارد غیر پزشکی بوده و تنها از طریق محرم (همچون شوهر) می‌توان این دستگاه را کار گذاشت.
جواب: خود این عمل اگر موجب سقط یا عقیم نباشد اشکال ندارد و حرمت لمس ونظر به قوت خود باقی است و اضطراری در بین نیست چون می‌شود از راه‌های دیگر، از حمل جلوگیری نمود.
امام، اراکی و گلپایگانی: استفتاء.
بهجت: توضیح المسائل، با استفاده از مسائل متفرقه، مسئله 11.
تبریزی: صراط النجاة، با استفاده از سؤال‌های 873 و 874.
فاضل: جامع المسائل، ج2، با استفاده از جواب سؤال 1037.
خامنه‌ای و سیستانی: (25).
مسئله -38
زن می‌تواند به استثنای عورتین به تمام بدن محارم خود نگاه کند مشروط به آنکه به قصد لذّت و ریبه نباشد (به استثنای همسر که مشروط به این شرط نیست).
امام، فاضل و گلپایگانی: عروه، (ستر و ساتر)، قبل از مسئله 1 و (نکاح)، مسئله 32.
اراکی: توضیح المسائل، مسئله 2451.
بهجت: توضیح المسائل، مسئله 1939.
تبریزی: توضیح المسائل، مسئله 2446.
خامنه‌ای: استفتاء.
سیستانی: منهاج الصالحین،) نکاح)، مسئله 13 و توضیح المسائل، مسئله 2446.
فاضل: توضیح المسائل، مسئله 2505.
مکارم: (26).
در نتیجه: نگاه کردن به قصد لذّت و ریبه به هر جایی از بدن محارمی چون داماد، پسر، برادر، خواهرزاده و … جایز نیست و باید از آن اجتناب نمود.
مسئله -39
دیدن حجم عورتین از روی پوشش در صورتی که مفسده‌ای بر آن مترتب نباشد اشکالی ندارد.
امام، تبریزی و خامنه‌ای: استفتاء.
بهجت و گلپایگانی : (27).
مسئله -40
نگاه کردن زنها به بدن مرد نامحرم به استثنای وجه و کفین و مقداری که به طور معتاد مردان نمی‌پوشانند حرام است.
اراکی: توضیح المسائل، مسئله 2447 و استفتاء.
امام: عروه، (نکاح)، با استفاده از مسئله 31؛ تحریر، (نکاح)، مسئله، 19 و توضیح المسائل، مسئله 2433 و استفتاء.
تبریزی و خامنه‌ای: استفتاء.
سیستانی: توضیح المسائل، مسئله 2442.
گلپایگانی: توضیح المسائل، مسئله 2442؛ مجمع المسائل ج 2، سؤال 644 و استفتاء.
مکارم: توضیح المسائل، مسئله 2080.
بهجت و فاضل: (28).
در نتیجه: دیدن موی سر و صورت، دست‌ها تا مچ، پا تا قوزک و گردن مردان نامحرم برای زنها اشکالی ندارد مشروط به آنکه به قصد لذّت و ریبه نباشد.
همچنین خانمها نمی‌توانند برای تماشای مسابقات ورزشی که آقایان در آن‌ها پوشش کافی ندارند مانند شنا، کشتی، وزنه برداری، فوتبال و … به اماکن ورزشی بروند.
مسئله -41
نگاه کردن به بازو و یا سینه و یا جایی دیگر از بدن مرد نامحرمی که لباس نامناسب پوشیده مانند آنکه لباسی آستین کوتاه پوشیده باشد و یا یقه خود را باز گذاشته یا لباسی نازک و بدن نما پوشیده و …، (در صورتیکه مردان به طور معمول آن را می‌پوشانند) حتی اگر بدون قصد لذّت و ریبه باشد، حرام است.
امام، اراکی، تبریزی، خامنه‌ای، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مکارم: با استفاده از مدارک مسئله قبل.
بهجت: (29).
مسئله -42
بعضی مردان مؤمن در دبیرستان‌ها و یاغیر آن به زنان مسلمان درس می‌دهند طبیعتاً مرد مجبور است مطالب درس را برروی تخته سیاه بنویسد و خانمها نیز همانگونه که معمول است به دست و صورت استاد خود نگاه می‌کنند البته بدون قصد لذّت و ریبه. آیا این نگاه کردن جایز است.
جواب: نگاه کردن خانمها به وجه و کفین و مواضعی که مردان به طور متعارف نمی‌پوشانند بدون لذّت و ریبه اشکالی ندارد.
امام، فاضل، گلپایگانی و مکارم: عروه، (نکاح)، با استفاده از مسئله 51.
امام: تحریر، (نکاح)، با استفاده از مسئله 19؛ توضیح المسائل، مسئله 2433 و استفتاء.
اراکی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله 2447 و استفتاء.
تبریزی و خامنه‌ای، سیستانی: استفتاء.
بهجت: (30).
سیستانی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله 2442.
گلپایگانی: ارشاد السائل، سؤال 457.
مسئله -43
نگاه کردن زن به حجم بدن مرد نامحرم از روی پوشش اگر مفسده ای بر آن مترتب نباشد و به قصد ریبه و تلذذ نباشد اشکال ندارد.
امام، اراکی، بهجت، تبریزی، خامنه‌ای، سیستانی، فاضل و گلپایگانی: استفتاء.
مسئله -44
آیا زنان می‌توانند بدون قصد لذّت به منظور آمپول زدن و یا دیگر کارهای پزشکی به بدن مرد نامحرم نگاه کنند.
جواب: جایز نیست مگر در مقام اضطرار.
امام، اراکی، تبریزی، فاضل، گلپایگانی و مکارم: عروه، (نکاح)، با استفاده از مسئله 35.
خامنه‌ای: استفتاء.
سیستانی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله 2442.
بهجت: (31).
مسئله -45
نگاه کردن به بدن نامحرم حتی به وجه و کفین او به قصد لذّت و یا با ترس به مفسده افتادن حرام است.
امام، اراکی، فاضل و مکارم: عروه، (ستر و ساتر) قبل از مسئله 1.
اراکی، خامنه‌ای و گلپایگانی: استفتاء.
بهجت: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله 1932.
تبریزی: توضیح المسائل، مسئله 2442.
سیستانی: توضیح المسائل، مسئله.
فاضل: توضیح المسائل، مسئله 2501.
توجه: بین عدم جواز نگاه به بدن مرد نامحرم با وجوب پوشش مرد هیچ ملازمه‌ای نیست؛ یعنی اگر چه بر مرد واجب نیست خود را بپوشاند اما بر خانمها واجب است نگاه نکنند.
مسئله -46
در صورتی که بچه دختر باشد، زن می‌تواند تا زمان تمییز به تمام بدن او نگاه کند و بعد از سن تمییز بنابر احتیاط واجب نباید به عورتین او نگاه کند.
امام، فاضل و مکارم: عروه، (ستر و ساتر)، با استفاده از قبل از مسئله 4.
امام: توضیح المسائل، مسئله 2436.
خامنه‌ای: استفتاء.
سیستانی: منهاج الصالحین، با استفاده از مسائل 12 و 24 و توضیح المسائل، مسئله 2445.
اراکی، بهجت، تبریزی و گلپایگانی: (32).
در نتیجه: مادران باید توجه داشته باشند در حمام‌ها یا هر جای دیگر اجازه ندارند به عورتین دختران خود و یا دختران دیگر که به سن تمییز رسیده‌اند نگاه کنند اگر چه بدون قصد لذّت و ریبه باشد.
مسئله -47
در صورتی که بچه پسر باشد زن تا قبل از رسیدن او به سن تمییز می‌تواند به تمام بدن او نگاه کند و بعد از سن تمییز بنابر احتیاط واجب نباید عورتین او را نگاه کند (در این مسئله فرقی بین پسران محرم یا نامحرم نیست).
امام، اراکی، فاضل و مکارم: عروه، (ستر و ساتر)، با استفاده از قبل از مسئله 4.
امام: توضیح المسائل، مسئله 2436.
سیستانی: منهاج الصالحین، (نکاح)، با استفاده از مسائل 12 و 24 و توضیح المسائل، مسئله 2445.
بهجت، تبریزی، خامنه‌ای و گلپایگانی: (33).
مسئله -48
اگر شک کنیم در اینکه این بچه به سن تمییز رسیده است یا نه حکمش چیست.
جواب: حکم بچه غیر ممیز را دارد.
امام، فاضل، گلپایگانی و مکارم: عروه، (نکاح)، مسئله 50، ص807.
اراکی، تبریزی، خامنه‌ای و سیستانی: استفتاء.
بهجت: (34).
حکم نگاه در حال شک.
مسئله -49
اگر انسان شک کند که این شخص از کسانی است که نباید به او نگاه کرد یا از کسانی است که می‌تواند به او نگاه کند، نباید به او نگاه کند.
امام، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مکارم: عروه، (نکاح)، مسئله 50، ص805.
بهجت: (35).
مثال: اگر مردی زنی را در تاریکی ببیند و یا از دور خانمی می‌آید و کاملاً او را نمی‌شناسد و شک کند که او یکی از محارم اوست (که نگاه کردن به او جایز باشد) یا یکی از نامحرمان است (که نمی‌تواند به او نگاه کند)، نگاه کردن به او جایز نیست.
مسئله -50
اگر کسی در جمعی شک کند به این ترتیب که می‌داند محرمی دارد ولی نمی‌داند کدامیک از افراد این جمع است، نباید به هیچیک از آن‌ها نگاه کند.
امام، فاضل، گلپایگانی و مکارم: عروه، (نکاح)، مسئله 50، ص 806.
خامنه‌ای: استفتاء.
بهجت: (36).
مثال: اگر خانمی در میان جمعی از مردان که پوشش کافی ندارند دارای محرمی است اما نمی‌داند کدامیک از آنان است نمی‌تواند به هیچیک از آنان نگاه کند یا مردی می‌داند در مجلسی زنانه یکی از محارم او هست، نمی‌تواند برای پیدا کردن او به زنها نگاه کند (در صورتی که خانمها پوشش کافی ندارند).
مسئله -51
اگر انسان در شخصی شک کند که مرد است یا زن (مثلاً به علت تاریکی هوا یا دوری مسافت یا دود و غیر این‌ها) بنابر احتیاط واجب نباید به او نگاه کند.
امام و فاضل: عروه، (نکاح)، مسئله 50، ص806.
بهجت، گلپایگانی و مکارم: (37).
مسئله -52
اگر انسان در چیزی شک کند که او انسان است یا حیوان و یا هر چیز دیگر در این صورت نگاه کردن به او جایز است.
امام، بهجت، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مکارم: عروه، (نکاح)، مسئله 50، ص806.
خامنه‌ای: استفتاء.
مسئله -53
مرد می‌تواند به عکس نامحرمی که حجاب خود را کاملاً رعایت کرده است نگاه کند مشروط به آنکه به قصد لذّت و ریبه نباشد.
امام، بهجت، تبریزی، خامنه‌ای، فاضل و مکارم: استفتاء.
اراکی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله 2453 و استفتاء.
سیستانی: منهاج الصالحین، (نکاح)، با استفاده از مسئله 27.
گلپایگانی: مجمع المسائل، سؤال 655.
مسئله -54
اگر نامحرم در عکس حجاب کامل را رعایت نکرده است در این صورت اگر مرد آن زن را می‌شناسد نمی‌تواند به عکس او نگاه کند و اگر او را نمی‌شناسد می‌تواند به عکس نامحرم نگاه کند مشروط به آنکه به قصد لذّت و ریبه نباشد.
امام: استفتاء در کتاب احکام بانوان، سؤال‌های 44 و 45، ص33.
بهجت و خامنه‌ای: استفتاء.
تبریزی: صراط النجاة، با استفاده از سؤال 876.
فاضل: جامع المسائل، ج1، با استفاده از سؤالات 1728 و 1732.
اراکی، سیستانی، گلپایگانی و مکارم: (38).
در نتیجه: آقایان نباید به آلبوم عکس‌های خانوادگی که در آن عکس زنان فامیل بدون حجاب قرار دارد، نگاه کنند.
مسئله -55
نگاه کردن به عکس زنان غیر مسلمان یا مسلمان که حجاب اسلامی را کاملاً رعایت نکرده اند چه حکمی دارد.
جواب: در صورتی که مرد زنها را نشناسد و نترسد که به مفسده بیفتد بدون قصد لذّت و ریبه اشکال ندارد اگر چه احتیاط مستحب در ترک است.
امام، اراکی، بهجت، خامنه‌ای و گلپایگانی: استفتاء.
تبریزی: صراط النجاة، با استفاده از سؤال 876.
فاضل: جامع المسائل، ج1، با استفاده از سؤال‌های 1728 و 1732.
سیستانی و مکارم: (39).
مسئله -56
نگاه کردن به عکس بچه‌ها چه دختر چه پسر، اگر بدون قصد لذّت باشد و انسان نترسد به گناه آلوده شود، اشکالی ندارد.
امام، اراکی، بهجت، خامنه‌ای، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مکارم: استفتاء.
امام: تحریر، ج2، با استفاده از مسئله 8، ص752.
تبریزی: صراط النجاة، با استفاده از سؤال 889.
مسئله -57
در صورتی که کسی بترسد با نگاه کردن به عکس شخصی به گناه بیفتد، نباید به آن عکس نگاه کند.
امام، اراکی، بهجت، تبریزی، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مکارم: استفتاء.
اراکی: توضیح المسائل، مسئله 2453.
سیستانی: منهاج الصالحین، (نکاح)، با استفاده از مسئله 27.
مکارم: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله 2087.
مسئله -58
جایز نیست انسان عکسی را که می‌داند دیدن آن برای دیگری حرام است به او نشان بدهد.
امام، اراکی، بهجت، خامنه‌ای، سیستانی و گلپایگانی: استفتاء.
در نتیجه: خانمها نمی‌توانند به شوهر یا برادر یا پدر خود عکس‌های بی حجاب خانم‌هایی را که به آن‌ها نامحرم هستند، و دیدن آن برای آن‌ها جایز نیست، نشان دهند. (40).
مسئله -59
نگاه کردن به هر عکسی به قصد لذّت حرام است خواه عکس مرد باشد یا زن، محرم باشد یا نامحرم، عکس انسان باشد یا غیر آن (از این حکم عکس همسر استثناء است).
امام، اراکی، بهجت، تبریزی، خامنه‌ای، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مکارم: استفتاء.
اراکی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله 2453.
سیستانی: منهاج الصالحین، (نکاح)، مسئله 27.
مسئله -60
خرید و فروش و نگهداری عکس‌های مبتذل حرام است و باید آن‌ها را از بین برد.
امام، اراکی، بهجت، خامنه‌ای، سیستانی و گلپایگانی: استفتاء. (41).