پیامی که توسط رسانه‌ها ابلاغ می‌شود ، هم می‌تواند به ردای زیبای حیا مزیّن باشد ، و هم می‌تواند برهنه و دریده باشد باحیایی و بی‌حیایی ، مختصّ انسان‌ها ، آن هم در بُعد جسمانی نیست پیام رسانه نیز می‌تواند باحیا یا بی‌حیا باشد رسانه‌ای را می‌توان مطابق معیار حیا دانست که به تبلیغ آنچه قبیح و نارواست ، نپردازد ممکن است آنچه قبیح و ناروا خوانده می‌شود ، واقعیت داشته باشد و گفته شود کار رسانه نیز منعکس کردن واقعیت‌هاست ؛ ولی باید توجّه داشت که هر واقعیتی ، الزاما مطابق حیا و شرم نیست بنا بر این ، پیام باحیا ، پیامی است که به نمایان‌سازی آنچه قبیح و ناروا شمرده می‌شود ، نپردازد به بیان دیگر ، رسانه را می‌توان به یک انسان تشبیه کرد و پیام‌های آن را به رفتارها و کردارهای وی همان گونه که نمایان سازی کارهای نابه‌هنجار ، برای انسانْ شرم آور است ، یک رسانه نیز اگر آنچه بیان می‌کند و یا به نمایش می‌گذارد ، قبیح و ناروا باشد ، شرم‌آور خواهد بود و همان گونه که آن انسان را نمی‌توان باحیا نامید ، این رسانه را نیز نمی‌تواند باحیا نامید رسانه‌ای که آنچه تولید کرده و به نمایش می‌گذارد ، پیام‌های زشت و ناروا باشد ، رسانه‌ای بی‌حیاست و رسانه‌ای که از تولید و نمایان‌سازی آنچه قبیح است ، پرهیز کند و به تبلیغ نیکی‌ها بپردازد ، رسانه‌ای باحیاست امروز ، «سکس» و «خشونت» ، عناصر اصلی پیام‌های رسانه‌ای ، بخصوص رسانه‌های تصویری را تشکیل می‌دهند شاید مسئله خشونت و بی‌رحمی ، ارتباط چندانی با موضوع بحث ما نداشته باشد ، به خلاف مسئله سکس و شهوت ، که ارتباط مستقیم دارد اغلب فیلم‌های تولیدی در جهان ، رگه‌هایی از سکس دارند و بسیاری از آنها به سکس ، اختصاص دارند بسیاری از مجلّه‌ها نیز در این زمینه تولید می‌شوند و اغلب آنها رگه‌هایی از سکس دارند موسیقی‌هایی نیز که تولید می‌شوند ، از این قاعده خارج نیستند به طور کلّی ، می‌توان فرهنگ رسانه‌ایِ امروز را فرهنگ عریانی و برهنگی دانست که زشت‌ترین صحنه‌ها و شنیع‌ترین حالت‌ها را به تصویر کشیده ، به نمایش می‌گذارد نکته دیگر ، گستره نمایان شدن این گونه پیام‌هاست که هیچ حد و مرزی نمی‌شناسند و به همه سرزمین‌ها رخنه می‌کنند و همه جامعه‌ها را تحت سیطره خود درمی‌آورند فیلمی که تولید می‌شود ویا مجلّه‌ای که چاپ می‌شود و یا موسیقی‌ای که پخش می‌شود ، محدود به قلمروی خاص نیست امروز با گسترش فن‌آوری و پیدایش اینترنت و ماهواره‌ها ، تولیدات سکس ، نمایش جهانی پیدا می‌کنند کار قبیحی که انجام می‌شود ، هر اندازه که در حضور ناظران بیشتری صورت پذیرد ، نشان از بی‌حیایی بیشتر دارد هر چه ناظرها بیشتر باشند ، قدرت شرم‌انگیزی آنان بیشتر می‌شود و اگر در چنین فضایی باز هم کار ناروایی انجام شود ، حکایت از بی‌شرمی تمام دارد مخاطبان رسانه‌ها در حقیقت ، ناظران رفتار رسانه‌اند وقتی رسانه‌ای حاضر است در یک جمع جهانی به نمایش صحنه‌های شنیع و مستهجن بپردازد ، نشان می‌دهد که بی‌شرمی‌اش نیز جهانی است این ، مصداق همان چیزی است که در فرهنگ قرآن از آن به عنوان «اشاعه فحشا» نام برده شده است : إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَن تَشِیعَ الْفَـحِشَةُ فِی الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ 1 به درستی ، برای کسانی که دوست دارند فحشا را در میان اهل ایمان پراکنده سازند ، عذابی دردناک خواهد بود .
همچنین در روایات آمده که منتشر ساختن فحشا و منکرات ، همانند عمل کردن به آنهاست 2 گذشته از سکس ، رسانه ، کارکرد دیگری نیز دارد که با موضوع حیا ارتباط 1 - نور ، آیه 18 2 - رسول خدا می‌فرماید : «من أذاع فاحشة کان کمبتدئها ؛ هر کس فحشایی را منتشر کند ، همانند فحشا کننده است» ( الکافی ، ج 2 ، ص 356 ؛ الاختصاص ، ص 229 ؛ بحار الأنوار ، ج 73 ، ص 384) در روایت دیگری آمده که ایشان فرمود : «ألا ومن سمع فاحشة فأفشاها فهو کالذی أتاها ؛ هر کس فحشایی را بشنود و آن را افشا کند ، همانند کسی است که آن را انجام داده است (کتاب من لایحضره الفقیه ، ج 4 ، ص 15 ؛ الأمالی ، صدوق ، ص 516 ؛ بحار الأنوار ، ج 75 ، ص 213) نزدیک دارد و آن ، «اطّلاع‌رسانی» است رسانه‌ها ، اخبار و اطّلاعات را جمع‌آوری می‌کنند و به سمع و نظر مخاطبان می‌رسانند این کار ، ممکن است با رسواسازی و افشاگری همراه باشد آنچه به عنوان خبر تولید می‌شود ، یا مطابق واقع است و یا نیست ممکن است خبری که تولید می‌شود ، راست باشد در این صورت ، احتمال دارد که این خبر ، حقیقتی پنهان را آشکار سازد و به اطّلاع عموم برساند نتیجه این افشاگری ، رسوا کردن یک انسان است و نتیجه رسواسازی ، ریخته شدن قبحِ کارها و پاره شدن پرده‌های حجب و حیاست و پیامد بی‌حیایی ، افزایش فحشا و زشتی است به همین جهت ، از افشاگری و رسواسازی مردم به شدّتْ نهی شده است رسول خدا می‌فرماید : لاتَخرِقَنَّ عَلی أحَدٍ سِترا 1 هرگز پرده (حجب و حیای) کسی را پاره مکن و یا امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید : ولا تَفضَح أحَدا حَیثُ سَتَرَ اللّه‌ِ عَلَیکَ ما أعظَمَ مِنهُ وَاشتَغِل بِعَیبِ نَفسِکَ 2 هیچ کس را رسوا نکن که پرده‌پوشی خدا بر تو بزرگ‌تر است و به عیب خود ، مشغول باش .
رسانه‌های افشاگر ، پِیجوی لغزش‌ها و خطاها هستند آن‌قدر جستجو می‌کنند و آن قدر کمین می‌کنند تا لغزشی را پیدا و اعلام کنند 3 با کسی طرح دوستی می‌ریزند و لغزش‌های او را جمع می‌کنند و یکباره ، او را رسوا کرده ، نابود می‌سازند در احادیث ، از این کار ، به عنوان نزدیک‌ترین مرحله به کفر یاد شده است 4 این در حالی است که رسول خدا فرموده است که اگر کسی 1 - المعجم الکبیر ، ج 4 ، ص 6 ؛ مسند الشهاب ، ج 2 ، ص 84 (ح 933) 2 - شرح مصباح الشریعة ، ص 63 3 - ر ک : الکافی ، ج 2 ، ص 354 ؛ بحار الأنوار ، ج 75 ، ص 218 ؛ کنزالعمّال ، ج 3 ، ص 457 4 - ر ک : بحار الأنوار ، ج 75 ، ص 365 سخنی را گفت و سپس متوجه‌شد که نباید این سخن را بر زبان جاری می‌ساخته، این سخن در نزد شنونده ، «امانت» است 1 و نباید در امانت ، خیانت کرد اگر خبرنگاری در این موقعیت قرار گیرد ، چه خواهد کرد ؟! در اسلام ، اسرار مردم ، امانت دانسته شده است و حتّی آنچه را هم که فرد ، مایل به افشای آن نیست ، امانت می‌داند رسول خدا می‌فرماید : هر کس سخنی بگوید که دوست ندارد فاش شود ، امانت به شمار می‌رود ، حتّی اگر صاحب خبر ، آن را کتمان نکرده باشد 2 در حدیث دیگری ، آن حضرت ، همه مجلس‌ها را امانت دانسته و فرموده است : برای هیچ مؤمنی جایز نیست که کار ناروای مؤمن دیگر را از پرده ، بیرون اندازد 3 رسول خدا ، در حدیث دیگری مجلس‌ها را امانت‌های خدایی دانسته و افشای آنچه را که مایه ناخرسندی دیگری است ، جایز ندانسته است 4 بنا بر این ، پدیده افشاگری و رسواسازی ، کاری است برخلاف آموزه‌های دین و فرهنگ حیا رسانه دینی‌ای که از ویژگی حیا برخوردار است ، حرمت و آبروی افراد را حفظ می‌کند و آنان را رسوا و بی‌آبرو نمی‌سازد ؛ امّا رسانه‌های بیگانه از فرهنگ حیا ، از فاش کردن اسرار مردم و پی بردن به اسرار و رسوا کردن آنان ، لذّت می‌برند 1 - رسول خدا فرمود : «إذا حدّث الرجل بالحدیث ثمّ التفت فهی أمانة ؛ هر گاه کسی سخنی بگوید و سپس متوجه شود ، سخن او امانت است» (سنن ابی داوود ، ج 2 ، ص 684 ، ح 4868 ؛ سنن الترمذی ، ج 4 ، ص 301 ، ح 1959) 2 - رسول خدا فرمود : «من حدث حدیثا لایحب أن یغشی علیه فهو أمانة وإن لم یکتمه صاحبه ؛ اگر کسی سخنی گوید و دوست نداشته باشد که پراکنده شود ، سخن او امانت است ، هر چند گوینده ، آن را کتمان نکرده باشد» (کنزالعمّال ، ج 9 ، ص 143 ، ح 25429) 3 - «المجالس أمانة ولا یحل لمؤمن أن یرفع علی مؤمن قبیحا ؛ جلسه‌ها امانت‌اند و جایز نیست که مؤمن ، کار قبیح مؤمن دیگری را آشکار کند» (کنزالعمّال ، ج 9 ، ص 143 ، ح 25431) 4 - «إنّما یتجالس المتجالسان بأمانة اللّه فلا یحل لأحدهما أن یغشی علی صاحبه ما یکره ؛ همنشین‌ها به امانت الهی در جلسه‌ها می‌نشینند از این رو برای یکی از آن دو جایز نیست که علیه همنشین خود چیزی را منتشر سازد که او از آن ناخرسند می‌گردد» (کنزالعمّال ، ج 9 ، ص 143 ، ح 25433) این مربوط به انعکاس اموری بود که واقعیت داشت و امّا اخباری که دروغ بوده ، مطابق با واقع نیستند ، دو ویژگی برخلاف فرهنگ حیا دارند : یکی رسواسازی و بی آبرو کردن دیگران ، و دیگری دروغ بودن خبر در مباحث گذشته به ویژگی اوّل پرداختیم ویژگی دوم نیز خود ، یکی از نشانه‌های بی‌حیایی است در بحث قبل ، صحبت از خبر راست بود و این جا از خبر دروغ انسان دروغگو ، حیا ندارد 1 از دروغگویی به عنوان قبیح‌ترینِ کارها یاد شده است 2 لذا رسانه دروغگو ، رسانه‌ای بی حیاست نکته دیگر ، ادبیات رسانه است گاهی ممکن است از زشت‌ترین کلمات و قبیح‌ترین جملات استفاده شود ادبیات هتاک و فحّاش ، از مصادیق بارز بی‌حیایی است گاهی علاوه بر آن که یک خبر ، دروغ است و یا اگر دروغ نیست ، افشاگر و رسواکننده است ، از ادبیاتی استفاده می‌کند که سرشار از هتّاکی و فحّاشی است این نیز از نشانه‌های بی‌حیایی یک رسانه است حیا و فحش در برابر هم قرار دارند 3 همان گونه که حیا ناشی از کرامت فرد است ، زشتگویی از پستی فرد است ؛ هتّاکی و فحّاشی سلاح افراد پست است 4 انسان کریم ، هرگز از چنین ادبیاتی استفاده نمی‌کند 5